Ir. M. H. Damme vooraanstaande
figuur in Nederlandse industrie
waardevolle
Twee
de
werken
muziekgeschiedenis
over
DE „PLAK" IS NOG NIET VAN
ENGELSE SCHOLEN VERDWENEN
ZELDZAME GANZEN EN ZWANEN
BROEDEN OP „KWEEKHOEVE"
DONDERDAG 8 DECEMBER 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1
Bebossingscampagne in
het midden-Oosten
Strijd tegen het zand
Er zullen elk jaar millioenen bomen
meer moeten worden geplant, wan
neer men wil bereiken, dat het zand
in het Midden-Oosten niet uiteinde
lijk de goede groene grond in dit ge
bied geheel overwint. Uitgestrekts
gebieden In het Midden-Oosten be
staan voor ruim 95 procent uit zand
of woestijnachtige bodem, welke op
zijn hoogst voor het grazen van ka
melen geschikt is. De regeringen van
het Midden-Oosten zijn thans tot
overeenstemming gekomen omtrent
een bebossings campagne om het
woestijnzand in bedwang te houden.
Na een te Teheran gehouden bos-
bouwconferentie besloten de regerin
gen eenstemmig tot oprichting van
een bosbouwschool, waar in de Ara
bische taal les gegeven zal worden.
De school zal in het begin van 1956
worden gesticht, waarschijnlijk in
Syrië.
Een muziekhistorisch werk van een
ander genre, maar eveneens bijzonder
waardevol, kwam onlangs uit bij de
Amsterdamse uitgeverij H. J. Paris:
„Verlucht relaas van dertig eeuwen
muziek". De auteur is de befaamde
Casper Höweler, een man van grote
eruditie en muzikale kennis. „Men
kan de geschiedschrijver vergelijken
met een schilder", zo zegt hij in zijn
inleiding. „Wanneer tien kunstenaars
elk een portret maken van dezelfde
persoon, zullen die afbeeldingen alle
min of meer gelijkend zijn en toch
veel verschillen door de visie van de
kunstenaar. De waarde van zulk een
portret berust juist op het persoonlijk
uitbeeldingsvermogen, waardoor het
zich verheft boven een gekleurde
foto".
Welnu, dit verlucht relaas geeft een
uitmuntende voorstelling en daarom
dient dit boek geprezen te worden.
Het Illustratie-materiaal is ongeveer
hetzelfde als dat van Höweler's mu
ziekgeschiedenis in beeld, die reeds
lang Is uitverkocht. Deze herdruk is
daarom zo waardevol, omdat de tekst
vergeleken by de vroegere uitgave
aanzienlijk is uitgebreid, zodat nu
woord en beeld gelijkwaardige ele
menten zyn geworden, die elkaar bo
vendien goed aanvullen.
Er is nu een kloek en verzorgd
werk ontstaan, dat elke concertbe
zoeker moet bezitten, omdat hij zich
hier makkelijk en toch verantwoord
kan verdiepen in de historie der mu
ziek. Eenvoudig en verklarend is de
tekst, verhelderend de vele fraaie il
lustraties, evenwichtig ook de vorm
geving van de «raficus Hans Beers.
Aanbevolen aan een ieder, die de mu
ziek bemint. En wie doet dat niet...t
OP 17 DECEMBER: 75 JAAR
Altijd gestreefd naar een
eerlijke samenwerking
(Van onze speciale verslaggever)
Dr ir Marinus Hendrik Damme, topfiguur van de Nederlandse industrie,
wordt 17 December vijf-en-zeventig jaar. Sinds 1954, het jaar waarin zijn
onvermoeid ijveren voor samenwerking bekroning vond in bundeling van
bepaalde belangen van Werkspoor en Stork de twee grootste machine
fabrieken van ons land heeft hij de directie van Werkspoor overgedra
gen aan vier jongeren, die met elkaar een uitstekend team vormen.
Maar nog altijd heeft hij in het wat sombere Werkspoorkantoor in Am
sterdam-Oost, zijn eigen kamer. Hij toeft er nog regelmatig. Nu niet meer
als'president-directeur van de N.V. Werkspoor met haar machinefabriek
te Amsterdam, haar fabriek voor wagon- en bruggenbouw te Utrecht, en
haar thans ongeveer 10.000 man personeel, maar als president-commissa
ris, van zowel dit bedrijf als het eveneens 10.000 man personeel tellende
bedryf van Stork-Hengelo.
Zijn helder oordeel en prettige per
soonlijkheid worden door de jonge
ren nog altijd bijzonder gewaardeerd.
„Maar ik let er streng op niet op
de stoel van de directeuren te gaan
zitten", is zijn commentaar op onze
vraag, of er voor hem nog geen aan
leiding is zich geheel uit het zaken
leven terug te trekken. „Ik doe het
heel wat kalmer aan. Alleen maar
prettige dingen. Zo nu en dan trek ik
nog naar het buitenland. Het enige
verschil met vroeger is, dat myn
vrouw nu meegaat".
Wie in gesprek komt met deze
„captain of industriy", raakt onher
roepelijk onder de bekoring van zijn
natuurlijke charme en bescheidenheid.
Streven naar samenwerking dat is
het doel van zijn leven geweest. Eerst
heeft hij met de Metaalbond, de grote
werkgeversorganisatie in de metaal
industrie, dit doel een zekere vorm
gegeven; daarna in de donkere tijd
van de bezetting behoorde hij by de
grondleggers van de Stichting van de
Arbeid, die voor buitenlanders voor
al zo merkwaardige organisatie, waar
werkgevers en werknemers aan een
en dezelfde tafel zitten om in overleg
tegenstellingen uit de weg te ruimen.
Naast dit alles heeft hij zijn rolge-
speeld in 't Centr. Soc. Werkgevers
verbond, de Sociaal-Economische
Raad, de Raad van Bestuur in Ar
beidszaken, het Verbond van Neder
landse Werkgevers, Jaarbeurs, e.d.
En aan de vooravond van zijn
75ste verjaardag zegt deze gebo
ren Zeeuw: „Ik ben dankbaar, dat
ik al dit werk heb mogen doen.
De organisatie van een groot be
drijf is altijd mijn grootste lief
hebberij geweest. Een evenwichti
ge verdeling van de taken, heeft
me myn leven lang geboeid". Er
spreekt een diep geloof uit deze
woorden. Het geloof, dat het leven
een geschenk is. En dat men bij
zonder dankbaar moet zijn Voor
het geluk, dat men in de schoot
•geworpen krijgt.
„Óch ja, dat geluk begon al met m'n
feboorte. Ik had een paar uitsteken-
e ouders. En aan de Polytechnische
School in Delft had ik opnieuw ge
luk. Ik leerde er de fabrikant J. C.
van Marken kennen, de directeur van
de Gist- en Spiritusfabriek. Het was
iemand, die zijn tijd ver vooruit was.
Hij gaf zijn personeel zekere mede
zeggenschap en aandeel in de winst.
.Van hem, en ook van prof. Pekelha
ring, heb ik dingen gehoord en ge
zien, die me mijn leven lang tot richt
snoer zyn gebleven.
Ook in latere jaren bleef dat ge
luk aan myn zijde. In 1912 leerde ik
als employé by de Mij. tot Exploita
tie van Staatsspoorwegen ir Triebeis
kennen, toendertyd directeur van
Werkspoor In dat jaar belastte hij
me met de bouw en leiding van de
wagon- en bruggenfabriek van Werk
spoor in Zuilen. In 1931 vond mijn
leidinggevend werk daar een nieuw
vervolg in de directeursplaats voor
het genele bedryf.
Veel er op uit
Gevolg van dit alles is geweest,
dat ik een uithuizig leven heb geleid.
Dat is voor een vrouw niet prettig.
Maar ook daarin stond het geluk aan
myn zijde. Mijn vrouw heeft me al
tijd enorm gesteund met haar begrip
voor al myn activiteiten. En nu trek
ken we er dan af en toe samen op uit.
We zyn in Indonesië geweest en in
Amerika. En al dat reizen bezorgt
ons de meest interessante contacten.
In Amerika was dat het contact met
een oude familiestam, een groep
Japanse protesten tegen
proeven met kernwapens-
De Japanse protesten tegen proef
nemingen met kernwapens, die vroe
ger tegen de Verenigde Staten waren
gericht, zyn Dinsdag voor het eerst
ook aan de Sowj et-Unie geadresseerd.
De vroeger anti-Amerikaanse Japan
se „Raad voor het verbieden van ont
ploffingen van atoom- en waterstof
bommen" heeft een vragenlijst op
gesteld die zal worden toegezonden
aan de Russische premier, maarschalk
Nikolai Boelganin, en president
Eisenhower.
De Italiaanse P.T.T. heeft een nieuwe
-postzegel uitgegeven bij de vijfhon
derdste sterfdag van één van de
grootste schilders van de Italiaanse
Renaissance, Fra Giovani da Fiesole
beter bekend als Beato Angélico, die
'in Florence en Rome leefde en werk
te. De zegel, wélke een waarde heeft
van 25 lire (foto) is uitgevoerd in
licht-blauw en geeft een gedeelte
weer van een Fresco in de Nicolina-
Kapel van het Vaticaan, getiteld St
•Laurentius verdeelt zijn rijkdom on
der de armen".
Amerikanen, die werd opgebouwd
uit de meest uiteenlopende nationali
teiten en daarom een prachtige af
spiegeling van het totale Amerikaan
se volk. Als werkgever uit de oude
wereld hebben de jongelui daar me
wel eens als een ouderwetse vent ge
zien. Maar het grappige is, dat ik
hun zo nu en dan op hun conserva
tisme kon wijzen
V akopleiding
Een gesprek met dr ir Damme,
zonder even stilgestaan te hebben bij
de Vakopleiding van Werkspoor, is
haast ondenkbaar. Die vakopleiding,
een school voor jongens van het ach-
ste leerjaar, is de trots van deze on
dernemer. De namen van de oprich
ters van dit bedryf, Paul van Vlissin-
gen en Dudok van Heel, zijn er aan
verbonden. In Amsterdam telt de klas
honderd leerlingen en in Utrecht
zestig. Dit achtste leerjaar, dat vijf
tig procent theoretisch en vijftig pro
cent praktijk-onderwijs omvat, sluit
aan op de bedryfsschool.
Maar in dat achtste leerjaar is
reeds aan het licht gekomen voor
welk vak de jongens de meeste'aan
leg hebben. Er is aan het eind van het
jaar nog nooit verschil van mening
geweest over wat de jonden zelf, of
zijn ouders, of wat het bedryf met
de jongen wilde.
„Het is een haast ideale overgang
van de school naar de vakopleiding,
die veel positiever dan een spy-
chotechnisch onderzoek de aanleg van
het kind aan het licht brengt, en dan
ook een wezenlijke bijdrage geeft tot
de vorming van gelukkige mensen.
En is dat niet de hoofdzaak in het le
ven, jonge mensen zodanige plaats
te geven, dat ze zich gelukkig voe
len?"
Die uitspraak leek ons een waardig
besluit van het boeiende gesprek met
deze 75-jarige.
KAT MET NEGEN STAARTEN
Voorkeur voor lijfstraffen
(Van onze Londense correspondent)
Het is in Engeland heel gewoon als een onderwijzer by zijn aanvrage om
leermiddelen als boeken, schriften, pennen, potloden e.d. ook een „cane",
een plak, op zyn verlanglijstje zet. En zonder enige aarzeling zal die plak
door de autoriteiten verstrekt worden, want het hanteren van de plak is
een privillège, dat de Britse onderwijzer met hand en tand verdedigt, en
daar de rechter hem daarbij steunt-kan geen macht ter wereld hem dit
privilege ontnemen. Dit betekent echter niet dat het toedienen van lijf
straffen schering en inslag is op Britse scholen: het Ministerie van Onder
wijs verzekerde mij dat er van de plak steeds minder gebruik wordt ge
maakt. Doch elke Britse leerling maakt in zijn of haar schooljaren wel
eens kennis met de „cane".
Wat er op het eerste gezicht uitziet
als een reusachtig bos vermicelli of
spaghetti, is in werkelijkheid een te
lefoonkabel, op een ingenieuze wijze
neergelegd op liet rijdek van de veer
boot „Valcour", welke deze kabel
over de bodem van het Champlain-
meer bij Grand Isle in de Amerikaan
se Staat Vermont moest leggen. Het
leggen van deze meer dan drie kilo
meter lange kabel, wélke een verbin
ding vormt tussen Grand Isle en
Cumberland Head in de Staat New
York, nam maar vier uur in beslag,
maar de voorbereidingen vergden
dan ook een héle week...
Aanslag op Russisch
monument te Wenen.
De Oostenrijkse politie heeft me
degedeeld, dat er gisteravond een
mislukte poging is gedaan om een
Russisch oorlogsmonument in de bin
nenstad van Wenen op te blazen. Dit
monument is een voetstuk, waarop
een Russische tank is geplaatst. Het
werd door de Russen op het Schwar-
zenberg-plein in het centrum van de
Oostenrijkse hoofdstad opgericht, na
dat het Rode Leger Wenen in 1945
was binnengerukt. Volgens de politie
werd door de ontploffing slechts ge
ringe schade aan het monument aan
gericht. (United Press).
Amnestie voor politieke
gevangenen in Joegoslavië
Dragoljub Jovanovic, indertijd lei
der van de boerenpartij, een van de
laatste belangrijke politieke gevange
nen van na de oorlog, die zich nog in
Joegoslavisch gevangenschap bevin
den, is op grond van amnestie, die
vorige week weed afgekondigd, vrij
gelaten. Een vrijgelaten gevangene
deelde mede, dat er in de grote staats
gevangenis in Sremska Mitrovica-
waar Jovanovic en andere politieke
gevangenen waren opgesloten, zich
nog slechts 350 politieke gevar
bevinden.
In de Nederlandse rechtspraak en
op de Nederlandse scholen kent men
geen lijfstraffen meer: de beul is ten
onzent een historische figuur gewor
den, en als een onderwijzer het waagt
zijn hand naar een leerling uit te
strekken, kan hij er zeker an zijn
een dodelijk-verontwaardigde vader
(om van de moeder nog maar 12 zwij
gen!) tegenover zich te vinden. Doch
in Engeland wordt de doodstraf on
verzwakt gehandhaafd ondanks het
feit dat er steeds meer verzet rijst
tegen deze „barbaarse" strafmethode.
En herhaaldelijk kan men in de krant
lezen, dat in een bepaalde gevange
nis een of meer weerspannige ge
vangenen zijn veroordeeld tot 7, 9 of
11 slagen met de „cat" (afkorting
van „cat-o'-nine-tails", een gesel met
negen geknoopte koorden).
Ook op vele scholen treft men de
ze conservatieve voorkeur voor lijf
straffen nog aan. De straf kan va
riëren van tik met de plak op de
vlakke hand tot een stevige pak slaag
op een strakgespannen jongensbroek
je.
Op zo'n beroemde kostschool als
Eton College wijst men U met een ze
kere trots het „blok", een katheder
in een eeuwenoud schoollokaal, waar
een paar keer per jaar lijfstraffen
worden toegediend.
Rechtsgeding.
Enige tyd geleden leek het er op
dat aan de heerschappij van het lat
je een einde zou worden gemaakt. In
Northampton was er nl. een zekere
Miss Audrey Jeffs, een jongen onder
wijzeres, die alle 38 leerlingen van
haar klas (allen meisjes van 9 jaar)
stuk voor stuk over de knie had ge
legd, om hun een stevige tik met de
aanwijsstok te geven. De moeders
van het lieve grut klaagden miss
Jeffs aan wegens „assault", een ju
ridische term, waarmee in'Engeland
allerlei vergrijpen, van aanranding
tot kwaadwillige bedreiging, worden
aangeduid.
De rechter bevond haar schuldig
en veroordeelde haar tot 1 boete.
Met deze uitspraak was dus Ln fei
te het toedienen van lijfstraffen
juridisch strafbaar gesteld, en het
was dan ook geen wonder dat het
merendeel der Britse onderwij
zers aanstonds in het geweer
kwam.
Zij brachten gelden by elkaar om
Audry in de gelegenheid te stellen in
hoger beroep te gaan, en ditmaal
werd zij vrijgesproken: de autoriteit
der onderwijzers bleef gehandhaafd
en voortaan konden zij vrijelijk de
latjes op en neer laten dansen.
gevangenen
BELANGRIJKE UITGAVEN
Herdrukken van boeken van Bernet
Kempers en van Casper Höweler
DE „MUZIEKGESCHIEDENIS van Bernet Kempers" is in het wereld-
van de Nederlandse muziek een respect-inboezemend begrip. Voor het eers
verscheen dit omvangrijke werk In het begin van de dertiger jaren en than
is reeds een vyfde druk van de pers gekomen. Dat wil wat zeggen, want
een dergelijk boek heeft maar een uiterst beperkt afzetgebied: slechts d>-
muziekstuderenden en geïnteresseerde leken schaffen zich het aan. D-
„Bernet Kempers" is anders ingedeeld dan de „gewone" werken in dit genre
want het behandelt de muziekgeschiedenis niet volgens het algemeen aan
vaarde chronologische systeem, maar verdeelt de muziek ln de eerste plaat
in vocale en Instrumentale, en de vocale weer grotendeels naar de ruimten,
waarvoor zy oorspronkelijk was bedoeld. Deze ruimten vormen zowel naar
afmetingen als naar bestemming de betrekkelijk constant blijvende facto
ren, die. door alle tijden heen de aard der verschillende muzieksoorten heb-
bén bepaald.
schiedenis der verschillende muziek
soorten te geven, wanneer de historie
der uiteenlopende muzikale uitingen
door elkaar maar chronologisch
juist zou worden behandeld. Zijn
systeem heeft zich vijf drukken lang
gehandhaafd en al zijn er misschien
bezwaren tegen aan te voeren dat
kan evenzeer tegen het chronologi
sche stelsel.
In elk geval heeft het werk van
Zo ontstonden categorieën als: mu
ziek voor de kerk, voor het theater,
de vocale en de instrumentale muziek
voor kamer en zaal. Of met andere
woorden: kerkmuziek, opera, orato
rium. lied. wereldlijke vocale mu
ziek. de. instrumentale kamer- en or
kestmuziek. Prof. Bernet Kempers is
tot deze indeling gekomen, o.m. om
dat het hem ondoenlijk leek een klare
voorstelling van de ontwikkelingsge-
I Bernet Kempers zich in de afgelopei.
kwart eeuw doen kennen als een
door-en-door-gedegen, waardevol en
voortreffelyk-geschreven handboek
der muziekgeschiedenis. Het ver
scheen by Brusse in Rotterdam, die
deze laatste editie met grote zorg be
handelde. Zonder twijfel is uit typo
grafisch oogpunt druk nummer vijf
1 de fraaiste van de hele serie,
j Aanvankelijk waren in de eerste
I uitgave korte biografische notities
toegevoegd, doch in de volgende druk-
ken verdwenen die om afzonderlijk te
worden gebundeld onder de titel
„Meesters der muziek". Ook van dit
boek verscheen dezer dagen even-
eens bij Brusse een vijfde druk.
„Het is geen muziekgeschiedenis", zo
waarschuwt de auteur, „het bevat ge
gevens, en de muziekgeschiedenis
tracht deze en andere gegevens te be
grijpen en met elkaar in verband te
brengen". Drie-en-dertig levensbe
schrijvingen met een verwijzing
naar verdere lectuur zijn hier bijeen
gebracht, alsmede korte aantekenin
gen over driehonderd andere.
Het Is duidelijk, dat dit boekje een
welkome aanvulling vormt op Bernet
Kempers' grote muziekgeschiedenis
en het i« eveneens duidelijk, dat beide
boeken in het bezit behoren te zijn
van iedereen met meer dan gewone
belangstelling voor de muziek.
UNIEKE „BIOTOOP" IN WOERDEN
Grote collectie kostbare vogels
Na de miezerige motregen klaarde de lucht wat op en werden de plassen
tussen het riet als zilveren schotels, gegarneerd met het zachte groen
van welig tierend eendenkroos. Vla het grasgazon van „De Kweekhoeve"
te Woerden kwamen we aan een landelijk hek, waarachter een smal
gravelpad lag, dat zich verloor in opschietend hout, wuivende bossen,
rietpluimen en enkele knoestige perebomen. Aan weerszijden van deze
„valreep" lagen de plassen; schots en scheef door elkaar, maar nauwelijks
zichtbaar door het dichte struweel Langs de boorden. De rust was er
intens; zonder veel fantasie had men zich midden in de Biesbosch kunnen
wanen, 'totdatja, tot dat daar plotseling, met vooruitgestoken borst
en trillend over het gehele lichaam een wondermooie zwarte zwaan zich
woedend door het riet boorde.
„De Kweekhoeve" te Woerden kan
men het beste een kwekerij voor sier-
vogels noemen. De scepter wordt er
gezwaaid door de heer R. R. P. van
der Mark, die op vijftigjarige leeftijd
de aandacht op zich vestigde door tij
dens een show van sierduiven in
Amersfoort een eerste prijs te ver
overen. In korte tijd werd hij een van
Nederlands beste deskundigen op het
gebied van de duivenhouderij. In de
tuin van zijn vader te Amersfoort
richtte hij een menagerie op met sier
duiven, geiten, krielkippen en Ango
rakatten.
Later liet hij bij enige plassen aan
de grens van Woerden een aardig
landhuis, „De Kweekhoeve", bouwen,
waar hij zich geheel kon wijden aan
een kwekerij van siervogels.
Een koppel kostbare Zwarthals-
zwanen, die, als zij een jaar oud ge
worden zijn, samen meer dan duizend
gulden opbrengen
De heer Van der Mark is een gezel
lig verteller; een man met een on
blusbaar enthousiasme en een uitste
kende zakenmansgeest.
Hy startte met enkele zwarte zwa
nen en toen bleek, dat er vooruitgang
in zat, kwamen spoedig de sierlijkste
vogels die men zich maar denken
kan. En zo drijven nu in de rechthoe
kige bassins op zijn erf naast de reeds
genoemde zwarte zwanen, zeldzame
en kostbare Zwarthals zwanen uit
Zuid-Amerika, Sneeuwganzen, Rood
kopganzen, Grijskopganzen, Cack-
lingganzen, Mandarijnen en vele „kin
deren" van deze vogels, die in deze
gunstige biotoop (broedplaats) reeds
het levenslicht aanschouwden.
Kostbare vogels
Een zwanenkwekerij ïs geen een
voudige onderneming. Men moet het
zo ver zien te krijgen, dat de dieren
gaan broeden, want het vreemde van
siervogels is, dat ze nooit helemaal
tam worden en steeds gereserveerd
blijven tegenover de mens. Tegen dat
de eieren uitkomen, beleeft de kwe
ker een spannende tijd. Het is hele
maal niet uitgesloten, dat er niets van
het broed terecht komt, of dat er b.v,
maar drie van de zes eieren uitko
men. Zyn de jonge zwaantjes of gan
zen er eenmaal, dan liggen de kansen
heel wat gunstiger. Ruim een maand
lang beschermt het ouderpaar het
jonge kroost; dan worden ze afge
stoten. Pas als de dieren drie jaar
oud zyn, worden ze geslachtsrijp,
maar reeds na 5 maanden zyn ze ge
schikt voor de handel.
Hoge prezen worden er betaald.
Een koppel zwarte zwanen kost
al gauw 500 gulden en een paar
Zwarthalszwanen van deze leef
tijd een stuk boven de 1000 gul
den.
Uit Woerden worden vele dieren
geëxporteerd. Maar er wordt ook veel
geleverd aan de binnenlandse handel.
Gemeenten die een vijver onderhou
den, beginnen in te zien, dat zo'n plas
meer tot zijn recht komt, wanneer er
siervogels in rond „glijden". Steeds
meer gemeentebesturen vragen nu
adviezen en gaan tenslotte over tot
de aanschaf van een of meerdere kop
pels zwarte zwanen. En achteraf heb
ben ze er nooit spijt van, vertelde de
heer Van der Mark.