Aan rand van Rotterdam verrijst een „satelliet"-stad Meer dan vijftig „gapers" staan op oude zolder bij elkaar DODE SCHEPEN BERGEN SLECHTS DODE LADING GODFRIED B0MANS: EEN AVONTUUR MET PIETER BAS VRIJDAG 12 AUGUSTUS 1955 PROVINCIALE ZEETJWSE COURANT 7 BINNEN TIEN JAAR S0.000 INWONERS Vreedzaam dorp worstelt met vele en moeilijke problemen (Van onze speciale verslaggever) In het Westen van het Zuidhollandse eiland IJsselmonde, aan de weg, die van Rotterdam naar Brielle leidt, ligt het dorpje Hoogvliet. Het telt on geveer 1900 inwoners, die zioh bezig houden met de landbouw en daar door zo in beslag genomen worden, dat zü voor andere dingen, voor ont spanning en cultuur weinig tijd meer over hebben. Des Zondags gaan velen ter kerke ongeveer drie kwart der bevolking is Ned. Hervormd en één kwart Gereformeerd en des Maandags staan de mannen er weer op de akker. Over de langs een dijk gelegen, smalle hoofdstraat, waar zich nu en dan grote vrachtwagens tussen de landelijke huizen door persen, rydt 'n boerentractor met een volgetaste wagen hooi. Hoogvliet leefde vredig en onge stoord. totdat zich in zijn nabijheid rondom de ten Noorden ervan, onder Pernis, gelegen Petroleumhavens een industrie ontwikkelde, die tot de machtigste en indrukwekkendste van den lande is gaan behoren en duizen den arbeiders verschaft. De B.P.M. heeft er zijn uitgestrekte olieraffina derij en zijn opslagplaatsen en de Cal- tex is er gevestigd. Enorme, ingewik kelde en imposante installaties spre ken hier de luide taal van een snel voortgeschreden techniek en wie van het dorp uit over de boerderijtjes heen het oog naar deze fabrieken richt, voelt, dat bij Hoogvliet een pastoraal verleden en een jachtig modern héden elkaar de hand reiken. Hoogvliet is aan de invloed daarvan miel ontkomen. Integendeel! De ge meente Rotterdam, waartoe de plaats behoort, is er gaan bouwen om zo veel mogelijk arbeiders van de bedrij ven langs de Nieuwe Maas een wo ning te verschaffen. Het liet er gro te blokken van vier verdiepingen zet ten en naarmate er meer verrezen, begon Hoogvliet een stedelijk karak ter aan te nemen. Hoogvliet zal een nieuwe stad wor den een satellietstad van Rotterdam met binnen de tien jaar en misschien zelfs veel eerder, een aantal inwoners van 50.000 a 60.000. Het wordt, omdat het ongeveer 12 kilometer gelegen is van het Rotter damse stadhuis, van waaruit het be stuurd wordt, omdat de nieuwe stad ontstaat zonder enige aansuiting aan Rotterdam en omdat een geheel ste delijke bouwtrant wordt toegepast, een échte satellietstad, voorzover ons bekend is, de eerste en enige in ons land. Tegen sommige grote plaatsen aan zijn na de oorlog uitgestrekte woonwijken verrezen. Men dehke aan het Westen van Amsterdam en aan Moerwijk en Morgenstond te- fen Den Haag aan. Doch deze be- ouwingen vormen een organisch geheel met de moederstad en de problemen laten zich er heel wat gemakkelijker oplossen dan in Hoogvliet. Voor deze toekomstige grote stad vloeien de moeilijkheden voort in hoofdzaak uit twee omstandigheden: in de eerste plaats uit haar zelfstan dig karakter, dat velerlei eigen voor zieningen noodzakelijk maakt en in de tweede plaats uit de heterogene sa menstelling van haar bevolking. Assimilatie Ongeveer twee t drie jaar is men thans in Hoogvliet aan het bouwen, merendeels hoge, op het eerste ge zicht niet erg aanlokkelijke huizen. Vooral niet voor hen, die van het platteland af hierheen gekomen zijn. Toch schijnen zij, die uit andere pro vincies naar Hoogvliet verhuisden, zich na een moeilijk begin, thans, nu een hechtere gemeenschap begint te groeien, goed te hebben aangepast. Er wonen in Hoogvliet op het ogen blik ongeveer 1100 nieuwe gezinnen, tezamen omvattende bijna 4000 per sonen. Met het oude dorp mee telt Hoog vliet na ruim twee jaar uitbreiding 5800 inwoners. De bouw gaat in ver sneld tempo door, zodat de plaats spoedig de 50.000 inwoners bereikt zal hebben. Vooral in het begin zijn verscheide ne gezinnen uit de zogenaamde over- schotgebieden, dat zijn enkele streken van ons land met een geringe indu striële en agrarische bedrijvigheid en een relatief zeer hoge werkloosheid, naar Hoogvliet gemigreerd. Zij kwa men voornamelijk uit Groningen jen Drente. Voorts vestigden zich er in dustrie-arbeiders uit Rotterdam en uit andere steden met het gevolg, dat een wel zeer gemengde bevolking in Hoogvliet bij elkaar gebracht werd. Meer dan vijftig gapers staan op de zolder van een Haarlemse drogist bijeen. De man die voor liet schoon houden van de koppen zorgt, heeft maar een bezwaar tegen dit karwei tje, hij moet steeds.... zo... gapen! Het rustige, agrarische verleden en het jachtige, industriële heden reiken elkaar in de nieuwe satellietstad Hoogvliet de hand. Niet alleen moesten de nieuwelin gen wennen aan het landelijke dorp, maar omgekeerd moesten de rustige dorpelingen zich aanpassen aan dé groeiende stad. Op tal van terreinen bracht deze ontwikkeling spanningen met zich mee. Bijvoorbeeld op kerkelijk gebied. Doordat de structuur van Hoogvliet op godsdienstig gebied veranderd is er wonen thans ook onkerkelijken en zich politiek wijzigingen hebben voltrokken en doordat velen uit ge heel anders geaarde streken zijn ge komen is het pastorale werk van de geestelijken sterk toegenomen, wat op zich zelf weer problemen schept. Bij het onderwijs stuit men uiter aard op soortgelijke moeilijkheden. Niet gemakkelijk is ook de oplos sing van het vraagstuk van de aflei ding. De oorspronkelijke bevolking van Hoogvliet had niet de minste be hoefte aan films en dergelijke ont spanning. De tegenwoordige daaren tegen wel. Wijkraad Het is de verdienste van de wijk raad, dat aan deze dingen aandacht wordt geschonken en dat hij nut tige activiteiten ontplooit. Deze wijkraad heeft in Hoogvliet, dat geheel los ligt van Rotterdam, grote betekenis. Het is een adviserend college, dat min of meer de gemeenteraad ver vangt. De heer G. A. Soeteman, vroe ger gemeentesecretaris van Pernis, die Hoogvliet en de omgeving door en door kent, is er voorzitter van. Op cultureel-, ontspanning- en sportgebied, bestaan er in Hoogvliet thans al omstreeks veertig verenigin gen, van een toneelvereniging af tot een klaverjasclub toe. Nu zijn er wel verenigingen in Hoogvliet, doch er ontbreekt zelfs een eenvoudig wijkgebouw. Men behelpt zich in de nieuwe school, waar van 2 leslokalen één zaal gemaakt kan wor den. In November echter wordt een fraai recreatiegebouw geopend. Over enige tijd zal Hoogvliet een aparte hulpsecretarie hebben. Van dat ogenblik af kan er in een specia le zaal ook worden getrouwd. Wat ontbreekt er dan nog aan het geluk van de Hoogvlieters SPOOKVLOOT IN DE V.S. Vreemde graanschuren Op de machtige Hudson ligt sinds jaar en dag In. doodse stilte de groot ste „spookvloot",die ooit op aarde heeft bestaan. Zjj omvat bijna 500 deels gigantische schepen, vele „Li berties" en „Victories", maak ook oud-gediende passagiersschepen met wereldfaam, en boten, die sinds lang voor de Amerikaanse reders niet meer rendabel zyn. In lange rijen liggen deze eenheden van 10.000, 15.000 en meer ton laad vermogen stil bij elkaar. Een paar- wakers wandelen zo nu en dan over de dekken en iedere schrijver, die maar een beetje fantasie bezit, kan zich voorstellen, welk een spookach tige atmosfeer er hier heerst. Maar wat tot dusver niet bestond, dat is de macabere bedrijvigheid, die by deze stille schepen van tijd tot tijd ontstaat. Plotseling verschijnen er naast deze vrachtschepen reusachti ge, volgeladen rivieraken, waaruit met laadwerktuigen en zuigpompen geweldige hoeveelheden graan in de lege laadruimten worden gestort. Wie verwacht, dat de schepen nu weer on der stoom zouden komen en met hun ladingen in zee steken, die vergist zich. De lading blijft aan boord en er gebéurt verder niets. De regering te Washington houdt nauwkeurig aantekening van de over de schepen verdeelde hoeveelheden. De dode vloot is namelijk door haar ontdekt als de goedkoopste mogelijk heid om de geweldige graanreserves, die de staat van de landbouw moest afnemen, te bergen. Men heeft bere kend, dat de Ver. Staten op bijna 25 millioen ton „regeringsgraan" zitten, zodat alle pakhuizen van het land reeds lang tot aan de nok gevuld zijn, terwijl er nog steeds nieuwe voorraden binnenstromen. In de ha vens worden de pakhuizen met dit graan geblokkeerd en ook de op maanden en jaren berekende huur voor opslagruimte ligt veel te hoog. Zo wordt dus naar de Amerikanen het zo treffend hebben uitgedrukt de hele zegen op de spookvloot gela den en zodoende het „overschot in het niets gestort". De regering is in ieder geval verplicht deze voorraden pas dan te verkopen, als er in het bin nen- of buitenland meer dan honderd procent van de vastgestelde pariteits- prijs geboden wordt. Maar aangezien hierop zelfs de grootste optimisten binnen afzienbare tijd niet kunnen re kenen, gaat de vreemde ladingsbedrrj- vïgheid onverstoorbaar voort. Als er niet van tijd tot tijd kleine partgen als schenking worden verzonden, dan zal 't tijdstip komen, dat ook de dode schepen de even dode lading de laat ste kubieke meter vult. Hogestedelijke huizenblokken zijn verrezen in het landelijke Hoogvliet, dat zich thans in sr.el tempo aan het uitbreiden is in de richting van de gigantische olie-installaties van de B.P.M. Fruitoogst valt tegen in West-Duitsland Naar een schatting van het statis tische bureau der Bondsrepubliek zal de Duitse fruitoogst dit jaar een der de minder zijn dan vorig jaar. Dit vooruitzicht heeft er reeds toe geleid, dat de Duitse fruithandelaren ijveren voor een ruimere invoermogelijkheid. Reeds zijn stemmen opgegaan om dit jaar de perioden, waarin de invoer kan worden stopgezet, geheel te lateji vervallen. Blijkens een recente publi catie van het Westduitse ministerie van landbouw acht men daar het be houd van de invoerloze perioden ech ter dringend nodig, om de Duitse kwe kers in staat te stellen zich tegen over de buitenlandse concurrentie te handhaven. Spoorwegstaking in Italië Zowel de communistische als niet- communistisehe vakbondsleiders heb ben een spoorwegstaking van 24 uur in geheel Italië aangekondigd als eerste stap naar de vervulling van looneisen. De regering, die de spoor wegen beheerst, had voorstellen ge daan, die de staats)-employé's niet konden bevredigen. De staking zal kort na de natio nale feestdag van 15 Augustus wor den gehouden, om zo min mogelijk schade te berokkenen. Arbeider door omslaan van pontje verdronken Tussen scheepsplaten bekneld By het omslaan van een pontje, waarop negen mannen van een scheepswerf aan het Winschoterdiep te Groningen een lading scheepspla ten vervoerden, is de dertigjarige T. E. om het leven gekomen. Toen het pontje kantelde vielen alle negen mannen te water. Acht slaagden er weer in aan de kant te komen. Nadat men de eerste schrik te boven was, constateerde men dat de metaalbewerker T. E. niet aanwe zig was en men vermoedde toen, dat hij door een der platen zou zijn ge troffen en bekneld zou zijn geraakt. Eerst na enkele uren slaagde men er in het stoffelijk overschot boven wa ter te krijgen, toen men bezig was met het ophalen van de gezonken pla ten. Het slachtoffer laat een vrouw en vier kinderen achter. Gemeente Deurne weigerde ten onrechte een collecte Ingrijpen yan de Kroon De Kroon heeft een besluit ver nietigd van B. en W. der gemeente Deurne, waarbij afgewezen is een verzoek van het verbond van alge mene instellingen voor kinderbe scherming te Utrecht tot het houden van een collecte. De Kroon heeft overwogen, dat de aangevraagde col lecte deel uitmaakte van het collec teplan van het centraal archief- en inlichtingenbureau inzake maat schappelijk hulpbetoon voor Neder land te Amsterdam. Dit collecteplan is geenszins bindend, doch dit neemt echter niet weg dat het van belang is, dat de gemeenten zich zoveel mogelijk houden aan het plan en hiervan slechts afwijken, indien hier voor gewichtige redenen aanwezig zjjn. In 'dit geval is daarvan echter niets gebleken. DE MOOISTE DAG VAN MIJN LEVEN „Je hebt er niets van begrepen..." (Van een speciale verslaggever) In de Haarlemse-laan achter de rozestruiken en hoge heggen verborgen bevindt zich het huis van de bedenker van Pa Pinkelman, Tante Pollewop, Erik en andere figuren. Een koperen naambord op de deur vermeldt de naam „Bomans" in schoonschrift. Het is een bord, dat men verwacht op de huisdeur van een gepensionneerd schoolhoofd. Een moment, bekroop ohs dan ook de gedachte, dat we, door het telefoon boek misleid, bij een oud-oom of verre neef van Bomans terechtgekomen zouden zijn. Maar nee: een jonge vrouw opende de deur en daér verrees Godfried Bomans uit de, hierby afgebeelde, geliefkoosde houding. Hij verdiepte zich juist in een literaire sensatie: een posthuum manu script, hem toegezonden door een uitgever en geschreven door de jongste dochter van Nicolaas Beets. „Een prachtig boek, dat verrassen de dingen onthult en een goed beeld geeft van het leven in zo'n negen- tiende-eeuws gezin: streng, maar stijlvol. De oude Beets hij was di,ep in de zestig toen Ada geboren werd las elke ochtend aan het ontbijt uit de Bijbel en er was geen enkel onderdeel van de woning of het droeg zijn bijzondere signatuur". „Het is een mooie dag als je met zo'n, tot dusver onbekend handschrift bezig kunt zijn. Maar verder: de mooiste dag van m'n leven? Ja kijk, als je voor de eerste keer als schrij ver je gedachten gedrukt ziet, is dat óok wel bijzonder. Ik was vijftien jaar toen ik mijn eerste proza-bijdrage ge plaatst kreeg in „Het Venster". Het heette „Gebed voor Nederland" en was een kreet om bevrijding van stof en spinrag over het vaderlandse le ven. Het artikel was natuurlgk onder schuilnaam geschreven, want ik mocht niet schrgven. Ik moest huis werk maken, een misverstand thuis waaraan ook andere ouders mank gaan. Daardoor kwam het ook, dat ik Pieter Bas m'n eerste boek, onder schooltijd moest schrijven. Dat ge beurde tgdens de wiskunde-' VREEMDE HOBBY VAN HAARLEMSE DROGIST Enige verzameling ter wereld De drogist van thans is niet meer dezelfde als de drogist van vroeger. Drogist Van der Pigge uit Haarlem kan er van meepraten en hij conclu deert het met kennelijke teleurstelling. Kauwgom en zuurtjes zgn in de plaats gekomen voor de slaapbollen en de zalfpotten en waar vroeger de likkepot stond, daar staat nu het moderne kasregister. Niet bij hem even wel en als U even de moeite neemt naar de mime zolders te wandelen, zult al de oude voorwepen van de drogist, die tevens dokter en soms kwak zalver (in de goede zin van het woord) was, terugvinden. Jaren geleden peinsde de eigenaar van deze drogisterij erover, dat het toch zo jammer was, dat ai de oude tradities in Nederland gingen ver dwijnen. Daar had je bijvoorbeeld het oude symbool van de drogist de gaper. Waar was die gebleven, hoe veel drogisterijen voerden nog dit symbool Hg liet het niet bij nadenken, maar zette zich aan het werk en zwierf door de oude straatjes met de anti quiteitenwinkels en hij wandelde over de oude rommelmarkten. Het duurde niet lang of de eerste gapers werden door hem mee naar huis gebracht. Koor van gapers De drogist verzamelde verder en zodoende zyn er nu meer dan vijftig oude gapers op zyn zolder byeen, vreemde figuren die spreken van een merkwaardige historie. Immers, vroe ger bood de drogisterij voor vele ziek ten een uitkomst en daarom was het dringend nodig, dat de mensen een drogist konden vinden. Daarom koos men toen een symbool en wat is er sterker symbool dan de man, die zijn tong uitsteekt om het ziektebeeld te laten definiëren? En omdat reclame nu eenmaal doeltref fend moet zijn, hebben de oude dro gisterijen gewedijverd in het vinden van inderdaad merkwaardige beelden Beelden met verschillende uitdruk kingen en verschillende karakters, sommigen ruw gemaakt, anderen 'weer als door meesterhand uitgesne den. Er zijn Chinezen, Arabieren, Ja vanen, Indianen en Spanjaarden, maar eveneens vertegenwoordigers van diverse beroepen, zoals dien ders, brandweerlieden, soldaten en kooplieden. Zelfs de dames ontbre ken niet, maar allemaal hebben ze tussen de felgeschilderde rode lip pen een lange uitgestoken tong. Bovendien het vereiste pijnlgke ge- zich om te laten zien, hoe ziek ze eigenlijk wel zijn. Zelfs is er een, die enkele pillen op de tong heeft uitge spreid enmet kennelijke opluch ting. Zo trok de ouderwetse drogist de aandacht van het publiek, dat im mers voor een groot deel toch niet le zen of schrgven kon. En zie, toen de heer Van der Pigge zijn verzameling vervolmaakte en uit duistere opslag- plaaten met zijn stof en spinneweb- ben bedekte gapers te voorschijn haalde, was plotseling de belangstel ling gewekt en het resultaat was, dat bij vele drogisterijen de gaper weer in ere hersteld is. Enkele keren reeds zgn de gapende individuen van drogist Van der Pigge tentoongesteld en zelfs is hem een keer een bod gedaan op zijn unieke verzameling, de enige ter wereld. Maar scheiden wil hij niet van zyn Morianen en Chinezen. Hg niet alleen, ook zgn bedienden niet en die bedienden vormen zeker óók weer een unicum in Nederland. Vraagt U maar eens naar de jongste bediende in zijn drogisterghij zal U vol trots met die jongste bediende laten kennismakenDeze is na melijk niet minder dan 32 jaar in de zaak en de oudste bediende heeft het •ecord van 51 jaar. En met dezelfde liefde en met het zelfde enthousiasme als de „baas" stoffen en wrijven ze de oude gapers gezichten, maar als ze het doen, kan het niet andersof ze moeten er van gapen. Het kwam uit onder m'n toenmalige schuilnaam Bernard Majorick. Voor mijn eindexamen had ik het op m'n literatuurlijst gezet en ik bad, dat de examinator, professor Alphons Steger, die nu ai lang dood is, het in discussie zou brengen. Door een ge lukkige bestiering gebeurde dat ook. Hij had het ook gelezen en vroeg naar de diepere bedoelingen, aie de schrijver er mee had. Een half uur lang praatte ik er over. Toen zei hij: „Je hebt er niets van begrepen Ik vroeg toen een onderhoud on der vier ogen met hem aan en be wees hem, dat ik de schrijver van Pieter Bas was. Verstomd was hij en verschrikkelijk beschaamd. „Ik zal je een tien geven", zei hij toen. „Een héél aardige dag!" GODFRIED BOMASS tti een karakteristieke houding Vandalisme en wangedrag brengen Urk in opspraak In een fel requisitoir heeft de Zwol se officier van justitie dezer dagen bij de behandeling van een strafzaak we gens mishandeling het vandalisme en de baldadigheid van de Urker jonge lingen gehekeld. „Ons geduld is uitge put" zei hij, „ik zal voortaan tegen Ur- kers, die voor dit soort misdrijven te recht staan, geen geldboeten, doch on voorwaardelijke gevangenisstraffen eisen". Hij noemde een aantal weinig fraaie affaires van mishandeling en er gerlijke baldadigheid op, die zich op het voormalige eiland hadden afge speeld en waarbij voor honderden gul dens schade was berokkend. De Urkers zelf geloven, dat het zo'n vaart niet loopt. Zij vormen een hech te gemeenschap en zij zijn er van over tuigd, dat zij al te grote uitwassen zelf de kop wel kunnen indrukken. Niette min geven zij toe, dat, de jongens die de hele week op zee zijn geweest, aan het eind van de week hun geld rijke lijk laten'rollen. Helaas zo zegt men drinken zij dan een stevig glas, voe len zich flink en worden lastig.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1955 | | pagina 7