Financiering van beeldende Kunst
in Nederland geheel onvoldoende
„Overheid moet streven naar een
vrijere loonpolitiek"
GRIFFIER CONTRA MINISTER
VAN JUSTITIE
GEHEIMZINNIGE ENVELOPPEN
PRIKKELEN DE FANTASIE
KAMER OP KORAALRIF MET
ZICHT OP ONDERZEESE TUIN
WOENSDAG 25 MEI 1955.
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
11
KUNSTENAARSDAG IN ARNHEM
Taak voor overheid besproken
In het gebouw van de volksuniversiteit te Arnhem kwamen gisteren on
geveer 180 Nederlandse kunstenaars bijeen om deel te nemen aan de door de
Partij van de Arbeid georganiseerde kunstenaarsdag. Op deze dag werden
drie inleidingen op stellingen gehouden, die gelijktijdig werden behandeld
in de secties beeldende kunst, muziek en letterkunde. Over het behandelde
werd vervolgens in de plenaire vergadering verslag uitgebracht.
De heer C. A. 't Hart zeide o.m.
over de beeldende kunst, dat de fi
nanciering in Nederland geheel on
voldoende is.
De belangrijkste oorzaak ligt in de
geringe belangstelling van het Neder
landse publiek voor de beeldende
kunst. Voldoende financiering op
hechte basis zal slechts mogelijk zijn,
indien ons volk tot waardering voor
een begrip van deze kunstuiting wordt
opgevoed.
Om dit te bereiken is het nodig, dat
bij alle vormen van onderwijs de
aesthetica tot verplicht leervak wordt
verheven, en dat de overheid elke po
ging bij de volksontwikkeling om be
grip van en waardering voor kunst
bij te brengen, stimuleert en steunt.
Voorts is nodig dat de overheid er
voor zorgdraagt, dat de steden en de
openbare gebouwen aesthetïsch ver
zorgd zijn. Bevorderd moet worden,
dat de kunstenaar het aanzien wordt
gegeven, dat hem krachtens zyn cul
turele betekenis toekomt. Ook moet
de overheid de uitgifte van monogra
fieën van Nederlandse beeldende kun
stenaars financieren, waardoor deze
goed verzorgd en tegen billijke prys
ter beschikking van het publiek kun
nen worden gesteld.
In het algemeen zullen deze maat
regelen pas na enige tijd resultaat
opleveren. Om de directe nood te
overbruggen zijn twee soorten van
maatregelen nodig en wel een die de
werkmogelijkheid van de beeldende
kunstenaar bevordert en een die hem
in de gelegenheid stelt zijn producten
af te zetten.
De heer Lex van Delden noemde de
scheppende muziek een bijna geheel
verwaarloosde kant van het Neder
landse kunstleven.
De componist moet in de huidige
samenleving over het algemeen in
zijn levensonderhoud voorzien op an
dere wijze dan door de uitoefening
vaii zijn werkelijke beroep.
Een andere manier van „financie
ren" van de componist zal dan ook
gevonden moeten worden. De enige
mogelijkheden lyken te liggen in: a.
het verstrekken van overheidsbeur-
zen of stipendia, toelagen dus, die de
componist de financiële basis ver
schaffen welke hem in staat stelt te
leven en te werken; b. een verbinding
van componisten met muziekinstel
lingen, die hen in dienst nemen en
hun opdragen composities voor be
paalde doeleinden te vervaardigen. In
aanmerking komen hiervoor de Ne
derlandse Opera, onze grote orkesten,
het toneel, de radio, de televisie en de
film.
De heer G. A. van Oorschot stelde
o.a. dat de financiering van de uitga
ven op letterkundig gebied uitslui
tend de taak van de uitgever is en
nimmer de taak van de overheid.
De financiering van uitgaven op
letterkundig gebied kan door de over
heid worden bevorderd of mogelijk
gemaakt door het verlenen van sub
sidies aan de uitgever, indien uit een
deskundige accountantsbegroting kan
worden bewezen dat zonder subsidies
de uitgave verlies voor de uitgever
tengevolge heeft.
De overheid dient omzetbelasting
voor auteurs af te schaffen. Voor let
terkundigen kan zij een belastingvrij
inkomen tot een bepaald bedrag vast
stellen, dat verkregen is uit de hono
rering van. letterkundig werk. Er
moet een premievrij staatspensioen
komen voor letterkundigen.
Een algemene prijsverhoging van
In de haven van Hamburg raakte tij-
dens het vullen van een tanker de la
ding door onbekende oorzaak in
brand. De explosie die erop volgde,
kostte vijf personen het leven, tien
werden zwaar gewond opgenomen,
tioee personen worden nog steeds
vermist. Foto toont het geraamte van
uitgebrand staal van de „Marianne"
bedekt met schuim van de schuim-
blussers der Hamburgse brandweer-
het boek met minstens 30 is nood
zakelijk. De overheid dient.voorts de
stichting en instandhouding van
openbare leeszalen en bibliotheken te
bevorderen en alle bibliotheken gratis
te voorzien van alle uitgaven op let
terkundig gebied.
Er dient in de ruim 1500 particulie
re leesbibliotheken een heffing te
worden ingevoerd van 1 cent per uit
geleend boek. Uit de bedragen, die
jaarlijks uit een dergelijke heffing
binnenvloeien, moet enerzijds uitke
ring worden gedaan aan de letterkun
digen, anderzijds het uitgeven van
letterkundige werken en de voorzie
ning met en van bibliotheken worden
bevorderd.
Letterkundige tijdschriften moeten
door de overheid zonder enige inmen
ging of bemoeienis worden gesubsi
dieerd-in de vorm van een honorari
um voor de bijdragen rechtstreeks
aan de auteurs, met minstens 15.
per pagina.
Overheidsbemoeienis in de vorm
van opdrachten, prijzen, reisbeurzen,
enz. aan letterkundige kunstenaars
brengen de autonomie van de schrij
ver en de letterkundige critiek in ge
vaar en vormen een bewijs voor het
tekortschieten van de overheidsbe
moeienis op cultuur-politiek terrein.
Nog steeds relletjes in
België over schoolstrijd
In Aalst West-België) is het Zon
dagavond tot relletjes gekomen, waar
bij tien personen gewond werden. De
minister van gezondheid en zijn colle
ga van openbare werken, hadden open
bare werken in de plaats geïnspec
teerd, waarop kahtolieken tegen de
schoolpolitiek demonstreerden. Socia-
alisten organiseerden een tegendemon-
stratie en men raakte slaags.
De politie moest ingrijpen en ge
bruikte daarbij brandslangen. Een aan
tal personen is aangehouden doch la
ter weer op vrije voeten gesteld.
De uitvinding van de gekleurde enve
loppen is afkomstig van de Rotter
damse expediteur A. M. Bergers, die
al eerder met oorspronkelijke vindin
gen aan weldadigheidsacties heeft
meegewerkt.
PROMOTIE RECHTERLIJKE MACHT
Geschil over nieuw dienstreglement
Voor de centrale raad van beroep te Utrecht heeft Maandag het up|>èi ge
diend van de minister van justitie contra de uitspraak van het ambtenaren
gerecht te Amsterdam in de zaak van de substituut-griffier bij bet kanton
gerecht te Amsterdam, mr. C. A. C. A. baron van Lamswcerde, aldaar. Ais
vertegenwoordiger van de minister trad op mr. A. J. Belinfante uit Voor
burg, raadadviseur in algemene dienst by het departement van justitie.
Voor de betrokken griffier trad op mr. dr. P. J. YVitteman uit Amsterdam.
Mr. Belinfante ving aan met er op
tc wijzen, dat het in het voornemen
van de minister lag bepaalde misstan
den bij de promotie bij de rechterlijke
macht uit de weg te ruimen. Tenge
volge van het grote aantal jonge ju
risten en het beperkte aantal plaatsen
Opmerkelijke actie voor
Rheuma-betrijding
(Van onze speciale verslaggever)
Zaterdag 21 Mei Is de start geweest van een even heuglyke als fantasti
sche actie: een grote geldinzameling voor de rheuma-bestrijding. Geen ge
wone collecte, maar een inzameling met attracties tot een bedrag van twee-
honderd-en-vyf-en-twintig-duizend gulden. Op 9 Augustus zullen de win
naars van de prijzen per radio worden bekend gemaakt-
De rheuma is de meest verwaarloosde ziekte in ons land. Circa 12 van
de mannen en 19 van de vrouwen heeft rheumatische klachten. Vijftig
millioen gulden per jaar, moet ervoor aan ziekte- en invaliditeitsgelden
worden uitgekeerd. Nochtans zyn er slechts driehonderd-en-vyftig rheuma-
bedden in Nederland beschikbaar.
Eerste doel van de actie is, dit aan
tal op te voeren tot duizend, en voorts
het wetenschappelijk inzicht in het
wezen der ziekte te helpen bevorde
ren. Slechts hierdoor kan de achter
stand, die ons land vergeleken bij het
buitenland heeft, worden ingehaald.
De actie wordt gevoerd door middel
van oranje, rode, witte en blauwe ver-
rassingscouvertjes. Overal In Neder
land zyn ze verkrijgbaar 0.50 per
stuk.
GEHEIMZINNIG
Het zijn geheimzinnige brieven,-
want ze mogen onder geen beding
worden opengemaakt vóór 9 Augus
tus. Doet men het toch, dan zou het
de bezitter wel eens deerlijk kunnen
spijten. Het zou kunnen zijn, dat er
dan uit het couvertje, dat men bij
voorkeur droog en koel en in het don
ker gelieve te bewaren, een kapitaal
van vijftien mille wipt. En dus is het
voor alles beter zijn nieuwsgierigheid
te bedwingen tot eerder genoemde da
tum, wanneer notaris Al van der
Laan uit Amsterdam 's avonds via de
radio (gezamenlijk program) precies
zal zeggen, wat ermee gedaan moet
worden.
Tussen de couverts, die in doosjes
van honderd aangetekend en verze
geld naar de verkoopadressen ge
stuurd zijn, zitten er 5456 met een ge
heim, dat tot heden maar aan twee
mensen in Nederland bekend is. Eén
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllüL
DE PRIJZEN
§j Niet minder dan 225.000,-
p aan geldprijzen komen uit de
H bus, t.w. vier prijzen van
H 15.000,-, vier van 10.000,-,
s vier van 5000,-, vier van
§j 1000,-, twee-honderd-veertig
s van 100,-, vierhonderd van
H 50,-, achthonderd van 25,-
en vierduizend van 10,-.
van die twee is professor dr. Froentjes
van het politie-laboratorium in Den
Haag, die het op last van de minister
van Justitie op zijn waarde moest
toetsen, en die ronduit verbluft was
over de attractieve waarde ervan.
CHR. BOND VAN OVERHEIDSPERSONEEL
Christelijke vakbeweging niet eens
met herderlijk schrijven
Ter opening van de algemene vergadering van de Ned. Chr. bond van
overheidspersoneel, welke gisteren in het Krelage-huis te Haarlem werd ge
houden, heeft de bondsvoorzitter, de heer P. Kapinga uit Rotterdam, een re
de uitgesproken.
De heer Kapinga wees op het kort geleden versohenen herderlyk schrij
ven van de generale synode van de Nederlands Hervormde Kerk en zeide
daartegen op meer dan één punt bezwaren te hebben. Er is volgens hem
voor de Christelijke vakbeweging zeker aanleiding haar gevoelens over de
inhoud van dit herderlijk schrijven binnenkort kenbaar te maken, terwijl in
de kring van de Christelijke vakbeweging over de plaats en de taak van de
Christen in de samenleving verder gesproken zal moeten worden.
Spreker kantte zich met name te
gen de passage van het herderlijk
schrijven waarin wordt gesteld, dat
het beginsel, dat Christenen zich op
allerlei terrèinen des levens in afzon
derlijke organisaties dienen te vereni
gen, niet als een volstrekte en te al
len tijde geldende toepassing van het
gebod Gods mag worden beschouwd.
„Ik meen", alaus de heer Kapinga,
„dat wie de strijd der geesten in deze
tijd onderkent en oog heeft voor de
problemen van mens en samenleving,
ja ook de secularisatie als een bang
verschijnsel in ons volksleven ziet,
vóór de Christelijke vakorganisatie
moet kiezen".
Het ledental van de bond steeg van
1947 tot en met 1954 met 12.299 tot
32.859 of met 60
De opzegging van de samenwerking
cwo x-sxx v.. -w c. door het N.V.V., heeft volgens spreker
geldende toepassing van het haar sporen reeds nagelaten, ook op
-j-■> het ter-rein waar de organisaties van
overheidspersoneel optreden.
De heer Kapinga meent, dat niet de
Christelijke vakbeweging, doch het N.
V.V. en de algemene bond van ambte
naren de samenwerking hebben ver
broken. Het N.V.V. heeft dit gedaan
op een merkwaardige wijze en op
gronden die door het C.N.V. onjuist
worden geacht, aldus spreker. De Chr.
vakbeweging is niettemin te allen tij
de bereid tot een openhartig gesprek
over deze zaak.
Salarispositie.
Over de salarispositie van het over
heidspersoneel merkte de heer Kapin
ga o.m. op, dat de vier centrales van
overheidspersoneel allereerst by de re
gering hebben gepleit voor een so
ciaal verantwoord minimumloon. Zij
wilden een compensatie voor dat deel
van het inkomen, dat in het vrije be
drijf wordt verkregen buiten de gel
dende c.a.o.-loncn. Dat de centrales
zich daarby richtten op hetgeen het
college van rijksbemiddelaars voor de
particuliere sector goedkeurde en niet
op de „zwarte" Ionen, is volgens de
heer Kapinga duidelijk.
Voorts merkte hij op, dat het feit,
dat de loonstructuur in het particulie
re bedrijfsleven een geheel andere is
dan brj de overheid, in de toekomst -
blijvend moeilijkheden zal opleveren
voor een goede vergelijking.
De nadrukkelijke toezegging van de
regering, dat ook het overheidsperso
neel voor zover toepasselijk, de secun
daire arbeidsvoorwaarden kan krij
gen. zal wel blijken in de practijk niet
of slechts zeer ten dele realiseerbaar
te zijn, aldus spreker.
Er moet worden gestreefd naar een
vrijere loonpolitiek, waarin de over
heid als werkgeefster meer eigen
maatstaven of criteria kan aanleggen
voor de bezoldiging van haar ambte
naren. Zij zal daarbij natuurlijk niet
uit het oog mogen verliezen, wat zich
in de vrije maat°"happij voltrekt en
er zal een zekere coördinatie moeten
zyn.
Over het college van loóndeskundi-
gen, dat de thans demissionaire mi
nister van binnenlandse zaken voor
nemens is dezer dagen in "te stellen en
waarvan de leden bekend zijn zeide de
heer Kapinga van oordeel te zijn, dat
de taak van dit college verre van ge-
makkelyk is.
„Ik heb daarbij slechts één wens",
aldus spreker, „namelijk dat deze des
kundigen de formulering van de vra
gen van het kamerlid Andriessen goed
m het oog zullen houden.
Daarin werd namelijk voor de ver^
gelijking van .de overheidslonen met
de beloning in het particuliere be
drijfsleven terecht gesteld: de feitelij
ke, rechtens toelaatbare beloning. Het
gaat er dus, vrij vertaald, volgens spr.
niet om wat op papier staat, maar
wat in het loonzakje zit.
Met voldoening wees de heer Kapin
ga vervolgens op de ontwikkeling die
zich met betrekking tot de sociale po
sitie van het personeel, werkzaam op
het terrein van de volksgezondheid,
4n de hogere functies is de promotie
kans van de gegradueerden te gering.
De minister wenst daar verbetering
in te brengen door beperking van hel
aantal jonge juristen, hetgeen mee
brengt, dat de functie van griffier of
substituut-griffier in de .toekomst
ook door met gegradueerde ambtena
ren zal worden waargenomen, die men
dan gerechtssecretaris zal noemen.
Een en ander heeft tot gevolg dat een
nieuw dienstreglement in werking
treedt, waarbij de huidige gegradu
eerde griffiers op gelijke voet worden
behandeld als de ambtenaren die als
gerechtssecretaris optreden, in dier
voege, dat ook zij voortaan aan een
felimiteerde werktijd worden gehou-
en. .Een proef met dit nieuwe sys
teem wordt op het ogenblik bij het
kantongerecht te Amsterdam onder
nomen en daarbij bleek, dat mr. van
L. zich niet stipt aan het rooster van
werktijden hield. Hij werd deswege
door de minister berispt.
Een en ander, aldus mr. Belinfante,
betekent intussen geenszins een dis
criminatie van zijn werk als griffier.
Verder bestreed pleiter de door de te
genpartij geponeerde en door het
ambtenarengerecht te Amsterdam
overgenomen stelling, dat de minister
van justitie niet gerechtigd zou zijn
disciplinaire straffen aan de ambte
naren by de rechterlijke macht op te
leggen.
In artikel 80 van het ambtenaren
reglement, dat de strafoplegging re
gelt, wordt bepaald dat het „bevoegd
gezag" eventuele straffen oplegt.
Waar niet nader wordt gedefinieerd,
wie men moet verstaap onder de term
„bevoegd gezag" meende pleiter, dat
hier de minister wordt bedoeld. Deze
is immers de uitvoerder van de wet
ten, dus ook van de ambtenarenwet.
Op deze grond vroeg mr. Belinfante
dan ook vernietiging van de uitspraak
van het ambtenarengerecht van Am
sterdam, dat mr. Van Lamsweerde in
het gelijk had gesteld.
Aangesteld door de Kroon
De tegenpleiter, mr. Witteman, be
streed deze conclusie. Hy wees er op
dat er ten deze een jurisprudentie van
de centrale raad van beroep bestaat
over de persoon, die bevoegd is tot
strafoplegging. Deze dateert uit 1948
en bepaalt, dat het recht van ontslag
en straf berust by degene die het
recht van aanstelling heeft. Daar nu
de aanstelling van mr. Van Lams
weerde door de kroon is geschied,
heeft ook alleen de kroon recht tot
ontslag en tot straf. Kroon en minis
ters zijn niet identiek.
Pleiter concludeerde dan ook tot
verwerping van het beroep van de
minister en handhaving van de uit
spraak van het ambtenarengerecht te
Amsterdam.
De raad zal 13 Juni uitspraak doen.
voltrekt. Vele jaren is gestreden
voor een gelijke salariëring voor de
verplegenden en de leerling-verple-
genden bij de ^verheid en in de parti
culiere inrichtingen.
Voor de zogenaamde technische
groep onder de niet-verplegenden is
een salarisvoorstel ingediend brj het
college van rijksbemiddelaars. De be
doeling is een bindende beschikking
te verkrijgen. In een landelijke com
missie wordt voorts gewerkt aan sa
larisregelingen voor alle andere groe
pen niet-verplegenden, werkzaam in
de particuliere'sector van de gezond
heidszorg.
ATTRACTIE AAN AUSTRALIË'S KUST
(Van onze corresponden tin Australië)
Wie is in zyn jonge jaren niet diep getroffen geweest door de avonturen,
die de onsterfelijke Jules Veme zyn kapitein Nemo in zijn duikboot op de
bodem van dé oceanen liet beleven En wie had dan niet twee weken zak
geld gegeven om door de glazen wanden van de Nautilus met kapitein Nemo
naar de wonderen yan de zeebodem te kunnen kyken?
Deze droom is thans in Brisbane, bij de Australische kust, werkelijkheid
geworden. En men behoeft niet eens als lid van een wetenschappelijke expe
ditie in een niet van gevaren ontblote duikerklok naar de zeebodem af te
dalen.
Alles wat men hier nu te doen heeft, is een trapje van 29 treden af te
lopen om midden in deze wondere wereld te staan. Geen luchtsluizen of dub
bele deuren zijn nodig. Mén loopt gewoon naar de bodem van de zee.
Dit» onderzee-wonder, dat meer en
meer toeristen trektt is het werk van
jaren van de uit Calrns aan de kust
van Queensland afkomstige ingenieur
Vihce Vlasoff en de krokodillenjager
Lloyd Grigg.
Het observatorium bestaat uit een
waterdichte stalen kamer met 22 dik
ke glazen vensters.
Deze kamer, die men via een water
dicht stalen trappenhuis binnenkomt,
ligt verankerd met zware stalen ka
bels aan een .stuk koraalrif bij Groen
Eiland in het Grot i Barrière Kif
een van de schoonste zeetuinen van de
wereld.
Niet alleen kan men ae kamers zon
der enig bijzonder ongemak betreden,
doch men kan er zich ook volkomen
veilig voelen Mocht het „onmogelijke
gebeuren en een der dikke glazen ven
sters springen, dan kan onmiddellijk
een stalen plaat voor het lek gescho
ven worden.
De twee ondernemende mannen, die
deze wondertuin van het Barrière Rif
binnen ieders bereik gebracht hebben,
spaarden kosten noch moeite om het
hun toeschouwers zo mooi mogelijk te
maken.
Bijzonder fraaie stukken levend ko
raal sleepten zij van elders naar „hun
tuin". En waar de kamer reeds be
groeid is aan de buitenzijde natuur
lijk met zeewier en eendenmosse
len. wordt de tuin ook bewoond door
de wondere wezens, die het koraalrif
bevolken.
De ryk gekleurde koraalvissen, de
armdikke koraalalen. de inktvissen en
de andere bewoners van het koraalrif
geven er geregeld buiten dc kamer
hun voorstellingen.
De „ster" van het gezelschap is on
getwijfeld de „Percy" gedoopte „pa-
pegaaivis" een als een bonte pape
gaai gekleurde vis die het onder
water-observatorium tot zijn speciale
speelplaats gekozen heeft.
Op bepaalde tijden komt Percy aan
zetten en dan staart hij door ieder
venster naar de toeschouw», met de
zelfde verwezen uitdrukk'ng op zyn
gezicht, die men soms ook op de ge
zichten der ..dieren" aan dé andere
kant van het gias kan zien.
