c
De Graanbeurs en de Botermarkt
waren de handelscentra
D
AANGEDANE KEEL
WIJZIGING RISICOREGELING
WONINGBOUW 1954
De onverwachte erfenis
MAANDAG 28 NOVEMBER 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1
MET DE VEREWAGENNAAR DE MARKT (II)
De kruidenier bood zijn klanten
een gratis koffiemaaltijd aan
Als de boer zijn vrouw met haar boter- en eierkorf bij de botermarkt
had afgezet, reed hij de stad in om uit te spannen. Ieder had hiervoor zijn
vaste stal. Het plein van Dronkers achter de Helm stond doorgaans ge
heel vol met verewagens. Verder werd er ook uitgespannen by Verhage
in de Kromme VVeele, bij Bastiaanse in de Lange Viele, bij Sanderse in de
Vijf Ringen in de Spanjaardstraat en op het Noordplein.
Genoemde personen waren geen herbergiers, maar winkeliers, by wie
de boerinnen haaf boodschappen haalden. Alleen Sanderse was geen win
kelier, noch herbergier, maar enkel stalhouder.
Wist de boer, dat zijn paard goed
verzorgd was, dan ging hij naar de
graanbeurs op De Dam. Als hij
graan- of peulvruchten te verkopen
had, had hij hiervan monsters bij
zich in ruim halfgevulde witte zak
jes. Was de geboden prijs te laag
naar zijn zin, dan nam hij de mons
ters mee terug naar huis. Hij hoop
te en verwachtte soms, dat op een
andere marktdag meer zou geboden
worden. Dit was echter niet altijd
het geval, zodat hij ten laatste zijn
vruchten soms voor een lagere prijs
van de hand moest doen. Geldnood
speelde hem ook wel eens parten.
Lukte de verkoop, dan gaf hij
aan de graanhandelaar zijn mons
terzakje af, waarop de voorletters
van zijn naam waren geborduurd.
door B. J. DE ME1J.
Algemeen bekende graanhandelaars
waren de heren Jeronimus, Reynier-
se en Alewijnse. Meestal werd des
Zaterdags het graan geleverd. Da
delijk werd de kwaliteit ervan ver
geleken met het monster. Bleek 't
van mindere kwaliteit te zijn, het
geen echter maar zelden het geyal
was, dan kon de boer met zijn
graan huiswaarts keren of hij
moest zich tevreden stellen met 'n
lagere prijs dan eerst bedongen
was.
Bij het lossen werd met een paar
zakken een proef genomen of zij
wel het voldoende gewicht hadden.
Als de graanbeurs afgelopen was,
begon het tegen twaalf uur te
draaien, de tijd, waarop de boer
met zijn vrouw gewoon was de kof
fiemaaltijd te houden.
De plaats hiervoor was niet,
zoals men zou denken, in een
herberg of koffiehuis, maar in
de achterkamer van een win
kel in kruidenierswaren of ma
nufacturen, waar de boerin ge
woon was haar inkopen te
doen en die ze besteld had, ter
wijl haar man naar de beurs
was.
Doorgaans was er tussen de win
kel en de achterkamer een grote
glazen deur. Op een grote tafel
stonden enkele stapels kommen,
Wetsontwerp verlenging
afwikkeling geldzuivering
B\j de Tweede Kamer is een nieuw
wetsontwerp ingediend tot verlen
ging met vijf jaren van de termijn,
binnen welke verzoeken kunnen wor
den gedaan om over tegoeden op
renteloze rekening bij het agent
schap van het ministerie van finan
ciën te mogen beschikken. Dit wets
ontwerp vervangt het eerder hier
omtrent reeds in de Staten Generaal
behandelde ontwerp, dat evenwel
niet op tijd het staatsblad kon berei
ken. In het thans ingediende ont
werp is een artikel opgenomen,
waardoor aan de wet terugwerken
de kracht zal worden verleend tot
20 October 1955.
Ze verzachten de
met beproefde, keel-verzach-
tende bestanddelen van Vicks
VapoRubl Doeltreffend I Heerlijk 1
terwijl een grote koperen ketel vol
koffie in een gerridon stond te war
men. Ieder kon zich gratis bedie
nen. De winkelier, die aldus zijn
woonkamer en de koffie beschik
baar stelde, wist wel waarvoor hij
dat deed. Straks zouden de boerin
nen haar inkopen doen en, vooral
als zij een groot gezin hadden, wa
ren die niet weinig.
In de achterkamer ging het ge
zellig toe. Vele bezoekers waren
familie van elkaar. Als kind kwa
men zij reeds met htm ouders mee.
In de achterkamer
Na bij de eerste begroeting ge
vraagd te hebben naar eikaars ge
zondheid en hoe het „tuus" was,
ging het gesprek over familieaan
gelegenheden en over het weer ln
de laatste dagen. Natuurlijk hadden
de mannen het vooral over de ho
gere of lagere prijzen van 't graan
op de beurs, verder over de min of
meer gevorderde werkzaamheden
op hun boerderij. Ondertussen lie
ten allen zich de koeken en de kof
fie goed smaken.
Het is te begrijpen, dat niet alle
families precies om 12 uur in de
koffiekamer kwamen. Dan zou de
ze wel wat te klein zijn geweest.
Sommige kwamen vóór dat uur,
terwijl andere gewoon waren wat
later te komen.
Opmerkelijk, dat het markt
bezoek van de boerengezinnen van
het Kampereiland in de stad Kam
pen veel overeen kwam met dat
van de Walcherse boeren en boe
rinnen te Middelburg. Ook daar
was achter de drukbezochte winkels
een gratis koffietafel voor de klan
ten.
De bekende schrijfster Rie van
Rossum vertelde eens, dat één ha-
rer kennissen haar verteld had, dat
zij in een winkel flanel had gekocht
en daarna uitgenodigd werd in de
kamer achter de winkel een kopje
koffie te drinken, waar verscheide
ne boerinnen zich aan deze volks
drank reeds te goed deden.
Toen zag Rie van Rossum in
haar gedachten genoemd tafereel,
hetgeen de grondslag werd van
haar boek Koosje Mansfelt.
(Slot volgt)
Circulaire van minister aan
gemeentebesturen
Met het oog op de ontwikkeling
van de matenaalprijzen is door de
vereniging van Nederlandse gemeen
ten en de raad van bestuur bouwbe
drijf een wijziging aangebracht In
de „risico-regeling woningbouw
1954". De minister van wederop
bouw en volkshuisvesting is blijkens
een circulaire aan de gemeentebe
sturen bereid bij de financiering van
woningen met deze wijziging wel
ke redelijk wordt geacht rekening
te houden. De wijziging, zal worden
toegepast op werken, die op ot na 15
November 1955 aanbesteed z\jn.
D6- wijziging houdt het volgende
in: Geen verrekening van prijsstij-
fing van bouwstoffen geschiedt in-
ien de prijsstijging beneden de 4
vroeger 7Vz blijft. Bij over
schrijding van deze grens zal niet
zoals tot nu toe 80 maar 90
Jaarvergadering van
Ned. Protestantenbond
Onder voorzitterschap van mr. C.
P. Tuk uit Voorburg is in l -t C. S.
Oolgaardthuis te Arnhem de 86e al
gemene vergadering gehouden van de
Nederlandse Protestantenbond.
Dr. de Koning gaf in enkele grote
trekken al aan, aldus spreker, welke
plannen de V.P.R.O. heeft. Hvroeg
opwekking tot mee-denken, mee
werken, mee-beleven in de taak. Die
opwekking zal de Ned. Protestanten
bond ter harte nemen. Over de po
sitie van de bond zei spreker, dat hij
bereid is tot samenwerking, steeds
opnieuw. De plaatselijke afdelingen
moeten die bereidheid ook tonen.
Het jaarverslag over 1954 maakte
gewag van diverse contacten met de
buitenwereld. Er zijn thans 75 af
delingen die 88 werkkrachten in
dienst hebben.
Er zijn drie vacatures. Doop en
avondmaal werden in 40 afdelingen
gehouden. Het aantal leden van de
plaatselijke afdelingen nam toe met
ongeveer 650 personen en steeg tot
ongeveer 19.700. De niet-kerkhouden-
de afdelingen gaan in ledental niet
vooruit, de kerkhoudende daarente
gen wel. De laatste jaren zijn vele
nieuwe predikanten en godsdienston
derwijzers aan de protestantenbond
verbonden. Het jaarverslag werd
goedgekeurd.
Het hoofdbestuur kwam met een
voorstel tot wijziging van enkele be
palingen in statuten en algemeen
reglement van de bond. De statuten
wijziging werd aanvaard met grote
meerderheid van stemmen, evenals
de reglementswijziging. Enige discus
sies ontstonden over artikel vijf van
de reglementswijziging, waarin wordt
"esproken over de contributies en de
ionaties.
Miniatuur zeeslag onder Ierse kust
Aan de Westkust van
Ierland is een hevige
strijd ontbrand tussen
de vissers van Donegal
aan de Westkust van
welvarender vissers uit
Dublindie met treilers
in de omgeving van Do
negal op de haring
vangst zijn.
In et verleden heb
ben de vissers van Do
negal met hun kleine
scheepjes zich teweer
gesteld tegen Franse
treiler
Hun jongste slag, nu
tegen hun landgenoten
uit Dublin, begon Dins
dagavond. Vier grote
treilersdie dicht onder
de kust. met sleepnet
ten op de haringvangst
waren, werden plotse
ling beschoten en met
stenen bekogeld door
de mannen uit Donegal.
Toen de kogels door 't
want en over de stuur
hut floten, namen de
vissers uit Dublin de
wijk.
De grote schepen
kwamen echter Woens
dag terug, nu met twee
politiemannei. aan
boord, die pas van
boord zullen gaan als
de scheven terugkeren
van de visvangt.
In plaats van een
tweede aanval op zee te
ondernemen, verplaat
sen de kleine vissers
van de Westkust het
gevechtsterrein naar
het Ierse ministerie
van landbouw te Du
blin. Zij verzochten mi
nister Dillon hun een
visserij gebied toe te
wijzen, waarin alleen
z\j het recht hebben
te vissen. De vissers ei
sen een kuststrook ter
breedte van een zeemijl
De minister, die niet de
bevoegdheid heeft een
dergelijke maatregel te
nemen, beloofde de
vissers de rederijen te
Dublin te zullen verzoe
ken het gevraagde ge
bied over te laten aan
de mannen van Done
gal.
De vissers van de
Westkust zijn van oor
deel. dat door het vis
sen met sleepnetten, de
haring verjaagd wordt.
van deze overschrijding ten laste van
de opdrachtgevers komen.
Aanleiding tot de wijzigingne zijn
de onstabiliteit in de loonsector, de
ontwikkeling ten aanzien van de
loonpolitiek en die ten aanzien van
de sociale lasten stellen de noodzaak
van een risicoregeling, daar de wij
zigingen van de lonen en de sociale
verzekeringen niet zijn te voorzien
noch te overzien.
De onstabiliteit in de loonsector is
echter oorzaak dat ook bij de mate-
riaalprijzen een prijsverhogende ten
dens is waar te nemen, welke in de
laatste tijd nog sterk wordt geac
centueerd vanwege de schaarste.
De gevolgen van deze prijsverhogin
gen komen volledig ten laste van de
ondernemer in het bouwbedrijf, om
dat in het algemeen de 7Y2 niet
wordt bereikt.
Tevens dient in aanmerking te
worden genomen, dat de prijsver
schillen van materialen, welke bui
ten het materialenpakket van de
bestaande risicoregeling vallen, me
de en wel voor 100 ten laste van
de aannemer komen, zo deelt het
ministerie van wederopbouw en
volkshuisvesting mede.
Mgr. Alfrink 4 December op
aartsbisschoppelijke troon
De plechtige Ingebruikneming
van de aartsbisschoppelijke troon
door mgr. dr. B. J. Alfrink, zal op
Zondag 4 December, des avonds om
8 uur geschieden.
De plechtigheden, die in de ka
thedrale kerk te Utrecht worden
gehouden, zullen door de K.R.O.
worden uitgezonden.
(Advertentie)
FEUILLETON
Door Margaret Malcolm
„Dank U wel", zie ze eenvoudig,
maa nog wat zenuwachtig lachend.
„Ik kan U niet zeggen, welk een
zware last U van me hebt afgeno
men! 't Leek wel alsof er niemand
was, tot wie ik me kon wenden!"
Haajr lippen beefden en ze maakte
een gebaar alsof ze het onzalige
beeld, dat door deze woorden te
voorschijn geroepen, wilde verjagen.
„U hebt, geloof ik, vanmiddag mijn
stiefdochter ontmoet", ging ze voort,
blijkbaar met de bedoeling van on
derwerp te veranderen.
„Dat heb ik", antwoordde Piers
effen.
Eve schudde zuchtend het hoofd.
„Mijn arme, kleine Rilla", zei ze
teder. „Ze heeft iemand die ouder
en verstandiger is- dan ik nodig om
haar te leiden. U moet weten, dat
ik maar tien jaar ouder was dan
zij, toen ik vier jaar geleden met
haar vader trouwde. Rilla was des
tijds bijna zeventien. Ze was altijd
in het wild opgegroeid en kreeg na
tuurlijk het land aan de vreemde
indringster, die probeerde haar
wat in toom te houden. Ik kan dat
goed begrijpen, maar zodoende
ben ik niet in staat haar te helpen
en ze heeft hulp dringend nodig.
Jerry is lang niet zo'n ernstig pro
bleem. Hij is jonger en bovendien
een jongen, dus minder geneigd tot
mokken".
.,Ik kan me voorstellen, dat U 't
soms een moeilijke situatie vindt",
beaamde Piers en kwam enigszins
geprikkeld tot de conclusie, dat hij
zelf die instemming min of meer
als verraad beschouwde.
„O, maar U moet Rilla daarom
niet veroordelen!" zei Eve snel. „Ik
zou het mezelf nooit vergeven, als
ik U bij voorbaat tegen haar had
ingenomen. In menig opzicht is het
een heel lief kind... alleen maar on
opgevoed".
„Als een jong veulen!" riep Piers,
wat Eve plotseling met enige ach
terdocht deed opzien. Het was van
haar kant goed en wel dat ze Ril-
la's houding verontschuldigde, maar
Piers behoefde haar daarin niet zo
behulpzaam te zijn.
Nu er h.i. voor een eerste ont
moeting over en weer genoeg was
gepraat, stond ze heel gracieus op
en stak een slank wit handje uit,
dat Piers, toen hij het in de zijne
nam, eensklaps herinnerde aan Ril-
la's vuile pootjes.
„Ilt dank U zeer voor uw sym
pathie", sprak ze zacht. „Die heeft
me echt goed gedaan".
„Ik zal U even naar uw eigen
terrein terugbrengen", bood Piers
aan.
„Heel graag", hernam ze lieftal
lig. „Er loopt een kort pad door 't
kreupelhout. „Ik zou liever niet al
leen daar langs gaan, maar als U
me wilt vergezellen..."
„Zeker wel", zei hij, waarna bei
den op weg togen.
De maan ging nu ten dele schuil
achter een fijne wolkensluier, zodat
Eve een paar maal struikelde. Eens
hield ze plotseling haar adem in en
bleef staan.
„Hoort U iets?" vroeg ze nogal
angstig.
„Een vogel of ander dier dat we
gestoord hebben", veronderstelde
Piers.
„Of stropers", meende ze. „Ik ge
loof, dat er hier heel wat zijn. O.
a. een verschrikkelijke oude man
in het dorp noemen ze hem de
Oude Nick die zeker vrij veel
van uw vogels heeft gedood".
„Och, kom", zei Piers tamelijk
koel.
Eve begreep dadelijk, dat ze zich
iets te veel in zijn zaken had ge
mengd en trachtte daarom haar
fout weer goed te maken.
„Misschien had ik dit niet moeten
zeggen", hernam ze ernstig. „Per
slot van rekening zijn het maar
dorpspraatjes en vooral ik moest er
niet in geloven!"
Enige ogenblikken later kregen
ze haar huis in zicht en hield Eve
stil.
„Nu behoef ik U niet langer las
tig te vallen, want ik kan de rest
van de weg veilig alleen gaan", ver
zekerde ze. „Goeden nacht, meneer
Garron en nogmaals vriendelijk be
dankt!"
Terwijl ze door de verveloze voor
deur naar binnen ging, deed een
plotseling opkomende gedachte
haar ontstellen.
„Lieve hemel! Eerst heb ik net
gedaan of ik niets van zijn komst
afwist en daarna gezegd, dat Rilla
hem vanmiddag had ontmoet! Zou
hij het hebben opgemerkt? Ik zal
voortaan wat voorzichtiger moeten
zijn!"
De volgende morgen vroeg ver
scheen Steven Lee op Normanhurst.
Lee bleek een grote, flink ge
bouwde man te zijp inderdaad
langer dan Piers zelf. Deze, hoewel
niet iemand om op de mening van
anderen af te gaan, begreep toch
dadelijk, dat Rex een afkeer van de
man had gevoeld, in tegenstelling
met de generaal. Lee was ongetwij
feld niet onknap met zijn donker,
bijna uitheems voorkomen, maar de
ene man heeft doorgaans weinig
aandacht voor het uiterlijk van een
andere en Piers maakte geen uit
zondering op de regel. Bovendien
had de rentmeester iets zelfverze
kerds over zich, dat Piers aller
minst aanstond. Weliswaar dacht
hij er geen ogenblik aan, zich op
zijn waardigheid als 's mans werk
gever te verheffen, maar Lee's hele
manier van doen gaf de indruk als
of hij, naast verachting voor de rest
der mensheid, een buitengewone
waardering voor zichzelf koesterde.
Intussen dient erkend, dat hoe
hij zich dan ook voordeed Lee's
eerste woorden na de begroeting
heel redelijk klonken.
„Ik heb een paar boeken meege
bracht. meneer Garron". zei nij
luehtie „Ik veronderstel niet. dat
U zich in alle bijzonderheden van
het beheer zult willen verdiepen".
„Integendeel", antwoordde Piers
kalm. „Ik wil graag zoveel als mo
gelijk is uit uw boeken vernemen,
maar dat doet er voorlopig niet toe.
In elk geval zal ik ze beter op het
kantoor kunnen bestuderen. Van
daag wens ik het algemeen beheer
met U te bespreken. Over het ge
heel zal ik, naar U zult bemerken,
dezelfde lijnen volgen als mijn oom,
maar natuurlijk zal er één groot
verschil zijn: Ik ben veel jonger
dan hij was en zal uiteraard een
groter aandeel nemen in het beheer
van het landgoed".
Lee kleurde hevig. Hij had wel
vermoed zoiets te zullen horen en
was er, ronduit gezegd, allesbehal
ve mee in zijn schik. Rentmeester
te zijn van een jong, energiek man
was heel iets anders dan dezelfde
functie te bekleden ten tijde van de
oude generaal, die graag alles aan
hem had overgelaten.
„Ik begrijp het", zei hij kortaf.
Dit is een zachte wenk om naar 'n
andere betrekking uit te zien, niet
waar?"
„Neen", antwoordde Piers be
daard. „Als dat zo was, zou ik het
zonder omwegen zeggen. Ronduit
gesproken, zou het voor mij een
moeilijk geval zijn als U plotseling
uw ontslag nam, maar Tiiettemin
staat het U geheel vrij om, wanneer
U zulks wenst, heen te gaan". Bij
deze woorden sloeg hij de ander op
lettend gade en zag, dat deze de
ware bedoeling ervan had begrepen.
Inderdaad, Piers zou het erg verve
lend vinden indien Lee wegging,
maar als hij bleef, zou het zijn op
de voorwaarden, door Piers gesteld.
(Wordt vervolgd)
