Folkloristische schatten in het
Nederlands volksliedarchief
Rijn- en binnenvaart delen niet
in algemene welvaart
MYSTERIEUZE ZWARTE SCHIJF
WORDT „BEST-SELLER"
VORMEN VOOR BEELD VAN
ZEUS GEVONDEN
WIJZIGING ONDERWIJSWETTEN
F0RM0SA-0VERLEG GESTAAKT
VRIJDAG 15 APRIL 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
LIEDJES UIT HET VERLEDEN
Moeilijk maar dankbaar werk
Iedere stad heeft haar
straat-tafereeltjes. In Amsterdam is
het beeld niet compleet zonder het
pierement. In Nieuw Delhi (India)
lean men vaak deze straatzangers in
actie zien.
nuvven te kalmeren en hen tot
liedjes op te wekken. Wat men dan
te horèn krijgt zijn vaak liedjes, die
reeds lang staan opgetekend, maar
toch doet men telkens weer geheel
nieuwe boeiende ontdekkingen, hetzy
geheel nieuwe liedjes of interessante
variaties op reeds bekende, terwijl
men anderzijds soms een goed inzicht
kan krjjgen in de ontwikkeling en ver
breiding van een bepaald lied.
Een grote moeilijkheid blijft echter
eeds het vinden van mensen, die nog
oude liedjes kennen. Meestal moet
men die door toevallige omstandighe
den op het spoor komen. Mevr. Schee
pers is dan ook altijd erg dankbaar
als iemand haar aan een nieuw adres
kan helpena Dit is trouwens een kwes
tie van hooguit nog enkele tientallen
jaren, want dan zal de oude generatie,
de bron van de oude liederenschat, zijn
uitgestorven. Het zou trouwens niet
(Van een speciale verslaggever).
„Kluts, kluts koeken!
De bakker gaat aan 't zoeken.
Om een goede koek te maken,
Moet hij hebben zeven zaken:
Eieren en zout, boter en vet ,melk en meel,
Saffraan maakt alle koeken geel."
Dit is een van de vele honderden kinderliedjes, die reeds opgetekend
staan in het nieuwe Nederlandse volksliedarchief, dat onlangs in Amster
dam officieel werd geopend. Het is keurig opgeschreven op een standaard
velletje in een net mapje. Een stempel vermeldt alle bekende gegevens:
Opgetekend in 1931 te Amersfoort door de heer J. Both, Vincent van
Goghstraat 16 en afkomstig uit de verzameling N. van Hichtum.
Nog zo'n velletje:
„In Amersfoort
is een kat vermoord
in de heksekist
Dat niemand wist
Of wat minder cru:
„Stuivertje, stuivertje, gij moet
wandlen,
Van de ene plaats naar de andere
En dat zou 'k in het geheel
niet zien?
Dat was voorwaar wat moois".
Het is nog maar een bescheiden be.
gin, dit volksliedarchief. De boeken
planken van de kamer in een woon
huis aan de Nicolaas Maesstraat,
waar het archief voorlopig onderdak
heeft gevonden, zijn nog beangstigend
leeg. En toch bergen deze keurige
stapeltjes nieuwe mapjes reeds zo n
8000 liederen! Alle in drievoud over
geschreven en volgens drie systemen
gerangschikt, gewestelijk naar her
komst, naar het karakter (spring-
liedjes bij springliedjes, oogstliedjes
bij oogstliedjes enz.) en op nummer.
In het buitenland is men ons in dit
opzicht vaak al ver vooruit en onze
achterstand is vooral ook schadelijk
omdat het Nederlandse volkslied
dreigt uit te sterven. Wil men uo»
deze inheemse folklore nog iets vast
leggen voor het nageslachtdan is
spoed geboden'.
In Nederland werd aan het registre
ren van het oude volkslied eigenlijk al
leen maar wat gedaan door enkele
liefhebbers, die in hun vrije uren lied
jes optekenden en verzamelingen
aanlegden.
Thans is daarin echter verandering
gekomen. De particuliere verzamelin
gen werden opgenomen in het centrale
archief en onder leiding van mej. dra
M. Veldhuyzen, dr. Jop Pollmann en
pater dr. E. Bruning werkt daar nu
een Ideine staf van werkloze hoofdar
beiders, door Sociale Zaken, voor dit
doel beschikbaar gesteld aan het in
kaart brengen van de bijeengebrachte
schat aan Nederlandse volksliederen,
die naar men aanneemt nog zal aan
groeien tot een collectie van zo'n
300.000 liederen.
Echter beperkt men zich niet tot
het systematisch registreren en het
ordenen van reeds vastgelegde liede
ren. Ook trekt men er met de band
recorder op uit om het nog levende
lied op de geluidsband vast te leggen.
Het zijn vooral mevr. W. D. Scheepers
en mr. Jaap Kunst, die op dit gebied
zeer verdienstelijk werk doen. Op een
negentig-tal spoelen zijn reeds zo'n
veertig „schoongemaakte" zanguren
vastgelegd.
In vrije tijd.
Het is vaak moeilijk, maar wel
dankbaar werk, dit opnemen van lie
deren dat geschieden moet in de vrije
avonduren van mevr. Scheepers en
mr. Kunst, die overdag beiden een
functie bekleden bij het Amsterdamse
Instituut voor de Tropen.
Als men eenmaal het adres heeft
van iemand, die nog enkele oorspron
kelijke volksliedjes kent, gaat men
er onmiddellijk op af met het band
opname-apparaat. Maar dan is het
vaak moeilijk om deze meestal oudere
mensen uit te leggen, waarom het nu
eigenlijk gaat, om hun begrijpelijke ze
de eerste maal zijn, dat men juist één
dag te laat met de onname-appara-
tuur op een veelbelovend adres kwam.
Het doel.
Wat is nu wel de zin van al deze
tijdrovende activiteit, zo zal men zich
wellicht afvragen. Wel, enerzijds
brengt men alle studiemateriaal op
dit terrein overzichtelijk bijeen en
anderzijds: men voorkomt, dat het
laatste restje van ons volkseigen voor
goed geheel verloren gaat. Met haar bandrecorder reist mevrouw
Bovendien heeft men hoop, dat juist Scheepers door het landi om bij de
dit voilksliederenarchief een stimulans mensen thuis oude volksliedjes op de
kan zijn voor een herleven van een geluidsband op te nemen.Dat gaat
De winstmarge in de
aardappelhandel.
Het lid van de Tweede Kamer, de
heer Andriessen heeft aan de minis
ter van landbouw de volgende vragen
schriftelijk gesteld:
1. Is het juist, dat de marge in de
aardappelhandel aanmerkelijk hoger
ligt dan waarop zij in 1953, vermeer
derd met de inmiddels gestegen dis-
tributiekostcr werd vastgesteld?
2. Indien vraag 1 bevestigend moet
worden beantwoord, is de minister
dan van oordeel, dat deze toestand
kan worden bestendigd
3. Indien bestendiging, op grond
van de door de regering gevoerde
loon- en prijspolitiek, niet kan worden
aanvaard, wil de minister dan mede
delen of en, zo ja. welke maatregelen
dienen te worden getroffen om de
marge, in vraag 1 bedoeld, wederom
tot een redelijk peil terug te bren
gen?
stukje waarachtige specifiek Neder
landse cultuur.
Pamfletten op Cyprus in
beslag genomen
De politie op Cyprus heeft Dinsdag
avond in het Engels gestelde pamflet
ten in beslag genomen, waarin de
Britse troepen er voor worden ge
waarschuwd, dat er veel bloed zal
worden vergoten, indien de soldaten
schieten op Cyprioten „die voor him
vrijheid strijden". De pamfletten wa
ren ondertekend door de geheime or
ganisatie E.O.K.A.
De politie maakte bekend, dat te
Nicosia drie mannen in hechtenis zijn
genomen in verband met het versprei
den van de pamfletten, die in de om
geving van Britse militaire kampen
werden gevonden.
heel gemoedelijk by een kopje koffie
in de huiskamer. Hier ziet u hoe mevr.
H. G. du Puis (links) een liedje zingt,
dat zij heel vroeger in Zutfen op
school heeft geleerd. Jan ukken, Jan
ukken, wie hebben de tied nog wel
CLANDESTIENE GRAMOFOONPLAAT
Documentaire over McCarthy
(Van een speciale verslaggever)
Een wonderlijke, mysterieuze gramofoonplaat, welke nota bene nog
clandestien werd opgenomen ook, en waarop geen noot muziek voorkomt,
is op het ogenblik in de V.S. een best-seller. Bij duizenden wordt deze plaat
verkocht; op het etiket staan maar twee woorden: „The Investigator" - De
Onderzoeker. Het is een documentaire. Een vlijmscherpe satire op het
McCarthy-isme, de ziekte, die het leven van gewone mensen aanvreet, zoals
Noel Whitcomb het typeert in de „Daily Mirror".
Men was nooit van plan, deze plaat
te maken. Er was slechts verleden
jaar Mei, een hoorspel van een uur
van de Canadese radio in de studio
maakte men zelfs geen opname van
de uitzending. Maar iemand, vlak
over de grens in de V.S. niemand
weet, wie het is geweest nam het
programma op een band op.
En nu verscheen een paar weken
geleden in New York en Washington
een plaat op de markt met slechts op
het etiket die twee woorden: „The
Investigator", en verder niets, zelfs
geen aanduiding, wie de maker is, of
waar 'e plaat vandaan komt. Van het
eerst*- ogenblik af was de plaat een
enorm succes.
Wat is de achtergrond van deze
verbazingwekkende geschiedenis? In
1953 werkte ir> Hollywood met veel
succes een schrijver, genaamd Rue-
ben Ship. Hij was een man met enigs
zins linkse ideeën. Een commissie van
onderzoek achtte het nodig zich met
hem te bemoeien. Ship werd zonder
meer uitgewezen. Hjj ging terug naar
Canada.
En daar schreef hij voor een bezet
ting van brillarite acteurs deze vlijm
scherpe. bijtend-geestige satire op de
commissie van de beruchte Senator.
Verraders
De geschiedenis is die van een man
hij heeft geen naam, alleen maar
„The Investigator" die omkomt bij
een vliegtuigongeval en naar een
„plaats hierboven" gaat. Eenmaal
„boven" ontmoet hjj leden van de
„Permanente Commissie van Onder
zoek", die allen beroemde en minder
beroemde speurders waren in het ver
leden. Zij maken hem tot hun voorzit-
Dan begint hg te onderzoeken, en
onder de gedeporteerden „naar bene
den" zfjn grote namen uit het verle
den. Socrates, John Milton, Calüeï,
Shelley, Abraham Lincoln: van allen
is het bewijs van verraad aanwezig,
allen worden murw gepraat, allen
worden uitgewezen.
De plaat eindigt heel merkwaardig.
Maar toch niet zo vreemd als de ge
schiedenis van de plaat. Want de op
name zal nu eindelijk met een behoor
lijk etiket in de V.S. aan de markt ge
bracht worden en Rueben Ship maakt
fortuin. De hoofdrolspeler, John Drai-
nie, heeft een aanbod voor een heel
mooi Hollywood-contract aanvaard.
En op 15 Augustus zal op Broadway
de première gaan van een toneelstuk
naar het hoorspel, uitgebracht door
een van Amerika's grootste „produ
cers".
0 Maarschalk Phiboel' Songgram, premier
van Thailand, is vertrokken voor een we
reldreis van twee en een halve maand.
Hij wordt vergezeld door zijn vrouw en 18
andere personen.
Bond van
Staatspensionnering
De bond van staatspensionnering
heeft gisteren in Krasnapolsky te
Amsterdam zijn algemene jaarverga
dering gehouden. In zijn openingsrede
betoogde de voorzitter, de heer L.
Steenhuis, dat de bond een periode
van grote activiteit achter zich heeft.
Zes nieuwe afdelingen werden opge
richt. Voorts is een ideaal bereikt nl.
de stichting van de C.O.S.O. (centraal
orgaan samenwerkende organisaties
die met zijn 275.000 leden streeft naar
meer levensgeluk van bejaarden.
Op een desbetreffende vraag deel
de hij mee, dat het bestuur nog niet
zijn standpunt heeft bepaald ten aan
zien van de a.s. definitieve ouder
domsvoorziening.
De kameel en zijn dorst.
Twee geleerden, Knut en Bodil
Schmidt-Nielsen, hebben Woensdag te
San Francisco in een verslag aan de
bond van Amerikaanse verenigingen
voor experimentele biologiever
klaard dat kamelen, het lang zonder 't
drinken van water kunnen stellen,
omdat deze dieren pas beginnen te
transpireren bij een temperatuursver-
hoging van twaalf graden. De meeste
dieren krijgen transpiratie na een
verhoging van drie-en-een-halve
graad, terwijl de mens reeds na een
verhoging van een deel van een graad
begint te transpireren.
De watervoorraad van de kameel
bevindt zich in het bloed, aldus de ge
leerden.
ONTDEKKING VAN ARCHEOLOGEN
Een van zeven wereldwonderen
Uit Berlijn meldt een correspondent van de '„New York Times" de
vondst van wat vermoedelijk de vormen geweest zijn die de grote beeld
houwer Phidias gebruikte toen hij het enorme beeld van Zeus maakte,
een der zeven wereldwonderen. Archeologen van het Duitse Archeologi
sche Instituut te Athene, hebben, onder leiding van dr. Emil Kunze deze
vondst gedaan in Olympia.
Professor Erich Boehringer, direc
teur van het Instituut, heeft medege
deeld, dat er vormen zijn gevonden
tot een lengte van vijftig centimeter.
Hij noemde de opgraving sensatio
neel en meende, dat als men alle vor
men zou kunnen terugvinden, men
het beroemde beeld van Zeus zou
kunnen reconstrueren. Men gaat dan
ook door met het onderzoek.
De twee meest bekende werken
van Phidias waren zijn Athena Par-
thenos in Athene en zijn Zeus in
Olympia. Het waren beide enorme
beelden in de chryselephantinische
stfjl. Bij beeldhouwwerken in deze
stijl paste m*en ivoor toe voor vlees-
en huidweergave en goud, versierd
met kleuren, voor haar en kleding.
Men gelooft, dat bet binnenwerk
van de beelden van hout geweest is.
Vermoedelijk zijn beide werken slacht
offer geworden van de hebzucht van
vandalen, waardoor zij voor 't nage
slacht verloren zijn gegaan. Zeus,
zoals Phidias hem uitobeeldde, wordt
door tijdgenoten beschreven als een
schitterende, goedertieren figuur met
NIEUWE SUBSIDIEREGELING
Gemeentelijk middelbaar
onderwijs.
woord op het voorlopige verslag der
commissie uit de Tweede Kamer over
de wetsontwerpen tot wijziging van
de kweekschoolwet en tot wijziging
van de middelbaar-onderwijswet, de
hoger-onderwijswet en de pensioen
wet 1922.
Een nieuwe regeling van de subsi
diëring van het gemeentelijke voor
bereidend hoger en middelbaar onder
wijs is in voorbereiding. Bevorderd
zal worden dat deze regeling binnen
zo kort mogelijke tijd in een ontwerp
van wet aan de Staten-Generaal kan
worden aangeboden.
De mening van verschillende leden,
dat de specificatie van de kosten van
de bijzondere scholen de vrijheid van
de besteding der subsidiegelden in ge
vaar zouden brengen, moet op een
misverstand berusten, aldus minister
en staatssecretaris.
Bij het om niet verkrijgen van ge
bouwen en terreinen dan wel indien
deze geheel uit eigen middelen wor
den bekostigd, behoeft het schoolbe
stuur geen geldlening aan te gaan.
De noodzaak het geld één of meer ja
ren voor de ingebruikneming van het
gebouw op te nemen doet zich in die
gevallen dus niet voor, evenmin de
noodzaak om een bepaalde looptijd
van een lening bij de geldgever te be
dingen.
Bij nadere overweging verdient het
naar de mening van de minister en de
staatssecretaris aanbeveling het be
paalde enigszins te verduidelijken,
met name komt in de tekst niet vol-
GEEN WESTEUROPESE INTEGRATIE
Zestien duizend vaartuigen met
4.3 millioen tonnage
De directeur van het centraal bureau voor de Ryn- en binnenvaart te
Rotterdam, mr. W. G. A. de Meester, heeft voor de radio gesproken over
„Heden en toekomst van de Rijn- en binnenvaart". Hij wees er op, dat de
binnenvaart, de oudste tak van vervoer is en nog steeds een onmisbare
schakel vormt in het West-Europese vervoers-apparaat.
De Nederlandse binnenvloot telt 16.000 vaartuigen met een totale tonna
ge van circa 4.300.000 ton, waarvan ongeveer 3 millioen ton tegenwoordig
min of meer regelmatig aan het grensoverschrijdend verkeer deelneemt.
Hoe intensief Nederland aan het grensoverschrijdend verkeer deelneemt,
blijkt uit het feit ,dat van de 100.000 vaartuigen die jaarlijks Lobith passe
ren, ongeveer 50 pet. de Nederlandse vlag voert. De Nederlandse binnen
vloot vervoert tegenwoordig jaarlijks nationaal en internationaal rond
851.000.000 ton goederen.
De omvang van de vloot is sinds
1939 niet veel groter geworden. Het
zeilschip als vrachtschip is bijkans
geheel verdwenen en de stoomkracht
neemt snel af. De binnenvaart ziet in
de motor de toekomst.
Met het volste recht kan gezegd
worden, dat de Nederlandse binnen
vloot op het ogenblik dank zij de na
oorlogse reconstructie haar taak zo
wel in het grensoverschrijdend als in
het binnenlands vervoer naar behoren
kan vervullen.
Het waterwegennet in West-Euro
pa is sinds 1945 aanmerkelijk verbe
terd en enkele nieuwe kanalen kwa
men gereed. In ons land o.a. het Am
sterdam-Rijnkanaal en de Fries-
Groningse kanalen, terwijl zowel in
binnen- als buitenland nog veel pro
jecten op uitvoering wachten. Hier
van zijn wellicht de belangrijkste het
voltooien van het Rijn-Main-Donau-
kanaal. De bevaarbaarmaking van de
Rijn tot het meer van Konstanz en de
kanalisatie van de Maas en de Moe
zel.
IJzeren Gordijn.
Ongetwijfeld is de binnenvaart ech
ter ernstig in haar ontwikkeling ge
handicapt door het feit, dat het „ijze
ren gordijn" nog steeds is neergela
ten en dat de Nederlandse binnen
vaarders gelijk voor de oorlog nog niet
naar Berlijn of Stettin kunnen varen.
De steeds beter wordende water
wegen en het feit, dat het algemeen
vervoersvolume nog steeds toeneemt,
scheppen ogenschijnlijk voor de bin
nenvaart voldoende gunstige facto
ren om de conclnsip te rechtvaardigen,
dat zij gelijk vele industriële bedrij
ven deelt in de na-oorlogse voorspoed.
Helaas moet echter geconstateerd
worden, dat dit in het algemeen niet
het geval is.
De nationale en internationale
vrachten hebben zich namelijk in de
na-oorlogse jaren niet in voldoende
mate aangepast aan de sterk geste
gen exploitatie-kosten. Dit is voor wat
betreft het internationaal vervoer
voor een belangrijk deel te wijten aan
de scherpe concurrentie-strrjd, welke
zowel tussen de bedrijfsgenoten on
derling als met de andere vervoers
takken nog steeds woedt. In het na
tionale vervoer daarentegen is het 't
gevolg van de politiek van de Neder
landse overheid, welke er op gericht
is kunstmatig de vervoerstarieven op
een te laag niveau te houden. De ver
voerder in Nederland bevindt zich in
een soortgelijke positie als de huis
eigenaar.
De Nederlandse binnenvaarder is
op het ogenblik zeker niet zonder
zorgen, zorgen over hoe op het ogen
blik de touwtjes aan elkaar geknoopt
moeten worden en zorgen over de toe
komst.
Geenszins bestaat de vrees, dat de
binnenvaart door de steeds groter
een massieve baard, gezeten op een
rijk versierde troon. Zeus, de groot
ste der Griekse goden, was gehuld
in een met rijke reliëfs versierde
mantel.
Voorbeeld
Verschillende autoriteiten menen,
dat deze Zeus-figuur, een der won
deren uit de wereld van 400 jaar voor
Christus, een grote invloed heeft ge
had op de visuele voorstelling van
God en daarmee sterk de Godsvoor
stelling in de Joodse en Christelijke
kunst, heeft tot nog niet lang gele
den beïnvloed.
Behalve dit beeld van Zeus rekent
men gewoonlijk tot de zeven wereld
wonderen: de Pyramiden van Egyp
te, de Pharos van Alexandrië, de
hangende tuinen van Semiramis in
Babyion, de tempel van Diana in
Ephesus, het mausoleum dat Artemi
sia in Halicarnassus liet oprichten
en tenslotte de Colossos van Rhodos.
Sedert de Duitse archeoloog Hein-
rich Schliemann in de vorige eeuw
zijn beroemd geworden onderzoek
naar de ruïnes van Troje instelde,
zijn de Duitsers een grote rol blijven
spelen in de jacht naar de overblijf
selen van de Griekse oudheid. Profes
sor Boehriger meende nog, dat deze
jongste ontdekking er op wees, dat
het beeld van Zeus van een later
datum is, dan dat van Athene.
doende tot uitdrukking, dat de waar
de van gebouwen en terreinen, waar
van de plannen en begrotingen aan
de goedkeuring van de minister zijn
onderworpen, niet door schatting be
hoeft te worden vastgesteld.
Voorts menen zij, dat de door het
bestuur van een school verschuldigde
contributie voor het lidmaatschap
van verenigingen of bonden eveneens
bracht.
voor subsidie in aanmerking kan wor
den gebracht. Een toevoeging in die
zin is bij nota van wijzigingen aange-
Met de invoering van de bij dit
ontwerp voorgestelde regeling zal
enige tijd zijn gemoeid in verband
met een reorganisatie van de finan
ciële administratie van de Rijks ho
gere burgerscholen, die tengevolge
van de indeling van uitgaven volgens
het ontworpen artikel 36 noodzake
lijk is. Voor de bijzondere scholen be
hoeft dit geen nadeel te betekenen,
aangezien de vergoeding van de
stichtingskosten van gebouwen, die
na de bevrijding, maar voor 1 Januari
1956, in gebruik zijn genomen, op de
voet van de bepalingen van dit ont
werp kan geschieden, indien het
schoolbestuur dit wenst.
wordende technische mog>
door de andere vervoerstakken op d
duur geheel zal worde*- overvleugeld.
Contingentering.
Voor de oorlog kon de Nederlandse
binnenvaarder overal behalve in
Frankrijk lading voor elke bestem
ming aannemen. Sinds de oorlog is
hierin echter verandering gekomen.
Hjj heeft thans slechts in zeer beperk
te mate de mogelkijheid om aan de
vaart binnen Duitsland of Frankryk
deel te nemen. Het is wel verwonder
lijk en zeer te betreuren, dat thans, nu
allerwegen getracht wordt de gedach
te der West-Europese integratie te
verwezenlijken, bepaalde landen deze
in een sector waar zij practisch reeds
aanwezig was, op grond van nationale
vervoers-economische overwegingen,
geweld aandoen.
Het spreekt vanzelf, dat het Neder
landse bedrijfsleven tegen deze contin
gentering van vervoersdiensten
scherp stelling heeft genomen, tot op
heden echter nog zonder tastbaar re
sultaat.
ROOD CHINA IS ONWILLIG
Wachten tot na de
Ban doen g-conf erentie.
De Westelijke mogendheden zijn het
er over eens, dat nieuwe stappen tot
regeling van het geschil om Formosa
dienen te worden uitgesteld tot na de
Afrikaans-Aziatische conferentie te
Bandoeng, aldus werd Donderdag te
Washington vernomen.
Vertegenwoordigers van de Ver-
I enigde Staten. Groot-B'ïnannië.
Frankrijk, Canada, Australië en
1 Nieuw-Zeeland hebben thans hun
overleg over een regeling van een
staken van het vuren hervat.
Van gezaghebbende züde werd ver
nomen. dat de communistisch Chine
se regering op de laatste van een
reeks diplomatieke peilingen naar de
mogelijkheid van een staken van het
vuren, ongunstig heeft gereageerd.
Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië
zijn van oordeel, dat een nieuw initia
tief in de Verenigde Naties ten aan
zien van Formosa, thans, voordat
communistisch China riin kansen op
de conferentie van Bandoeng heeft
uitgebuit, gedoemd zal zyn te misluk
ken.
