Dinsdag begint de Kamer aan de
algemene be schouwingen
Hogere bijdragen voor
Kunsten van 0., K. en
JIMMY BROWN als politie-chel
afdeling
W.
Zeeland nieuw
HOGERE BEDRAGEN VOOR DE
AANKOPEN DER RIJKSMUSEA
Zeeland oud...
RUIM VIJF MILLI0EN VOOR
TELEVISIE GEVRAAGD
10
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VERSTERKING VAN DE K.V.P.?
Laatste grote politiekfe debat
vóór de verkiezingen
(Van onze parlementaire redacteur).
Grote gebeurtenissen plegen hun schaduwen vooruit te werpen. En aan
gezien de verkiezing voor de Tweede Kamer van volgend voorjaar als 'n
grote gebeurtenis is te beschouwen, zullen we, als op Dinsdag 4 October
a.s. in de Tweede Kamer do algemene politieke beschouwingen over de
Rijksbegroting voor 1056 beginnen, op het Binnenhof in Den Haag reeds
in de schaduw van het gewichtige electorale evenement van Mei of Juni
1956 leven. Evenals vorig jaar worden de politieke beschouwingen weer
zonder schriftelijke voorbereiding gehouden.
Het Nederlandse kiesstelsel, het
stelsel van evenredige vertegenwoor
diging verhindert sterke verschuivin
gen op het politieke erf. De confes
sionele gebondenheid van een groot
deel van ons volk aan bepaalde poli
tieke organisaties voorkomt even
eens. dat grote winsten geboekt, of
zware verliezen geleden worden.
Deze politieke constellatie is er de
oorzaak van, dat de verkiezings
strijd in Nederland niet met gebruik
making van daverende politieke leu
zen zoals veelal in het buitenland
gestreden wordt, maar meer met
geestelijke wapenen.
De confessionele partyen doordrin
gen hun leden en de hun nabestaan
de landgenoten ervan, dat zij alleen
in een confessionele party georgani
seerd kunnen zyn. omdat zij Gods
woord op alle terreinen van het maat
schappelijk leven tot richtsnoer van
hun handelen nemen. De niet-confes-
sionele partijen trachten de kiezers
duidelijk te maken, dat het op maat
schappelijke terrein uitesluitend gaat
om verwezenlijking van de practische
materiële doeleinden, die door ieder
een kunnen worden nagestreefd,
ongeacht zyn godsdienstige beginse
len.
De doorbraak
Zo zal, naar men mag verwach
ten, de stry'd over de zogenaamde
doorbraak de aansluiting van
godsdienstige overtuigden by niet-
godsdienstige partijen die vooral
door de PvdA intensief gevoerd
wordt, in het politieke debat in de
Tweede Kamer zijn voortzetting vin
den. Dat wil zeggen, dat het mande
ment der bisschoppen wel weer aan
de orde zal komen en dat dit keer
ook het herderlijk schrijven van de
Synode der Hervormde Kerk, waar
tegen het Christelijk Nationaal Vak
verbond sterk geopponeerd heeft, om
dat het niet onomwonden de nood
zaak uitsprak, dat mensen met een
Christeiyke levensovertuiging zich
organiseren in Christelijke partyen
en met name in de Christelijke vak
beweging, bijzóndere aandacht zal
vragen.
Niet onbesproken zal blijven de po
ging van de KVP om haar positie te
versterken door fusie met de KNP
van de heer Weiter. Het zou ons niet
verwonderen, als van de „linker" zij
de onderzocht werd, in hoeverre de
vereniging van de KVP en KNP en
de vervanging in de Tweede Kamer
van Ir. Wijffels door jkhr. Ruys de
Beerenbroück, een zwenking in con
servatieve richting betekent.
Het is by de aanstaande algemene
politieke beschouwingen de tijd voor
een beoordeling, in hoeverre de brede
basis van het Kabinet bevredigende
resultaten heeft opgeleverd en voor
het stellen van de vraag, of verbre
ding wenselijk is of niet. De WD
heeft in de huidige regeringsperiode
geen zitting in het kabinet en vooral
zy is dus geroepen tot een analyse
van de regeerkracht van dr. Drees en
de zynen.
Er is politieke stof in overvloed
voor een breedvoerig, interessant de
bat. Temeer, daar de politiek zich
ook bemoeit met de practische pro-
Advertentie
blemen op sociaal, economisch en
geestelijk terrein.
Men behoeft er niet aan te twijfelen
Een opkomende
KOU?
U voelt U weer 'stralend
AKKERTJE
dat gesproken zal worden over de wo
ningbouw eh dat er bij de regering op
aangedrongen zal worden om dit nij-
pendste van alle na-oorlogse proble
men in versneld tempo tot een oplos
sing te brengen door toepassing o.a.
van nieuwe bouwmethoden.
Ook het kartelbeleid zal wellicht
de aandacht vragen. De minister Van
Economische Zaken, prof. Zijlstra,
heeft de laatste tijd enige keren dras
tisch ingegrepen en prijs-afspraken
men denke aan de rijwielbranche
ongeoorlofd verklaard. De bedoe
ling daarvan was prijsstijging te
voorkomen en tot prijsverlaging te
nopen, als dat economisch verant
woord was.
De regering houdt namelijk nog al
tijd vast aan haar loon- en prijspoli
tiek. Wat dat betreft, ligt er sinds 21
October 1958 een motie van prof.
Romme „in de ijskast". Op 30 Oc
tober van dat jaar kreeg prof.
de agenda afvoerde. De R.K.-fractie-
voorzitter wenste haar namelijk te
eniger tijd behandeld te zien, omdat
hij, zoals in de motie vastgelegd is.
voor vrijere loonvorming, zij het met
enige restricties, geporteerd blijft.
De kwestie van de vrijere loon
vorming heeft de laatste tijd weer
aan actualiteit gewonnen. Het be
hoeft derhalve niet te bevreemden,
als dit onderwerp weer een element
van de besprekingen zal uitmaken.
CULTURELE VORMING
Belangrijke taak voor de overheid
Door vele omstandigheden is een toestand gegroeid, aldus minister Cals
in een toelichting op zijn begroting, waarin het publiek zijn inkomen voor
een zo groot deel voor zijn materiële behoeften besteedt, dat het de kosten,
die voor de kunstuitingen noodzakelijk zijn, slechts zeer gedeeltelijk zelf
kan of wil opbrengen. De belangrijke taak, die de rijksoverheid by het acti
veren van de latent aanwezige behoefte heeft, vertoont daarom niet alleen
een financieel aspect, maar draagt ook een voorlichtend en stimulerend ka
rakter, teneinde de bevolking ertoe te brengen ook zelf meer daadwerke
lijke aandacht geestelijk en materieel aan de kunst te schenken. Dit
neemt niet weg, dat er de laatste jaren steeds ruimere financiële bijdragen
van overheidswege nodig blijken te zijn.
Het verheugt de minister, dat hij bij
de staten-generaal voor deze gedach
ten waardering pleegt te vinden en hy
heeft mede daarin aanleiding gevon
den voor de afdeling kunsten dit jaar
een zeer belangrykc verhoging voor
te stellen.
De minister acht het juist tegemoet;,
te komen aan de sterke aandacht tot.
het instellen van een regionale om
roep in het Oosten des lands. Voorlo
pig zal deze omroep samenwerken en
een geheel vormen met de reeds be
staande regionale omroep Noord.
Het behoud van het cultuurbezit en
het steeds beter toegankelijk maken
daarvan voor brede lagen van ons
volk maakt het noodzakelijk byzon-
dere aandacht te besteden aan de
musea, zowel van ryk als van parti
culieren.
Willen de musea voor kunst en we
tenschap hun veelzijdige taak naar
behoren kunnen vervullen, dan dienen
deze instellingen in staat te zijn de
verschillende grote lacunes in hun
verzamelingen geregeld zoveel moge
lijk aan te vullen. De tot dusverre
voor deze musea telkenjare uitgetrok
ken bedragen blijken hiervoor, in het
bijzonder door de nog steeds optre
dende waardevermeerdering van be
langrijke werken van kunst en weten
schap, te enenmale ontoereikend te
zijn.
Hierdoor dreigt het gevaar, dat de
Nederlandse musea de naam, die zij
voor zich en daardoor voor ons land in
de gehele wereld hebben verworven,
op den duur niet zullen kunnen hand
haven, doordat zij er niet in slagen
hun collecties te verbeteren en de
daarin bestaande leemten aan te vul
len.
Dit wordt voortdurend moeilijker,
omdat er in steeds meer gedeelten van
De vereniging van loodsen heeft de
Zuidvictnamese regering verzocht,
de verzekering te geven, dat buiten-
lahdse schepen, die de rivier bevaren,
op afdoende wijze zullen worden be
schermd.
de wereld tegenwoordig naar ge
streefd wordt belangrijke verzamelin
gen van kunst en wetenschap bijeen
te brengen, waardoor de prijzen voor
werk van de beste soort snel oplopen.
Teneinde aan deze moeilijkheden tege
moet te komen, heeft de minister op
deze begroting aanzienlijk hogere be
dragen u "g voor de aankoop-
posten der rijksmusea.
Daarnaast heeft hij eveneens bedui
dend hogere bedragen voorgesteld ten
behoeve van niet aan het rijk toebe
horende musea.
7)c ~ÖUssingse 'fJeott
TE MIDDELBURG
De Vlissingse Poort heeft ge
wandeld. Of liever: er moeten
er minstens drie zijn geweest.
De eerste, die overigens ook
geen Vlissingse, maar Gors-
stratepoort heette zou de
Gortstraat eigenlijk wel ooit
kennis aan gort hebben gehad?
schijnt ter hoogte van de
Varkensmarkt te hebben ge
staan. De tweede, behorende
tot de derde uitleg van de Stad
omstreeks 1^50, zou gestaan
hebben ter plaatse van de Vlis
singse bxnnenbrug van boven-
staand plaatje met het fietsen
de meisje. De derde en laatste,
die van het oude prentje, werd
gebouwd in het verband der
laatste 'stadsuitlegging. In 1596
begonnen werd ze eerst in 1639
voltooid, In 1868 werd ze ge
sloopt, als gevolg van de toen
malige spoorweg- en kanaal-
werken.
Het icas indertijd wel de
mooiste van de Midelburgse
poortgebouwen. Klassicistische
barok het gebouw, Hollandse
renaissance het torentje. En als
men nu weet, dat de laatstver-
melde stijl de oudste is, terwijl
men toch heus éérst het ge
bouw heeft neergezet en ten
slotte het torentje, dan zit hier
iets geks in. Clio heeft hier
omtrent tot nog toe geen op
heldering verschaft. Wel heeft
ze verteld, dat de geestig ge
beeldhouwde koppen op de kar
doezen van de gootlijsien, 62 in
getalwerden gesneden voor
zoiets van twee gulden het stuk
in tegenwoordige munt om
gerekend. Van de kunst naar
het koopje il n'y a qu'un pas;
dat is wel altijd zo geweest.
Een poort, die historie gezien
had, dat was ze wel. Stadhou
der Willem III, aanstaande
Koning van Engeland, werd
hier op 26 en 28 Juli 1688 res
pectievelijk „in- en uytghecon-
duieert". Het was de eerste
keer niet, dat hij hier passeer
de: dat ivas toen hij als jongen
van 18 jaar hier kwam om als
Eerste Edele in de Staten van
Zeeland te worden hersteld.
In Februari 1795 trokken de
Fransen door deze poort de
stad binnen. In 1803 Napoleon,
toen nog maar bescheiden Con
sul van de Franse republiek.
In Mei 1809 zijn broer Louis, m
Augustus van hetzelfde jaar...
de Engelsen, In 1810 Napoleon I
himself opnieuw ditmaal erg
boos en onhebbelijk jegens het
hem opwachtend Stadsbestuur.
In 1811 kwam de order,^e for
tificatiën van Middelburg te
I slechten en scheen het einde
van de poort nabij. Na veel
Oostindische doofheden en ge-
wurm kwam er een contra-or
der, maar het torentje was
onderhand al afgebroken. Eerst
in 1839 werd het in zijn oude
vorm hersteld. Op 6 Mei 181 Jf
trok hier het laatste restje
Fransen naar het Zuiden af.
We hadden weer eens een
„grote tijd" gehad.
Alemaal gedenkwaardige fei
ten, toegegeven. Toch maakt
dergelijk soort historie ons al
tijd een beetje kribbélorig.
Denkt men nu heus, dat dit
soort gewichtigheden er zoveel
toe doet. Waar draait de we
reld om Niet om de bedrijvers
van nieuwe lawaaien. Onhóór-
baar draait zij. Op den naam
lozen burger, op den onbeken
den soldaat.
Zo is het dan niet zo vertoon-
derlijk, dat, toen wij de Schim
dezer poort vroegen, wat nu
wel de beste plek in hare 272-
jarige meniorieën innam, zip
met een vertederde glimlach
antwoordde: ik weet het niet...
de brandewijn in het Zxoaantje
was niet slecht, maar in de
Blauioe Hand hadden ze het
beste bier. in koele stenen
kruikjes Of moet ik spreken
van de vrijagieën in het Groe
ne Woud, dan wel van de pan-
nekoekeh, die je ging eten aan
den Groten Abeelef
J. C. v. S.
VOOR 1956 8.370.000 GULDEN
Nieuwe staatsprijzen voorgesteld
In de begroting 1955 was voor de doeleinden, die nu, bij de begroting
1956, onder de afdeling kunsten zijn opgenomen in totaal 6.544.000,
beschikbaar, waarin de beurzen voor het kunstonderwijs en de uitgaven
voor de aesthetische vorming van de jeugd niet zijn begrepen. De minis
ter vraagt voor 1956 voor afdeling kunsten een bedrag van omstreeks
8.370.000,aan. By het vergelijken van dit cijfer met voorgaande ja
ren moet er rekening mee worden gehouden, dat thans 70.000,is op
genomen voor het maken van plannen voor nieuwbouw van het konink
lijk conservatorium voor muziek.
Er wordt derhalve voor de afdeling
kunsten een reële sty'ging voorge
steld van rond 1.756.000,— (of by-
na27 pet.), wadrin dan uiteraard ook
de hogere bedragen zyn verwerkt,
die voor de reeds toegestane salaris
verhogingen met de daarmede ge
paard gaande uitgaven voor sociale
25. Er braken kwade dagen voor de hoofdcommissaris
van Amsterdam aan, want nadat tijdens zijn korte be
wind er 2 grote inbraken waren gepleegd en bovendien
zijn huishoudster op geheimzinnige wijze was verdwe
nen. werd er wéér een kraak gezet, ditmaal in een gro
te villa in de Apollolaan. die bewoond werd door de
even gefortuneerde als invloedrijke meneer Van Gou-
densteyn. Uit een lade van zijn bureau was een geld
kistje met ongeveer vijftienduizend gulden verdwenen.
De kranten maakten er met grote letters melding van
en bij die gelegenheid werd er hier en daar reeds open
lijk critiek geoefend op.het beleid van de nieuwe hoofd
commissaris. Ook meneer Gerrit van Goudensteyn liet
zich niet onbetuigd. Hij vertelde aan een journalist, die
hem kwam interviewen, zonder een blad voor zijn mond
te nemen, dat hjj weinig vertrouwen stelde in de nieu
we politiechef, die naar zijn mening geen blijk gaf van
veel scherpzinnigheid of doorzettingsvermogen. Toen
deze uitspraak van meneer Van Goudensteyn gepubli
ceerd was. wilden andere kranten blijkbaar niet achte»
blijven met hun aanmerking op de nieuwe H.C. en men
schreef, dat meneer Jimmy Brown maar zo gauw mo
gelijk naar het provincie-gat Wllgenwolde moest terug
keren.. Jimmy las al deze critiek. zonder er zich ech
ter bijzonder boos over te makefl. „Ik zal ze léren".'
bromde hy.
voorzieningen nodig zijn.
De minister stelt zich voor de sub-
sidiën voor het Overijsels en het
Fries orkest geleidelijk verhoging te
doen ondergaan, althans, indien hun
artistieke prestaties dit verantwoord
dóen zijn en de subsidiën uit het
eigen gewest ten minste een zelfde
bedrag vertegenwoordigen als de
rijkssubsidie.
Kamerorkest
De minister is van mening, dat 't
Nederlans Kamerorkest in een be
hoefte voorziet. Hij stelt voor een
nieuwe post, groot 50.000,op de
begroting te plaatsen, waaruit ten
behoeve van bedoeld kamerorkest 'n
rijkssubsidie zou kunnen worden ver
leend.
De stichting Donemus heeft sinds '47
de belangen van de hedendaagse
Nederlandse componisten behartigd
door hun onuitgegeven werk binnen
het bereik te brengen van de uitvoe
rende kunstenaars via een documen-
tatie-afdeling, alsmede door intensie
ve exploitatie van de vermenigvul
digde partituren en uitvoeringsmate
rialen.
De stichting heeft zich haar plaats
in het muziekleven zowel in Neder
land als in het buitenland veroverd.
Het moet uitgesloten worden ge
acht, dat Donemus op den duur zal
kunnen concurreren met de commer
ciële uitgaven, indien haar publica
ties, vooral naar het notenbeeld, niet
op andere en betere wijze verzorgd
kunnen worden dan tot nu toe moge
lijk was.
Voorts moeten de steeds groeiende
bestellingen uit binnen- en buitenland
verwerkt kunnen worden, hetgeen
betekent, dat naast fotocopie en licht
druk ook offsetdruk zal moeten wor
den toegepast Derhalve zal de flnan-
worden versterkt. In verband hier
mede stelt de minister voor, op deze
post een bedrag van 97.000,uit
te trekken.
Ballet
De minister acht het wenselijk, dat
de financiële positie van 'het Neder
landse ballet versterkt wordt. Onder
meer zullen de salarissen van de aan
het Nederlandse ballet verbonden
krachten verhoogd dienen te worden.
Hij stelt voor op deze post 80.000,
uit te trekken.
Naar de mening van de minister
dient voor het jaar 1956 de post sub
sidiën ten behoeve van toneelgezel
schappen aanzienlijk te worden ver
hoogd. Hiervoor bestaan verschillen
de redenen. Totaal wordt 200.000,-
meer aangevraagd.
De minister hoopt in 1956 te kun
nen overgaan tot een staatsprijs
voor de gebonden kunsten, waarop
reeds eer, o.a. door leden van Sta-
ten-Generaal was aangedrongen.
Hij overweegt voorts de instelling
van staatsprijzen voor beeldende
kunsten (naast dé Prix de Rome)
van dezelfde orde als de Van der
Leeuw-prijs voor muziek en de P.
C. Hooft-prijs Voor letterkunde.
RADIO, TELEVISIE EN PERS
Zender voor Wereldomroep
De in. vorige jaren begonnen uit
breiding van liet radio-zendapparaat
zal in 1956 ten dele zijn gerealiseerd.
In de loop van 1956 zullen F.M.-
zenders in bedrijf komen te Hooge-
zand en Hulsberg, en voorts een
F.M.-dubbelzender te Irnsum (Fr.).
Later in het jaar hoopt men nog de
F.M.-dubbelzender te Mierlo gereed
te hebben. Voorts zal in het begin
van het jaar een 100 K.W.-zender
voor de wereldomroep in bedrijf ge
nomen worden, medio 1956 gevolgd
door een tweede zender van hetzelf
de vermogen.
Evenals voor 1955 moet voor de
exploitatiekosten van de televisie ln
1956, bij de huidige zendtijd, op een
hoger bedrag gerekend worden dan
het cijfer, dat de televisieraad in
zijn rapport had begroot voor de ex
ploitatie van een televisiedienst van
8y2 uur per week.
Anderzijds mag echter aan de
hand van de tot dusverre bekend
geworden gegevens ook een snellere
toeneming van het aantal kijkers
worden verwacht dan de raad had
becijferd.
De minister wil aan deze opmer
kingen generlei nieuwe of herziene
raming verbinden van de nodig ge
achte bijdragen uit 's rijks schatkisl
over een bepaald aantal jaren. Im
mers daarbij zou men voor dezelfde
moeilijkheden en onzekerheden
staan als destijds de televisieraad,
ciële positie van Donemus moeten en de uitkomsten van dergelijke be
rekeningen zouden even weinig hou
vast bieden als de prognose van dat
college.
De werkelijke tekorten zijn af
hankelijk van tal van factoren
eventuele uitbreiding van de zend
tijd, bouw van een nieuwe studio,
ontwikkeling van de internationale
uitwisseling, mogelijke loonronden,
stijging van materiaalprijzen, nieu
we technische vindingen, enz.
waarvan niet vaststaat, of, dan wel
wanneer, zij in het beeld zullen ko
men.
De exploitatieuitgaven voor de te
levisie worden voor 1956 geraamd
op f 5.280.000. terwijl f 800.000 is
uitgetrokken voor investeringen. De
functie van gedelegeerde in televi
siezaken komt te vervallen.
Bouw van kernreactor.
De plannen voor de bouw en inrich
ting van een kernreactor in Nederland
zijn thans zover gevorderd, dat in de
begroting voor net dienstjaar 1956
een nieuw artikel voor de toekenning
van een rijksbijdrage in de exploita
tiekosten moet worden opgenomen.
Voor 1956 kunnen de exploitatie
kosten geraamd worden op 1.800.000
In Jit bedrag zullen de N.V. Kema en
andere takken van het bedrijfsleven
voor 700.000 participeren. De ryks-
bijdrage moet derhalve worden ge
steld op 1.100.000.
