Georgiërs overvielen de Duitsers
op het eiland Texel
Suriname is door Nederland
te lang verwaarloosd
SMAAKT BETER DAN SHAG
ZATERDAG IS DE START VAR
DE RORDE VAR REDERLARD
GROOT AANTAL INTERESSANTE
WEDSTRIJDEN IN VOORUITZICHT
DONDERDAG 21 APRIL 1955
PROVINCIALE E EUW 8 E COURANT
18
IN DE NACHT VAN VIJF OP ZES APRIL 194S
Bevrijding kwam eerst op 20 Mei
(Van een sneciale verslaggever)
„De opstand tegen de gehate onderdrukker is in heel Holland begonnen.
Ik stel het op prijs, dat gij hier gekomen zijt om met ons als kameraden
de strijd te voeren. Een terug is niet meer mogelijk. Leve Holland Leve
Sowjet-Rusland!"
Het was de korte, fanatieke, donkerogige Georgiër, Lolade Schalwa,
eens commandant van een Russisch luchteskader, die deze woorden sprak.
Ze werden uit zijn landstaal vertaald in het Duits door een gevangen geno
men Feldwebel. En tweehonderd Hollanders riepen vervolgens luidkeels,
terwijl de vaderlandse driekleur in een nabije dennemast omhoog ging
„Lang leve onze Georgische kameraden Daarna werd een groep Texelaars
van wapens voorzien. Er volgden instructies
Een vreemd en wonderlijk en boven
al beangstigend toneel, dat zich af
speelde, nu ruim 10 jaar geleden in
de morgen van de 6de April bij de
witte villa Texla temidden van een
aantal voor de Duitse weermacht
?ebouwde bunkers ten Noorden van
exels hoofddorp Den Burg.
Om enige kans op succes te hebben,
dienden de Georgiërs er zeker van te
zijn, dat de burgerbevolking van het
eiland aan hun zijde zou staan. Die
zekerheid kregen ze. De kreet „Lang
leve onze Georgische kameraden" van
de tweehonderd bij Texla was als het
ware die eed van trouw, van broeder
schap in de strijd.
Enkele uren tevoren hadden in de
nabije bunkers reeds enige honderden
Duitsers, niets vermoedend, in hun
slaap of op hun wachtposten, door het
moopdend staal van flitsende dolk
messen der Georgiërs de geest gege
ven. En kort daarna zouden de eerste
granaten over het eiland gieren.
Texel, een dag tevoren nog een
rustig gebied, waar met het doorbre
ken van het nieuwe voorjaar de hoop
op een nabij einde van de bange jaren
feller gloorde in aller harten, ver
anderde in deze jonge Aprildagen in
één groot slagveld, waarvan zeker
1500 slachtoffers, soldaten en burgers,
mannen, vrouwen en kinderen naar
lum laatste ï-ustplaats zouden worden
gedragen
Toen ln de nacht van vjjf op
zes April 1945 de luidklok in de
toren van de Nederlands Her
vormde kerk van Burg één uur
sloeg, betekende dit .voor de Ge
orgiërs tevens het uur-U. Reeds
maanden was er over gesproken
sinds deze mannen tjjdens de ge
vechten aan het Oostfront door
de Duitsers krijgsgevangen wa
ren gemaakt en voor de keuze
kwamen te staan öf in een kamp
een gewisse dood te sterven, öf
dienst te nemen in het leger van
de vijand. Zn kozen dit laatste.
Immers, zolang er leven is is er
hoop en hun hoop was ééns een
kans te krijgen zich tegen de na
zi's te richten.
De Georgiëra werden gestoken in
het Feldgrau van Hitiers weermacht,
doch met op de rechtermouw een
apart embleemschildje met het woord
„Georglen". De achthonderd man, die
tenslotte met 400 Duitsers de bezet
ting op Texel vormden, waren eerst
korte tijd in Zuid-Frankrijk gelegerd,
waar reeds contacten bestonden met
de befaamde „Maquis".
Dat nooit
Ook op het eiland trachtte de lei
ding der „vreemde" soldaten in ver
binding te komen met de plaatselijke
verzetsbeweging.
Toen deze toenaderingsprocedure
nog maar in een beginstadium van
ontwikkeling was, kreeg Loladse van
de Duitse bevelhebber, majoor Breit-
ner, aanzeg-ging, dat zijn mannen op
nieuw zouden worden overgeplaatst.
De troep hoorde dit besluit aan op
Donderdag 5 April 1945. De Georgiërs
dienden zich reisvaardig te maken. De
volgende morgen zouden zjjvroeg
naar de vaste wal gaan enDe
Russen werd het duidelijk, dat zij
grote kans maakten met de Duitsers
te worden ingezet tegen de oprukken
de geallieerden in het gebied rond
Amersfoort. En dit besef was voor
hoi de klap op de vuurpijl.
Hun besluit stond vast. De strijd
aanbinden tegen bevriende legers. Dat
nooit! OPSTAND was de enige keus
die overbleef.
Het zou metterdaad een strijd
worden op, leven en dood. Loladse
sprak nogmaals het plan van
actie met zijn officieren door.
Snel werden tenslotte de laatste
practische voorbereidingen ge
troffen. De wachtlijsten konden
nog zodanig worden veranderd,
dat bij elke Duitse post minstens
één Georgiër werd ingedeeld. Op
deze wijze zou men trachten met
één slag zich van een zo groot
mogelijk aantal Duitsers te ont
doen.
Eén uur
De klokslag van één uur in die nacht
van Donderdag op Vrijdag was het
sein. De niets vermoedende, in hun
onderkomens slapende Duitsers wer
den door de Georgiërs besprongen en
afgmaakt. De wachtposten werden in
de stilte van de nacht onverhoeds
neergestoken. In twintig minuten tijds
speelden zich vreselijke, bloedige to
nelen af. En het succes van de Geor
giërs was aanvankelijk boven ver
wachting zó groot, dat de Duitse
commandant Breitner, ijlings de
vlucht nam
Hij spoedde zich te voet naar de
Zuidpunt van het eiland en stak met
een roeisloep over naar de vaste wal.
De verwarring tengevolge van de ver
rassende overval was onder de niet
meer in zo groten getale overgebleven
Duitsers groot, temeer daar óp bevel
van Loladse ook de telefooncentrale
in Den Burg onbruikbaar was ge
maakt.
Loladse Schalwa voelde zich echter
niet voldoende in de rug gedekt. Want
wat zou de bevolking doen En waren
de NSB-ers inderdaad onschadelijk"
Rood-wit-blauw
Hij besloot na kort beraad het wis
se voor het onwisse te nemen. Alle
mannelijke ingezetenen boven de ze
ventien jaar moesten zich op Texla
melden. Dit geschiedde niet met de
onverdeelde instemming van het com
mando der B.S., maar de bevolking
vatte de gedrukte bevelen, die in de
loop van de morgen overal werden
aangeplakt, toch zodanig op, dat de
verzetsbeweging de gang van zaken
méde voor haar rekening nam. De
mannen van de B.S. verschenen met
de „Oranje"-band om de axm
trm op
isteerd,
straat. NSB-ers werden gearresl
de eerste Nederlandse vlag werd op
het eiland gehesenDe ure der be
vrijding scheen aangebroken
Er moesten echter nog vele dagen
van verschrikking volgen, voor en al
eer ook voor Texel de bevrijding een
feit wasNa de eerste verwarring
boden de Duitsers verwoede tegen
stand. De bezetting van de Noordelijke
en Zuidelijke batterijen was gealar
meerd vanuit de Kommandantur op
de Groene Plaats te Den Burg via de
militaire telefoonlijn die intact was
gebleven.
's Morgens om negen uur vielen de
eerste granaten op Texel en daarbij
voegden zich al welidtra de projectie
len, die werden afgeschoten door de
15 centimeter stukken op het fort
Dirks Admiraal te Den Helder.
Vrijdag 6 April 1945 staken Duitse
troepen uit Den Helder naar het
eiland over. Nieuwe versterkingen
kwamen in de vorm van de Herman
Göring-troepen uit Amersfoort. En in
de avond van dezelfde dag kon gezegd
worden, dat de Duitsers de toestand
weer meester waren. Maar de strijd
duurde voort.
De Russen trokken zich allengs te
rug in de Dennen en verschansten zich
in boerderijen en schuren ifl de Eier
landse polder.
Loladse sneuvelt
Dag aan dag vielen slachtoffers,
onder de Duitsers, onder de Georgiërs
en ook onder de burgerbevolking.
Commandant Loladse Schalwa had
zich met negen van zijn mannen ver
scholen op de hoeve „Plas en Daal"
in de polder Waal en Burg. De hoeve
werd door de Duitsers omsingeld en
in brand gestoken en toen de tien Ge
orgiërs in de nacht van 23 op 24 April
trachtten te ontvluchten, werden zij
neergeknald
De Duitsers zetten de „zuivering"
van het eiland voort, waarbij zij ook
van geschut gebruik maakten. De
eens zo welvarende boerderijen in de
Eierlandse Polder, werden deer 1 ijlt
beschadigd of verwoest. Eén van de
laatste schansen van de Georgiërs
was de vuurtoren aan de uiterste
Noordpunt van het eiland, welke te
midden van een bunkercomplex stond.
Hier is een harde strijd gestreden.
Met tanks en vlammenwerpers, ge
volgd door infanterie, deden de Duit
sers herhaalde aanvallen.
In de middag van Zaterdag 21
April werd de positie van de in het
nauw gedreven Georgiërs hopeloos.
De vuurtoren was kapotgeschoten en
de overlevenden moesten zich overge
ven.
Op de vjjfde Mei kwam voor Neder
land de bevrijding, maar op Texel
bracht dat weinig of geen verande
ring. De „zuiveringsactie" werd rustig
voortgezet en aan beide zijden vielen
nog dagelijks doden. De laatste Duit
ser viel op 20 Mei in de Eierlandse
Polder.
Op die datum kwamen de eerste
Canadezen op Texel. De tragedie op
het eiland had een einde genomen
f. Hoofdman Loladse.
Begraven in Texelse grond
De bevolking van Texel heeft
zich, ondanks de zware druk
door de Duitsers op haar uitge
oefend. zeer manhaftig gedra
gen in de uren van strijd en
hoogste nood. Luitenant Boris
Kamergoev, een ondergedoken
Kaukasiër, die met de Geor
giërs heeft megevochten, ver
telde van een vrouw, die 17 da
gen lang voor 22 Georgiërs
brood bakte. Zij bracht dit
brood persoonlijk naar de man
nen in de bossen
Er gingen op het eiland
boerderijen in vlammen op. En
vele de goede zaak getrouwe
eilanders zijn voor het vuur
peloton gebracht
Het is een trieste lijst. Hon
derd en zeventien Texelse man
nen. vrouwen en kinderen lieten
het leven in de slag. Velen raak
ten gewond, anderen voor altijd
verminkt. En 550 Georgiërs lig
gen begraven in Texelse grond,
waar op het graf van Loladse
Schalwa een sober gedenkteken
him wanhopige strijd in de her
innering bewaart.
Tien jaren zijn sindsdien ver
streken. De wonden zijn niet
meer zo vers, maar de gedach
ten in het hart van vele Texe
laars zjjn in deze dagen nog
even smartelijk.
VVVSWWVWWVVVWMV
Deneraarken ratificeert
Parijse accoorden
Het Deense parlement heeft zijn
uiteindelijke goedkeuring aan de ac
coorden van Parijs gehecht door met
145 tegen 24 stemmen de accoorden,
volgens welke West-Duitsland tot de
NAVO zal worden toegelaten, goed
te keuren.
Hollandse Boot keert
9 petuit
De jaarvergadering van aandeel
houders der N.V. Hollandsche Stoom
boot Maatschappij heeft haar goed
keuring verleend aan de jaarcijfers
over 1954 en het dividend bepaald op
9 procent.
23 Afrit ETAPPE to Pottordem- Woorden
16 Woorden-Zondvoort
24 Afrit ETAPPE Z Zondroort-Oen Ho/dor
2SApril ETAPPES Don Hotdor. Hun,poot
26Afrit ETAPPE 4o Hum foot -Votkonowoord
46 Votkonowoord- Hoorton
27Afrit ETAPPE S Hoorton- Braooehoot
20Aprit ETAPPE 6 Brotoetoat- Oootburf
29Afrit ETAPPE 7 Oootburg - Pooiondoal
30AprH ETAPPE 0 Roooondoot- Amotordam
KORFBALPROGRAMMA
Tjoba en Togo kunnen op
de volle winst rekenen
Ook de tweede competitiedag van
de Zeeuwse Korfbal Bond stelt een
groot aantal interessante wedstrijden
in het vooruitzicht. Zo komt in de le
klasse Zeelandia voor het eerst in bet
veld en wel direct tegen Tjoba, dat nu
kan bewijzen, dat de grotè'scóre van
vorige week geen uitschieter was. De
ploeg uit 's-Heer Hendrikskinderen
kan wel op winst rekenen, evenals
Togo, dat naar De Poel trekt.
In de 2e klasse A zal Eendracht van
de reis naar Swift 2 niet veel wijzer
worden. Top ontvangt het Vlissingse
Madjoe, waarvan nog weinig bekend
ECONOMISCHE BANDEN WORDEN AANGEHAALD
Het tienjarenplan kan wat
goed maken
(Door onze economische medewerker).
Vóór de oorlog was van de gebiedsdelen over zee alleen N.O. In-
dië voor ons van belang. Curasao en Aruba waren slechts belangrijk als
eilanden waar de raffinaderijen de Venezolaanse olie verwerkten, terwijl
Suriname meer als een stiefkind dan als een eigen kind werd beschouwd
en behandeld.
Er is sindsdien wel het een en ander gebeurd. Indonesië staat op eigen
benen en de economische draden met dat land zijn uiterst dun en teer. De
verhouding met de Nederlandse Antillen (waartoe Curasao en Aruba be
horen) en Suriname is staatkundig ook veranderd. Weliswaar blijven 'deze
gebieden een deel van ons Koninkrijk vormen, maar voor een belangrijk
deel krijgen zij eigen zeggenschap.
Het opvallende is nu maar overi
gens wel een gelukkig verschijnsel
iat naarmate de staatkundige
band losser wordt, de economische
banden worden aangehaald, vooral
met Suriname.
Suriname toch heeft een tienjaren
plan voor zijn verdere ontwikkeling
opgesteld en Nederland zal aan de
financiering en aan de uitvoering van
dit plan in belangrijke mate meewer
ken.
Wij zijn in ons land niet gewend
goed geld naar kwaad geld te gooien.
Het geld dat dus in dit project wordt
gestoken en dat zijn vele tientallen
millioenen komt dan ook niet al
leen Suriname ten goede, maar ook
onze eigen economie.
Gemeenlijk heeft men in Nederland
maar een zeer vage indruk van dit
land in Zuid-Amerika, hetgeen na
tuurlijk ook weer niet pleit voor het
geen wij op school over Nederlands
Guyana leren enonthouden.
In zoverre is deze onbekendheid
begrijpelijk dat een land, dat plm, 4%
maal zo groot is als Nederland, maar
waarin toch niet meer mensen wo
nen dan in Apeldoorn, Leeuwarden,
Amersfoort en Middelburg tezamen
en welks economie altijd erg kwak
kelend is geweest, nu niet direct tot
de verbeelding spreekt.
Eenzijdige economie.
De suikerplantages van vroe
ger zijn verdwenen. Als wij dan
ook houvast willen hebben aan
producten, waaraan de economie
van Suriname thans kan worden
vastgekoppeld, dan moeten wij
in de eerste plaats bauxiet noe
men (de delfstof waaruit alumi
nium wordt gemaakt). Zeker 80
A 90 van de uitvoer bestaat
uit de waardevolle mineraal, dat
in Suriname gewonnen wordt door
een grote Amerikaanse en een
Nederlandse onderneming en dat
voornamelijk naar de Ver. Staten
vloeit.
Na bauxiet prijkt hout als belang
rijkste product op de exportlijst,
waarbij wij dan onmiddellijk denken
aan Bruynzeel, Globaal gesproken
neemt dit product 10 van de uit
voer voor zijn rekening. De rest van
de export bestaat dan uit landbouw
producten als rijst., suiker, koffie, ci-
trusfruit, cacao enz.
De economie van Suriname is
dus nogal eenzijdig. De basis moet
breder worden. In 1947 heeft Ne
derland hiervoor al 'n Welvaarts
fonds opgericht, waaruit van 1947
tot 1952 40 millioen werd gege
ven. De luchtkartering, de ver
betering van wat landbouwbedrij
ven en van waterwegen en een
proef met immigratie, die door dit
geld mogelijk werden gemaakt
zetten echter niet al te veel zoden
aan de dijk. Het was alles te in
cidenteel, te brokkelig.
Daadwerkelijke hulp
Van veel beter gehalte is daarom
het tienjarenplan, oorspronkelijk op
gesteld voor 1953 tot 1962 maar daar
na herzien, zodat thans over dit plan
tussen Suriname en Nederland over
eenstemming is bereikt.
Nederland zal gezien Suriname's
gebrek aan voldoende kapitaal
daadwerkelijk meehelpen aan de fi
nanciering, die een bedrag van maxi
maal 171 millioen zal vergen. 1/3
van de werkelijke kosten zal Surina
me zelf bijeenbrengen, 1/3 betaalt
Nederland in de vorm van een le
ning ad 3 en de resterende 1/3 is
een geschenk van ons land voor Su
riname's economie.
Er zal een uitgewerkt plan voor
elk jaar worden opgesteld, welke
plannen er alle toe moeten medewer
ken, dat na 10 jaar de agrarische
productie en de visvangst groter zijn
geworden, dat het volkscredietwezen
is verbeterd, dat er meer woningen
zijn gemaakt en dat er een nauwkeu
rig onderzoek is ingesteld naar de
in de bodem aanwezige lagen bauxiet,
goud, platina, diamant, beryl, cobalt,
kwik, eolumbiet, ijzererts, kaolien en
kyaniet.
Kortom, de productieve krach
ten in dit grote gebied moeten
I ontwikkeld u-orden en dat kost
I veel kapitaal. Dit werk ten bate
van de geestelijke en materiële
is. Top kan aan het langste eind trek
ken. Vopo moet de strijd aanbinden
met Elto, dat niet opnieuw een steekje
zal laten vallen. Dios gaat m 2 B bij
Togo op visitede uitslag zal niet ver
van gelijkspel af zijn. Animo en Zuid
westers ontmoeten elkaar in de Sou-
burgse derby, waarbij voorspellen
moeilijk is. Animo lijkt iets sterker.
De 3e klasse A brengt Swift 4
Animo, waarin voor de gastheren een
kans ligt. KVLBKC is een interes
sant duel, dat de Koudekerkenaren
wel een puntje kan opleveren. In 3 B
gaat Swift 6 Zuidwesters 3 bekampen,
hetgeen vermoedelijk een gelijkspel
zal opleveren. Blauw-Wit kan in 3
C de competitie goed inzetten door
thuis van Kats te winnen, maar het
zal moeite kosten. Tjoba 2Vopo 2
kan in een zege voor de thuisclub re
sulteren. In 3 D is Olympia 2De
Poel 2 een strijd, waarover weinig
valt te voorspelen. Het veldvoordeel
zal misschien de beslissing brengen.
Volharding 2Scampolo 3 biedt de
Yersekenaren de beste papieren.
Programma
Het programma voor Zaterdag luidt
le klasse: ZeelandiaTjoba, De Poel
Togo; 2e klasse A: Swift 2Een
dracht, TopMadjoe, VopoElto; 2e
klasse B: Togo 2Dios, Animo—Zuid
westers; 3e klasse A: Swift 4Animo
2, KVL—BKC; 3e klasse B: Swift 6—
Zuidwesters 3; 3e klasse C: Blauw-
Wit—Kats, Tjoba 2—Vopo 2; 3e klasse
D: Olympia 2—De Poel 2, Volharding
2Scampolo 3; Adspiranten: A: De
PoelTogo, VopoElto; B: Animo A
—Swift Kwiek; C: Luctor—Blauw-
Wit, ViosScampolo; D: Swift Vlug
Zuidwesters.
verheffing van het volk zal
thans voor het eerst systema
tisch worden aangepakt. Neder
lands medewerking hierbij moeten
wij ten dele zien als het betalen
van een ereschuld wij hebben
dit land veel te veel laten ver
waarlozen en ten dele als een
economisch belang voor ons zelf.
Per slot van rekening heeft Suri
name zich bereid verklaard onze pro
ducten en onze ondernemingen bij
gelijke voorwaarden en omstandighe
den voorrang te verlenen bij de uit
voering van werken boven die uit
het buitenland. Bovendien moeten wij
voor ogen blijven houden, dat onze
uitvoer naar Suriname 4 maal zo
groot is als onze invoer uit dat land.
Een niet te verwaarlozen klant dus.
Suriname heeft nog een lage le
vensstandaard, de industrie is weinig
ontwikkeld en de communicatie laat
veel te wensen over. Het tienjaren
plan zal weliswaar geen wonderen
Kunnen verrichten, maar het zal wel
de fundering van de economie ver
sterken. Nu Nederland hieraan op
verheugende wijze wil helpen, kun
nen wij slechts hopen, dat een grotere
welvaart van dat verre land ook Ne
derland ten goede zal komen.
Aanstaande Zaterdag zal ln Rotter*
dam het startschot worden gelost voor
de zevende ronde van Nederland, die
acht étappes zal bevatten en in het
Olympisch Stadion haar einde zal
vinden. In deze ronde znllen renners
uit België, Engeland, Duitsland, Italië,
Zwitserland en ook vier Nederlandse
ploegen starten. De route voert ook
over Zeeuws gebied: op 28 April is
Oostburg étappeplaats en de volgende
dag wordt vanuit Middelburg voor
een tijdrit van 80 km gestart.
De eerste étappe voert van Rotter
dam naar Zandvoort en bestaat uit
twee gedeelten, waarbij Woerden als
rustplaats geldt, en in totaal 190 km
wordt afgelegd.
De volgende dag gaat het naar Den
Helder, een afstand van 191 km en dan
volgt een zeer lange étappe: Den Hel
derNunspeet (304 km). Op de vierde
dag fietst men van Nunspeet naar
Heerlen: de eerste helft gaat tot Val-
kenswaard. de tweede vandaar naar
Heerlen. De deelnemers, begeven zich
daarna op Belgisch gebied op weg
naar Brasschaet, een afstand van 250
km.
De zesde étappe voert van Bras
schaet naar Oostburg (186 km), waar
bij via Gent en Ostende wordt gere
den. De dag daarop wordt de rit tot
Middelburg geneutraliseerd, waar om
half vier de start is voor de individuele
tijdrit naar Roosendaal via Goes,
Krabbendijke en Bergen op Zoom. De
laatste étappe voert Zaterdag 30
April van Roosendaal naar Amster
dam, waarbij 262 km wordt afgelegd.
(Advertentie.)
SCHAAF- EN SNIJWONDEN
Heilgymnasten en masseurs
krijgen hogere honoraria
De Ziekenfondsraad heeft goedkeu
ring gehecht aan een tussen de organi
saties van algemene ziekenfondsen en
het Nederlandsch genootschap voor
heilgymnastiek, massage en physio-
techniek gesloten overeenkomst, waar
bij de honoraria van heilgymnasten-
masseurs met ingang van 1 Januari
1955 zijn verhoogd van f 1.75 tot f 2.
per keer voor hulp, door de heilgym-
nast-masseur te zijnen huize verleend,
en van f 2.75 tot f 3.— per keer voor
hulp, door de heilgymnast-masseur
ten huize van de patiënt verleend.
Prof. Kazemier
geïnstalleerd
In de zitting voor strafzaken van de
Hoge Raad van gisteren is als lid van
de Hoge Raad der Nederlanden ge
ïnstalleerd prof. mr. B. H. Kazemier,
voorheen raad-adviseur bij het depar
tement van justitie. De plechtigheid
werd bijgewoond door vele leden van
de Hoge Raad, advocaten-generaal en
enige ambtenaren van het departement
van justitie.
De geïnstalleerde zal de plaats inne
men van wijlen prof. mr. M. P. Vrij
en in de strafkamer zitting hebben.
dank zij Clark Procédé EQ7
4 1 Stagnua /ester dan slag,
SmQIC6llS QdܣZZZL3 smaakt Ua sigartt lot lout
IVI.nii'IM Ezna
