Athene geelbruin conglomeraat
van huizen zonder veel karakter
Calvinistische wetenschappelijke
instelling met wereldreputatie
PRINS BERNHARD SPRAK OVER
VERANTWOORDELIJKHEID
HAMERSLAGEN OP VOETEN VAN
BRUSSELS „MANNEKEN"
DONDERDAG 6 OCTOBER 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1
GRIEKEN HOUDEN VAN HET LEVEN (I)
Parthenon ideaal voorbeeld
van klassieke architectuur
Het lieve leven heeft de eigenaardigheid om dat, waarvan we ons het
meeste voorstellen, of wat ons het meest geprezen wordt, danig te doen te
genvallen als wij tegenover de werkelijkheid staan. De schrijver van onze
lievelingsboeken van wie we ons het beeld van een magere dromer hadden
gevormd blijkt het uiterlijk van een vriendelijke smulpaap te bezitten;
kunstwerken, steden die de Baedeker met nadruk aanbeveelt stellen onze
verwachtingen teleur, zodra we ze zelf aanschouwen.
Gewapend dus met de nodige dosis scepticisme beklom ik dezer dagen in
Athene de wereldvermaarde Acropolis. Het was op het middaguur, het
heetst van de dag en dat wil in Athene heel wat zeggen, maar het verlan
gen het beeld van vele foto's nu eindelijk aan de werkelijkheid te kunnen
toetsen deed de steile weg korter schijnen dan zij is.
Aan de voet van de burcht maakt
de Atheense touristen-industrie zich
breed. Talloze stalletjes puilen uit van
de meest afzichtelijke souvenirs en
tussen de lieden die hier hun koop
waar aanbieden zijn de verkopers van
grote en grillig gevormde gele spon
zen zeker de sympathiekste. Als de
lichte ergernis en de lange trappen
plus de controle aan de ingang over
wonnen zijn, betreedt men de eigen
lijke burcht en daar liggen de Propy-
laeën, de toegangsweg tot het tempel
complex. Trappen, zuilen van sneeuw
wit marmer, fonkelend tegen het
strakke blauw van de hemel. Onmid
dellijk is men gevangen en gefasci
neerd. Want elke geknakte zuil, elk
deel dat nog overeind staat, sugge
reert onmiddellijk de harmonische
schoonheid van het geheel, zoals dat
nog in 1687 bestond, voordat de be
schieting der Venetianen de acropolis
in een ruïne veranderde. Prachtig is
ook het resultaat van een behoedza
me restauratie als hoedanig het
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
in 1834 lag hier nog slechts een dorp.
Sindsdien breidde Athene zich uit tot
een wereldstad van bijna 2 millioen
inwoners.
Karakteristiek is daarom vooral 't
oude stadsdeel aan de voet van de
Acropolis. We vragen aan een jonge
man die op de hoek van een straat m
een bundel papieren staat te lezen de
weg naar de markt.
De letterkundige en journalist
s Willem Enzinck heeft een reis
naar Griekenland gemaakt en
H hij vertelt daarvan in enkele
levendige, speels-geschreven
P reportages, welke in de Pro-
Ei vinciale Zeeuwse Courant ge
il publiceerd zullen worden.
H Enzinck maakte naam als let-
terkundige onder meer door
enkele verzenbundels. Boven-
H dien houdt hij regelmatig le-
zingen in Nederland en in het
buitenland.
IllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllH
Parthenon ons nu verschijnt, de tem
pel van Athene, het ideale voorbeeld
der klassieke architectuur. Het mar-
mer uit het Pentelikongebergte heeft
de kleur van meer dan tweeduizend
jaren, aan de zeezijde is het getekend
door regen en storm. Welk een groot
heid werd hier bereikt met zo sobere
materialen die het nabije gebergte le
verden. Tegenover het massieve
Parthenon een kleinere liefelijker
tempel, waarvan de kapitelen bestaan
uit gratievolle meisjes, die het dak
dragen.
Stille betovering.
De moordende zon is vergeten, er is
alleen maar een stille betovering.
Juist aan dit hete uur heb ik het te
danken, dat ik hier rustig dwalen
kan. Eerst op de koelere uren komen
de toeristen het gebied van de Acro
polis bevolken. Ik zoek tenslotte wat
schaduw in het Acropolismuseum, dat
alle vondsten bevat, die in de loop der
tijden op dit stuk grond zijn gedaan.
Er zijn veel fraaie beelden te bewon
deren, maar een ding is duidelijk:
men moet de antieke beelden niet in
een museum zien, maar in het Griek
se licht. Ze verkommeren in de gelijk
matige helderheid van een museum
zaal, het Griekse licht moet er op
spelen; eerst dan komen ze tot leven.
We staan weer buiten in dat onver
gelijkelijke Griekse licht, tussen de
tempels en we weten het eens en
voorgoed: hier is geen sprake van
enige teleurstelling. Het is zoals het
ons voorgesteld werd: de Acropolis
is de ziel van Athene, schoner en vol
maakter in de werkelijkheid dan de
beste foto's ons kunnen suggereren.
Vanaf de Acropolis overziet men de
fligging van de stad: in het Zuiden de
;ewelaige Hymettos, in het Noorden
e langgerekte Parnassus, in het Wes
ten de open zee. In het schoonheids
brandpunt van deze bergen ligt de
hoofdstad van Griekenland: een geel
bruin conglomeraat van huizen, zon
der veel karakter. In de Griekse oud
heid was Athene geen hoofdstad in
de zin die wij daaraan toekennen en
Gastvrijheid.
Kom maar mee, zegt hij. Zo zijn
de Grieken, ongelooflijk hulpvaardig
en op het land vooral van een ontroe
rende gastvrijheid. De jongeman
spreekt Italiaans. Een geluk, want
met oud-Grieks kan men hier niets
beginnen en de bewering, dat men in
Athene met Frans vooral en ook met
Engels terecht kan, blijkt in de prac-
tijk volkomen onhoudbaar. Met de
man in the street moet men zich be
slist in gebarentaal verstaanbaar
trachten te maken. Voor de variatie
een niet onaardig communicatiemid
del dat de fantasie en de vindingrijk
heid verscherpt.
De jongeman gaat ons feilloos voor
door een mensenmenigte, die door te
kleine walmend hete straatjes woelt.
De markt, of liever de markten zijn
druk bezocht. Er is een grote hall voor
vlees, aan grote, blinkende pennen in
de wand hangen bloederige brokken
schaap, geit en koe. Slagers hanteren
de bijl onder een oorverdovend aan
prijzen van hun in de hitte weinig wel
riekende waar. Naast de vleesmarkt
de vishall, een wemeling van mediter
rane kleuren. Daar tegenover de
groente- en fruithallen met water- en
suikermeloenen, sinaasappelen, citroe
nen, vijgen en dniiven die in grote
karren worden aangevoerd en die men
hier per oca (dat is 1% kg) voor on
geveer 60 cent koopt.
Levensvreugde.
Of we nog meer willen zien vraagt
de Griekse jongeman. Hij zou het als
een belediging opvatten wanneer we
uit beleefdheid nee zouden zeggen en
dus slenteren we met hem mee. Hij
blijkt controleur van een soort onge
vallenverzekering en moet juist in 't
oude Athene enige bezoeken afleggen.
Een mooi werk, vindt hij, maar het
wordt te weinig gesalarieerd. Dat
laatste doet echter geen afbreuk aan
zijn levensvreugde. Hij deelt die met
al zijn landgenoten, ondanks de ar
moede, die Kenmerkend is voor de
Griekse samenleving. Nauwe straat
jes met afgeschilferde huizen, waar
alles te koop is wat men zich maar
denken kan. We beklimmen trappen,
komen bij kleine groepjes armoedige
woningen met een paar groene bo
men.
Opeens staan we voor het oudste
kerkje van Athene. Het is gewijd aan
de heilige -Johannes Theologos, een
klein Byzantijns kapelletje. Alleen op
de 27 September, de naamdag van de
Heilige, wordt hier een Mis gelezen.
We vragen de sleutel, die even later
door een klein, donker meisje ge
bracht wordt. Er heerst een veilige in
tieme atmospheer onder het holle ge
welf, dal als een lichtblauwe hemel
met sterren beschilderd is.
Een verborgen kleinood, dit kerk
je, waar geen enkele gids de toerist
heen leidt. Overigens telt Athene ook
in het centrum enkele van die Byzan
tijnse kerkjes. Ongetwijfeld het
schoonste daarvan ligt als een ver
dwaalde meteoor naast de grote witte
Metropoliskerk. Kapriikarea zo
luidt de naam van het kerkje Is 't
oudste byzantijnse monument op At
tische bodem. Het werd in het begin
van de negende eeuw gebouwd van de
resten van antieke tempels en ver
toont zodoende aan de buitenkant een
grote hoeveelheid boeiende reliëfste
nen uit verschillende perioden. Bin
nen is het er schemerdonker als in
een kleine grot van aanbidding. Op
vallend groot was het aantal mensen
dat juist hier omstreeks zes uur in
de avond een dun okerkleurig was-
kaarsje voor de ikoon kwam ontste
ken.
Taxi's
We nodigden onze begeleider ten
slotte uit een kopje Turkse koffie te
drinken op een terras. Van betalen
was echter tot onze teleurstelling
geen sprake. Hij, de jonge Griek, deed
het, hij was de gastheer hier. Een taxi
wilden we hebben? Goed, hij koos er
een uit en vergezelde ons in de wa-
gep naar een geheel ander stadsdeel,
mede om te controleren of de chauf
feur zich niet vergiste bij het aflezen
van de prijs op de taxi-meter. Dat kan
hem bij een vreemdeling namelijk wel
eens overkomen, hoewel hier niet va
ker dan elders in Europa, mag ik op
grond van veel ervaring wel zeggen.
Die Antheense taxi's vormen een
hoofdstuk op zichzelf. Het zijn vrijwel
zonder uitzondering fraaie Ameri-
IN UTRECHTS DOMKERK.
Het werk: eerbiedige
vervulling van roeping.
„Waarlijk verantwoordelijk kun
nen wij ons pas voelen, als wij onze
plaats in deze wereld en het werk,
dat wij te verrichten hebben gekre
gen, zien als een roeping. Die roe
ping kan alleen worden vervuld van
uit de eerbiedige houding tegenover
God, Die de bron van alle leven en
van alle kracht is, en Die ons roept
om in Zijn dienst Zijn mede-arbei
ders te zijn".
Aldus sprak prins Bernhard
Woensdagmiddag op het eind van
een toespraak in de Utrechtse Dom
kerk. Met deze rede opende hij de
najaarsserie van de bedrijfsdiensten,
die daar worden gehouden. Vooraf
werden enige psalmen gelezen.
Prins Bernhard zeide, de uitnodi
ging om deze openingstoespraak te
houden gaarne te hebben aanvaard,
„omdat het een verheugend feit is",
kaanse wagens, Pontiacs, Chevrolets,
Cadillacs, die U vervoeren. Het gehe
le verkeersbeeld wordt door deze
Amerikaanse luxe-wagens bepaald.
Uit hun overvloedige aanwezigheid in
Athene blykt dat er wel een zeer
groot deel van de Marshall-hulp in de
Griekse hoofdstad is blijven hangen,
zonder dat het land zelf in de schrij
nendste armoede er veel van te be
speuren kreeg
WILLEM ENZINCK.
VRIJE UNIVERSITEIT 75 JAAR.
Levenswerk van Kuyper
(Van een speciale medewerker)
De Vrije Universiteit hoopt op 19 en 20 October a.s. het 75-jarig bestaan
te vieren met massale bijeenkomsten in de hoofdstad. Duizenden van haar
vrienden zullen de feestelijkheden bijwonen, want achter dit jubileum
schuilt een wonderijke historie.
Klein begonnen met vijf hoogleraren en vijf studenten, is deze universi
teit door offers van Kuypers „kleine luyden" uitgegroeid tot een Calvinis
tische wetenschappelijke instelling met wereldreputatie.
Onlangs werd de tweeduizendste student ingeschreven en de plannen voor
de bouw van een groot V.U.-complex aan de Amstelveenseweg te Amster
dam zijn in een vergevorderd stadium. Thans bevinden de verschillende uni
versiteitsgebouwen zich op vijftien plaatsen in de hoofdstad. Op een terrein
van ruim 11 ha zal weldra een begin worden gemaakt met de bouw van
twee klinieken voor de medische facluteit, samen met ca 250 bedden.
Het was een aarzelend begin; er
was geen geld en de critiek op de
plannen van de oprichters was fel.
Maar dr. Abraham Kuyper, in 1880
Hervormd predikant te Amsterdam,
wist met zijn collega dr. F. L. Rut
gers het gereformeerde volk warm te
maken voor de stichting van een ho
geschool, die in de eerste plaats was
bedoeld voor de opleiding van recht
zinnige predikanten. De situatie in die
dagen was namelijk zo, dat aan. de
rijksuniversiteiten slechts vrijzinnige
hoogleraren werden benoemd.
Het initiatief werd met succes be
kroond, want na veel voorbereidend
werk kwam het zover, dat de V.U.
plechtig geopend kon worden.
Een tonne gouds.
De 20ste October 1880, de dag van
de oprichting, was een sombere na
jaarsdag. Het flauwe matte licht viel
door de hoge, gothische vensters van
de oude kathedraal op de Dam. Om
één uur verscheen de academische
pedel in plechtig gewaad. Hij droeg
de staf met het zilveren Minervabeeld
en leidde de vijf getabberde en met
het professoraal hoofddeksel getooide
hoogleraren binnen. Zij werden naar
de ereplaatsen geleid, waar ook de
curatoren en de oprichters der uni
versiteit zaten. In de koorbanken von
den minister Six, de Amsterdamse
burgemeester en leden van de raad
hun plaatsen. Verder waren er afge
vaardigden van verschillende vereni
gingen, ook uit het buitenland.
Er viel stilte in de kerk, toen de
70-jarige jhr. mr. P. J. Elout van
Soeterwoude zich van zyn plaats ver
hief en aan de directeuren van de
nieuwe stichting een voorstedelijke
gave aanbood, een tonne gouds. Bui
ten andere gaven en bijdragen om,
was dit geschenk samengebracht
door een veertigtal vrienden.
Op verzoek van de president-curator,
ds. J. W. Felix uit Utrecht, deed de
president-directeur, de heer W. Hovy,
voorlezing van de benoeming van dr.
A. Kuyper, dr. F. L. Rutgers en dr.
Gebouwen van de Vrije Universiteit
aan de Keizersgracht.
Ph. J. Hoedemaker tot hoogleraren in
de theologische, van mr. D. P. D. Fa-
bius in de juridische en van dr. F. W.
Dilloo van Soldin in de faculteit der
letteren. Daarna sprak dr. Kuyper,
rector van dé school voor het eerste
studiejaar, zijn beroemd geworden
openingsreded uit: „Souvereiniteit in
eigen Kring".
„Naast God, schipper van mijn
schip". Deze zeemansterm citeerde
Kuyper om duidelijk te maken wat
hij met de rechtsterm „in eigen kring
souverein", bedoelde. Hier was het,
dat hij het zo vaak geciteerde woord
zei: Geen duimbreed is er op heel 't
erf van ons menselijk leven, waarvan
Christus, die aller Souverein is, niet
roept: „Mijn". Maar dr. Kuyper ver
heelde niet, dat hij met de universi-
teitsnaam „tot blozens toe verlegen"
was.
De „nachtschool".
Toen de universiteit werd opgericht
telde het gereformeerde volksdeel,
dat haar steunde en thans nog staan
de houdt, in Nederland eenvoudig niet
meer. Het werd in die dagen soms
smalend de „nachtschool" genoemd,
brave burgers maar gespeend van el
ke verplichting. Dr. Abraham Kuy
per was er zich trouwens zelf goed
bewust van wie hij achter zich had,
toen hij schreef: „dat de minste ge-
achten uit het niet-denkend deel aer
natie van den ploeg en van den meel-
trog kwamen loopen om de pennin
gen saam te brengen voor een te
stichten Universiteit".
Toen dr. Kuyper in 1905 minister
president was, wist hij te bewerken,
dat aan de V.U. gelijke rechten wer
den toegekend als aan de rijksuniver
siteiten t.a.v. de doctorale graden (ef-
fectus civilis). Maar deze nieuwe Ho
ger Onderwijswet van 1905 legde ook
aan de V.U. de verplichting op, dat
binnen 25 jaar een vierde faculteit
aan de drie bestaande moest zijn toe
gevoegd.
Vóór 1930 zou een wis- en natuur
kundige faculteit opgericht moeten
zijn. En ook dit gelukte. Met de hulp
van grote, maar ook van zeer vele
kleine giften is men hierin geslaagd.
Bij het gouden jubileum van de vTü.
in 1930 werd een bedrag van ruim
drie ton gouds voor de nienwe vierde
faculteit aangeboden. Bij alle vreugde
toen was er toch ook bezorgdheid
over een tweede bepaling in de wet
van 1905. waarbij de verplichting
werd gesteld, dat na weer 25 jaar dr
vjjfde faculteit er moest zijn.
En ook deze vijfde, de medische fa
culteit is er gekomen voor de vastge-
zo vervolgde hij, „dat hieruit we
derom blijkt, dat de kerk zich niet
alleen tot de Zondag beperkt, en niet
alleen spreekt over de hemel en het
hiernamaals, maar ook een open oog
heeft voor het volle leven van alle
dag. Wij zijn hier immers bijeen
op een dag in de week. Zo uit ons
werk zijn wij hier even bij elkaar
gekomen. In de Domkerk, waar ge
neraties zijn bijeen geweest om naar
Gods woord te luisteren
Het onderwerp van de uiteenzet
ting van de prins was „Verantwoor
delijkheid".
Aan de hand van verscheidene
voorbeelden schetste hij de verant
woordelijkheid van de mens tegen
over zichzelf en ten opzichte van de
naasten, die wij volgens het gebod
moeten liefhebben als onszelve. lit
gebod geldt al degenen, met wie wij
in gezin, beroep, kerk en volkeren
gemeenschap verbonden zijn.
Na de toespraak werd het Onze
Vader gebeden en tenslotte werd ge
zongen Gezang 121.
Hoe een gulle lach van de statigste
verschijning een heel ander mens
maakt, toont u deze foto van drie
advocaten, die in een jolige bui, mét
pruik, maar allerminst met een bok-
kepruik, de Londense Westminster
Abdij verlaten, na in dit, wereldbe
roemde gebouw de jaarlijkse dienst
bij de heropening van de Londense
gerechtsgebouwen te hebben bijge
woond. Geheel rechts loopt miss Rose
Heilbron, békend door haar recent
optreden in de zaak Jack Corner. Zij
vjeet kennelijk het grapje van een
van haar mannelijke medeleden van
de balie best te waarderen
Dinsdag heeft Z. K. H. Prins Bern
hard een bezoek gebracht aan het in.
dustrialisatie-gebied van West-Bra
bant.
Op de foto links staal de Prins met
een grote kaas in zijn handen, bij het
bezoek aan de coöp zuivelfabriek ryDe
Hoop", met rechts de burgemeester
van Etten-Leur, J. P. Godwaldt en
links de directeur van de fabriek, de
heer J. H. Bussman.
Op de foto rechts schudt de Prijis de
hand van de beeldhouwer C. Zadkbie,
die zojuist het plastiek (op de achter
grond) in de nieuwe „Tomado"-fa-
brielc heeft onthuld. Tussen hen in de
directeur van de fabriek, de heer J.
v. d. Togt. Half achter de Prins zicht
baar de burgemeester van Etten-
Leur, J, P. Godwaldt.
Auto reed na botsing
bet Damsterdiep in.
Twee doden.
Nabjj Oosterhogebrug in de ge
meente Noorddijk is Dinsdagavond
een auto-ongeluk gebeurd, waarbij
twee personen om het leven zijn ge
komen.
Een auto, bestuurd door de 34-
jarige chauffeur J. J. uit Groningen,
botste tegen de achterzijde van een
geparkeerd' staande wagen. Tenge
volge van de botsing schijnt de be
stuurder de macht over het stuur te
hebben verloren. Hij reed met zyn
auto in het Damsterdiep en verdronk.
De bestuurder van de geparkeerd
staande auto, de 37-jarige vertegen
woordiger E. Z. uit Groningen, had
op het moment van de botsing de
auto juist verlaten. Hij werd door de
auto, die zijn wagen had aangereden,
ongeveer twintig meter meegesleurd
en bleef levenloos op de weg liggen.
Beide auto's werden ernstig be
schadigd. De kraanwagen van de Gro
ninger brandweer heeft de te water
geraakte auto op het droge gebracht.
WERK VOOR BRUSSELSE RECHERCHEURS.
Mislukte poging tot
ontvoering.
Heel Brussel is in beroering want
onbekenden hebben in de nacht«van
Dinsdag op Woensdag getracht, de
oudste burger van de Belgische
hoofdstad, het bekende beeldje van
manneken-pis nabij de Grote Markt,
dat jaarlijks duizenden toeristen
trekt, van zijn voetstuk te roven.
stelde datum (1956), al zal deze pas
goed kunnen functioneren, wanneer
de nieuwe klinieken gereed zijn. Bij
de jubileumviering in het Amster
damse R.A.I.-gebouw, waar men 6000
gasten verwacht, zal aan de directeu
ren een kapitale som, een millioen,
voor de bouw van de klinieken wor
den aangeboden, een bedrag, dat ge
heel uit vrijwillige extra bijdragen bij
een kwam. Bovendien bieden de da
mes nog een flinke som aan voor de
inrichting van het Zusterhuis.
Het historische beeldje, dat zo oud
is dat men de oorsprong ervan in
de geschiedenis niet eens meer te
rugvindt, is na de laatste ontvoering
in 1817 verankerd in de fontein
waarop het staat, en de dieven zijn
er dan ook niet in geslaagd, het
manneken los te maken. De voet er
van vertoont echter talrijke sporen
van hamerslagen.
Ergernis heeft het vooral onder de
Brusselse inwoners gewekt, dat de
onverlaten, toen zij er niet in slaag
den het manneken mee te nemen,
het beeldhouwwerk hebben verminkt
door er het fonteintje af te slaan.
Het gehele Brusselse corps van
rechercheurs is thans ingeschakeld
om de daders van deze aanslag op
te sporen. De voorzitter van „De
vrienden van Manneken-pis" heeft
een protestmeeting aangekondigd
ter rehabilitatie van het geliefde
beeldje. „Deze wandaad is even erg,
zo verklaarde hij, als wanneer men
het paleis van justitie in brand zou
hebben gestoken".
