Communistische spion was oorzaak
van Duitse nederlaag in Rusland
Cecil Rhodes liet
vijftien kilometer
stadje Umtali
verplaatsen
LANDELIJKE REGISTRATIE BIJ
AFBETALING NIET NODIG
KU-KLUX-KLAN NOG STEEDS
NIET VOLLEDIG UITGEROEID
VRIJDAG 2 DECEMBER 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1
OOK SORGE MAAKTE FATALE FOUT (Slot)
Zangeres Kijomi na de oorlog
in Sjanghai vermoord
Negen jaar lang heeft Richard Sorge, zonder tegen de lamp te lopen,
gegevens verzameld, op hun waarde beoordeeld en naar Rusland doorge
stuurd, die soms van wereldschokkend belang waren. Zijn vier medewer
kers hadden een werkkring waarin zij boven elke achterdocht verheven
waren. Sorge zelf, een officieel als lid ingeschreven communist, was een
„Nazi"-journallst met een prima reputatie. Ozaki Hozoemi was politiek
correspondent van een gezaghebbende krant, sehryver van vijf veel gele
zen boeken over Chinees-Japanse betrekkingen. Branko de Voukelitch was
correspondent van Franse en Joegoslavischce kranten. Max Klausen was
een succesvol zakenman. Miljagi Jotokoe was een kunstenaar uit een oude
familie met uitstekende naam.
Zonder te falen werkte deze groep
jarenlang samen. Een greep uit hun
werk:
Zy fotografeerden het zeer gehei
me Japanse document waarin het
plan voor de invasie van China ver
vat was. Zy sloegen de spijker op de
kop met de voorspelling van de revol
te van het Japanse leger in 1936 en
de implicaties er van.
Zij brachten het Kremlin op de
hoogte van het anti-cominternpact,
30 uur voor dat zelfs het Japanse ka
binet of het Duitse opperbevel er van
wisten.
Zes weken van tevoren werd Rus
land op de hoogte gebracht dat China
zou worden aangevallen door Japan
en de evenzeer belangrijke inlichting
werd er bij gedaan, dat geen aanval
op de Sowjet-Unie overwogen werd.
Hun rapporten en waarschuwin
gen dat Duitsland misschien een
pact zou sluiten met Japan dat te
gen Rusland en Engeland gericht
zou zyn, leidde tot het Russïsch-
Duitse pact van 1939, dat de wereld
maar niet Sorge verraste.
Op 12 Mei 1941 zond Sorge een ra
dioboodschap vanuit de hut van de
vissersboot, terwijl voorname gasten
boven op het dek cocktails dronken:
„117 Duitse divisies samengetrok
ken aan de Sow jet-grens. Zullen op
20 Juni aan het gehele front aanval
len. De hoofdrichting van de actie
Moskou. Verdere details volgen. Ram
say". Ramsay was een van de code
namen v .n Sorge.
„Zes weken voor de Duitsers hun
pantsercolonnes de weg naar Moskou
opstuurden, had Sorge voorspeld dat
ze in actie zouden komen. Hij was er
maar twee dagen naast".
Duitse nederlaag
Een nog grotere prestatie was de
boodschap, die Moskou redde. Hierin;
werd. terwyl de legers van Hitler
naar de poorten van de hoofdstad op
rukten, het Kremlin verteld, dat Ja
pan besloten had Siberië niet aan te
vallen en dat het Siberische elite-le
ger dus als versterking teruggetrok
ken kon 'worden.
Meissner, die zelf tankcommandant
in Rusland is geweest, herinnert zich
nog de dag, dat dit enorme leger bij
Moskou werd ingezet. De Duitsers
hadden de buitenwiiken van Moskou
veroverd en wachtten op het daglicht
om de stad zelf binnen te trekken.
Tot hun stomme verbazing werden
zij toen echter door zwermen Sibe-
risch-Russische soldaten aangevallen.
Voor het vallen van de avond wa
ren de Duitse divisies verpletterd
en had Hitier zyn eerste grote ne
derlaag geleden. Moskou was het
voorspel tot Stalingrad en Stalin
grad betekende het begin van het
einde.
Wraak?
Is Sorge dood Meissner is er niet
zo zeker van. De officiële lezing is dat
Sorge in 1944 werd opgehangen, on-
Minister gaat optreden
tegen gevaarlijk vuurwerk
De laatste jaren hebben zich ex
cessen voorgedaan bij het gebruik
van vurwerk door ondeskundigen. De
minister van binnenlandse zaken
heeft nu een wijziging gebracht in
het reglement op het vervoer van
ontplofbare stoffen, ten einde deze
excessen tegen te gaan. Behalve voor
hc. vervoer waren er tot nu toe geen
bijzondere bepalingen met betrekking
tot het gevaarlijke vuurwerk. De ver
koop, het vervoer er het ten verkoop
in voorraad hebben van gevaarlijk
vuurwerk is voortaan verboden. De
minister kan echter van dit verbod
ontheffing verlenen. De verkoop en
het vervoer van ongevaarlijk vuur
werk blijft toegestaan op voet van
de huidige bepalingen.
der het uitroepen
met de mensheid"
van „naar de hel
Maar in 1947 zong Kijomi in de
nachtclub „Zeven Vreugden" in
Sjanghai. Plotseling stokte haar
stem. Zij staarde naar iemand die
nabij dë ingang zat. Met een gil
rende zij de club uit. Leden van het
personeel renden haar achterna,
zagen haai* een hoek omslaan en
hoorden schoten. Zij vonden haar
ontzield lichaam in de goot. Verder
zagen zij niemand.
Misschien is Sorge de moordenaar
geweest, zegt Meissner. Hij voegt
hieraan toe dat zijn eigen diplomatie
ke ervaring hem geleerd heeft dat de
uitwisseling van op hoge waarde ge
schatte, gevangen genomen spionnen,
geen uitzondering is, en zelfs gevolgd
kan worden door een mededeling aan
de pers dat de spion geëxecuteerd is.
Friese landbouwers wenden
zich tot de minister
Zij wensen alsnog garantie
voor koolzaad
Na afloop van de algemene verga
dering van de Friese maatschappij
van landbouw, waarin langdurig is
gesproken over de toeslagregeling
voor de melk over het melkprijsjaar
November 1954November 1955 en
waarin werd geprotesteerd tegen het
laten vallen van het koolzaad als ba
sesproduct is een brief aan de minis
ter van landbouw gezonden. Hierin
bepleit de Friese maatschappij, ter
vermijding van grove onbillijkheden,
alsnog met klem een uniforme ga
rantie voor het melkprijsjaar 19o4-
1955, althans voor zand- en veen
grond een gelijke toeslag. Verder
deelt de maatschappij mee, dat zy
met grote verontwaardiging heeft
vastgesteld, dat het koolzaad zonder
meer als 'basisproduct is losgelaten,
nadat reeds weer was ingezaaid. Zij
verzoekt de minister alsnog, tenmin
ste voor het lopende teeltjaar een re
delijke garantie voor het product
koolzaad vast te stellen.
Prinses Beatrix heeft op paleis
Soestdijk een uiterst moderne elec-
trische naaimachine overgedragen
aan de opvangcentra in de Peel, waar
onlangs 35 gezinnen uit de vluchtelin
genkampen in Oostenrijk en Italië zyn
ondergebracht en tijdelijk zullen ver
blijven.
CONCLUSIE VAN WERKGEVERS
Aantal looncessies wegens
wanbetaling gering
Door een staatscommissie werd in 1954 een rapport over het afbetalings
systeem aangeboden aan de staatssecretaris van economische zaken. Om
dit rapport en de daaraan gehechte schets voor een ontwerp van wet te be
studeren, werd door het Verbond van Nederlandse Werkgevers, het Katho
liek verbond van werkgeversvakverenigingen, het verbond van Protestants-
Christelijke werkgevers in Nederland en de raad van overleg voor de han
del een commissie Ingesteld. Deze heeft nu haar oordeel over het rapport
gepubliceerd ln een nota.
Het afbetalingssysteem. aldus
nota, heeft enkele voordelen. Het sti
muleert o.a. de productie van ge
bruiksgoederen, waardoor lagere
kostprijzen mogelyk worden. Hier te
genover staat het nadeel van „over-
creditering", dat wil zeggen dat aan
de koper, in verhouding tot diens in
komen, een te groot crediet wordt
verstrekt.
Om een inzicht te krijgen van het
aantal inhoudingen van loon wegens
afbetalingsmoeilijkheden in 1954 heb^
ben de drie verbonden een enquête
gehouden onder hun leden.
Uit het resultaat bleek, dat bij
2.8 van Iedere 1000 werknemers
een deel van het loon wordt inge
houden, omdat zy niet aan het
contract voldeden. Er bestaat dus,
aldus de nota, geen reden om van
een aan het systeem klevend euvel
te spreken.
De commissie van de drie verbon
den en van de raad van overleg voor
de handel kan zich, wat betreft de
maatregelen, die genomen moeten
worden om excessen te voorkomen,
in het algemeen wel met de voorstel
len van de staatscommissie verenigen.
Het systeem van een landelijke regis
tratie, zoals door een minderheid van
de staatscommissie werd voorgesteld,
wordt door haar echter afgewezen,
omdat dit toch geen uitwerking zal
hebben op hen, die voor het eerst
iets op afbetaling kopen.
Het voorstel van de staatscommissie
om de looncessie af te schaffen vindt
bij de commissie zeker geen weer
klank. Zij werkt juist preventief en
voorkomt, dat men loonbeslag moet
toepassen, dat voor de kopers minder
aangenaam is. Tegen een verbod om
bepaalde verbruiksgoederen op afbe-
Premier Boelganin (tweede van
Unies) en -partijsecretaris Kroesjtsjef
(tweede van rechts) gefotografeerd
tijdens een ontvangst te hunner ere
in Bombay. Beide Russen dragen hier
een z.g. „Gandhi-muts". Tussen hen
in staat de burgemeester van Bom-
bay, Shri N. C. Pulala, die de beide
gasten met een rede verwelkomde.
taling te verkopen bestaat volgens dé
commissie van de drie verbonden,
geen bezwaar, mits de betreffende be
paling niet te ruim wordt gesteld.
De commissie kan zich verder ver
enigen met de door de staatscommis
sie gedane voorstellen betreffende
verplichte vermelding van de contan
te prijs en het regelen van de kassa-
storting, duur en aantal van de afbe
talingstermijnen.
Het beleid van de Haagse
politie-commissaris
Naar aanleiding van de berichten
inzake beleidsfouten, begaan door een
commissaris van politie, deel uitma
kende van het Haagse politiecorps,
deelt de burgemeester van Den Haag
het volgende mee:
„De hoofdcommissaris van politie
heeft zich genoodzaakt gezien de bur
gemeester te rapporteren omtrent be
paalde misstappen van bedoelde poli
tiefunctionaris. De burgemeester
heeft daarop hetgeen hem werd ge
rapporteerd, ter kennis gebracht van
de minister van binnenlandse zaken,
de waarnemend commissaris der
koningin in de provincie Zuid-Holland
en de fungerend-directeur van politie.
De beslissing omtrent de vraag,
welke gevolgen aan het voorgevalle
ne moeten worden verbonden, is niet
aan de burgemeester, doch aan hoge
re autoriteiten. Deze beraden zich
terzake, zodat in dit stadium door de
burgemeester geen verdere medede
lingen kunnen worden gedaan".
Ook in de staat Georgia stak de
Klan de kop weer op in de na-oorlog-
se jaren. In het stadje Swainsboro
verbrandden de Klansmen een kruis
voor het gerechtsgebouwterwijl zij
in een protest-optocht eisten om ei
gen rechter te mogen spelen over een
negergevangene in het gebouw. Hon
derden achter maskers verscholen
mannen tegen één weerloze.
Een archeoloog protesteerde er te-
gen, dat men foto's'vari de -plaats ."Protestantse" instelling.
vnm irrrrt-r -men fn.t.li.dCn e.n stukken- Tic mnlnicc tin «te pp
nam, waar men fossielén en stukken
steen heeft ontdekt, die bevestigen
dat bij het Italiaanse plaatsje Torre
in Pietra ongeveer twintig kilometer
buiten Rome, ongeveer 200.000 jaar
geleden de Pithecanthropus heeft ge
leefd. Bij werkzaamheden op het land
vonden arbeiders brokken steen, die
werden geindentificeerd als de bijlen,
waarmee de Pithecantropus (aap
mens) zich verdedigde tegen de voor
historische dieren.
IN 1915 BEGON HET OPNIEUW
Bond van fanatici met
negatieve idealen
De jury had de 28-jarige neger JohntC. Jones in Minden (Louisiana) vrij
gesproken van de beschuldiging, dat hij getracht had ia te breken in 't huis
van een blanke vrouw. Een paar dagen nadat Jones was vrijgelaten,
vond men zijn lijk (dat twee handen miste, omdat die waren afgehakt
Dit gebeurde in 1948. Van de moordenaars werd nooit een spoor ontdekt.
De Ku-Klux-Klan had toegeslagen. Mannen, die schuilgingen achter de
witte py met het bloedrode kruis en de puntige kap met 3e gaten, waar
achter fanatieke ogen koortsachtig gloeiden, hadden een mens vermoord.
Het was niet de eerste en ook niet de laatste maal.
In 1915 begon het opnieuw. Het
leek allemaal zo onschuldig en kin
derachtig, wat de volwassen mannen
deden. Ze gaven hun hoogwaardig
heidsbekleders hoogdravende namen
als Grote Cycloop, Geheime Turk en
Opperste Tovenaar en de inwijding
van nieuwe Klan-ridders ging daar
on de Stone Mountain, even buiten
Atlanta, gepaard met een ingewik
kelde ritus.
„Idealen".
De idealen waren negatief. Ze wa
ren „oud-Amerikaans", maar wat
dit was, wist eigenlijk niemand. In
de eerste plaats gingen de activitei
ten tegen de neger en verder bijna
even fel tegen de Rooms katholieken
de Joden en de immigranten, want
schrik niet de Klan was een
,fc<
De malaise na de eerste wereld
oorlog was een uitstekende voe
dingsbodem voor dit woekerende
kwaad. Als zo'n mysterieus uit
gedoste Klan-optocht door de
straten van de negerwijk in een
Zuidelijke stad marcheerde, sloeg
vele negers de angst om het hart.
Maar het bleef niet bij marcheren
alleen. De Ku-Klux-Klan groeide en
werd steeds driester in zijn optre
den. De Klan breidde zich uit als een
SABI-VALLEl LAND MET MOGELIJKHEDEN
Opvallend brede winkelstraten en
moderne flatgebouwen
(Door Mary Pos)
Tot dicht bij Umtali heeft het landschap nog het monotone, ruige aanzien,
dat grote gebieden in de Rhodesia's kenmerkt. Datgeldt vooral voor
Noord-Rhodesia, dat uitgesproken pioniersland, met zijy gordel van koper,
zijn enorme dieren-reservaten en zijn machtigste watervallen ter wereld.
Maar verrassend snel verandert het uitzicht als men de uitlopers van het
Vumbagegebergte nadert en de trein in stralende zonneschijn de kleine
bergstad bereikt.
Tot 1891 stond hier alleen een fortdat daar opgericht was om de han
delsbelangen van de British South-African Company te beschermen. Maar
de diamantkoning Cicil Rhodes, komend te paard van de haven Beira om
dr. Jameson te ontmoeten, kwam op dit punt het land binnen, dat eens
zijn naam zou dragen.
olievlek, vooral in de Zuidelijke sta
ten, waar de neger nog altijd „een
minderwaardig schepsel" was.
Groei,
Het ledental van de Ku-Klux-Klan
steeg en bleef stijgen en daarmee
ook de daden van misdaad en ter
reur. De blinde haat tegen negers,
katholieken, Joden en immigranten
sloeg zelfs over op de Noordelijke
staten Indiana, Colorado en Oregon.
In Oklahoma werden in 1923 door
leden van de Klan 2350 mensen ge
geseld. Hun aanhang werd toen op
drie millioen geschat. In het Zuiden
was 85 pet van alle blanken, die een
openbare functie bekleedden, bij de
Ku-Klux aangesloten.
De Ku-Klux-Klan ging ongestraft
voort op de misdadige weg, want
nooit werd de dader gevonden of ge
straft. Na 1924 begon de macht af
te nemen, omdat de leiding corrupt
was en omdat grote schandalen van
diefstal in de top openbaar waren
geworden.
In de oorlog sloot de extreme Ku-
Klux-Klan een bondgenootschap met
de Duits-Amerikaanse „Bund". die
Hitier bij de spionnage in de Ver
enigde Staten waardevolle diensten
zou bewijzenNa 1945 stak de
Klan de kop weer op. Er kwamen
weer kruisverbrandingen en lynch
partijen, maar zo erg als in de twin
tiger jaren werd het niet. Daar was
nu de levensstandaard te gunstig
voor, want de massale aanhang kan
de Klan slechts in crisistijd krijgen
als de kleine burger zich in zijn be
staan bedreigd voelt en iedereen als
schuldige wal aanvaarden of het nu
een neger, een katholiek, een Jood
of een immigrant is.
De Klan is nu verboden, maar on
der de oppervlakte leeft hij voort.
Laten we hopen, dat nooit meer een
crisistyd zal aanbreken, die de mens
onterende Ku-Klux-Klan opnieuw
macht zal geven over medemensen.
Zodra zich in de nabyheid van het
fort een kleine Engelse kolonie had
gevestigd, bestaande uit echte sett
lers die niets liever wilden dan hier
een boerenbedrijf opbouwen, maar
ook uit gelukzoekers en uit voorma
lige politiemannen wier taak, nu de
bezetting van het fort werd opgehe
ven, was afgelopen, gaf Rhodes or
ders om een spoorweg aan te leggen
van Beira naar Umtali. De bergen
maakten het echter onmogelijk deze
tot het stadje zelf door te trekken en
omdat Rhodes niet van halve maat
regelen hield adviseerde hij om het
stadje in zyn geheel bijna vijftien ki
lometer te verleggen! In een publie
ke bijeenkomst besloten alle mannen
uit Umtali het advies van de grote
man op te volgen. ,Voor het verlies"
aan grond, te maken onkosten enz.
werd hun 50,000 pond uitbetaald, een
voor die tyd belangrijk bedrag.
De gehele gemeente verhuisde. Het
gebied dat vrij kwam werd door
de Umtalinaren geschonken aan
de „American Episcopal Church"
voor zendingsdoeleinden, mits men
beloofde dat men in he' nieuwe
Umtali een school zou stichten-,
waarin d3 naturellenkinderen een
beroep konden leren en dat er een
opleidingsinstituut voor blanke
';inderen zou komen.
Dit geschiedde en het opleidingsinsti
tuut werd het begin van de tegen
woordige „Umtali High School",
Wie via Beira, de haven van
p Portugees Oost-Afrika, Zuid-
Rhodesia binnenkomt, reist via
H de toegangspoort Umtali. Het
Ls een schilderachtige stad, die
Dp omstreeks 1200 meter hoog-
g te tussen heuvels en bergen
ligt. Op haar reis door Rhode-
sia bezocht Mary Pos ook deze
stad. In nevenstaand artikel m
geeft zy van dat bezoek haar
voornaamste indrukken weer.
1IllIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllI
thans ook bezocht door de Rhodesi-
aanse jeugd uit de omtrek.
De bevolking van Umtali kenmerk
te zich door opgewektheid, hoop en
moed. Men zit nog altyd boordevol
plannen voor de toekomst van zijn
stad. Hoe uitbundig moet daarom de
blijdschap zijn geweest toen op 4 Fe
bruari 1898 de opening van de spoor
lijn naar Beira, dat wil dus zeggen
naar de kust, naar de wijdheid v.an de
oceaan, feestelijk kon worden ge
vierd!
Nederlanders.
Umtali steelt het hart van haar be
zoekers, niet alleen om de bijzondere
vriendelijkheid en gastvrijheid van
haar bewoners. Men komt in een
apart wereldje met een mentaliteit,
totaal verschillend van de Engelse
gereserveerd van Salisbury, welke
my na de vriendelijkheid van het
ruige maar zo goedhartige Noorden
en de charme van Zuid-Afrika als
koud water op het lijf viel.
Van 2600 Europeanen in 1946 steeg
het aantal bewoners tot ruim 7000
op dit ogenblik. Onder hen bevindt
zich ook een handjevol Nederlanders.
Ook op de tabaksplantages, die zich
tot bijna aan de voet der bergen uit-
strekker, vindt men oud-landgenoten.
Bij de voortschrijding van de ont
wikkeling der zeer vruchtbare Sabi-
vallei, waarbij Umtali zo nauw is be
trokken, zal haar inwonertal en haar
welvaart nog meer stijgen.
Groot zijn de mogelijkheden om er
een of andere sport te bedrijven. Men
heeft er o.a. een vereniging van berg-
klimmers. Er zyn clubs op allerlei
gebied, toneel en reciteerverenigingen
en zelfs een gemeentelijke orkestver
eniging van 30 musici. Er zyn tal van
Het stadje Umtali in Rhodesia ligt
dicht by dit betoverend mooie land
schap van het Vumbage-gebergte.
scholen en onder de kerken treft men
zelfs de Grieks Orthodoxe en ook de
Afrikaanse Dutch Reformed Church
aan.
Opvallend zyn de brede winkelstra
ten en de ultra moderne flatgebou
wen, terwijl de buitenwijken zeer aan
een Engels tuindorp doen denken.
Waar óók in Rhodesia het probleem
van de aanwezigheid der donkere be
volking sterk wordt gevoeld en het
met de behuizing der naturellen soms
treurig gesteld is. is men zeer verrast
als men ziet hoe het kleine Umtali
het woningprobleem der naturellen
voortreffelijk heeft opgelost door de
bouw van het moderne naturellen-
dorp Sakubva. even buiten de stad
gelegen en plaats biedend aan 1600
inwoners.
