Groene bananen rijpen in de
benauwde „zweetkamertjes"
Diamantsmokkel in Sierra Leone
neemt enorme omvang aan
GEÜNIFORMEERDE KINDEREN
DE TOREN VAN SCHILLAARD
VOOR EEN GULDEN TE KOOP
CORRUPTIE IN INDONESIË
WOENSDAG 8 JUNI 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
WOLKEN STOOM EN BEDOMPTE LUCHT
De gemiddelde Nederlander eet
vijftien pisangs per jaar
(Van een onzer verslaggevers).
Elke Maandagavond stoomt een boot met 50.000 trossen keiharde groeni
ge bananen de Rotterdamse haven binnen en elke week rijden er zes grote
vrachtwagens van de Maasstad naar de Slachthuiskade 321 in Den Haag.
waar de slanke vruchten worden opgeslagen in „zweetkamertjes", waar zij
een versneld rijpingsproces ondergaan.
Her vervoer van de bananen is een groot probleem. Het zijn tere vruchten
die met de nodige voorzichtigheid behandeld dienen te worden.
Die voorzichtigheid begint al in Guatamala, waar wy de meeste bananen
vandaan halen. De vruchten worden daar geplukt, als ze volkomen groen
zien. Dezelfde dag worden ze nog naar de schepen vervoerd. Deze schepen
zyn speciaal voor dit transport ingericht. Er zyn ruimen van maar twee
meter diep, (bij een normaal schip is dit acht meter), waarin tientallen
kleine vakken zijn aangebracht. Verschuiving van de smakelijke lading is
daardoor uitgesloten.
Omdat de vruchten niet tijdens de reis mogen rypen ze zouden bedor
ven aankomen wordt er koele lucht door de ruimen geblazen.
Als het scliip na twaalf dagen in Rotterdam aankomt, wordt- het in een
ijltempo met behulp van jacobsladders gelost en verdwijnen, de bananen
in de reusachtige verhuiswagens, die met stro zyn opgevuld, om beschadi
ging te voorkomen.
In het pakhuis van de West Indi
sche Bananen Import (WIBIK) aan
de Slachthuiskade in Den Haag
worden de tropische vruchten op
geborgen in zweet- of rijpkamertjes.
Een lage ruimte met een oppervlak
te van vijftien vierkante meter waar
de veertig kilo wegende trossen met
touwtjes aan het plafond worden
opgehangen. De bergplaats wordt
verwarmd met een speciaal gaska
cheltje, dat de vruchten een versneld
rijpingsproces doet ondergaan.
In die kamer, waar honderden ba
nanen dicht tegen elkaar hangen^
is een benauwde damp. Als men de
deur openwerpt, ontsnappen vuilige
stoomwolken. In een temperatuur
van zeventig graden Fahrenheit
hangen de bananen daar te zweten.
En met de dag kan men ze geler
zien worden. Het vocht sijpelt op
de grond en de warmte is broeiend.
Na vier dagen worden de bananen
uit hun „broeikas" gehaald. Sommi
ge, die nog te groen zijn geplukt,
worden apart gehouden en nangen
een hele week te zweten. Deze staan
onder de naam van „handjes" be
kend en worden meestal verkocht
aan de straatventers.
Vanzelfsprekend gaat door dit
proces een deel van de smaak
verloren, ook het vitaminegehal-
te daalt iets. Doch hier is niet aan
te doen; het bananenvervoer per
vliegtuig zou veel te kostbaar
worden.
Nogal duur.
In Nederland worden betrekkelijk
weinig banen gegeten. Het grootste
deel is bestemd voor de babies, voor
wie deze zachte vrucht een ideaal
voedsel is. Een ander voordeel van
de banaan is, dat hij het gehele jaar
door te verkrijgen is. Speciaal in
het voorjaar als er niet veel ander
fruit op de markt is, wordt ze goed
verkocht.
In Nederland worden per hoofd
Eer jaar vijftien bananen ge-
ruikt. In Engeland kan men dit
getal wel verviervoudigen. Een
oorzaak van deze geringe eetlust
is wel de prijs, die nogal aan de
hoge kant is. Vroeger kocht men
een kilo bananen voor 0.35. Nu
heeft men een „koopje" als men
er 1.40 voor betaalt.
De bananen, die in Nederland ver
kocht worden, zijn de Gros Michel
bananen, een soort, dat na langdu
rige en kostbare proeven tot stand
is gekomen en tot de sterkste ba
nanen ter wereld behoort. Deze is
dan ook uitermate geschikt om te
worden vervoerd.
Behalve in Guatemala zijn er op
't ogenblik plannen om ook in Su
riname de bananencultuur tot bloei
te brengen. Dit is echter nog niet
geheel gelukt en men vraagt zich af,
of dit wel ooit zal gebeuren. De
aanleg van een kleine bananenplan
tage Kost veertien millioen gulden
en er zijn 4500 arbeiders voor nodig.
En deze zullen moeilijk te krijgen
zijn.
Congobanaan.
Een ander land, dat veel bana
nen afzet, is de Congo. De banaan,
die daar vandaan komt, wordt La-
catan genoemd en wordt vooral in
Europa goed verkocht. Niet in Ame
rika, waar men de Gros Michel pre
fereert.
De Congobanaan maakt op het
ogenblik de prijs op de wereldmarkt
wel wat lager. Niet omdat de smaak
minder is, maar vooral, omdat de
vrucht groter is en het aantal hij
de detailverkoop tegenvalt. Ook de
dunnere schil blijkt bij het vervoer
erg gevoelig te zijn, zodat er veel
kneuzingen voorkomen.
Thomas Mann, de beroemde Duitse
letterkundigedie voor Hitier vlucht
te, heeft deze week in Zwitserland zijn
.tachtigste verjaardag gevierd.
Geen kapit^alheffing
in Engeland.
Tien leden van de koninklijke
commissie, welke een onderzoek
zou instellen naar het Engelse be
lastingstelsel, hebben zich in een
meerderheidsrapport krachtig uit
gesproken tegen iedere belasting
op kapitaal-aanwas, nadat zij de
werking daarvan in de Verenigde
Staten en in andere landen bestu
deerd hadden. In een minderheids
rapport van drie leden wordt een
beperkte belastingheffing op kapi
taal-aanwas voorgesteld.
De commissie werd ongeveer vier
jaar geleden ingesteld, om een on
derzoek in te stellen naar de be
lastingen in Engeland, in het bij
zonder met betrekking tot bedrijfs
winsten, salarissen en lonen.
De Nederlandse Padvinders
Jaarverslag 1954
Verschenen is het jaarverslag over
1954 van de vereniging „De Neder
landse Padvinders". Daarin wordt
o.a. medegedeeld, dat voor de eerste
maal na jaren wederom een balans
van de vereniging per einde van het
verslagjaar is opgenomen.
Er ls een voordelig exploïtatieslado
1954, groot f 3739,66.
De actie ,,'n Heitje voor een kar
weitje", die door alle padvinders in
Nederland werd gevoerd, bracht in
'54 op 91.856,55; in 1953 75.781,77
en in 1952 57.302,93.
„Door middel van werklijstjes en
instructies werd er naar gestreefd de
stijl van de actie te verbeteren. He
laas kan niet worden gezegd, dat
deze poging voldoende geslaagd is".
Van de actie ontving de vereniging
„De Nederlandse padvinders" in 1954
36.580,88.
De vereniging „De Nederlandse
padvinders" telde eind 1954: 14.674
welpen (1953: 14.233); 12.121 ver
kenners 1953: 12.323); 1623 voor
trekkers (1782) en 3529 leidsters en
leiders (3586). Totaal 31.947 (31.924)
De meeste leden vindt men te 's-
Gravenhage, namelijk 3975 (1953:
3891), dan volgen Rotterdam met
3679 (3594) en Amsterdam met 3367
(3262).
Demonstraties en jtak'mg
in Luik afgelast
Gouverneur en burgemeester
verboden alle bijeenkomsten
Het katholieke „Comité voor dc ver
dediging van de Democratische Vrij
heden", dat is opgericht ter bestrij
ding van dé door de regering voorge
stelde schoolhervormingen, heeft
Maandagavond besloten een massa-
mars. die Zaterdag a..s naar Luik zou
zijn ondernomen, uit te stellen.
Het comité had zijn besluit geno
men na een bijeenkomst met de gou
verneur van de provincie Luik cn de
socialistische burgemeester van de
stad, die alle bijeenkomsten in Luik
op Zaterdag a.s had verboden.
De socialistische vakbondleiders, die
de vergadering eveneens bijwoonden,
besloten een algemene staking af te
gelasten, die zij voor Zaterdag in Luik
hadden afgekondigd uit protest tegen
de voorgenomen mars.
De Westduitse vice-kanselier. Blü-
cher, heeft tegenover de correspon
dent te Bonn van de „Financial
Times" verklaard, dat een definitieve
beslissing over het tijdstip van her
stel der inwisselbaarheid van de valu
ta in Europa in October genomen
zou kunnen worden. Hij zeide, dat in
laatste instantie het tijdstip zal af
hangen van de Engelse minister van
financiën, Butler.
APPÈL VOOR SOW JET-SCHOLIEREN
Betere discipline?
(Speciale correspondentie)
De leerlingen van de middelbare
scholen in de Sowjet-Unïe zijn sinds
de herfst van 1954 verplicht om uni
forme kleding te dragen. Het mini
sterie van opvoeding in Moskou be
sloot daartoe in het kader van tame
lijk ingrijpende reorganisatie-plan
nen. Een ander gevolg daarvan was,
dat de scholen in de Sowjet-Unie
weer gemengd werden gemaakt. Zo
consequent zelfs, dat jongens en
meisjes in dezelfde bank naast elkaar
zitten; de jongen links, het meisje
rechts.
De machthebbers ln Moskou ver
wachtten van de invoering van uni
forme kleding een verbetering der
schooldiscipline. Daarom greep men
terug op de toestanden uit de tsaren
tijd. De Russische schooljongens dra
gen nu een grijs uniform met leren
koppelriem en een muts, waarop men
het wapen van de school kan zien.
De meisjes, waarvoor al eerder uni
forme kleding was ingevoerd, dragen
een effen bruine jurk met witte
kraag en manchetten en een wit
schort.
Ook het onderwijsprogramma is
gewijzigd. De lessen zijn meer dan
ooit ingesteld op de nationale econo
mie en verdediging. De zogenaamde
a-vakken zyn volledig in een hoek
gedrongen en hebben plaats gemaakt
voor wiskunde en economische en
natuurwetenschappelijke vakken.
Aan handenarbeid wordt ook, zo
wel theoretisch als practisch, veel
aandacht besteed. In de hogere klas
sen wordt onderricht gegeven in me
taalbewerking, kennis van machines,
kennis van metalen en o.a. electro-
techniek. Elke leerling, die er om een
of andere reden niet in slaagt de bij'
zonder moeilijke examens voor een
hogeschool goed door te komen, ver
laat de middelbare onderwijsinrich
ting zo goed gevormd, dat hij onmid
dellijk als geschoold arbeider in een
fabriek kan worden te werk gesteld.
Dat de uniforme kleding voor de
autoriteiten geen grapje is, blijkt wel
uit de dagelijkse appèls, die in de
schoolgebouwen worden gehouden.
Iedere leerling, die er niet keurig
netjes uitziet, krijgt prompt een aan
tekening voor slecht gedrag.
Nog keihard en groenig komen de
vruchten in vrachtauto's, opgevuld
met strouit Rotterdam en worden
gelost.
Een kinderboeken-week.
De commissie, die de collectieve
propaganda voor het Nederlandse
boek organiseert, zal dit jaar voor
de eerste maal een kinderboeken
week laten houden, die zal worden
gehouden van 27 October tot en met
2 November. In deze week zal, aldus
de commissie, worden getracht op al
le mogelijke manieren de aandacht
van kinderen en ouderen te richten
op het kinderboek.
Een jeugdboekenkrant met verha
len, een puzzle enz., zal in groten ge
tale worden verspreid.
Een supplement op de jeugdboe
kengids „de kleine vuurtoren" zal
ouders en opvoeders op de hoogte
brengen van de recente, verantwoor
de jeugdlectuur.
Het onderwijs en ook de openbare
leeszalen zullen in de actie worden
betrokken.
Vacantietoeslag gevraagd
voor bejaarden.
Het hoofdbestuur van de Neder
landse bond voor Ouden van Dagen,
dat van de minister van sociale za
ken en volksgezondheid, de heer J.
G. Suurhoff, een afwijzend antwoord
heeft gekregen op zyn verzoek een
vacantietoeslag boven de uitkeringen
van de noodwet-ouderdomsvoorzie
ning te verstrekken, heeft thans aan
de voorzitter en de leden van de
Tweede Kamer verzocht met de mi
nister overleg te plegen opdat alsnog
wordt besloten aan de bejaarden de
vacantietoeslag te verlenen.
De minister zeide van mening te
zijn, dat, indien aan het verzoek zou
worden voldaan, dit zou neerkomen
op een algemene verhoging van de
uitkeringen, waarvoor de regering
geen termen aanwezig acht.
MONUMENT UIT 14DE EEUW
Met spaarbankboekje.
(Van een onzer medewerkers)
Schillaard in de Friese gemeente
Baarderadeel, een gehucht van enkele
boerderijen in de nabijheid van een
oude alleenstaade toren, is in het
nieuws. In Schillaard n.l. dat door
de naamlijsten van Nederlandse ge
meenten en plaatsen niet eens als een
gehucht erkend wordt, maar een deel
van Mantgum wordt genoemd, is die
oude toren te koop voor de respecta
bele som van één gulden. Bovendien
heeft die toren nog een spaarbank
boekje, waar omstreeks achthonderd
gulden op staat en dat de koper er
gewoon bij cadeau krijgt. Het is een
merkwaardige zaak met die toren van
Schillaard, die nu de tijd van balans-
opruimingen reeds lang weer voorby
is, plotseling „hét" koopje van 't jaar
schijnt te worden.
Edoch, kerkvoogden van de Neder
lands Hervormde gemeente van Mant
gum, waaraan de Schillaarder toren
behoort, zijn niet zo maar od de ge
dachte van deze „voordelige aanbie
ding" gekomen. De Schillaarder toren'
die het landschap al siert sinds de 14e
of l5e eeuw. aanvankelijk daarbij ge
holpen door een kerk, die echter in
1880 onder de slopershamer sneuvel
de, is aan restauratie toe. Eigenlijk
heeft die toren 't al moeilijk, sinds de
kerk is afgebroken en in 1927 bleek
NOODKREET VAN DR. HALIM
De kleine en de grote
dieven.
Dr. Halim, gewezen premier van
de toenmalige Republiek Indonesia
te Jogjakarta en thans hoofd van
het Centraal Burger Ziekenhuis te
Djakarta, heeft in een open brief
aan president Soekarno er op aan
gedrongen alle vooraanstaande In
donesische leiders in een ontmoe
ting „van hart tot hart" bijeen te
roepen teneinde een uitweg te zoe
ken uit de huidige omstandigheden,
die hij zeer explosief noemt. Mocht
deze ontmoeting op niets uitlopen,
dan verzoekt hij het staatshoofd
het initiatief te nemen tot het vor
men van een presidentieel kabinet,
waarin bekwame en eerlijke perso
nen zitting hebben, ongeacht van
welke partij zij zijn, tot aan de
kbmende algemene verkiezingen.
In zijn open brief aan het staats
hoofd merkte, dr. Halim o.a. op, dat
over het algemeen de ambtenaren
met hun salaris slechts twee weken
tot hoogstens 20 dagen kunnen
rondkomen.
De ambtenaren en arbeiders, die
niet kunnen toezien, hoe hun ge
zinnen honger lijden, proberen van
zelfsprekend buiten de dienst wat
bij te verdienen. Dat hierin slechts
een klein gedeelte van hen kan sla
gen is te begrijpen. Het grootste
gedeelte, dat in zijn pogingen heeft
gefaald, vervalt langzamerhand in
minder oirbare praktijken en begint
op kleine schaal corrupuë "të ple
gen.
Welke sanctie moet tegen hen ge
nomen worden, indien ze onomwon
den verklaren, dat ze genoodzaakt
zijn deze minder goede dingen te
doen om hun kinderen vein honger
te redden? En wat zal men zeggen
indien ze naar voren brengen, dat
vele „grote dieven" nog steeds on
gestraft rondlopen en nog steeds
„geëerde personen" blijven, en vra
gen waarom slechts degenen die
corruntio. in het klein plegen, ge
arresteerd worden, aldus dr. Ha
lim.
RUSLAND GOEDE KLANT OP ILLEGALE MARKT
Regering vreest ontwrichting
van nationale economie
In Sierra Leone (Brits West-Afrika) is een enorme diamantsmokkel aan
de gang. De diamanten zijn er zo talrijk en worden er op zoveel plaatsen
gewonnen, dat het moeilijk is de illegale mijnen op te sporen. De regering
van Sierra Leone vreest zelfs, dat deze grootscheepse diamantsmokkel de
nationale economie in gevaar zal brengen.
Duizenden inheemse landbouwers hebben hun grond verlaten, teneinde
deel te nemen aan de diamant-„rush". De politie- en douane-bewaking langs
de grenzen zijn reeds enige tijd versterkt.
Vooral na de oorlog is deze onwet
tige diamanthandel zeer toegeno
men, lezen wij in de Mededelingen
van het Afrika-Instituut. De oorza
ken hiervan moeten in de eerste
plaats gezocht worden in de omstan
digheid, dat de inheemse bevolking
de waarde van diamant heeft leren
kennen. Bovendien zijn de prijzen
van diamant in de loop der jaren
gestegen en vooral de industrie
diamant is een veelgevraagd arti
kel geworden, niet in de laatste
plaats ten behoeve van de industrie
van precisi-instrumenten, die een
grote rol speelt bij de moderne oor
logsindustrie. Tot de beste kopers
op de illegale diamant-markt be
hoort bijvoorbeeld Rusland.
Het gevolg is geweest, dat vele
avonturiers naar Sierra Leone
zijn gekomen en zich een onwet
tige tussenhandel heeft ontwik
keld, die de afzet van illegale
diamanten goed heeft georgani
seerd. Veel diamant verdwijnt
via Beyrouth of Zwitserland ach
ter het IJzeren Gordijn. De toe
vloed van op deze manier ille
gaal verdiend geld heeft de tot
dusver eenvoudige agrarische
economie in de war gestuurd. Ve
le inheemsen verlaten hun bouw
land en gaan naar diamanten
zoeken.
Stakingen en relletjes.
Het aantal inheemsen, dat zich met
de illegale diamant-winning bezig
houdt, wordt geschat te liggen tus
sen de 10- en 30-duizend mensen.
Hoewel deze van de tussenhandelaar
maar 5 van "de officiële waarde
der diamanten krijgen uitbetaald, be
tekent dit voor hen meer geld dan zij
ooit hebben gehad of met gewoon
werk kunnen verdienen. Het gevolg
hiervan is weer geweest, dat de prij
zen van levensmiddelen en dergelijke
zijn gestegen. En zo komt het, dat de
inheemse arbeiders aan de kust onte
vreden zijn omdat hun lonen niet op
die prijsstijging berekend waren. De
ze ontevredenheid uitte zich kortge
leden bij stakingen en relletjes in
Freetown.
Hier komt nog by, dat over de ille
gale transacties uiteraard geen be
lasting wordt betaald, zodat de schat
kist van Sierra Leone benadeeld
wordt.
Een nadeel is ook, dat de bevol
king bij de onwettige diamantwin
ning alleen de grotere diamanten
uitzoekt, zodat in vele gebieden op
de duur alleen kleinere diamanten
overblijven. Het is dan voor de Se
lection Trust niet meer economisch
verantwoord om deze gebieden zelf te
bewerken.
Al deze omstandigheden zijn er de
oorzaak van, dat de aanwezigheid
van diamant in Sierra Leone, die een
bron van werkelijke welvaart zou
kunnen vormen voor het land, uitein
delijk weinig bijdraagt tot het wel
zijn van de bevolking.
De autoriteiten willen de diamant-
winning door de bevolking legalise
ren door hun vergunningen te ge
ven op voorwaarde, dat zij de stenen
aan een centrale organisatie verko
pen. Ook de regering van het a
grenzende Liberia, waarheen een
groot gedeelte van de diamanten
smokkeld wordt, heeft onlangs maat
regelen tegen deze onwettige handel
genomen.
De diamantsmokkel brengt behal
ve nadelige gevolgen voor Sierra Leo
ne ook nadeel op internationaal ter
rein. Zoals al werd gezegd, gaat er
veel industrie-diamant op deze wijze
naar landen achter het IJzeren Gor-
dyn, waar de stenen ongetwijfeld
ook voor bewapeningsdoeleinden wor
den gebruikt. Bovendien worden de
geslepen sierdiamanten, waarvan de
grondstof uit gesmokkelde stenen be
staat, aan de markt gebracht tegen
prijzen die 10 of meer onder de
normale liggen. Deze concurrentie
bezorgt bijvoorbeeld de Nederlandse
diamant-industrie, die het tegen
woordig toch al moeilijk, heeft, veel
last.
Het is bekend, dat Sir Percy Silli-
toe, vroeger hoofd van de Engelse
inlichtingendienst, bezig is een inter
nationale organisatie op te richten
om de smokkel in diamanten te be
strijden. Het is voor alle belangheb
benden te hopen, dat zijn activiteiten
en die der betrokken gouvernemen
ten succes zullen hebben.
het al nodig voorzieningen te tref
fen.
Men heeft toen om deze uit oude
Friezen opgetrokken toren een muur
van baksteen gebouwd. Daarmee ging
het karakter van de toren verloren en
daarmee heeft men de kerkvoogden
van deze tijd aan nieuwe zorgen ge
holpen, want die bakstenen muren
verkeren nu in een vervallen staat en
het is duidelijk, dat de hele toren ge
restaureerd moet worden. De Her
vormde gemeente van Mantgum heeft
de zaak reeds lang besproken.
Dm deze toren van Schillaard, het
gehucht, waar eens het voorgeslacht
eenmaal per drie weken naar de kerk
ging en waar zelfs de dominee woon
de, af te breken, vond men wat al te
radicaal en dies is men op de ge
dachte van deze verkoop gekomen-
Het is logisch, dat het spaarbankboek
je bij de koop is inbegrepen, want
het geld dat daarop staat, is afkom
stig van de verkoop van de klok uit
de Schillaarder toren. De liefhebbers
lopen echter niet zo hard, want die
oude toren staat op de voorlopige
monumentenlijst en de eigenaar is
onderhoudsplichtig. In dat spaarbank
boekje zit ook al geen muziek, want
daarop rust de verplichting om zodra
het kapitaal en de renten voldoende
zijn aangegroeid, hiervoor een nieuwe
klok te kopen.
Veehouder Tsj. de Jong, die prac
tisch naast de toren woont, die kos
ter Bakker op net kerkhof aan het
werk kan zien en die de kraaien de
toren in en uit kan zien vliegen, heeft
de toren kunnen kopen, maar én om
de restauratiekosten én om het feit,
dat het kerkhof niet bij de koop was
begrepen, heeft hij er maar van af
gezien.
Men fluistert namelijk, dat restau
ratie zo'n veertigduizend gulden moet
kosten, al weet dan ook niemand, wie
dat precies heeft uitgerekend. Veer
tigduizend gulden is een heel bedrag,
zelfs al verlenen rijk, provincie en ge
meente medewerking. En dat voor een
toren, die eigenlijk per ongeluk is
blijven staan, want in de vorige eeuw
heeft een boer de toren voor afbraak
kunnen kopen voor honderd gulden.
Omdat hij echter (naar goed gebruik)
slechts vijf-en-zeventig bood en geen
cent meer, is de toren blijven staan.
Bij dit alles is er echter nog een
mogelijkheid en die is voor de toe
komst van de Schillaarder toren wel
het meest verkieselijk, namelijk dat
de kerkvoogdij en de gemeente Baar
deradeel het samen nog eens worden.
Maar zoals de zaak nu staat kan
iedereen de toren voor een gulden
krijgen, tenzij de gemeente hem heb
ben wil. Of er vee! liefhebbers zullen
zijn, is echter de grote vraag.
