De oude huwelijksgebruiken in
Joegoslavië sterven uit
Motten en tapijtkevers kunnen
afdoende worden bestreden
NA 8 JAAR EXPERIMENTEREN
EEN DRIELAIHPS ZAK-RADIO
SCHATRIJKE KONING WIL NOG
VIJFTIG MILLI0EN GULDEN
VRIJDAG 13 MEI 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
ROODGROEN OF NIETS
Ouders van aangebedene geven
antwoord met appels, wijn en koffie
(Van een bijzondere medewerkster)
Joegoslavië, een land dat bekend staat om zijn rijkdom aan volkskunst,
is eveneens bijzonder rijk aan oude huwelijksgebruiken. Vooral in de dorpen
worden die gebruiken nog in ere gehouden, maar toch worden al steeds
meer huwelijken op de „gewone" Westerse manier gesloten.
Wie nog iets wil meemaken van d eze folkloristische gewoonten
waarvan begrippen als eer, moed en hoffelijkheid de grondtoon vormen
moet zich haasten Joegoslavië te bezoeken. De oude volksgebruiken zijn
bezig te verdwijnen en niemand kan voorspellen hoe lang ze nog stand zul
len houden tegen de toenemende invloed van het Westen.
Rode appels en rode wijn spelen
in de liefde en. bij het huwelijksaan
zoek een voorname rol. Wie aan
vrienden of aan een meisje rode
appels geeft, toont hierdoor zijn
vnendschapsgevoelens of genegen
heid. Wanneer een meisje zo'n mooi
opgewreven appel van een jonge
man aanneemt, geeft ze daarmede
te kennen, niet ongevoelig te zijn
voor zijn attentie.
De tweede stap in deze huwelijks
zaak wordt nu door enkele ver
trouwden van de jongeman onder
nomen. Zij hebben een bespreking
met de ouders van het meisje. Wan
neer zij op de tafel, in de kamer
waar het onderhoud plaats heeft,
een schaal met rode appels vinden,
dan is dat een goed teken. De ou
ders zijn dan in ieder geval bereid
het voorstel in overweging te ne
men.
Het kan echter ook gebeuren, dat
er op de schaal groene appels lig
gen. Dat is minder mooi, maar het
geval is nog niet hopeloos. Het kan
namelijk zijn, dat de ouders het
meisje' nog te jong vinden om te
trouwen of dat er in de omstandig
heden nog iets moet veranderen.
Geen appels is lelijker; dat is een
definitieve afwijzing van het aan
zoek.
Met rode en witte wijn kan
eenzelfde taal worden gespro
ken. De wijn wordt aangeboden
in do typische platte fles, die
de naam neeft van Cutura. Het
hangt er van af, in welk ge
deelte van het land men is of
deze Cutura gemaakt is van
hout, aardewerk of glas.
De glazen flessen zijn dan
ter bescherming in een lederen
foedraal gepakt, dat op een
aardige manier met figuurtjes
versierd is.
Bitter of zoet
Het aanbieden van wijn gaat vaak
gepaard met het geven van een gro
te, platte cake. Wanneer de bespre
king vlot verloopt, dan wordt de
cake aangesneden en de wijn ge
dronken. Alvorens daartoe over te
aangegane
bieden van een vóïïe "Tïës wijn slaat
op de boordevolle harten van de
geliefden en men drinkt op hun ge
zondheid. Ook de cake is een wens
voor een lang en liefdevol leven.
In Bosnië geven de jonge mensen
elkaar zowel fruit als bloemen. Na
een eerste contact zendt de jongen
zijn moeder of oudere zuster naar
de ouders van het meisje. Het ge
sprek gaat eerst lange tijd over
koetjes en kalfjes en pas veel later
komt men heel langzaam tot het
eigenlijke doel. De afgezante be
licht de goede eigenschappen van
de bruidegom, schetst allerlei om
standigheden die bij een beslissing
van invloed kunnen zijn, maar zij
doet geen definitief voorstel.
Nu moeten de ouders van het
meisje laten merken hoe zij over
de situatie denken. Ze doen dat niet
rechtstreeks. Ze beginnen met zwar
te koffie, aan te bieden. Aan de kof
fie kan men nu proeven wat hun
antwoord zal zijn. Bittere koffie
maakt, dat het. gesprek plotseling
in een heel andere richting wordt
geleid. Indien de koffie zoet is, dan
etekent dit dat er iets van een toe
stemming in de lucht hangt.
Nooit gezicht verliezen"
Uit al deze ceremoniële hande
lingen blijkt hoe men vóór alles wil
voorkomen, dat één van de twee par
tijen „zijn gezicht verliest". Vooral
in de bergstreken en in het Zuiden
is men op dat punt heel gevoelig
en een kleine belediging kan soms
tot grote moeilijkheden aanleiding
geven.
Is het koffiedrinken gunstig ver
lopen, dan worden de cadeaux voor
de aanstaande bruidegom op tafel
gelegd. Meestal wordt dan een soort
honingwijn gepresenteerd. In plaats
van deze zoete wijn, wordt ook wel
een tweede kopje koffie aangeboden.
Maar dat is dan ook beslist het slot
van de besoreking, want in geheel
Joegoslavië wil een tweede kopje
koffie aanbieden de bezoeker zeg-
fen, dat de visite lang genoeg ge-
uurd heeft.
Staat de datum van de bruiloft
vast, dan gaat degene, die het feest
leidt, hij heet de „djever", de gasten
uitnodigen. De bruid is de laatste
tijd druk geweest, ze heeft al haar
linnengoed geweven en geborduurd.
Hiertoe behoort ook een aantal brui
loftshanddoeken, grote witte doeken,
die aan beide zijden prachtig bloe-
menborduurwerk hebben.
Na het bruiloftsmaal mogen
de gasten hun handen er aan
afdrogen. De djever draagt één
van deze sierdoeken over zijn
schouder, opzij hangen dan
de kleurrijke uiteinden in een
knoop. Ook hangt daar een gro
te Cutura met wijn, zodat zijn
uitnodiging gepaard kan gaan
met het aanbieden van een
dronk op het bruidspaar. Dat
is dan alvast een voorproefje
van het goede dat de gasten te
wachten staat. Ook de wagens
en paarden van de bruilofts
stoet zijn met deze sierdoeken
behangen.
Moeder blijft thuis
In de landstreken waar de Turk
se overheersing nog tot 1912 ge-,
duurd heeft, laat men nog wel eens
de oude traditie voortbestaan en
wordt de vader van de bruid een
kleine geldsom aangeboden. Het
dient dan als bewijs, dat de jonge
man veel voor het meisje over heeft.
De bruiloftsstoet besaat daar uit
twee wagens. Op de eerste wagen
zit een in het wit geklede bruid.
Het hoofd heeft ze sterk gebogen,
bijna tot op haar knieën, heel be
grijpelijk als men bedenkt dat voor
kort deze vrouwen gesluierd waren.
Langs de zijden van de wagen, in
een vierkant, zit een aantal man
nen, die haar bewaken en bescher
men. Deze mannen dragen natuur
lijk de mooie klederdracht en er zijn
er onder, die op de oude bouten in
strumenten .spelen, die speciaal voor
grote feestelijkheden bewaard blij
ven.
Op de tweede wagen staat, in zijn
volle lengte, de bruidegom. Hij is
omringd door vrouwen, die er trots
op zijn hem te mogen begeleiden.
Alleen de moeder van de bruid ont
breekt. Zij is in haar huis achterge
bleven om het verdriet, dat zij heeft
omdat haar dochter is weggegaan,
weer te boven te komen
Rode appels en rode wijn
Munitie voor Atjeh
Uit vliegtuigen
Het dagblad „Bidjaksana" te Kota-
radja heeft gemeld, dat „ergens in
Groot-Atjeh" onlangs een kleine para
chute werd gevonden, waaraan een
kist met verscheidene soorten munitie
was bevestigd. Tot dusver kon nog
geen klaarheid worden verkregen om
trent de herkomst en de bestemming
van dit per parachute neergelaten
materiaal. Het blad meldde verder,
dat het geluid van een ongeïdentifi
ceerd vliegtuig boven Kotaradja was
gehoord op een middag in April.
Volgens een ander bericht, zou men
onlangs een zak met handgranaten en
munitie gevonden hebben in een sa-
wah in een ander deel van Groot-
Atjeh.
BritsArgentijns geschil
over Falkland-eilanden
Argentinië heeft een Brits voorstel
om het geschil over de souvereiniteit
over het Zuidpoolgebied aan 't inter
nationaal gerechtshof te Den Haag
voor te leggen, van de hand gewezen,
zo blijkt uit een Argentijnse nota van
vier Mei aan Engeland, waarvan de
inhoud thans is bekend gemaakt.
Argentinië zal de uitspraak van elk
hof, waarvan het de jurisdictie niet
van te voren heeft erkend, naast zich
neerleggen, zo wordt in deze nota ge
zegd, in antwoord op een Britse nota
van 21 December 11, waarin de aan
dacht werd gevestigd op brieven uit
1908 en 1917 waarby de Falkland-
eilanden en de bijbehorende gebieden
tot Brits gebied worden verklaard.
Ook over de Nederlandse Antillen is
een kleine uitloper van de Nederland
se lintjesregenbuigetrokken. Men
ziet hier in een ziekenhuis in Wil
lemstad dokter A. v. d. Sar, die werd
benoemd tot officier in de Orde van
Oranje-Nassau, tijdens het uitwisse
len van gelukwensen met een van
zijn patiënten, F. H. Vlijt, boswachter
van Bonaire, die icerd begiftigd met
de ere-medaille in brons van de Huis
orde van Oranje-Nassau.
NIET GROTER DAN SIGARETTENDOOSJE
Wereldvinding van Haarlemse
ingenieur
(Van onze speciale verslaggever)
Na acht jaar experimenteren is een Haarlemse ingenieur, erin geslaagd
een drielamps zakradio te construeren ter grootte van een fors sigaretten
doosje en met een gewicht van 200 gram, waarmee de beide Hilversumse
zenders en in sommige gedeelten van ons land ook enkele buitenlandse zen
ders, onder bepaalde omstandigheden volmaakt zuiver kunnen worden op
gevangen. Onder de naam Tecla-pocket wordt het sinds enkele weken voor
89.50 op de markt gebracht, en omdat de gehele wereld al geruime tijd
naar een dergelijk minuscuul, maar volwaardig ontvangapparaatje heeft
gezocht, blijkt er overal grote belangstelling voor te bestaan. Zelfs in
Amerika - dat ons toch op het gebied der radio's lange tyd een stap vóór
scheen te liggen. Vandaar dat zonder overdrijving gesproken mag worden
van een opmerkelijke Nederlandse vinding.
Tot nog toe was de „zak-ont-
vangst" van een radiozender slechts
mogelijk met behulp van een kris
talletje. Ontvangst daarmee, is
zeer bezwaarlijk en beperkt, mede
omdat er zonder behoorlijke anten
ne weinig of niets mee te bereiken
valt.
„Tecla" Radio-Industrie en Han
delsonderneming te Amsterdam, die
thans ondanks haar jeugd al twee-
en-dertig man aan het werk heeft
kunnen zetten, heeft die bezwaren
en beperkingen ondervangen door
drie radiobuisjes in te bouwen, als
mede een ferriet-antenncstaafje en
ENORME SCHADE AAN TEXTIEL
.Attractief" uitgedost wacht Anne
Bulitis uit Hampstead op kopers op
de achtste jaarlijkse openluchtschilde
rijententoonstelling te Londen. Deze
tentoon stelling is georganiseerd door
het Londense qèmeentébestuur en
wordt gehouden op de Victoria Em
bankment Gardens.
Ieder wollen artikel blijvend motecht
(Van een medewerkster)
Er bestaan verschillende soorten motten en niet alle vormen een directe
bedreiging voor onze kostbare textiel, maar de zich in onze kleerkast be
vindende beestjes zijn meestal van de soorten, die daar bijzonder veel be
langstelling voor hebben. In dit verband is het inderdaad beter de goede
met de kwade te laten lyden, dan een enkele kwade te laten zitten. De
ware boosdoenster, het vrouwtje, kruipt op onze wol, bont en andere lek
kernijen rond om een geschikte plaats voor haar kroost op te zoeken.
Heeft zij een keuze gemankt, dan legt zij in snel tempo ca. 100 eitjes en
als wy niet opletten kruipen daar na 20 dagen de larven uit.
Deze zijn zeer tevreden met him
omgeving en eten zich eens lekker
rond, groeien flink en na enige we
ken zijn zij voldoende tot wasdom ge
komen om zich te kunnen verpoppen.
Als wij nog steeds niets van deze in
vasie bemerkt hebben kunnen de pop
pen rustig blijven waar zij zijn. Dan
hebben we na weer 20 dagen nieuwe
motten in huis en gaat de natuur we
derom haar gang.
Wij kunnen door bestrijdingsmid
delen en controle echter veel schade
voorkomen. De rondkruipende mot
ten zelf doen niets behalve eieren leg
gen en ook de eitjes zelf zijn niet
schadelijk voor onze kleding, al is
het natuurlijk een uiterst onaangena
me gewaarwording. Onze vijanden
zijn de larven, die zich immers met de
vezels van onze kleding moeten voe
den en dan ook de zo gevreesde mot
gaten veroorzaken.
Als alle eitjes uitkomen zijn er
honderd larven, die met twee maal
honderd kaken op één plek in het
mantelpak aanvallen. De nakomelin
gen van deze generatie zijn dan weer
zo talrijk, dat zij met zijn allen ca 40
kg wol nodig hebben om tot volle
wasdom te komen!
Onderzoekingen van de laatste tyd
hebben overigens uitgewezen, dat
mottenlarven weliswaar alleen kun
nen leven en groeien van caseïne, een
van de bestanddelen van wol, maar
dat andere textielvezels, met name
de synthetische, zeker niet onbescha
digd blijven als er geen ander „eten"
in de buurt is. De larven eten dan na
melijk wel van deze andere textiel
soorten, maar kunnen het voedsel
niet verteren. De beschadigingen zyn
er dan echter al.
Niet alle schade aan wollen goed
wordt door motten toegebracht. Naar
schatting wordt de helft van alle on
heil veroorzaakt door larven van de
tapijtkevers, die nog moeilijker te be
strijden zijn dan die van de mot, om
dat zy zich overal kunnen schuilhou
den, waar stof ligt. Naden in de
vloer, van een kast bijvoorbeeld, zijn
hiervoor uitermate geschikt. Ook
kunnen de larven blijven leven op
plaatsen, waar niet direct wol voor
handen is.
Alle wol motecht.
Wat kunnen wij nu doen om onze
bezittingen tegen deze veelvraten te
beschermen? Hierover is enige tijd
geleden een pamflet verschenen by
het Vezelinstituut T.N.O. „Insecten-
bestrijding thuis" door dr. H. J.
Hueck.
Het is tegenwoordig mogelijk ieder
wollen artikel blijvend motecht te
maken, zonder dat dit werkelijk be
langrijk in prijs gaat schelen. Het is
aan de huisvrouw, om bij aankoop
van wollen artikelen te vragen naar
blijvend (ook bij wassen of chemisch
reinigen) motecht gemaakte artike
len.
Een gezin van vier personen offert
(gemiddeld genomen natuurlijk)
veertig gulden per jaar aan de vraat
zucht van de mot en tapytkever; een
bedrag, dat men gaarne nuttiger zou
besteden.
Spuiten.
In de tweede plaats komen de be
strijdingsmiddelen, die men zelf in
huis toepast. Hier kan men het best
alle insecten tegelijk te lijf gaan. Het
is van belang, dat U niet te veel ver
trouwt op de bekende flitspuitjes, die
in vrijwel ieder huis aanwezig zijn.
Weliswaar kan men daarvan een be
hoorlijke werking verwachten, wan
neer men met een van de bekende
merken vloeistof direct op het te do
den insect spuit, maar verder gaan
de resultaten vrijwel niet. Een af
doende bestrijding van vliegen, mug
gen, motten e.d. verkrijgt men pas,
wanneer men plafonds, wanden, vloe
ren en kasten bespuit met een oplos
sing die op iedere vierkante meter
een halve tot een hele gram D.D.T.
of 50 tot 100 milligram Lmdiaan ach
terlaat
Deze bespuitingen zullen iedere
twee maanden moeten worden her
haald. Ook in naden en kieren moet
men spuiten, omdat larven zich daar
vaak ophouden in het stof. Kleding
moet men over het gehele oppervlak
bespuiten bij het opbergen, zodat er
een blauwig waas over ligt., dat later
gemakkelijk weer weggeborsteld kan
worden: 1 gram D.D.T. per vierkante
meter. Er zijn speciale preparaten
die niet vlekken in de handel.
twee batterijen, van respectievelijk
1% en 22% volt voor gloeispanning
en anode-spanning.
De radiobuisjes wegen niet meer
dan één gram.
Middels een kleine oortelefoon
kan men, zonder zijn omgeving
te storen, het gewone program
beluisteren. Een van de meest
geraffineerde mogelijkheden
ervan is, om bijvoorbeeld een
interlandwedstrijd te zien en
gelijktijdig te luisteren naar liet
verslag hiervan van de radio
reporter.
De reikwijdte van het ontvanger-
tje wordt door de fabrikanten aan
gegeven als ruim honderd kilome
ter. Slechts in bouwwerken met een
ijzerconstructie beton bijvoor
beeld functionneert het niet.
Maar merkwaardig genoeg, werkt
het wel weer in een stalen tram of
trein, hoewel het geraas van de wie
len op de rails natuurlijk geen idea
le ontvangst verzekert.
De afmetingen van het geheel in
plastic gevatte toestelletje, waarop
behalve een afstemknop zelfs nog
een volumeregelaar zit, zijn 10 x 8
x2 cm.
Het werkt uitsluitend op de mid
dengolf, dus tussen 200 en 550 me
ter. De enige kosten, die men er
jaarlijks aan kan krijgen, zijn die
van nieuwe batterijtjes.
Zelfs bij een intensief gebruik,
belopen die jaarlijkse kosten niet
meer dan 5.-.
Het grappige van dit miniatuur-
ontvangertje is voorts, dat het geen
ogenblik „warm" hoeft te lopen. Als
men het aanzet, komt er direct ge
luid uit, en zoals we beluisterden,
een gaaf geluid.
Het enige wat wij ons afvragen
is, hoe de fiscus niet deze zakappa-
raten aan zijn trek zal komen
DRIELAMPS-ZAKRADIO
Nederlandse vinding
SCHADEVERGOEDING GEËIST
Gouden medailles of gouden munten?
(Speciale Correspondentie)
Koning Ibn Saoed van Saoedi-Arabië, die men door de vele petroleum in
zijn land tot een van de allerrijkste mannen ter wereld mag rekenen, heeft
niettemin een eis tot schadevergoeding van rond 50 millioen gulden inge
steld tegen een Zwitserse zakenman. De Zwitserste fabrikant heeft kort
geleden 5000 gouden medailles doen slaan ten behoeve van pelgrims naar
Mekka. Koning Saoed meent nu evenwel, dat het hier niet gaat om gouden
medailles maar om gouden ponden, die tot de gangbare munten in Saoedi-
Arabië moeten worden gerekend.
Opdrachtgever van deze in Neu-
renburg wonende zakenman was een
deviezenhandelaar uit de Libanon.
Via een handelsfirma uit_Lausanne
was hij in contact gekomen met de
Neurenburger fabriek. Daar kon
men de opdracht niet zelf meer uit
voeren. De directie stelde zich daar
om in verbinding met de Zwitserse
Munt. Daar weigerde men mede
werking omdat men van oordeel
was, dat de medailles gouden pon
den waren van Saoedi-Arabië, met
het jaartal 1370 van de Mohamme
daanse tijdrekening. De Neurenbur-
fer zakenman kreeg argwaan, maar
ij werd gerustgesteld toen men
hem uit Lausanne liet weten, dat
volgens de Zwitserse wet de medail
les niet als gouden munten werden
beschouwd. Daarop is de opdracht
uitgevoerd, waaraan de fabrikant
ongeveer 15.000 heeft verdiend.
Intussen is bekend geworden, dat
het Saoedi-Arabische pond een
waarde heeft van 40 rial, terwijl het
goudgehalte^ van het jpond slechts
82 rial bedroeg.
Libanese op-
medailïe 8 rial hebben verdiend, of
in totaal een bedrag van ongeveer
100.000. De Libanese deviezenhan
delaar heeft doen weten, dat hij ter
beschikking staat van de Zwitserse
jnstitie.