Komt er licht in de duisternis rond Wallenbergs verdwijning? Nederland heeft niet voldoende viswater voor alle hengelaars HERRMUTTERS WERKTEN AL IN 1735 IN SURINAME TELEVISIE IN DE V.S. STELT CENSUURCODE SAMEN VRIJDAG 4 NOVEMBER 1955 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 15 „DE HELD VAN BOEDAPEST" Duizenden Joden redde hij van de gaskamerdood (Speciale correspondentie). Toen Raoul Wallenberg in de lente van het jaar 1944 in Boedapest ver scheen, was de stad vol onrust. In Maart hadden de Duitsers de macht overgenomen en de organisatie der Pijlkruisers zaaide terreur en ellende in de steden zowel als in de poesta. Het was niet de eerste keer, dat Wallenberg op vreemde bodem stond. Deze lange, blonde Zweed kende de wereld als weinig anderen. De Wal lenbergs zijn bankbezitters en hun naam heeft een goede en rijke klank in Zweden. De jonge Raoul studeerde in Frankrijk en Amerika en al zeer jong sprak hij vloeiend Russisch, Spaans, Frans, Duits en Engels. Na zijn studie werkte hij in Kaapstad en vandaar trok hij naar het Joodse Haifa, juist toen de eerste aanvallen op het Joodse volk openlijk begon nen waren. En zo kwam de bereisde Zweed in Boedapest, waar de angst regeerde. Hü was in diplomatieke dienst, maar men had hem tevoren gewaar schuwd: „Reken erop, Wallenberg.... als de Duitsers weten, wat in wezen je opdracht is.... dan betekent dit het einde". Hij had alleen maar geantwoord: „Al kan ik slechts één mens redden, dan zal ik gaanhet is mijn plicht". Toen hij op de Zweedse Ambassade kwam vroeg hij, recht op dè man af: „Hoeveel Joden hebben jullie weten te redden Het bleken er zeshonderd te zijn er dat waren er volgens Wal lenberg te weinig. Hij ging direct aan het werk, stel de zich in verbinding met illegale groepen, met legaties, met autoritei ten, die anti-Duits waren, zelfs met Duitsers, die hy voor grof geld om kocht. Geld had hij in overvloed, Amerikanen hadden een enorme som bij elkaar gebracht. Hij huurde niet minder dan twee en dertig gebouwen, waarboven de Zweedse vlag wapper de en ze dienden als onderkomen voor de vervolgden. Op zekeren morgen belde een on bekende op en fluisterde, dat aan een station honderden Joden bijeengepakt stonden.... richting Polen, de gaska mers. Hij reed er heen, keek .min achtend naar de Duitse bajonetten, die hem de weg versperden en snauw de: Weet U, dat deze mensen onder Zweedse protectie staan?" Hij liep langs de wagons en schreeuwde: „Iedereen met een Zweeds paspoort- uitstappen". Twaalf Joden strompelden het per ron op. Weer liep Wallenberg langs de wagons. „Wie heeft er voorlopige Zweedse papieren?" vroeg hij, „in de Hongaarse taal?". De opgejaagden begrepen hem nu en reikten hem hun papieren in het Hongaars, die geen Duitser lezen kon. Er waren zelfs be lastingpapieren bij. Trots en ongehinderd leidde hij hon derden Joden het station uit en nie mand durfde de lange diplomaat kwaad doen. 's Nachts werden Joden transporten door verzetsgx-oepen in Duitse unifor men aangehouden en de gevangenen bevrijd... net was het werk van Wal- lenberg. Niet minder dan 13.000 Jo den wist hij te verbei'gen, in samen werking met de pauselijke Nuntius en het Zwitserse Gezantschap. Huiveringwekkend De tijden werden angstiger. Toen de Russen naderden, namen de Pijl kruisers de macht geheel in handen en in een koude herfstnacht dreven Duitse militiegroepen in het geheim alle Joden uit het Ghetto. Toen de morgen daagde, liepen duizenden, vaak blootsvoets, door de eerste sneeuw. Ze liepen in de richting Oos tenrijk, voortgejaagd door onmense lijke soldaten, met zwepen gewapend. Plotseling stopte een auto naast de huiveringwekkende colonne en Wal- lenberg rende heen en weer langs de rijen, nagestaard door de woedende Nazzi's. Gedeporteerden met Zweed se papieren en zelfs met Hongaarse Dominee blijft bij 32 000 dollar (Van TJnlted Press). Dominee AKershaw, die het vorige weel: nrh.-neht heeft tot 32.000 dollar in 't beleende televisieprogram De 61,.000 dollar-vraag"door bij vijf gelegenheden een stroom van vragen ovèr jazzmuziek feilloos te beant woorden, heeft, beleend gemaakt dat hij besloten heeft de 32.000 dollar te accepteren en ze niet in te zetten tegen een kans op 64.000 dollar. Op het Stoelmanseiland in Suriname zal een nieuw hospitaal van de Evan gelische Broedergemeente verrijzen. De bouw gaat met ontzaglijke moei lijkheden gepaard. Ze moeten alle materialen per corjaal over de rivier worden aangevoerd. papieren liet hij uit de rijen treden. Zijn auto reed mee tot de Oostenrijkse grens en toen pas keerde Wallenberg terug. Zijn wagen reed langzaam, want daarachter kronkelde een lan ge stoethier en daar zong men zelfseen leger van meer dan vierduizend geredden. Op de vijftiende Januari brak de hel los. Wallenberg sloop onder het helse vuur van S.S.-troepen de Rus sen tegemoet. Het gelukte hem en toen de strijd voorbij was, verscheen hy op zijn hoofdkantoor, vergezeld van drie zwijgende Russen. Hij mom pelde tot een van zijn vrienden: „Ik moet met deze heren mee, als gast of als gevangeneik weet het niet". Toen schudde hy de handen van zijn medewerkershet was het laatste wat ze van hem gezien hebben. Russische kransen Enkele weken later verschenen beambten van de N.K.V.D. op zijn bureau en verhoorden zijn medewer kers. „Wallenberg was spion voor de Duitsers" zeiden ze, „en toen we hem wilden transporteren is hij in een hinderlaag van de Pijlkruisers geval len". Niemand geloofde deze leugen, maar Wallenberg was verdwenen, hij, die zovelen het leven had gered. Men fluisterde, dat de gevangenis van de N.K.V.D. hem herbergde. Zweedse autoriteiten hebben herhaaldelijk naar hem geïnformeerd, zelfs bij Stalin, maar alles vergeefs, Wallenbergs lot bleef onbekend. Elk jaar heeft men in Boedapest kransen gelegd ter ere van Raoul Wallenberg, mannen, vrouwen en kinderen, die aan hem hun leven dankten. Een van hen zei in zyn rede: „De stem van zijn geweten bracht hem hier, hij groeide met zijn daden. Maar hij verdween vlak voor de vic torie, zoals een held uit een legende". Ook Russische autoriteiten legden kransen, maar het geheim bleef onop gelost. En nu clan zyn er Duitse sol daten teruggekomen, die beweren Wallenberg ontmoet te hebben, in 'n kamp ergens in Centraal-Azië. Mager en bleek, maar ongebroken. (Van onze eigen verslaggever) In een der drukste straten van Paramaribo staat een groot en modern warenhuis, zoiets als de Byenkorf, maar iets minder voornaam en massief. Op deze plek heeft de Broedergemeente reeds byna twee eeuwen haar gebouwen gehad en nog hoort dit warenhuis aan haar toe. Vlak er tegen over vindt men kantoren, vergaderzalen, een jeugdcentrum, een boek handel en wat niet al, een uitgestrekt complex, dat ten dienste van de Broedergemeente staat. Men kan zich Paramaribo en zelfs Suriname niet denken zonder deze Christelijke gem eenschap, die als enig devies 't helpen en dienen óm Christus' wil heeft gek ozen. Voortreffelijk werk van Chr. gemeenschap Wat een wonderlijke, uitzonderlijke geschiedenis heeft toch die Evangeli sche Broedergemeente! Het begint in het derde decennium van de achttiende eeuw in het kleine Oost-Duitse dorpje Hernhut en de naam, die voor altijd aan deze vrucht bare geestelijke opwekking verbon den zal blijven, is die van Graf von Zinzendorf. In vele eenvoudige men senzielen is er daar iets gaande en in 1727 breekt zich dat los: de geeste lijke geboortdag van wat voortaan „Broedergemeente" zal heten en wat nimmer een grote omvang in nume rieke zin zal weten te bereiken, maar wat in de Europese en zelfs in de wereldgeschiedenis een belangryke plaats heeft verkregen. De genade Gods, die de mensen van Hernhut aan zichzelf hebben erva- ren, willen ze niet voor zichzelf alleen gemeente op reis, de wereld in, overal verkondigen. En zo gaan er reeds van 1732 af, mannen uit de Broeder gemeente op reis, de werld in, overal daar naar toe waar het Evangelie onbekend is. Zo komen ze in 1735 ook in Suriname terecht en dat zal niet tegenstaande alle tegenslagen, één van hun meest gezegende vestingen worden. Het zijn vrijwel allemaal eenvoudi ge handwerkers, die uitgaan en ze moeten hun brood ook zelf verdienen. Ze brengen geen theologie, ze staan nimmer in dienst van hoge heren, van generaals of compagnieën, ze willen alleen getuigen van Christus zijn en het zaad op de akker der we reld uitstrooien. In 1735 beginnen de Broeders (die als een voortzetting van de Boheem se Hussieten kunnen worden be schouwd) met hun zending in Suri name en in 1789 pakken ze daar hun werk onder de Indianen aan. Wat 'n ontzaglijk moeilijk begin is dat ge weest! Het klimaat was voor vele zende lingen, die vaak zeer eenvoudig leef den, meer dan eens moordend en de plantage-bezitters waren er ook niet op gesteld,' dat anderen zich met „hun" mensen gingen bemoeien. B(j het zendelingskerkhof in Paramari bo kan men niet anders dan met die pe eerbied zijn hoofd buigen! Van 1735-1918 zijn er hier 560 broe ders en zusters der Hernhutterge meente in de zending werkzaam ge weest en daarvan zijn 175 betrekke lijk gauw aan het voor hen vreemde klimaat bezweken, van wie 60 in het eerste land „Dedde kondré". zo werd Suriname voortaan in de taal der in landers genoemd, het dodenland. Maar God had geroepen en dan mocht de mens niet wegblijven. In 1767 werden op een eigen terrein een kleermakerij, een bakkerij en een horlogemakerij gevestigd en dat was het begin van wat nu „Kersten" heet, het grote warenhuis, dat ter gelegen heid van het Koninklijk bezoek het praedicaat „hofleverancier" heeft ge kregen. De zendeling Christoffel Kersten was een „reëel man", hij was van me ning, dat niet alleen de geesten, maar ook de maatschappelijke verhoudin- Amerikaan misdroeg ach in krijgsgevangenschap. Een 35-jarige Amerikaanse artil lerie-officier, majoor Ronald Alley, is Dinsdag schuldig bevonden aan misdraging tijdens zijn krijgsgevan genschap in Korea. Hij kan tot le venslange gevangenisstraf worden veroordeeld. Het vonnis wordt uitgesteld, tot dat zal zyn onderzocht of er verlich tende omstandigheden zijn. Alley zou, volgens een Amerikaanse krijgs raad te Fort Meade in de staat Ma ryland, militaire gegevens aan de vij and hebben verstrekt, medegevange nen hebben bewogen, dergelijke gege vens te verstrekken, inlichtingen hebben gegeven over medegevange nen en met de vijand hebben samen gewerkt om Amerikaanse krijgsge vangenen tot het communisme te bekeren. gen door het Christelijk geloof moes ten worden omgezet. Juist daarom richtte hij zich ook niet alleen tot de bewoners van Paramaribo, maar ook tot de Indianen, de slaven en de bos negers. In 1778 werd de eerste kerk inge wijd, in wezen dezelfde als die waarin het Koninklijk Paar op de afgelopen Zondag als gewone gemeenteleden het Evangelie hebben aangehoord. Voor de Broedergemeente zijn slaven en koningen gelijk, maar wel besef fen zij de geweldige verantwoorde lijkheid, die de vorsten dragen. En daarom was het zo'n onverge telijk en roerend moment, toen aan het slot van de dienst Koningin en Prins door de gemeente in het neger engels \yerd toegezongen: ..Masra Jezus, gi hem dei eh neti, Troost en vrede hanga hoe. Helpi hem vo feti da boen feti, Helpi hem vo winni toe. Sari vo hem liebi en hem waka Te a krei, dan gi hem troostoe (baka. Masra, holi hem nafhan! Masra, tan hem Helpiman!" (Heer. geef haar dag en nacht troost en vi-ede met U. Help haar om te gaan de goede weg door het kwaad te overwinnen. Waak over haar leven en haar wandel. Wanneer zij bidt, geef haar dan Uw troost terug. Heer. houd haar aan Uw hand! Heer. wees haar Heiland). De „Grotestadskerk" der Hernhut ters in Paramaribo, gesticht in 1770, wordt door de Surinaamse negers nog altijd „Mama-kerkie" genoemd. Hier woonde Koningin Juliana de godsdienstoefening bij. KOLEN EN STAALGEMEENSCHAP Het zwaartepunt van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal ligt, in de bekend geworden in dustriële driehoek die zich uitstrekt over gedeelten van Kr ankrijk. België, Nederland, Duitsland, Luxemburg en het Saargebied. In die driehoek zyn samengedrongen de groot-producen ten van steenkool en staaldie voor de gemeenschappelijke Europese markt werken. Italië valt buiten de industriële driehoek. De stcenkoolproductie van dat land heeft nauwelijks enige be tekenis; de staalindustrie is in Italië echter sterk ontwikkeld, ongeveer vier millioen ton per jaar. VOOR GEESTELIJKE VOLKSGEZONDHEID Vrijwillig zal men zich eraan onderwerpen. (Van United Press) De Nationale Vereniging van Tele visieproducenten in Amerika heeft een commissie ingesteld die een ethi- BEROEPSVISSERS STERVEN UIT Kamer voor Binnenvisserij is met ordening begonnen In een te Den Haag gehouden persconferentie heeft de voorzitter van de Kamer voor de Binnenvisserij een uiteenzetting gegeven van de taak en het werk van de Kamer, teneinde duidelijk te maken waarom op drastische wyze dient te worden ingegrepen in vaak reeds lang bestaande toestanden. De Kamer werd op 1 Februari van dit .jaar geïnstalleerd en kreeg tot taak het „doelmatig bevissen van de binnenwateren te bevorderen en een rede lijke verdeling vair het visrecht van die wateren te bewerkstelligen". Dit nu is een enorm probleem. Naar schatting zyn er momenteel in Nederland 400.000 hengelaars, van wie ongeveer 8000 z.g. gclegenlieidsvissers, die in het vissen met beroepswerktuigen als kruisnetten, fuiken e.d. een lief hebberij of bijverdienste vinden, terwijl er circa 2300 erkende beroepsvissers gevestigd zyn, die voor hun levensondehoud min of meer van de visserij afhankelijk zyn. Er is geen water en geen vis ge noeg om al deze vissers en henge laars maar in het wilde weg te laten vissen. Hoewel zelfs In dit goed ge administreerde land geen Burgerlijke Stand van de vissen bestaat, staat toch wel vast, dat er van de oorspron kelijke natuurlijke visstand maar weinig meer ovèr is en dat er nog maar zeer weinig vis in onze binnen wateren zou rondzwemmen wanneer niet geregeld in allerlei wateren enorm veel vis werd uitgezet. Een redelijke verdeling kan dus in geen geval zo worden uitgevoerd, dat iedere gegadigde een redelijk deel van het viswater toegewezen krijgt Voor de Kamer is het uitgangspunt, dat de werkelijke beroepsvissers zo goed mogelijk hun beroep moeten kunnen uitoefenen, terwijl anderaijds een voldoende hoeveelheid viswater ter beschikking van de hengelsport moet blijven. In vele gevallen zullen daarom de individuele sporthenge- laar en de amateurvisser of gelegen heidsvisser het veld moeten ruimen voor de gevestigde beroepsvissers of de georganiseerde hengelsport. Nog niet de helft van het aantal sporthengelaars is bij een hengel sportvereniging aangesloten. Er zijn verschillende soorten individuele hen gelaars. In de eerste plaats allen, die in water hengelen waar zonder ver gunning met één hengel mag worden gevist. Voorts zij, die een bootje hu ren bij een z.g. hengelsportbedryf en daarmee ter visvangst tijgen. En ten slotte diegenen, die alleen of in klei ne groepjes een exclusief visrecht voor bepaalde wateren huren, zodat daar niemand meer vissen mag, waardoor zowel de beroepsvissers als de georganiseerde hengelaars van het visrecht voor dit water uitgesloten zijn. Met het oog op de redelijke verde ling van het viswater acht men deze toestand niet langer toelaatbaar, zo dat „het voor de individuele sport hengelaars gaat aflopen", naar mr. M. J. Broekhuijsen, de voorzitter van de Kamer, verzekerde, „al zullen nog wel huurcontracten voor enkele ja ren wonden goedgekeurd". Ook het aantal gelegenheidsvissers zal noodgedwongen moeten worden beperkt. Deze groep vissers schept nog ernstiger problemen, aangezien iri beroepswerktuigen gebruiken en dus veel meer^vis wegvangen dan de hengelaars, waardoor vele anderen worden gewaarborgd. de beroepsvissers dus in him bestaan worden bedreigd en er dik wijls voor de georganiseerde henge laars niet voldoende recreatiemoge- lykheid meer overblijft. Het aantal beroepsvissers is overigens nu al veel te groot. Het getal van 230C zal drastisch moe ten worden teruggebracht, maar deze groep zal zichzelf wel sane ren ingevolge een natuurlijk uit sterfsysteem: er zijn maar weinig jongere en zeer veel oudere, zelfs zeer oude beroepsvissers. Voorts zal de Kamer te zijner tijd nog moeten gaan discrimineren tus sen goede en minder goede hengel- spoi'tverenigingen, tussen goede en niet goede beroepsvissers. De be roepsvissers, die deze naam in feite niet verdienen, moeten dan geleidelijk worden uitgeschakeld en de hengel sportverenigingen zullen, door de aan haar op te dragen verantwoordelijk heid voor het op peil houden van de vistand, worden gedwongen hun le den op te voeden tot góede sport hengelaars. Tientallen jaren Teneinde in de toekomst tot een verantwoord beheer van de Neder landse visstand te komen, stelt de Kamer zich voor „beheerseenheden" in te stellen. Tot goed begrip diene, dat de Nederlandse visstand is sa mengesteld uit talloze min of meer on zichzelf staande visstapels, die ie der een bepaald beheer vereisen. Elk complex viswater, waarin zich zo'n zelfstandige visstapel bevindt bijv. één of meer polders kan als be- heerseenheid worden aangewezen. Ale beheerseenheden bijeen, die dus samen het gehele land zullen over dekken, zullen er voor moeten zor gen, dat tot in lengte van dagen aan de nationale behoefte aan hengel sportrecreatie kan worden voldaan en aan een (beperkt) aantal be roepsvissers een redelijk bestaan kan sche code zal opstellen waaraan de .Amerikaanse televisie zich vrijwillig zal onderwerpen zodra hij algemeen aanvaard is, en waarvan reeds enige grondregels werden gegeven. Wreedheid en gruwelen moet men in de uitzendingen vermijden, gebruik van en handel in narcotica zal niet mogen worden afgebeeld evenmin als drank- en speelgelagen, en er dient „behoorlijk" eerbied betracht te wor den voor religieuze, rassen- en natïo- nalitèitsaangelegenheden. Vulgariteit, obsceniteit en profa nering mogen niet voorkomen. „Sex" en wreedheid moeten, indien onver mijdelijk voor de intrigue, met zorg worden behandeld, en in uitzendingen voor kinderen dient eerbied voor ouders, leraren, scholen en gods diensten te worden getoond en een hoge moraal. Het laten zien van bijzonder heden bij de uitvoering van mis daden als brandstichting, bero ving, moord, smokkelen en het ..kraken" van een safe, die tot navolging zouden kunnen inspi reren, is verboden. De door de commissie opge stelde code zal ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Tele visie-Academie van Kunsten en Wetenschappen. Voet van vlieger Lozie geamputeerd. De uit Nederland afkomstige vlie ger Gerhard Lozic, die in September tien dagen in leven bleef zonder voed sel en warme kleren, nadat hij in een vliegtuig een noodlanding had door staan op het ijskoude water van een meer in Saskatchewan, zal verder zonder linkervoet door het leven moe ten gaan. Men heeft hem in het Royal Alexander hospital te Edmonton (Canada! de voet boven de enkel af gezet. Zijn toestand was Maandag be vredigend. De noodlanding kostte de piloot van het vliegtuig het leven. illlllllllllllllllllilllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllil^ October bleef aan j de koude kant Ij (Van onze weerkundige li s= medewerker) 1 In vergelijking met de andere M kustprovincies zijn wij er hier in October met de regenval vrij H goed afgekomen. Zo viel er op Schiphol bijna 160 mm, te De H Bilt 125 mm, Den Helder 133 s mm. Vlissingen kreeg 90 mm tegen normaal 73 mm (verle- s den jaar 81 mm). Te Aarden- H burg viel 70 mm, tn Blezelinge 68 mm. October bleef iets aan M de koude kant. Tc De Bilt be- droeg de gemiddelde etmaal- s temperatuur 9.2 C tegen nor- ij maal 9.8 C. De warmste dag te Vlissin- H m gen waargenomen was 11 Oc- tober met 18 C. Erg koud bleef M het op 28 October, toen de tem- peratuur niet hoger dan 8 C s= kwam. Door onze waarnemer te Aardenburg werd op 18. 19, 28, 29. 30 en 31 October nacht- m vorst waargenomen. De laagste temperatuur, aldaar dicht bo- s ven de grond gemeten bedroeg s 2.2 C op 31 October. H Het aantal uren waarop te De Bilt de zon scheen bedroeg s= 100 tegen normaal 105. Vooral de tweede helft van de maand was nogal regenriik en te koud s met tal van hagelbuien. Op 17 M en 28 October werd hier en daar al natte sneeuw waargenomen. Op tien tegen normaal acht dagen werd ergens in ons land H onweer gehoord. Voor de land- Éi en tuinbouw was October geen slechte maand, vooral niet wat de regenval betreft, welke be- noorden de Moerdijk op ta] van s plaatsen twee keer zo 'groot als i normaal was, llllllllllllllillllllllllllllllllllll

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1955 | | pagina 11