ZWEVEN-. MODERN EN GASTVRIJ LAND
Oranje-N assau verbonden met
de Zweedse vorstenhuizen
Glad-gepolijste rotsformaties
langs kwetsbare kust
Gustaaf Adolf óók geleerde
en kunstkenner
Koningin Louise bleef haar
beroep trouw
DONDERDAG 21 APRIL 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
MÉÉR DAN ALLEEN EREGASTEN
Van Erik de Heilige tot
Gustaaf VI Adolf
(Van onze speciale verslaggever).
Als straks Koning Gustaaf Adolf en Koningin Louise van Zweden ons
land bezoeken, zullen zij méér zijn, dan alleen de eregasten van ons
Koninklijk Huis. Naar buiten zal dit bezoek ongetwijfeld in het teken
staan van het Protocol, dat nu eenmaal bjj dit soort bezoeken hoort. Er zal
een officieel programma worden afgewerkt, een programma dat zeker
sterk rekening zal houden met de wensen van de bezoekers, maar dat daar
om niet minder vermoeiend zal zyn. Een statiebezoek is geen vacantie,
niet voor de gastvrouwe, Koningin Juliana, en niet voor de gasten.
Maar wanneer Zweden's Koning en Koningin in de korte ogenblikken
van rust en ongedwongenheid, die het programma hun gunt, bijeen zijn
met Koningin Juliana en Prins Bernhard, zal dat een samenzijn van fami
lieleden en vrienden zyn.
behoort zij tot de nazaten even
eens in de twaalfde graad van
de grote Vasa-koning.
In de nieuwere geschiedenis
stamt onze Vorstin dus van vier
Zweedse Koningen af, maar de re
latie tot de Zweedse vorstenhui-
Voorts was Koningin
grootmoeder, onze
Want langs verschillende wegen,
directe en indirecte, is het
Zweedse Huis Bemadotte
verbonden met dat van Oranje-Nas-
sau, terwijl bovendien onze Vorstin
van niet minder dan elf Zweedse
koningen afstamt, een kwart der
Zweedse monarchen, die de geschie
denis kent. De eerste band met het
Huis Bernadotte ontstond in 1850,
toen de latere Koning Karl XV, een
oud-oom van Koning Gustaaf VI
Adolf, in het huwelijk trad met
Prinses Louise der Nederlanden, 'n
nicht van Koningin Juliana's groot
vader Willem III. Deze laatste Ko
ning der Nederlanden was tevens
Groothertog van Luxemburg, doch
waar dit Groothertogdom de vrou
welijke erfopvolging uitsloot, kwam
aan de personele unie met Luxem
burg een einde na de dood van Wil
lem III, die in Nederland werd op
gevolgd door Koningin Wilhelmina.
In Luxemburg volgde Hertog Adolf
van Nassau op, die daarmee ge
troost werd door het verlies aan
Pruisen van zijn eigen Hertogdom
in 1866. Deze Adolf van Nassau was
weer een broer van de toenmalige
Koningin Sophia van Zweden, Ko
ning Gustaaf Adolfs grootmoeder.
Zij was de tweede, door een huwe
lijk in het Huis Bernadotte opgeno
men prinses van het Huis Nassau.
Velerlei verwantschap.
Juliana's
geliefde
Koningin Emma, de dochter
van een zuster van Koningin So-
ghia en dus een nicht van Koning
•ustaaf V, vader van de huidige
koning van Zweden. Prinses Wilhel-
mina is derhalve een achternicht
van Koning Gustaaf Adolf.
Doch ook Koningin Juliana's va
der, Prins Hendrik der Nederlan
den, was verwant met het Huis
Bernadotte: hij was een achterneef
van Koning Gustaaf Adolfs moeder,
Koningin Victoria. Zowel van va
ders als van moeders zijde is Ko
ningin Juliana dus geliëerd met de
huidige Zweedse Koning en al zijn
het verwijderde, ingewikkelde ban
den, zij zullen, naast de persoonlijke
vriendschap van ons Koninklijk
paar met de Zweedse Vorst en Vor
stin, dit bezoek stempelen tot een
zeer bijzonder in de reeks der offi
ciële bezoeken van bevriende
staatshoofden.
Tot in de Middeleeuwen.
Reeds lang echter voor het Huis
Bernadotte zijn intrede deed in
Zweden, was het geslacht
Oranje Nassau verbonden met vroe
gere Zweedse dynastieën een
verbintenis, welke teruggaat tot in
de Middeleeuwen. Koning Willem II,
de overgrootvader van Koningin
Juliana dus, was namelijk gehuwd
met Grootvorstin Anna van Rus
land, een dochter van Keizer Paul,
en door hem is Koningin Juliana
een afstammelinge van Hedvig So
phia van Sweden, zuster van Karei
XH, dochter van Karei XI en klein
dochter van Karei X Gustaaf, de
drie beroemde Kareis uit Zwedens
geschiedenis.
Deze laatste Karei X was een
achterkleinzoon van Koning Gu
staaf Vasa, de centrale figuur in de
historie van het Koninkrijk Zwe
den. Gustaaf Vasa is de stamvader
van een der meest wijdvertakte ge
slachten in de Europese geschiede
nis en van hem stamt Koningin Ju
liana af van moederszijde, in de 1
twaalfde graad. Ook van vadei-szij-
de, via het geslacht Mecklenbui'g.
zen gaat nog veel verder terug,
want Gustaaf Vasa was een na
zaat van drie koningen uit de 12e
en 13e eeuw, behorend tot het Huis
Sverker. Door andere voorvaderen
weer komt ook de beroemde Ko
ning Ladulaas op haar stamboom
voor. Deze Magnus Ladulaas was
een zoon van de nog vermaarder
Birger Jarl, die jarenlang het land
heert geregeerd, zij het dan, dat hij
geen koning was. Via Birger Jarl
stamt Koningin Juliana ook nog af
van drie koningen uit de Erik-Dy-
nastie, eveneens uit de 12e en 13e
eeuw, van wie Koning Erik de Hei
lige wel de meest bekende is.
In totaal dus komt men in de
stamboom van Koningin Juliana elf
Zweedse Koningen tegen, elf voor
gangers van de vierenveertig, welke
Koning Gustaaf VI Adolf heeft ge
had. Een respectabel getal, dat een
onverbrekelijke band legt tussen
twee der nog weinige Europese de
mocratieën, welke door een modern
vorstenhuis in waarlijk moderne zin
worden geregeerd.
ONGEDWONGEN EN INNEMEND
Lange leertijd achter de rag
(Door Stellan Mellkvist)
Toen ik door Koning Gustaaf Adolf, een paar dagen na diens troonsbe
stijging, in privé-audiëntie werd ontvangen op zijn slot te Stockholm
teneinde voor het eerst een kleurenfoto van hem te maken, had de
koning juist in een zwart costuum de leden van de Rijksdag te woord ge
staan. De adjudant schudde twijfelend het hoofd toen ik hem vroeg of hij
de koning wilde verzoeken een gala-uniform aan te trekken: wij wilden
graag een representatieve foto van hem maken. Uiteindelijk echter bracht
hij ons verzoek toch over. En vijf minuten later, terwijl er al weer nieuwe
officiële bezoekers in de wachtkamer waren aangekomen, ontving de ko
ning ons in vol generaalsuniform! Met uitgestoken hand kwam hij op
mjj toe, terwyl zjjn kamerdienaar om hem heensprong om de laatste hand
te leggen aan ordelinten en sjerpen. „U heeft gelijk", zei de koning, „zo Ls
Stockholm: beroemd om bouwkunst.
het beter."
De koningin noemt hem gewoon:
„Mijn man". De Zweden zeggen
„Kungen" de Koning, nemen
hun hoed voor hem af en zijn hele
maal niet verwonderd als de grote,
slanke man met zijn sterke brille-
glazen ook zijn hoed afneemt en
vriendelijk groet, wanneer zij hem
op straat tegenkomen. In Zweden
wordt de koning gerespecteerd. Gus
taaf VI Adolf het is een traditio
neel gebruik om het cijfer in het
midden te zetten wordt algemeen
geacht en gewaardeerd, maar men
beschouwt hem niet als. een gezalfd
monarch.
Hij is de eerste burger van Zwe
den. Niet meer en niet minder. De
koningin heeft een lidmaatschaps
kaart van het staatsziekenfonds, de
Vissersdorpen, schilderachtig en
springlevend.
Gustaaf Adolf echter moest van de
dingen, die zijn belangstelling had
den, hobbies maken voor zijn vrye
tijd. Hij heeft archaeologie gestu
deerd en talrijke opgravingen geleid
in Griekenland, Egypte en ook in
Zweden. De grote deskundigen op
dit gebied in Zweden zijn van me
ning, dat hij allang een professoraat
zou hebben wanneer hij niet aan de
troon gebonden zou zijn geweest. De
koning is een vooraanstaand botani
cus en heeft een interessante bota
nische tuin aangelegd bij zyn zomer
residentie Sofiero in Zuid-Zweden.
Zijn verzamelingen grafiek, Zweeds
zilver en Oud-Chinees porcelein
heeft hij zelf gecatalogiseerd en in
zijn bibliotheek blijkt duidelijk zyn
belangstelling voor de grote letter
kunde van zijn tijd. En toch maakt
de koning er geen geheim van, dat
hij zyn ontspanning het liefste zoekt
in zijn vriendenkring bij een spelle
tje Canasta of „Oklahoma" een
kaartspel, dat hij van zijn zwager,
Lord Louis Mountbatten leerde.
ALBUM VAN ZWEDEN
Springlevende dorpen want de
vis wordt duur betaald
og niet lang geleden kon men Zweden rechtstreeks alleen over het wa
ter bereiken en dat is wellicht symbolisch voor dit langgerekte land aan
Sont en Oostzee, dat met zyn 1600 kilometer tot de langste landen ter
wereld behoort, dat een theoretische kustlijn heeft van 2500 km, maar dat
in werkelijkheid, als men alle kronkelingen van de grillige rotskust volgt
over 7624 kilometer met het water in aanraking komt.
Neem een willekeurig fotoboek over Zweden ter hand en dat is niet
noeilijk te vinden, want dit schone land heeft vele fotografen geïnspireerd
en ge zult op de eerste foto's de zee, het water, de gladgepolyste rots-
ormaties langs die lange, zo kwetsbare kust zien afgebeeld.
Wanneer ge dan een of twee bla- en onneembaar tot in de dagen, dat
den omslaat, zult ge afbeeldin- dit land zijn laatste oorlog voerde
gen vinden van oude forten en in 1814 tegen Noorwegen of het
kastelen aan die rotskust, de grimmige wondermooie kasteel Kalmar aan de
zesting Marstrand bijvoorbeeld, fors kust van de provincie Smaaland, dat
in zijn zware muren nog de kenmer
ken draagt van een harde strijd, maar
met sierlijke daken, fijne torentjes en
een verrukkelijke ligging m een park
achtige omgeving kenmerkend is
voor een vredig, vriendelijk volk met
gevoel voor schoonheid.
Langs diezelfde kust liggen steden
en dorpen, ge zult ze afgebeeld vin
den in ieder album, want zij zijn het
bezoeken waard: kleine houten vis
sersdorpjes,* ieder met een eigen vloot
van krachtige, kleine schepen, die dag
in, dag uit hun geld opbrengen tussen
de duizenden eilanden langs de kust.
Het zijn springlevende dorpen, on
danks hun schilderachtigheid, want de
vis wordt duur betaald
Wereld beroemd.
Stockholms stadhuis met zijn mo
numentale toren, een modern
bouwwerk, dat verankerd staat
in een rijke bouwkundige traditie, is
wereldberoemd en niet minder roept
de bezoeker over de vele parken, die
in deze stad van tegen de millioen in
woners zijn uitgespaard: gevoel voor
proporties in de stedebouw is hier
zeer duidelijk vermengd met sterke
sociale tendenzen.
Ook in de wooncultuur komt men
dit tegen. De Zweden zijn moderne,
gezonde mensen, die van licht en lucht
houden, die goed willen wonen en
goed willen leven. Men houdt vast
aan tradities, maar er is geen plaats
voor valse romantiek, die de voor
uitgang tegenhoudt. De Zweed is
zeer gesteld op goede omgangsvormen,
hij is zelfs zeer formeel, maar hij is
tegelijkertijd een zakenman, die er
zijn mag. Hij is hoffelijk, gastvrij en
correct, maar hij laat zich niets wijs
maken, hij is trots op zijn onderwijs
en zijn geneeskundige verzorging, op
zijn industrie en zijn wereldhandel.
Hij heeft begrepen, dat de banden
met een grote historie een klein volk
licht tot verval kunnen brengen als
het niet met zijn tijd meegaat en met
beide benen op de grond staat.
Modern kunnen.
Ieder blad van ons album is daar het
bewijs van. Want de foto's tonen
ons een bonte mengeling van land-
schapsschoon, eeuwenoude cultuur en
moderne schepping Daar zien wij het
kerkachtige stadhuisje van Zweden's
oudste stad, Sigtuna. een charmant
houten gebouwtje in de eerste
Christelijke stad, die uitgroeide tot
een der belangrijkste culturele centra
Zweedse volkslied
Gij oud, gij vrij. gij bergachtig
[hoog Noorden,
gij stil, gij vreugdevol schoon land.
Ik groet u, liefelijkst oord op aarde
uw zon, uw hemel en uw groene
[beemden.
Gij koestert herinneringen aan
[een roemrijk verleden
toen uw naam, geëerd, door gans de
[wereld klonk.
Ik weet dat gij zijt en blijft, wat gij
[waart,
o i« het Noorden wil ik leven, wil ik
[sterven,
ja, in het Noorden wil ik leven, toil
[ik sterven.
Bemadotteprinsen betalen inkom
stenbelasting net als alle andere
Zweedse burgers, krijgen kinderbij
slag en als zij 67 jaar oud zijn
ouderdomspensioen. De moeder van
de kroonprins moet een boete beta
len als zij aan het stuur van haar
auto door een stoplicht rydt.
Gustaaf VI Adolf had een lange
leertijd achter de rug toen hij, nu
bijna vijf jaar geleden, zijn vader op
volgde op een leeftijd waarop iedere
andere Zweedse burger zich met
ouderdomspensioen pleegt terug te
trekken. Met bewonderenswaardige
energie vervult deze 72-jarige man
zijn plichten als koning en als eer
ste burger van een constitutionele
monarchie.
Hij is kunstkenner en koopt wer
ken van jonge kunstenaars waarvan
hg vindt, dat ze aanmoediging ver
dienen. Hij kan zich onderhouden
met elke vakman over technische en
wetenschappelijke problemen wan
neer hij fabrieken of laboratoria be
zoekt. Hij stelt zelf zyn redevoerin
gen en toespraken op en zijn optre
den is overal en altijd even onge
dwongen en onopvallend, zodat nie
mand zich onbehaaglijk of opge
wonden voelt bij zijn bezoeken.
Opgravingen.
Zyn enige jaren jongere broei
prins Wilhelm mocht zich met hart
en ziel wyden aan zijn litteraire en
kunstzinnige belangstelling. Koning
Konmg Gustaaf Adolf trok zijn
uniform aan.
ENGELSE OPVOEDING
Verpleegster in eerste wereldoorlog
(Van een onzer redacteuren),
oning Gustaaf Adolf van Zweden, staatshoofd en geleerde, eerste bur
ger van een democratisch land, maar ook gewoon een Bernadotte,
zoals er zo vele van die naam in het land zyn, heeft naast zich een
vrouw, die de capaciteiten heeft, hem te volgen en bij te staan in de talrij
ke facetten van zijn veelzijdig besta an, die evenals hij van vorstelijke
bloede als vrouw midden in het leven van haar volk staat.
Louise Alexandra Marie Irène, Ko
ningin van Zweden werd op 13
Juli 1889 geboren te Heiligen
berg. Zij is de dochter van Prins
Louis Alexander van Battenberg en
Prinses Victoria van Hessen. In 1917
verkreeg haar vader voor zichzelf en
zijn nakomelingen de titels van Earl
van Medina en Markies van Milforö
Haven en nam hij de naam Mount
batten aan. Tegelijkertijd deed hij
afstand van de titel van Prins.
De vader van Koningin Louise was
admiraal van de Britse vloot, hij
woonde beurtelings op Malta en in
Londen en zyn dochter kreeg een
Engelse opvoeding. Maar ook reisde
zij veel: zij bezocht haar verwanten
in Duitsland en Griekenland en zij
kwam met haar moeder naar het
Russische Hof. In 1914, vlak voor het
uitbreken van de oorlog, bezocht zij
op de terugreis van St. Petersburg
voor het eerst Zweden.
Zuster Louise
i n de eerste wereldoorlog wijdde
I Lady Louise Mountbatten zich
geheel aan de verpleging van
oorlogsgewonden. Drie jaar was zij,
verpleegster in het Britse Rode Kruis
hospitaal in Nevers in Frankrijk.
Niet als Lady Mountbatten, doch als
een der vele hard werkende jonge
vrouwen achter het front, als zuster
Louise.
Op 3 November 1923 trouwde zij te
Londen met Kroonprins Gustaaf
Adolf van Zweden.
Wanneer men de Koning van Zwe
den een professor noemt, dan noemt
men haar de vrouw van een profes
sor. Zij is dat, in de ware zin, zij
heeft grote belangstelling voor de
studies van haar man, die belaas zyn
liefhebberijen moesten blijven, zij
heeft samen met hem opgravingen
verricht en zy helpt hem bij het ver
zamelen van oude kunst. En samen
met he-ar man is zij een hartstochte
lijk tuinierster op de zomerresidentie
Sofiere.
Verpleegster Louise werd Konin
gin van Zweden, maar haar beroep
bleef zij trouw. Ook nu nog heeft de
verzorging van zieken haaf grootste
belangstelling. Tot 1950. ah Kroon
prinses van Zweden, heeft zr zeer
veel bijgedragen tot verdere ontwik
keling van de in haar land reeds op
een hoog peil staande medische zorg.