Komt er licht in de duisternis rond
Wallenbergs verdwijning?
Nederland heeft niet voldoende
viswater voor alle hengelaars
HERRMUTTERS WERKTEN AL
IN 1735 IN SURINAME
TELEVISIE IN DE V.S. STELT
CENSUURCODE SAMEN
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
„DE HELD VAN BOEDAPEST"
Duizenden Joden redde hij
van de gaskamerdood
(Speciale correspondentie).
Toen Raoul Wallenberg in de lente van het jaar 1944 in Boedapest ver
scheen, was de stad vol onrust. In Maart hadden de Duitsers de macht
overgenomen en de organisatie der Pijlkruisers zaaide terreur en ellende
in de steden zowel als in de poesta.
Het was niet de eerste keer, dat Wallenberg op vreemde bodem stond.
Deze lange, blonde Zweed kende de wereld als weinig anderen. De Wal
lenbergs zijn bankbezitters en hun naam heeft een goede en rijke klank
in Zweden. De jonge Raoul studeerde in Frankrijk en Amerika en al
zeer jong sprak hij vloeiend Russisch, Spaans, Frans, Duits en Engels.
Na zijn studie werkte hij in Kaapstad en vandaar trok hij naar het Joodse
Haifa, juist toen de eerste aanvallen op het Joodse volk openlijk begon
nen waren.
En zo kwam de bereisde Zweed in Boedapest, waar de angst regeerde.
Hü was in diplomatieke dienst, maar men had hem tevoren gewaar
schuwd: „Reken erop, Wallenberg.... als de Duitsers weten, wat in wezen
je opdracht is.... dan betekent dit het einde".
Hij had alleen maar geantwoord: „Al kan ik slechts één mens redden,
dan zal ik gaanhet is mijn plicht".
Toen hij op de Zweedse Ambassade
kwam vroeg hij, recht op dè man af:
„Hoeveel Joden hebben jullie weten
te redden Het bleken er zeshonderd
te zijn er dat waren er volgens Wal
lenberg te weinig.
Hij ging direct aan het werk, stel
de zich in verbinding met illegale
groepen, met legaties, met autoritei
ten, die anti-Duits waren, zelfs met
Duitsers, die hy voor grof geld om
kocht. Geld had hij in overvloed,
Amerikanen hadden een enorme som
bij elkaar gebracht. Hij huurde niet
minder dan twee en dertig gebouwen,
waarboven de Zweedse vlag wapper
de en ze dienden als onderkomen voor
de vervolgden.
Op zekeren morgen belde een on
bekende op en fluisterde, dat aan een
station honderden Joden bijeengepakt
stonden.... richting Polen, de gaska
mers. Hij reed er heen, keek .min
achtend naar de Duitse bajonetten,
die hem de weg versperden en snauw
de: Weet U, dat deze mensen onder
Zweedse protectie staan?" Hij liep
langs de wagons en schreeuwde:
„Iedereen met een Zweeds paspoort-
uitstappen".
Twaalf Joden strompelden het per
ron op. Weer liep Wallenberg langs
de wagons. „Wie heeft er voorlopige
Zweedse papieren?" vroeg hij, „in de
Hongaarse taal?". De opgejaagden
begrepen hem nu en reikten hem hun
papieren in het Hongaars, die geen
Duitser lezen kon. Er waren zelfs be
lastingpapieren bij.
Trots en ongehinderd leidde hij hon
derden Joden het station uit en nie
mand durfde de lange diplomaat
kwaad doen.
's Nachts werden Joden transporten
door verzetsgx-oepen in Duitse unifor
men aangehouden en de gevangenen
bevrijd... net was het werk van Wal-
lenberg. Niet minder dan 13.000 Jo
den wist hij te verbei'gen, in samen
werking met de pauselijke Nuntius en
het Zwitserse Gezantschap.
Huiveringwekkend
De tijden werden angstiger. Toen
de Russen naderden, namen de Pijl
kruisers de macht geheel in handen
en in een koude herfstnacht dreven
Duitse militiegroepen in het geheim
alle Joden uit het Ghetto. Toen de
morgen daagde, liepen duizenden,
vaak blootsvoets, door de eerste
sneeuw. Ze liepen in de richting Oos
tenrijk, voortgejaagd door onmense
lijke soldaten, met zwepen gewapend.
Plotseling stopte een auto naast de
huiveringwekkende colonne en Wal-
lenberg rende heen en weer langs de
rijen, nagestaard door de woedende
Nazzi's. Gedeporteerden met Zweed
se papieren en zelfs met Hongaarse
Dominee blijft bij
32 000 dollar
(Van TJnlted Press).
Dominee AKershaw, die het
vorige weel: nrh.-neht heeft tot 32.000
dollar in 't beleende televisieprogram
De 61,.000 dollar-vraag"door bij vijf
gelegenheden een stroom van vragen
ovèr jazzmuziek feilloos te beant
woorden, heeft, beleend gemaakt dat
hij besloten heeft de 32.000 dollar te
accepteren en ze niet in te zetten
tegen een kans op 64.000 dollar.
Op het Stoelmanseiland in Suriname
zal een nieuw hospitaal van de Evan
gelische Broedergemeente verrijzen.
De bouw gaat met ontzaglijke moei
lijkheden gepaard. Ze moeten alle
materialen per corjaal over de rivier
worden aangevoerd.
papieren liet hij uit de rijen treden.
Zijn auto reed mee tot de Oostenrijkse
grens en toen pas keerde Wallenberg
terug. Zijn wagen reed langzaam,
want daarachter kronkelde een lan
ge stoethier en daar zong men
zelfseen leger van meer dan
vierduizend geredden.
Op de vijftiende Januari brak de
hel los. Wallenberg sloop onder het
helse vuur van S.S.-troepen de Rus
sen tegemoet. Het gelukte hem en
toen de strijd voorbij was, verscheen
hy op zijn hoofdkantoor, vergezeld
van drie zwijgende Russen. Hij mom
pelde tot een van zijn vrienden: „Ik
moet met deze heren mee, als gast of
als gevangeneik weet het niet".
Toen schudde hy de handen van zijn
medewerkershet was het laatste
wat ze van hem gezien hebben.
Russische kransen
Enkele weken later verschenen
beambten van de N.K.V.D. op zijn
bureau en verhoorden zijn medewer
kers. „Wallenberg was spion voor de
Duitsers" zeiden ze, „en toen we hem
wilden transporteren is hij in een
hinderlaag van de Pijlkruisers geval
len".
Niemand geloofde deze leugen, maar
Wallenberg was verdwenen, hij, die
zovelen het leven had gered. Men
fluisterde, dat de gevangenis van de
N.K.V.D. hem herbergde. Zweedse
autoriteiten hebben herhaaldelijk naar
hem geïnformeerd, zelfs bij Stalin,
maar alles vergeefs, Wallenbergs lot
bleef onbekend.
Elk jaar heeft men in Boedapest
kransen gelegd ter ere van Raoul
Wallenberg, mannen, vrouwen en
kinderen, die aan hem hun leven
dankten. Een van hen zei in zyn rede:
„De stem van zijn geweten bracht
hem hier, hij groeide met zijn daden.
Maar hij verdween vlak voor de vic
torie, zoals een held uit een legende".
Ook Russische autoriteiten legden
kransen, maar het geheim bleef onop
gelost. En nu clan zyn er Duitse sol
daten teruggekomen, die beweren
Wallenberg ontmoet te hebben, in 'n
kamp ergens in Centraal-Azië. Mager
en bleek, maar ongebroken.
(Van onze eigen verslaggever)
In een der drukste straten van Paramaribo staat een groot en modern
warenhuis, zoiets als de Byenkorf, maar iets minder voornaam en massief.
Op deze plek heeft de Broedergemeente reeds byna twee eeuwen haar
gebouwen gehad en nog hoort dit warenhuis aan haar toe. Vlak er tegen
over vindt men kantoren, vergaderzalen, een jeugdcentrum, een boek
handel en wat niet al, een uitgestrekt complex, dat ten dienste van de
Broedergemeente staat. Men kan zich Paramaribo en zelfs Suriname niet
denken zonder deze Christelijke gem eenschap, die als enig devies 't helpen
en dienen óm Christus' wil heeft gek ozen.
Voortreffelijk werk van
Chr. gemeenschap
Wat een wonderlijke, uitzonderlijke
geschiedenis heeft toch die Evangeli
sche Broedergemeente!
Het begint in het derde decennium
van de achttiende eeuw in het kleine
Oost-Duitse dorpje Hernhut en de
naam, die voor altijd aan deze vrucht
bare geestelijke opwekking verbon
den zal blijven, is die van Graf von
Zinzendorf. In vele eenvoudige men
senzielen is er daar iets gaande en in
1727 breekt zich dat los: de geeste
lijke geboortdag van wat voortaan
„Broedergemeente" zal heten en wat
nimmer een grote omvang in nume
rieke zin zal weten te bereiken, maar
wat in de Europese en zelfs in de
wereldgeschiedenis een belangryke
plaats heeft verkregen.
De genade Gods, die de mensen van
Hernhut aan zichzelf hebben erva-
ren, willen ze niet voor zichzelf alleen
gemeente op reis, de wereld in, overal
verkondigen. En zo gaan er reeds
van 1732 af, mannen uit de Broeder
gemeente op reis, de werld in, overal
daar naar toe waar het Evangelie
onbekend is. Zo komen ze in 1735 ook
in Suriname terecht en dat zal niet
tegenstaande alle tegenslagen, één
van hun meest gezegende vestingen
worden.
Het zijn vrijwel allemaal eenvoudi
ge handwerkers, die uitgaan en ze
moeten hun brood ook zelf verdienen.
Ze brengen geen theologie, ze staan
nimmer in dienst van hoge heren,
van generaals of compagnieën, ze
willen alleen getuigen van Christus
zijn en het zaad op de akker der we
reld uitstrooien.
In 1735 beginnen de Broeders (die
als een voortzetting van de Boheem
se Hussieten kunnen worden be
schouwd) met hun zending in Suri
name en in 1789 pakken ze daar hun
werk onder de Indianen aan. Wat 'n
ontzaglijk moeilijk begin is dat ge
weest!
Het klimaat was voor vele zende
lingen, die vaak zeer eenvoudig leef
den, meer dan eens moordend en de
plantage-bezitters waren er ook niet
op gesteld,' dat anderen zich met
„hun" mensen gingen bemoeien. B(j
het zendelingskerkhof in Paramari
bo kan men niet anders dan met die
pe eerbied zijn hoofd buigen!
Van 1735-1918 zijn er hier 560 broe
ders en zusters der Hernhutterge
meente in de zending werkzaam ge
weest en daarvan zijn 175 betrekke
lijk gauw aan het voor hen vreemde
klimaat bezweken, van wie 60 in het
eerste land „Dedde kondré". zo werd
Suriname voortaan in de taal der in
landers genoemd, het dodenland.
Maar God had geroepen en dan
mocht de mens niet wegblijven. In
1767 werden op een eigen terrein een
kleermakerij, een bakkerij en een
horlogemakerij gevestigd en dat was
het begin van wat nu „Kersten" heet,
het grote warenhuis, dat ter gelegen
heid van het Koninklijk bezoek het
praedicaat „hofleverancier" heeft ge
kregen.
De zendeling Christoffel Kersten
was een „reëel man", hij was van me
ning, dat niet alleen de geesten, maar
ook de maatschappelijke verhoudin-
Amerikaan misdroeg ach in
krijgsgevangenschap.
Een 35-jarige Amerikaanse artil
lerie-officier, majoor Ronald Alley,
is Dinsdag schuldig bevonden aan
misdraging tijdens zijn krijgsgevan
genschap in Korea. Hij kan tot le
venslange gevangenisstraf worden
veroordeeld.
Het vonnis wordt uitgesteld, tot
dat zal zyn onderzocht of er verlich
tende omstandigheden zijn. Alley
zou, volgens een Amerikaanse krijgs
raad te Fort Meade in de staat Ma
ryland, militaire gegevens aan de vij
and hebben verstrekt, medegevange
nen hebben bewogen, dergelijke gege
vens te verstrekken, inlichtingen
hebben gegeven over medegevange
nen en met de vijand hebben samen
gewerkt om Amerikaanse krijgsge
vangenen tot het communisme te
bekeren.
gen door het Christelijk geloof moes
ten worden omgezet. Juist daarom
richtte hij zich ook niet alleen tot de
bewoners van Paramaribo, maar ook
tot de Indianen, de slaven en de bos
negers.
In 1778 werd de eerste kerk inge
wijd, in wezen dezelfde als die waarin
het Koninklijk Paar op de afgelopen
Zondag als gewone gemeenteleden
het Evangelie hebben aangehoord.
Voor de Broedergemeente zijn slaven
en koningen gelijk, maar wel besef
fen zij de geweldige verantwoorde
lijkheid, die de vorsten dragen.
En daarom was het zo'n onverge
telijk en roerend moment, toen aan
het slot van de dienst Koningin en
Prins door de gemeente in het neger
engels \yerd toegezongen:
..Masra Jezus, gi hem dei eh neti,
Troost en vrede hanga hoe.
Helpi hem vo feti da boen feti,
Helpi hem vo winni toe.
Sari vo hem liebi en hem waka
Te a krei, dan gi hem troostoe
(baka.
Masra, holi hem nafhan!
Masra, tan hem Helpiman!"
(Heer. geef haar dag en nacht
troost en vi-ede met U. Help haar om
te gaan de goede weg door het kwaad
te overwinnen. Waak over haar leven
en haar wandel. Wanneer zij bidt,
geef haar dan Uw troost terug. Heer.
houd haar aan Uw hand! Heer. wees
haar Heiland).
De „Grotestadskerk" der Hernhut
ters in Paramaribo, gesticht in 1770,
wordt door de Surinaamse negers
nog altijd „Mama-kerkie" genoemd.
Hier woonde Koningin Juliana de
godsdienstoefening bij.
KOLEN EN STAALGEMEENSCHAP
Het zwaartepunt van de Europese
Gemeenschap voor Kolen en Staal
ligt, in de bekend geworden in
dustriële driehoek die zich uitstrekt
over gedeelten van Kr ankrijk. België,
Nederland, Duitsland, Luxemburg en
het Saargebied. In die driehoek zyn
samengedrongen de groot-producen
ten van steenkool en staaldie voor
de gemeenschappelijke Europese
markt werken.
Italië valt buiten de industriële
driehoek. De stcenkoolproductie van
dat land heeft nauwelijks enige be
tekenis; de staalindustrie is in Italië
echter sterk ontwikkeld, ongeveer
vier millioen ton per jaar.
VOOR GEESTELIJKE VOLKSGEZONDHEID
Vrijwillig zal men zich
eraan onderwerpen.
(Van United Press)
De Nationale Vereniging van Tele
visieproducenten in Amerika heeft
een commissie ingesteld die een ethi-
BEROEPSVISSERS STERVEN UIT
Kamer voor Binnenvisserij is
met ordening begonnen
In een te Den Haag gehouden persconferentie heeft de voorzitter van de
Kamer voor de Binnenvisserij een uiteenzetting gegeven van de taak en het
werk van de Kamer, teneinde duidelijk te maken waarom op drastische
wyze dient te worden ingegrepen in vaak reeds lang bestaande toestanden.
De Kamer werd op 1 Februari van dit .jaar geïnstalleerd en kreeg tot taak
het „doelmatig bevissen van de binnenwateren te bevorderen en een rede
lijke verdeling vair het visrecht van die wateren te bewerkstelligen". Dit nu
is een enorm probleem. Naar schatting zyn er momenteel in Nederland
400.000 hengelaars, van wie ongeveer 8000 z.g. gclegenlieidsvissers, die in
het vissen met beroepswerktuigen als kruisnetten, fuiken e.d. een lief
hebberij of bijverdienste vinden, terwijl er circa 2300 erkende beroepsvissers
gevestigd zyn, die voor hun levensondehoud min of meer van de visserij
afhankelijk zyn.
Er is geen water en geen vis ge
noeg om al deze vissers en henge
laars maar in het wilde weg te laten
vissen. Hoewel zelfs In dit goed ge
administreerde land geen Burgerlijke
Stand van de vissen bestaat, staat
toch wel vast, dat er van de oorspron
kelijke natuurlijke visstand maar
weinig meer ovèr is en dat er nog
maar zeer weinig vis in onze binnen
wateren zou rondzwemmen wanneer
niet geregeld in allerlei wateren
enorm veel vis werd uitgezet.
Een redelijke verdeling kan dus in
geen geval zo worden uitgevoerd, dat
iedere gegadigde een redelijk deel
van het viswater toegewezen krijgt
Voor de Kamer is het uitgangspunt,
dat de werkelijke beroepsvissers zo
goed mogelijk hun beroep moeten
kunnen uitoefenen, terwijl anderaijds
een voldoende hoeveelheid viswater
ter beschikking van de hengelsport
moet blijven. In vele gevallen zullen
daarom de individuele sporthenge-
laar en de amateurvisser of gelegen
heidsvisser het veld moeten ruimen
voor de gevestigde beroepsvissers of
de georganiseerde hengelsport.
Nog niet de helft van het aantal
sporthengelaars is bij een hengel
sportvereniging aangesloten. Er zijn
verschillende soorten individuele hen
gelaars. In de eerste plaats allen, die
in water hengelen waar zonder ver
gunning met één hengel mag worden
gevist. Voorts zij, die een bootje hu
ren bij een z.g. hengelsportbedryf en
daarmee ter visvangst tijgen. En ten
slotte diegenen, die alleen of in klei
ne groepjes een exclusief visrecht
voor bepaalde wateren huren, zodat
daar niemand meer vissen mag,
waardoor zowel de beroepsvissers als
de georganiseerde hengelaars van het
visrecht voor dit water uitgesloten
zijn.
Met het oog op de redelijke verde
ling van het viswater acht men deze
toestand niet langer toelaatbaar, zo
dat „het voor de individuele sport
hengelaars gaat aflopen", naar mr.
M. J. Broekhuijsen, de voorzitter van
de Kamer, verzekerde, „al zullen nog
wel huurcontracten voor enkele ja
ren wonden goedgekeurd".
Ook het aantal gelegenheidsvissers
zal noodgedwongen moeten worden
beperkt. Deze groep vissers schept
nog ernstiger problemen, aangezien
iri beroepswerktuigen gebruiken en
dus veel meer^vis wegvangen dan de
hengelaars, waardoor vele anderen worden gewaarborgd.
de beroepsvissers dus in him
bestaan worden bedreigd en er dik
wijls voor de georganiseerde henge
laars niet voldoende recreatiemoge-
lykheid meer overblijft.
Het aantal beroepsvissers is
overigens nu al veel te groot. Het
getal van 230C zal drastisch moe
ten worden teruggebracht, maar
deze groep zal zichzelf wel sane
ren ingevolge een natuurlijk uit
sterfsysteem: er zijn maar weinig
jongere en zeer veel oudere, zelfs
zeer oude beroepsvissers.
Voorts zal de Kamer te zijner tijd
nog moeten gaan discrimineren tus
sen goede en minder goede hengel-
spoi'tverenigingen, tussen goede en
niet goede beroepsvissers. De be
roepsvissers, die deze naam in feite
niet verdienen, moeten dan geleidelijk
worden uitgeschakeld en de hengel
sportverenigingen zullen, door de aan
haar op te dragen verantwoordelijk
heid voor het op peil houden van de
vistand, worden gedwongen hun le
den op te voeden tot góede sport
hengelaars.
Tientallen jaren
Teneinde in de toekomst tot een
verantwoord beheer van de Neder
landse visstand te komen, stelt de
Kamer zich voor „beheerseenheden"
in te stellen. Tot goed begrip diene,
dat de Nederlandse visstand is sa
mengesteld uit talloze min of meer
on zichzelf staande visstapels, die ie
der een bepaald beheer vereisen. Elk
complex viswater, waarin zich zo'n
zelfstandige visstapel bevindt bijv.
één of meer polders kan als be-
heerseenheid worden aangewezen.
Ale beheerseenheden bijeen, die dus
samen het gehele land zullen over
dekken, zullen er voor moeten zor
gen, dat tot in lengte van dagen aan
de nationale behoefte aan hengel
sportrecreatie kan worden voldaan
en aan een (beperkt) aantal be
roepsvissers een redelijk bestaan kan
sche code zal opstellen waaraan de
.Amerikaanse televisie zich vrijwillig
zal onderwerpen zodra hij algemeen
aanvaard is, en waarvan reeds enige
grondregels werden gegeven.
Wreedheid en gruwelen moet men
in de uitzendingen vermijden, gebruik
van en handel in narcotica zal niet
mogen worden afgebeeld evenmin als
drank- en speelgelagen, en er dient
„behoorlijk" eerbied betracht te wor
den voor religieuze, rassen- en natïo-
nalitèitsaangelegenheden.
Vulgariteit, obsceniteit en profa
nering mogen niet voorkomen. „Sex"
en wreedheid moeten, indien onver
mijdelijk voor de intrigue, met zorg
worden behandeld, en in uitzendingen
voor kinderen dient eerbied voor
ouders, leraren, scholen en gods
diensten te worden getoond en een
hoge moraal.
Het laten zien van bijzonder
heden bij de uitvoering van mis
daden als brandstichting, bero
ving, moord, smokkelen en het
..kraken" van een safe, die tot
navolging zouden kunnen inspi
reren, is verboden.
De door de commissie opge
stelde code zal ter goedkeuring
worden voorgelegd aan de Tele
visie-Academie van Kunsten en
Wetenschappen.
Voet van vlieger Lozie
geamputeerd.
De uit Nederland afkomstige vlie
ger Gerhard Lozic, die in September
tien dagen in leven bleef zonder voed
sel en warme kleren, nadat hij in een
vliegtuig een noodlanding had door
staan op het ijskoude water van een
meer in Saskatchewan, zal verder
zonder linkervoet door het leven moe
ten gaan. Men heeft hem in het Royal
Alexander hospital te Edmonton
(Canada! de voet boven de enkel af
gezet. Zijn toestand was Maandag be
vredigend. De noodlanding kostte de
piloot van het vliegtuig het leven.
illlllllllllllllllllilllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllil^
October bleef aan j
de koude kant
Ij (Van onze weerkundige li
s= medewerker)
1 In vergelijking met de andere M
kustprovincies zijn wij er hier
in October met de regenval vrij
H goed afgekomen. Zo viel er op
Schiphol bijna 160 mm, te De
H Bilt 125 mm, Den Helder 133 s
mm. Vlissingen kreeg 90 mm
tegen normaal 73 mm (verle-
s den jaar 81 mm). Te Aarden-
H burg viel 70 mm, tn Blezelinge
68 mm. October bleef iets aan
M de koude kant. Tc De Bilt be-
droeg de gemiddelde etmaal-
s temperatuur 9.2 C tegen nor-
ij maal 9.8 C.
De warmste dag te Vlissin- H
m gen waargenomen was 11 Oc-
tober met 18 C. Erg koud bleef
M het op 28 October, toen de tem-
peratuur niet hoger dan 8 C
s= kwam. Door onze waarnemer
te Aardenburg werd op 18. 19,
28, 29. 30 en 31 October nacht-
m vorst waargenomen. De laagste
temperatuur, aldaar dicht bo-
s ven de grond gemeten bedroeg
s 2.2 C op 31 October.
H Het aantal uren waarop te
De Bilt de zon scheen bedroeg
s= 100 tegen normaal 105. Vooral
de tweede helft van de maand
was nogal regenriik en te koud
s met tal van hagelbuien. Op 17
M en 28 October werd hier en daar
al natte sneeuw waargenomen.
Op tien tegen normaal acht
dagen werd ergens in ons land
H onweer gehoord. Voor de land-
Éi en tuinbouw was October geen
slechte maand, vooral niet wat
de regenval betreft, welke be-
noorden de Moerdijk op ta] van
s plaatsen twee keer zo 'groot als i
normaal was,
llllllllllllllillllllllllllllllllllll