Er heerst algemene welvaart
in levenslustig Zweden
Gebrek aan arbeiders en hoge
Ionen maken fruit duur
ZUURSTOF VOOR VERMOEIDE
AUTOMOBILISTEN
MIDDELBARE SCHOLIEREN OP
DE BRES VOOR RAYMOND
DONDERDAG 7 JULI 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
IN HET LAND VAN „TACK-TACK"
Stockholm: moderne, drukke stad
In Zweden is het reizen per trein een genot. Men beseft dit dadeijk,
wanneer men uit Kopenhagen met de nachttrein, op de grote pont de Sont
oversteekt en na Malmö, vroeg in de ochtend, gewekt wordt met het vrien
delijke „valkommen" van de treinstewardess. Zjj schenkt hete koffie uit
buikige koperen kannen waarbij zij warme vleespasteitjes presenteert. De
treinen zijn vrijwel overal electrisch, dus vrjj van kolengruis en zwart stof
en voorzien van elk denkbaar oomfort. Naast de banken soms zjjn het
fauteuils staan prullemandenboven de banken een karaf met drink
water, met e enstop er op, en even zoveel glazen als er zitplaatsen zjjn. De
gaderobe is voorzien van stromend warm en koud water en zachte papieren
handdoeken.
Op gezette tijden verschijnt er een
vrouw in een smetteloos witte jas, die
de raampjes zeemt, de richels afstoft
die (overigens niet vuil waren), de
prullemanden leegt en het water in
in de karaffen, uit 'n grote koperen
gieter, ververst. Het restaurant is er
uitstekend, met een milkbar.
De meeste reizigers staan later bui
ten hun slaapcoupé in dé gang te ro
ken en te praten. Het gonst er in een
vreemde, wat harde en eentonig klin
kende taal, waaruit tenslotte zich de
steeds weer terugkerende klanken
van het .,taek-tack" distilleren. Tack-
tack betekent: dank. Men zegt het
telkens en ook wel onnodig in Zwe
den.
Toen we later kris-kras door het
land reisden in wagons, die er steeds
ook van buiten gesponsd, gezeemd en
opgepoetst uitzagen als glanzende
auto-carosserieën, liet ik me eens ont
vallen dat het me niets zou verwon
deren, als in dit land ook de rails wer
den opgewreven. Ik was er niet eens
helemaal naast. In Stockholm zagen
we spoorwegbeambten met een spe
ciaal soort stoffer-en-blik langs de
spoorbaan lopen om er alle vuil en
voorwerpen, welke niet tussen en
naast de rails behoren, op te vegen.,..
In Stockholm rijdt de trein namelijk
kilometers lang dwars door de stad,
op gelijk niveau met de straten.
Welvaart
ling tussen enorme rijkdom enerzijds
en trefende armoede anderzijds. Er
heerst algemene welvaart. De levens
standaard, vooral in de steden, is er
hoog. Het winkelmeisje en de serveu
se in de restaurants gaan goed ge
kleed. Zij dragen een keurige uniform,
maar zodra de dagtaak is afgelopen,
een perfect zittende tailleur of een
kleurig linnen jurkje van prima kwa
liteit. Hoofd en handen zijn uitermate
verzorgd. Zij werken hard. De meeste
getrouwde vrouwen, uit ale standen,
hebben een werkkring om zich de du
re luxe en 't comfort te kunnen ver
oorloven, welke het Zweedse leven
biedt. Nergens wordt gebedeld.
In Zweden Is het leven goed en
overvloedig. Men kan er op alle tijden
van de dag en van de nacht eten, in
elk restaurant en in elk station. En
niet zo maar een broodje, o nee, de
hele „smörbröt" in al zijn uitgebreid
heid.
Sterke dranken zijn er gerantsoe
neerd en mogen buitenshuis alleen op
bepaalde uren worden geschonken, en
dan nog alleen als er iets bij-gegeten
wordt ook.
In het hartje van de zomer staat
heel Zweden in het teken van de
kreeft. Zoals wjj een kersentijd ken
nen, heeft de Zweed zjjn kreeftentijd,
kleine kreeften welke hij in bepaalde
gelegenheden gaat nuttigen, be
sproeid met de beroemde Zweedse
punch, die puur, uit kleine glaasjes
wordt gedronken.
In Zweden wordt het leven vereen
voudigd door series geperfectionneer-
de uitvindingen. In de ogen van ande
re Europeanen zijn 't comfort en de ef-
re Europeanen zijn de comfort en ef
ficiency in het dagelijks bestaan en er
zó volmaakt, dat zjj moeilijk kunnen
begrijpen, dat kwesties als: waar de
ski's in de tram moeten worden neer
gezet of: hoe je een auto-kaart in de
nauwe ruimte van je wagen kreukel-
loos kunt uit- en weer opvouwen, in
Zweden tot vraagstukken groeien,
welke in ieders belangstelling staan
en die tenslotte door een of andere
ingenieuze uitvinding worden opge
lost.
Automaten zijn er als overal elders
en in alle variaties. Maar Zaterdags,
wanneer om 4 uur alle winkels slui
ten, is er een automatisch zelfbedie
ningssysteem voor groenten, eieren,
melk, gebak enz. enz., waarbij zelfs
wisselgeld wordt teruggegeven. En
men verwondert zich alleen maar, dat
de automaat niet „tack-tack" zegt.
De zomer wordt in Zweden gevierd
met een groot feest in de openlucht,
dat zijn hoogtepunt vindt in het mid-
zomemachtfeest; een festijn van dan
sen en zingen rond de versierde mid
zomerboom en van veel en lekker
eten en drinken. Driekwart van het
jaar leeft men er ook zonder zon,
met altijd sneeuw en jjs, in lange
donkere dagen, welke vooral in het
Noorden ongemerkt in de nachten
overgaan. De weekends trekken de
Stockholmers dan zoveel mogelijk de
bergen in om er te wintersporten,
maar de afstanden zijn er groot en
een weekend is maar kort.
Elk uur, elke minuut, ja elke se
conde van die korte lichte zomertijd
wordt beleefd en genoten in een uit
bundige vreugde en lust in het leven
zelf. Dan wordt er op ongeregelde
tjjden geslapen en leeft men zoals het
uitkomt, totdat men van vermoeid
heid wel eens slapen moet. Er is een
uiterlijk vertoon van uitbundigheid,
dat niet altijd evenredig is aan de
wat minzame gereserveerdheid, die
men zo vaak aantreft en die heel dik
wijls voortkomt uit gebrek aan ta
lenkennis en verlegenheid tegenover
vreemdelingen, die daarvan het ge-
"olg is.
Stockholm is een vrolijke, levendige
stad. Vooral een schoon-gewassen
stad, met veel water. Zij wordt wel
met Venetië vergeleken. Maar in te
genstelling tot Venetië heeft Stock
holm een groot en levendig, modem
verkeer. Eens een vesting, gebouwd
tegen zeeroveraanvallen, heeft het
oude centrum zich ontwikkeld tot een
moderne arukke stad. j
Stockholm in de tuin van het
stadhuis.
Kentekenbewijzen voor
personenauto's.
De controle op de autopapieren als
onderdeel van de door de politie on
dernomen zogenaamde tweede ver-
keersactie, blijkt volgens het mini
sterie van verkeer en waterstaat bi)
een deel van het publiek de mening
te hebben doen postvatten dat de
provinciale nummerbewijzen van alle
personenauto's reeds thans zouden
dienen te worden vervangen door
nieuwe kentekenbewijzen.
Het ministerie deelt daarom mee,
dat dit onjuist is. Het vervangen van
de oude provinciale nummerbewjjzen
door kentekenbewijzen behoeft inge
volge wettelijk voorschrift voor on
der een provinciaal nummer rijdende
personenauto's niet eerder te ge
schieden dan in de loop van 19o6,
waaromtrent te zijner tijd nadere pu
blicaties zullen komen.
Op al de houders van personenau
to's rijdende onder een provinciaal
nummer, doet het ministerie een ern
stig beroep, in afwachting van de na
dere publicaties terzake geen aan
vrage voor een kentekenbewijs in te
dienen. Het voortijdig aanvragen van
kentekenbewijzen veroorzaakt name
lijk stagnatie in de afgifte voor voer
tuigen, waarvoor de verplichting
reeds bestaat.
9 Griekenland heeft de Britse uitnodi
ging aanvaard om met Groct-Brittannlë
en Turkije deel te nemen aan besprekin
gen over Cyprus.
Grote atoomexpositie in 1957
te Amsterdam.
Op initiatief van enkele Amster
dammers, vooral uit wetenschaps
kringen, zal in het voorjaar van
1957 te Amsterdam een grote expo
sitie worden gehouden op het gebied
van de atoom-energie. Daartoe wordt
een speciaal gebouw ontworpen, dat
zal verrijzen aan de kant van de Slo-
terdijk. Men hoopt op een uitgebrei
de intemtionale deelneming, zodat
ieder kennis zal kunnen nemen van
de mogelijkheden op dit gebied en op
dat tijdstip.
Er zal een duidelijk beeld worden
gegeven van de kleinste deeltjes van
de materie: de atomen. De betekenis
van atomen, clectronen en moleculen
voor de moderne industriële ontwik
keling zal aanschouwelijk worden
voorgesteld door werkende apparatu-
ren en het gebruik van radio-actieve
isothopen voor industrie, landbouw
en medische doeleinden, zal worden
gedemonstreerd.
Het loopt met het exploiteren van een
helicopterdienst gedurende enkele we
ken in de zomer van Rotterdam naar
Haarlem en Zandvoort. niet zo vlot als
verwacht werd. Waarschijnlijk zal de
eerste helicopter niet voor Donderdag
14 Juli te Haarlem aankomen.
EERSTE PROEF IN LÜNEBURG.
Invloed van koolmonoxyde funest
Aan de grote verkeersweg HamburgHannover heeft de „Bio-Klimati-
sehe Forschungstelle-Lüneberg" een zuurstof-pompstation ingericht voor
vermoeide automobilisten, een nieuwigheid en een eerste proef van weten
schapsmensen.
De lucht op de verkeerswegen en in de auto's is giftiger, dan de leek
aanneemt. In het tijdperk van de tech niek en de motorisering. ademen de
laatste voetgangers en fietsers voortdurend koolmonoxyde in, een gevaar
lijk hoofdbestanddeel van de blauwachtige uitlaatgassen van alle motoren.
„Natuurlijk slikken de automobilisten in gesloten wagens honderd keer
meer kolendamp in, dan de voorbijgangers op de verkeerswegen, hoewel
ook zjj niet gespaard blijven", verklaart dr Tackmann, de leider van de
„Bio-Klimatische Forschungstelle".
Samen met geleerden uit de nabu
rige landen, heeft dr Tackmann in
massatests, de uitwerking van de
„verpeste lucht" onderzocht. Daarbij
is men, onafhankelijk van elkaar, tot
het resultaat gekomen, dat vele ver
keersongevallen, die de rechter of de
verkeerspolitie vaak terugbrengen tot
de algemene formule „menselijk fa
len", toe te schrijven zijn aan regel
rechte vergiftigingsverschijnselen in
Stockholm: gezicht op
Södernialmsborg
Arrestaties op de
vliegbasis Twenthe.
Rijk voor duizenden benadeeld?
Twee inwoners van Enschede, van
wie de een vroeger en de ander tot
zijn arrestatie werkzaam was op de
vliegbasis Twenthe te Enschede, zijn
door de Koninklijke Marechaussee
gearresteerd.
Het zijn de 26-jarige A. E., uitvoer
der van een aannemer en de 33-jarige
H. van 't H., opzichter bij het bu
reau „Aanleg, Beheer en Onderhoud
van vliegvelden." Beiden worden ver
dacht van onregelmatigheden ten
nadele van het rijk. Het totale bedrag
waarmee het rijk zou zijn benadeeld,
loopt in de duizenden guldens.
De rijksaccountantsdienst heeft de
zaak in onderzoek.
TELEGRAM AAN EISENHOWER.
Reeds 25.000 handtekeningen
(Van een onzer redacteuren)
Kees Jol uit Rotterdam heeft Dinsdag de vijfentwintig duizend adhaesïe
betuigingen binnen. Vijfennegentig van de 350 Nederlandse scholen voor
Middelbaar Onderwijs hebben tot nu toe op de oproep van het Initiatief
Comité Gymnasium Erasmianum te Rotterdam gereageerd.
Kees Jol, Karei Scharten en R. G. Scholten konden nog twee postbestel
lingen afwachten en daarna moest het telegram aan President Eisenhower
weg. Het telegram, dat misschien het leven kan redden van Raymond Hal-
ley, het zestienjarige negerjongetje in New York, dat op 10 Juli op een
stoel zal worden gezet.
Op 29 Juli is aan 350 scholen in
Nederland een circulaire uitgegaan.
Hierin werd verzocht om adhaesie-
betuigingen. Verschillende scholen
hebben op initiatief van rectoren
en directeuren bijeenkomsten be
legd van de gehele school. Op an
dere scholen is de zaak alleen in
de hogere klassen besproken. Het
resultaat is bemoedigend. Met de
post van Dinsdag werd de 25.000
overschreden en waren de antwoor
den van 95 scholen binnen. (Waar
onder het antwoord van de Chr. H.
B-S. te Middelburg). Op 350 lijkt
dit misschien weinig, maar de bin
nengekomen antwoorden komen
juist van de grootste scholen.
De totale bevolking van onze mid-
sch?len middelbare meis
jesscaolm, h.b F A en B. gymnasia
aip:_a bèta, en onderbouw der
KnJSdroeS in September 1954
ca U5.000 leerlingen. Daarvan be
volken er 30.000 de vierde, vijfde
en zesde klassen. Wanneer nu dus
25.000 stemmen binnen zijn en de
twee laatste postbestellingen bren
gen er nog vijfduizend, dan heeft
in de paar dagen sedert het uit
gaan van de circulaire ruim dertig
procent van de Nederlandse rijpere
schooljeugd begrepen, dat zij niet
mocht zwijgen.
Het telegram luidt als volgt:
Request you respectfully and
urgently to
reprieve the 16 years old boy
Raymond Halley
and spare this young life
en dat zal slechts ondertekend zijn
door:
pupils of secondary schools.
(Verzoeken u eerbiedig" en drin
gend de 16-jarige jongen Raymond
Halley gratie te "verlenen en dit
jonge leven te sparen. Leerlingen
van middelbare scholen).
GEEN FEEST IN DE BETUWE
Export maar zeer beperkt
De traditie wil dat de Betuwe in feeststemming verkeert wanneer de
kersenoogst in volle gang is. De vlaggen worden uitgestoken en de dorps
gemeenschappen staan alle in het teken van de kersenpluk. Alles wat wer
ken kan en 't vak verstaat! in in actie en er worden lange dagen op de
ladder in ile bongerd gemaakt. De veilingen werken op volle toeren de
zwaar beladen wagens rjjden naar alle delen van het land, want het meeste
van de kersenoogst wordt in 't eigen land geconsumeerd. Een kleiner deel
gaat naar de verwerkende industrie en maar 'n heel kleine hoeveelheid
wordt geëxporteerd. Maar de deskundigen zijn niet erg optimistisch t.a.v.
onze kersenteelt in de toekomst, en zelfs is de vraag gesteld, of er nog wel
sprake kan zjjn van een kersen-f e e st!
De eerste dertig jaren van deze
eeuw, heeft de kersenteelt de wind
vrij aardig in de zeilen gehad. Vooral
na de eerste wereldoorlog was deze
teelt, onder de invloed van de goede
vraag in binnen- en buitenland, zeer
rendabel en werd het areaal uitge
breid (in 1927 ruim 5000 ha waarvan
3500 ha in de Betuwe)
Maar in 1932 begonnen de moeilijk
heden, als gevolg van de malaise in
de wereld. De export viel weg en de
binnenlandse vraag nam af door ge
brek aan koopkracht. Daarbij kwam
nog, dat het aanbod van kersen toe
nam, doordat de bomen die vóór 1952
waren geplant, in exploitatie kwa
men. Er werd met verlies gewerkt en
in 1937 liep het areaal terug tot 4000
ha.
Na de oorlog kwam er een opleving,
want het was het enige artikel, dat
niet onder de distributiebepalingen
viel. Daardoor liep het areaal weer
op tot 5200 ha in 1950. Maar de pro
ductie steeg nog meer, door betere
eultuurmethoden en jonge productie
ve aanplant, zodat de gemiddelde
luctie per ha hoger werd (1935-
1250 kg; 1950: 3200 kg; 1951:
4300 kg; 1952: 4900 kg en 1953: 3900
kg).
Het ging vrij goed tot ongeveer
1950. Maar daarna liep de binnen
landse afname weer terug. Daarom
gingen de telers over tot het rooien
van vele verouderde boomgaarden en
de gevolgen daarvan kwamen in 1953
en 1954 tot uiting in veel kleinere
oogsten.
Groter verbruik.
De Nederlandse consument ver
bruikt 60 a 70 pet van de kersen
oogst. Dan volgt de Industrie en dan
met een zeer klein percentage de ex
port. Het verbruik is na de oorlog
steeds groter geweest dan daarvoor.
Tyjé-ch is, dat het Zuiden van ons
land meer consumeert dan het Noor
den. Het Oosten en het Westen vor
men overgangsgebied.
De hoeveelheden die de industrie
afneemt belopen de laatste zes jaren
ongeveer 2000 ton. Het ziet er wel
naar uit, dat de industrie de belang
rijke afnemer zal blijven. De export
is maar zeer beperkt en beloopt na
de oorlog niet meer dan 500 ton.
Vlak voor en na de eerste wereldoor
log bereikte men zo om en nabij de
3500 ton. Duitsland en Engeland wa
ren goede afnemers, maai- in deze
landen zijn de kersenoogsten ook op
gevoerd. België heeft met dezelfde
moeilijkheden te kampen als wij en
daar begonnen de moeilijkheden reeds
in 1947 .omdat (merkwaardig om op
te merken) de welvaart eerder te
ruggekeerd was.
Italië is een vrij grote concurrent,
omdat de kersenoogst daar in Mei
valt en dus eerder op de markt is.
Engeland voert verse kersen uit Ita
lië in. Wij hebben het nadeel, dat on
ze oogst samenvalt met die van
Duitsland en Engeland.
Uit dit alles bljjkt, dat Nederland op
de eigen markt bljjft aangewezen en
dat de export geen kansen voor de
toekomst biedt. Men meende een op
lossing te vinden door inkrimping van
het areaal. Dit geschiedt ook, al zjjn
het overwegend oude boomgaarden,
die worden opgeruimd. Blijft echter
de inkrimping voortduren, dan ont
staat gevaar, dat het aanbod klein
en de prijs hoo gwordt.
wel enige mogelijkheden o.a. door het
aanplanten van een kleinere boom-
vorm, met zeer productieve variëtei
ten. Dit zal echter tijd kosten .omdat
een kersenboomgaard laat in produc
tie komt. Voorts zal het zaak blijven,
de kwaliteit op hoger peil te brengen,
zódat de kwaliteit de hogere pr jjs voor
een deel compenseert.
Belangrijk is ook, dat de telers zich
gaan toeleggen op meerdere variëtei
ten, want op het ogenblik wordt er
naar schatting voor bijna 80 pet Mei
kersen gekweekt.
de lucht door koolmonoxydegassen.
„In de industrie kent rrien deze ver
giftigingsverschijnselen reeds lang,
als zogenaamde beroepsziekten. In
het verkeerswezen heeft men er tot
dusver geen aandacht aan geschon
ken", verklaart de Liineburgse arts.
Bedachtzame rijders worden recal
citrant en doen hun eigen zin, zon
der op voorangsrecht of eenrichtings
verkeer te letten. Anderen schemert
het voor de ogen; zij kunnen de kleu
ren op de verkeerslichten niet van el
kaar onderscheiden. Weer anderen
remmen te laat of te vroeg, omdat ze
zich in de afstanden vergissen. Dat
zijn allemaal typische vergiftigingen
door de „factor koolmonoxyde",
waaraan men tot dusver slechts zo
weinig aandacht geschonken heeft!
Dr Tackmann wees voorts op het
verband tussen atmosferische storin
gen en rijvaardigheid. „Als de lucht-
massa's boven met elkaar in conflict
komen, dan gebeuren er beneden op
de verkeerswegen Jt meeste ongeval
len". argumenteerde de arts.
Als uitgeputte automobilisten in 'n
behaaglijk ingericht restaurant langs
de weg een korte rustpoos inschake
len, dan kunnen ze bij hun kopje
koffie een frisse-lucht-douche bestel
len. Tien minuten pure zuurstof, in
vakkringen „carbogeen" genoemd,
door de ademslang geïnhaleerd en de
longen zijn weer vrij van gift en de
automobilist voelt zich als herboren.
Dat de kersen geplukt zullen wor
den is zeker, maar dat het in de Be
tuwe ook een echt kersenfeest zal
toorden is twijfelachtignu het ge
brek aan werkkrachten en de hoge
lonen dit fruit zo duur maken.
Een 70 procent van de totale kosten
wordt uitgegeven aan lonen. Deze
belopen volgens het L.E.I. (sorteer-
kosten, het keren van spreeuwen en
de pluklonen) ongeveer 40 ct per kg.
Voor de oorlog bedroegen deze kosten
10 ct. Hierbij moeten nog worden op
geteld de kosten van snoeien, bemes
ten en bespuiten en zo komt men tot
een kostprijs van 60 ct per kg (voor
de oorlog 27 ct).
Het ziet er niet naar uit, dat de
pluklonen zullen delen, gezien de
spanningen op de arbeidsmarkt. Dus
1 zal men het moeten zoeken in de
