Veerse zeeschuimer Jan Janszooi)
maakte Afrikaanse kust onveilig
Advocaat beweerde dat hij stem
van Madame Callas ontdekte
Be
MISDADIGERS SOMS DICHTERS
MET EEN SPEELSE FANTASIE
TEKENEN VAN HERSTEL IN ZES
OVERSTROOMDE STATEN
DINSDAG 22 NOVEMBER 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
GESCHIEDENIS EN ECONOMIE VAN MAROKKO
Boeiende tentoonstelling in het
Instituut voor de tropen
In Veere is in de zeventiende eeuw eens een schip met averij binnen
gelopen, dat toebehoorde aan een der beruchtste mannen uit die tijd:
Jan Janszoon van Haarlem, zeerover van professie en huwelijkszwen-
delaar op de koop toe. Maar dat zal wellicht verborgen zijn gebleven voor
zijn wettige huisvrouw, die met haar kinderen in Veere woonde en ijverig
trachtte haar gedroste echtgenoot opnieuw als gezhishoofd aan haar
tafel te installeren. Op vergeeld papier staat omtrent het oponthoud van
Janszoon van Haarlem in de haven van Veere le lezen: ,^ijn vrouw ende
kinderen quamen hém instantélijck bidden dat hij sijn schip verlaten
soude". De kaperkapitein heeft zich echter niet aan dat experiment ge
waagd en is de Zeeuwse wateren weer uitgezeild om koers te zetten naar
Salé aan de West-Afrikaanse kust, dat door hem tot een minstens zo
gevreesd zeeroversnest was gemaakt als Duinkerken in die dagen was.
Iji Salé placht Janszoon de buit te verkopen die hem als Barbarijs zee
schuimer voor de Marokkaanse kust in handen viel.
Menig goed Nederlands schip werd
door hem of door zijn Moorse trawan
ten geënterd en geplunderd, elk eu
vel zo'n omvang had aangenomen,
dat de regering der Nederlanden in
1610 een verdrag sloot met de sultan
van Marokko om de Intensieve Ne
derlandse zeevaart wat te beveiligen.
Het oorspronkelijke document van
dit verdrag, bovendien het eerste ver
drag dat Marokko met een Europese
mogendheid sloot, hangt momenteel
ter bezichtiging in het museum van
het Koninklijk .Instituut voor de Tro
pen te Amsterdam, waar thans een
grote en bijzonder interessante ten
toonstelling betreffende
wordt gehouden.
BONT GEHEEL
arokko moge nu wel héél ver van
ons weg liggen, geheel onbe
kend is het ons zeker niet. In
tegendeel. Zijn befaamde tapijten sie
ren menige Nederlandse woning
bovendien is deze Noord-West-Afr
kaanse staat de laatste tijd voortdu
rend „in het nieuws". Zijn naam
komt via radio en krant telkens weer
tot ons, maar desondanks is Marok
ko voor weinigen „gesneden koek".
Een bezoek aan de huidige expositie
in het Tropenmuseum kan daar ech
ter verandering in brengen, want de
ze tentoonstelling geeft door haar
brede opzet en grote variatie een
duidelijke indruk van vrijwel alle fa
cetten van het Marokkaanse leven.
Marokko en de Marokkanen vor
men namelijk een even bont geheel
als de tapijten die men overigens op
de tentoonstelling in Amsterdam door
Zebidah, een Marokkaans meiske van
22 lentes kan zien knopen).
Nemen wij hiervoor alleen maar
eens het land onder de loupe: het
Noorden, getypeerd door vruchtbare
vlakten en grote steden, het centrum
hoog optornend met het Atlasgeberg
te,en net Zuiden, grotesk van beeld
door zijn enorme woestijngebieden,
waarin hier en daar een oase lokt.
Prachtige foto's tonen op de ex
positie m het Tropenmuseum hoe
deze afwisselende landschappen er
uit zien en zij geven daarbij ook
de bewoners der verschillende Ma
rokkaanse gebieden weer, de Ber
bers, waarvan geen mens ter we
reld met zekerheid kan zeggen
waar zij vandaan zijn gekomen.
Men weet zelfs niet eens wannéér
zij Marokko zijn gaan bevolken.
Vast staat echter, dat zij er al waren
toen de eerste volgelingen van Mo
hammed het land binnendrongen om
er in de achtste eeuw, kort na de
dood van de profeet diens .er te gaan
verkondigen. Die leer, de Islam,
vormt thans de godsdienst van Ma
rokko en vandaar dat er op de ten
toonstelling de nodige aandacht is ge
geven aan wat tot de Islam behoort.
Wij zien het in de sluier die de le
vende Zebidah achter haar weefge
touw draagt, wé ervaren het aan de
sieraden welke er liggen uitgestald
en niet minder duidelijk spreekt het
uit costumes, gebruiksvoorwerpen en
stedebouw. Een van de voornaamste
kunstuitingen van de Islam is de cal-
ligrafie en deze krijgt dan ook ge
stalte in zeer sierlijk geschreven tek
sten uit de Koran, teksten, die veelal
omlijst zijn met ranken en arabesken
welke ook in de bouwkunst worden
toegepast. Men vindt een dergelijke
toepassing in Spanje, in het wereld
beroemde Alhambra te Granada welk
bouwwerk onder Moorse invloed
tot stand kwam en waarvan de ten
toonstelling dan ook een indruk geeft.
ehalve, dat het uiterste Noorden
van Marokko tot Spanje be
hoort, is er ook vroeger een
nauw contact tussen béide landen
feweest, daterend uit de dagen van
e zogenaamde Moorse invallen. Tot
de Islam bekeerde Berbers zijn name
lijk in de loop van de vijftiende eeuw
Spanje binnengedrongen, hebben er
de zogenaamde Spaans-Moorse culr
tuur gevestigd (vooral bewaard geble
ven in de bouwkunst). Later werden
zij weer verdreven en zijn terugge
keerd naar Marokko. Deze uitban
ning der Moren heeft het nodige
kwaad bloed tegen de Christenen ge
zet en deze omstandigheid, gevoegd
bij het feit, dat de uitgewekenen toch
ook in Marokko een bron van in
komsten dienden te verwerven, leid
de tot een weliswaar minder sociale
doch voor die tijden niet ongebruike
lijke vorm van bestaan, namelijk de
zeeroverij. Tal van Moren rustten
schepen uit om op het ruime sop voor
de kusten van hun land passerende
schepen buit te maken. En niet al
leen de Moren; de historie leert ons,
dat ook buitenlanders, die zich in Ma
rokko hadden gevestigd, aan de zee
roverij gingen doen.
Zo ook Jan Janszoon van Haarlem
wiens vrouw en kinderen te Veere
woonden. Hij was een zeer fana
tiek man, die, schoon in Neder
land gehuwd, een Turkse vrouw
had getrouwd en bovendien een
vurig aanhanger van de profeet
Mohammed was geworden.
Zijn wandaden ter zee brachten de
Nederlandse koopvaardij veel schade
toe, want de schepen der Nederlan
den voeren zowel ten dienste van de
Levanthandel als ten gerieve van het
verkeer met „de Oost" en menig
schip viel de Barbaren in handen,
terwijl de schepelingen de slavenke
tenen moesten gaan dragen. Afbeel
dingen ter expositie geven hiervan
een levendige indruk en ook spreekt
een en ander uit officiële documen
ten, ontleend aan het Archief van
Zeeland te Middelburg en aan het
Rijksarchief. Daartoe behoort dan
ook het verdrag van 1610, het eerste
verdrag dat door Marokko met een
Europese mogendheid werd gesloten.
Verwoeste huizen, puin, rommel en
modder bleven over, toen iji Winsted
(Connecticut) het water ivas ver
dwenen. Winsted is een van de ge
meenten, die door de grootste ramp in
vredestijd uit de geschiedenis der
Verenigde Staten werden getroffen.
ARTISTEN OP HET SLECHTE PAD
Hoffelijke-dieven en inbrekers
(Speciale correspondentie)
Uit verscheidene landen werden de laatste tijd diefstallen gemeld, waar
van de daders met bgna artistieke fantasie te ver gingen, dan wel hun
misdrijf bekroonden met een hoffelijke boodschap aan de bestolenen, soms
in dichtvorm. Ter opfleuring van Hun vakliteratuur en tot verrijking van
de poëzie, die nu ook „steelzangen" kent. Zo overvielen onlangs twee jonge
mannen in het havenkwartier van Marseille een taxi-chauffeur. Zij be
roofden hem van ongeveer 23.000 francs en dwongen hem vervolgens een
hele fles cognac op te drinken. Het succes was wel een fles cognac waard.
Toen de chauffeur wankelend het politiebureau bereikte en daar zijn
verhaal deed, werd hij prompt in een cel gestopt om te ontnuchteren.
Marseillaanse politie-agenten geloven geen opgewonden verhalen van stom
dronken chauffeurs. Pas de volgende morgen ontdekten ze, dat de chauf
feur weliswaar gedronken, maar niet gelogen had. Van de dieven was
toen echter geen spoor meer te vinden.
Een rijke dame in Parijs vond op
eei- morgen een grote ravage in haar
boudoir. Al haar kostbaarheden wa
ren verdwenen, maar de dief had een
versje voor haar achtergelaten van
ongeveer de volgende inhoud:
„O schone vrouw, nu heb ik al uw
(ringen,
Uw gouden spelden, broches en
(andere dingen.
Terwijl ik wegijl om de dans te
(ontspringen,
Zal ik met luide stem uw loflied
(zingen".
Frankrijks eerste
atoomcentrale
De eerste atoomcentrale van Frank-
tijk, gelegen in het dorpje Marcoule
bij Avignon, nadert snel de voltooiing.
De centrale, die bekend zal staan als
centrale g-1, zal binnenkort kunnen
beginnen met de productie van elec-
triciteit. De opgestelde reactor heeft
daartoe een capaciteit van 40.000 lew.
De totale kosten van de centrale te
Marcoule zullen ongeveer 50 milliard
francs belopen. (United Press).
Een versje was ook de vergoeding,
welke een restaurateur in Kopenha
gen kreeg van een dief, die zich des
nachts uitvoerig te goed had gedaan
aan spijzen en dranken uit keuken
en ijskast van het restaurant. Het
luidde ongeveer als volgt:
„Uw bier is goed, de geur van uw
(sigaren
Zal ik nog lang in mijn herinnering
(bewaren.
Maar mocht ik langer toeven bij uw
(wijn,
Dan pas zou mijn geluk volkomen
(zijn".
AARDIGE MEISJES.
Ver gevorderd, op het pad van de
misdaad waren ook de twee jongens
van 15 en 16 jaar, die voor de politie
rechter van Richmond (Verenigde
Staten) toegaven ongeveer honderd
auto's te hebben gestolen. Zij waren
echter altijd kieskeurig te werk ge
gaan en hadden hoofdzakelijk wagens
met felle kleuren meegenomen. „Met
zulke auto's kun je zo makkelijk aar
dige meisjes krijgen", vertelden ze er
Ht
DE RAMPGEBIEDEN IN AMERIKA
Grootscheepse hulpverlening door
overheid en particulieren
De zes Amerikaanse staten, die enkele maanden geleden door een van de
ergste rampen uit de geschiedenis van de Verenigde Staten werden getrof
fen, tonen reeds gTote vooruitgang op de weg naar volledig herstel. Dit is
voornamelijk een gevolg van de inspanningen, die particuliere groepen, ge
meentebesturen, staats- en federale regeringen zich hebben getroost. De
ramp werd veroorzaakt door een zware storm, die in de vroege uren van
de 19e Augustus stromen regen uitgoot over de staten New Jersey, New
York, Connecticut, ^thode Island, Pennsylvania en Massachusetts. Doordat
een andere storm enkele dagen tevoren de grond reeds met water had ver
zadigd, zakte de regen nu niet meer in de bodem weg, maar stroomde naar
de rivieren. In enkele uren bereikten de beken en rivieren recordhoogten.
De Naugatuck River steeg meer dan tien meter boven het normale peil.
Langs de rivieroevers lagen hon
derden fabrieken, blokken arbeiders
woningen en winkels. De overstro
mingen eisten 169 mensenlevens. 20
personen werden vermist en 7000
mensen gewond. De schade aan eigen
dommen, die gesphat werd op een mil
liard dollar, hield ook in 1229 totaal
verwoeste en 4890 zwaar beschadigde
huizen. Ongeveer 400 fabrieken wer
den lamgelegd en meer dan 130.000
mensen van hun middelen van be
staan beroofd.
Toen president Eisenhower de ont
zettende vernielingen had gezien be
loofde hij spoedige en grootscheepse
hulp en verklaarde de verwoeste stre
ken tot rampgebied. Nadat hij over
leg had gepleegd met de twee partij
leiders uit het Congres kondigde hg
aan. dat de federale regering fondsen
ter beschikking stelde voor onmiddel
lijk gebruik.
Genietroepen van het leger begon-
DEURWAARDERS CONTRA SOPRAAN
Bewogen scène in opera van Chicago
Achter de schermen van het operagebouw te Chicago heeft zich een
uiterst bewogen scène afgespeeld, waarin de befaamde sopraan Maria Me-
neghini-Callas met flitsende ogen en haar volste stemgeluid de hoofdrol
vertolkte, omgeven door een schare van baritons, tenors, bewonderaars en
liefst acht deurwaarders, die haar twee dagvaardingen in de handen wilden
drukken.
De deurwaarders waren nadat het gordyn gevallen was na een schitte
rende opvoering van „Madame Butterfly" het podium opgegaan, waar
madame Callas temidden van een grote schare collega's en bewonderaars
nog geroerd stond te luisteren naar het niet-aflatende applaus van het pu
bliek.
Juist op het mmoent, dat zij zich
opmaakte om zich nog eenmaal aan
het enthousiaste publiek te vertonen,
kwamen de deurwaarders in slagorde
op haar af en trachtten de dagvaar
dingen in haar handen te frommelen.
De zangeres >vas echter op haar
qui-vive, pakte haar kimono samen,
groepeerde haar onvervaarde aan
hang hecht om haar heen en beval de
geschrokken deurwaarders met lui
de stem onmiddellijk uit haar ge
zichtskring te verdwijnen. Toen deze
niet aan dit schallende verzoek volde
den begon de groep zangers de deur
waarders zeer nadrukkelijk van het
podium te duwen.
Deze gaven eerst geen krimp, maar
waren tenslotte tegen zo'n machtige
aandrang niet bestand en verlieten
overhaast het podium.
Toen de rook boven het strijdgewoel
was opgetrokken kon men' voor de
kleedkamer van madame Callas twee
verfomfaaide dagvaardingen zien lig
gen, terwijl in de kleedkamer de so-
Een olielamp geglazuu <i -midi
werk uit Safi collectie musée P
Ricard, Rabat, foto van Kon. histi-
tuut v d. tropen, Amsterdam.)
dan drie talen haar
„Chicago zal nog horen van de ver
schrikkelijke beledigii
aangedaan heeft. D
schandelijk", zo riep zij.
Doel bereikt
De deurwaarders verklaarden later,
dat hun aftocht misschien wel sma
delijk geweest was, maar dat zij toch
hun doel bereikt hadden. Beide dag
vaardingen hadden volgens hen name
lijk het Kleed van madame Callas be
roerd, wat inhield, dat zij wettig ge
dagvaard was.
De dagvaardingen zijn afkomstig
van een geding, dat een New-Yorkse
advocaat tegen de zangeres aanhan
gig heeft gemaakt.
De advocaat, F. Richard Bargorsy,
beweert, dat hij madame Callas' stem
ontdekt heeft en dat zij een contract
met hem getekend had, waarin hem
10 procent van al haar nettoverdien
sten werd toegezegd.
Madame Callas maakte haar de
buut op 15-jarige leeftijd met de voor-
naamstp partij ïn ..Oavalleria Rusti-
cana"..
Zij vertelde hierover in Chicago, dat
zy voor deze rol echter te dik was ge
weest evenals voor alle andere par
tijen, die zij wilde zingen. Haar ge
wicht was toen namelijk bijna 200
pond. Drie jaar geléden besloot zy
echter slanker te worden en ze deed
dit op even doortastende wijze als
waarop zij weigerde de dagvaardin
gen in ontvangst te nemen. Ze viel
namelijk ongeveer 70 pond in een jaar
af en is nu een slanke verschijning
van nog geen 130 pond.
Op Schiphol terwijl zij op weg
was naar Milaan voor haar optreden
in de Scala-opera verklaarde de
zangeres Zondag bij haar aankomst,
dat „het alemaal vuile chantage was
en een onsmakelijke geschiedenis,
waarvan zij veel verdriet had".
Maria Callas vraagt zich zelfs af
of het wel deurwaarders waren.
„Waarom kwamen zij.dan juist des
nachts om 12 uur na de laatste voor
stelling van mijn optreden in Ameri
ka, dat drie weken duurde?"
De wereldberoemde sopraan werd
geboren in New-York, opgevoed in
Griekenland en zij trouwde met een
Italïaan-op-middelbare-leeftgd. Men
politan tegen een honorarium van
7800.per voorstelling werd geën
gageerd. (Unit~d Press)
Utrecht krijgt nieuw Tivoli
Het door B. en W. van Utrecht in
gediende plan voor de bouw van een
nieuw congres- en concertgebouw Ti
voli is Vrijdagavond door de gehele
raad aanvaard, nadat vrijwel alle
fractieleiders hadden verklaard, zich
met het voorstel te kunnen verenigen.
Met de uitvoering van het door de
architecten ir B. Bijvoet an prof F.
J. Peutz ontworpen plan en met de
inrichting van het gebouw is een be
drag gemoeid van ruim tien millioen
gulden.
nen met de enorme taak om het puin
op te ruimen en tgdelijke wegen en
bruggen aan te leggen.
Het ministerie van landbouw
stelde onmiddellijk voedsel uit de
overschotvoorraden vrijelijk ter be
schikking en het ministerie van
volkshuisvesting richtte 1000
noodwoningen in voor de 14.000
daklozen.
Een andere manier van hulpverle
ning was het verstrekken van lenin
gen op lange termijn en tegen lage
rente aan boeren en kleine zakenlie
den.
Ondanks alle hulpverlening waren
er echter nog vele slachtoffers, die
direct bijstand nodig hadden. Om hen
te helpen hield het Rode Kruis in het
gehele land een collecte, die in twee
weken rond S 10.000.000 opbracht.
Hoewel de gevolgen van de ramp nog
vele jaren gevoeld zullen worden zijn
de tekenen van herstel echter reeds
duidelijk te zien.
Nederlandse treilers
op verre visserij
Na een eerste mislukte poging om
de zg. verrevisserij voor de Neder
landse treilers op gang te brengen,
moest minister Mansholt op 6 Augus
tus jl. aan de Tweede Kamfer verkla
ren, dat de belangstelling in reders-
kringen voor het verre-visserij-pro
ject blijkbaar zeer matig was.
Thans zullen tenminste vier IJmui-
dense redergen de nog steeds uitge
stoken hand aanvaarden. Van de
IJmuidense treilervloot gaan vijf
schepen in het begin van het volgend
jaar aan de proefneming beginnen,
mits het ministerie besluit voor het
dienstjaar 1D56 in de begroting van
het landbouwegalisatiefonds wederom
een bedrag van 675.000 gulden op te
nemen.
Voorts hebben de reders verzocht
enige wijziging te brengen in de
steunverlening ten aanzien yan de
minimum visprijzen.
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Kyra krijgt troostprijs
van 25.000 dollar
Mevr. Kyra ShirkPetrovs-
kayadie tijdens de oorlog lui
tenant in het Rode Leger was
en later met eei. Amerikaan
trouwde, heeft een vragen-
spél van de Amerikaanse tele
visie, getiteld ,£>e Grote Ver
rassing", de hoogste prijs van
100.000 dollar gemist. Zij was
de eerste etappes, waarin vra
gen over militaire kwesties wa
ren gestéld, goed doorgekomen,
maar deze laatste maal kon zij
slechts vier delen van een zes
voudige vraag goed beanticoor-
den. Deze betrof wederom een
militaire zaak, namelijk het
Ardennen-offensief en de strijd
in de Koraalzee. Bij het spel
geldt de regel quitte of dubbel.
Mevrouw Shirk kreeg echter 'n
1 roostpr^t van 25.000 dollar.
De vragen waren opgesteld
loor veldmaarschalk Montgo
mery eji admiraal Chester Ni-
mitz, voormalig bevélhebber
van de Amerikaajise vloot in
de Grote Oceaan.
Mevrouw Shirk woont thans
met haar echtgenoot op een
boerderij in Pennsylvania.
Illiillillllllllllllllllliillilllllilll
iiiiiiiiiiiiiiHiiiuiiiiiiiiiiiiiuiniiiüiiM
