Wieringermeer: een bolwerk van onze beschaving HV 1#,^ sm Onenigheid rondom berging der Renate Leonhardt MOORDGENOOTSCHAPPEN ZIJN IN JAPAN WEER ACTIEF WOENSDAG 16 MAART 1955 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT T LAND DER ZEE ONTRUKT Bijna twee meter Tweede generatie neemt het werk al over (Van onze speciale verslagever) In Augustus is het 25 jaar geleden, dat de Wieringermeer kwam droog te vallen. Eén generatie boeren heeft er thans gepionierd. Hun zoons beginnen langzamerhand het werk over te nemen. De vaders beperken zich meer en meer tot 'n adviserende taak. Sommïg en laten zich in de dorpen van de polder, waar zij hun pionierswerk hebben verricht, thans een klein villa'tje bouwen. En ze vinden er de rust om zich te bezinnen op wat gedaan werd, zonder echter te vergeten de Woensdagse graanbeurs in hotel Smit in Mid- denmeer nog steeds te bezoeken. Een praehig stuk werk heeft deze generatie verricht. Vijf-en-twintig jaar geleden was er moed en vertrouwen nodig om eraan te beginnen. Slechts weinigen bezaten dat vertrouwen, die moed. Zeker de mannen uit de stu deerkamer wisten wel zeker dat hier een ryke toekomst geboren was. Maar de mannen van de praktijk dachten er anders over. Hoeveel déraillementen waren er in het verleden wel geweest by de ontginningvan nieuwgewon- nen land En mompelden de omstanders de boeren uit de randgebieden van de Wieringermeer niet, dat men maar beter het geld direct in de Zuiderzee had kunnen gooien? Toen in 1934 de eerste verpachtin gen konden plaats vinden, was de be langstelling van de boeren maar uiterst miniem. Met kunst en vlieg werk moesten de candidaten hier naar toe gehaald worden. Onder een dun sliklaagje lag het geld opgetast, maar men zag het niet. Men wilde het pas geloven, toen de eerste goede resultaten gemeld werden. Toen ja, toen kwam de grote stroom van lief hebbers los. Wanneer er nadien vijf tig boerderijen verpacht moesten wor den, waren er als regel meer dan dui zend candidaten En zo heeft er een scherpe selectie kunnen plaats vinden van de geslach ten, die hier op dit jonge land werden toegelaten. Men kreeg slechts een kans, wanneer men het initiatief ge toond had zelf eens een kijkje te ko men nemen. En dan nog alleen maar, wanneer men aan bepaalde normen ten aanzien van technische capacitei ten en schoolopleiding kon voldoen. Was dat alles in orde bevonden, dan kregen de candidaten volkomen on- verwaehts bezoek, om een indruk te krygen van hun normale doen en la ten in gezin en werk. Deze selectie, geplaatst tegen de achtergrond van de gemengde bevol kingssamenstelling van ons land, geeft een beeld van de mensen aan wie de zorg voor dit jonge land ten slotte werd overgelaten. Byna 18% van die bevolking werd uit Groningen getrokken, ruim 13% uit Friesland, 28% uit het aangren zende Noordholland, 11% uit Zeeland. Utrecht en Limburg leverden het kleinste contingent met resp. 0.98% en 1.38%. Ir. A. Ovinge. De 25-jarige geschiedenis van deze 20.000 hectaren nieuw land heeft vele facetten. Ir A. Ovinge die rentmees ter is over dit thans weer zo welva rende gebied, kan er over meepraten. Hij heeft de ontwikkeling van 1939 af gevolgd, en er enthousiast aan deel- genbmen. Hij ziet nog kans bij de luisteraar het beeld op te roepen van de kale woestenij waarvoor men een kwart eeuw geleden kwam te staan, toen het water langzaam terugliep tot in de diepst gelegen Zuid-Oostelij ke hoek. Hij herinnert zich, hoe toen pas, achter het teruglopende water aan, de moeilijkheden eerst terecht begonnen. Het was een enorme mod dervlakte, die direct weer blank kwam te staan, als het regende. Vaak was de grond zo nat, dat er ten be hoeve van het bodemkundig onder zoek, eerst een dijkje opgeworpen moest worden rond de plek, waar grondmonsters genomen werden. Per vlet trachtte men de polder in te ko men, maar hoe verder het water, daalde, hoe bezwaarlijker dat werd. De op voor gebaggerde hoofdkanalen die tevens de toevoerwegen waren voor de gemalen „Lely" en „Lee mans", spoelden weer dicht, zodat men rustig mag zeggen, dat de Wie ringermeer de eerste tijd na het droogvallen, een volkomen ontoegan kelijk terrein was. Steunpunt. Het zand in de Noörd-West-hoek is het eerst begaanbaar geweest. Hier is ook het eerste steunpunt gebouwd, waar machines, zaaizaden, paarden, e.d. konden worden ondergebracht. Een steunpunt voor een gebied van 300 hectare, van waar uit de cultive ring van de grond begonnen kon wor den, waarvoor de indeling reeds klaar was, voordat het water nog geheel verdwenen was. Hoewel de (lag, dat het startschot- voor de lente officieel word-l gelost, steeds dichter nadert, wil de winter nog niet wijken. Voor de lcust van West-Friesland strekt de barre ijs vlakte zich kilometers ver uit Iret IJsehneer op. De ijsbergen, die hier en daar door het kruiende ijs zijn ontstaanvormen voor de jeugd een bijzonder aantrekkelijk, doch aller minst van gevaar ontbloot speel terrein. Er is veel gedaan in de Wie- rïngermeer aan grondverbe- tering. Speciaal door diep- l| ploegen. Het Noorden van de Meer was een zandplaat. Er- onder lag klei. Allengs is het zand naar beneden gewerkt, M en de klei naar boven gehaald. Aanvankelijk gebeurde het f= door diepspitten in werk- H verschaffing: daarna voorna- melijk door diepploegen. De M particuliere ploeger Van Dam- me heeft zich voor wat dit laatste betreft een reputatie opgebouwd. Zonder schoolse ondergrond, maar met opmer- |1 kelijk technische feeling, ont ij wikkelde hij een ploeg, die een voor trekt tot op 1.90 m diepte. Het is ontzagwekkend. Tot dusverre is er in de pol- der bijna 3000 ha op zijn kop §jj gezet. Ongeveer 15% van de' gehele polder dus. Het heeft in het Noordelijk deel een volko- M men veranderde bodemkaart opgeleverd. Er zijn drie trek- ij kers voor nodig om de ploeg p door de grond te halen. Van Damme, Zeeuw van oor- Ij sprong, heeft zich met dit werk een nationale faam ver ijl worven. Ook in Zeeland, op M Tholen en Schouwen-Duive- land, heeft hij reeds gedemon- streerd hoe vernuftig hij her- stel en verbetering van de H grond bewerkt. m minimi Zodra de grootste risico's verdwe nen waren, verrezen de boerderijen: 37 staatsbedrijven en 475 "pachtbedry- ven, met er omheen van 8 tot 96 hec tare land, met een gemiddelde van 32 ha. Duizend hectare is verdeeld over de 37 domein-bedrijven, die niet als proefbedrijven, maar als normale bedrijven worden beheerd door een bedrijfsleider. Ze zijn verdeeld over alle gronden: de zandgronden, de za velgrond en de zware klei-gebieden. Omdat ze alle apart geëxploiteerd worden, hebben ze reeds een keur van gegevens opgeleverd als waardemeter voor de grond. Het is van veel belang niet alleen in pachtkvve3ties, maar ook in verband met de exploitatie van andere nieuwe polders. Men mag het rustig zo zeggen, dat de hele Wierin germeer één enorm proefgebied is ge weest voor de Noord-Oostpolder en aanstonds voor de Flevolanden en de Markerwaard. En voor wat de boerderijbouw be treft, voor een veel groter gebied. Uit tal van experimenten is hier een boer derij ontwikkeld, die nu als Wierin- germeer-type algemeen bekend is. Een gebundelde ervaring voor boerde rij-bouw was er eigenlijk niet in ons land. Iedere streek had zijn eigen type. De voordelen van de meeste van deze Nederlandse bedrijven heeft men kunnen verenigen in het Wieringer- meertype. De ervaringen, die bij deze ontwikkeling werden opgedaan, zijn van grote betekenis gebleken bij liet herstel van tal van verwoeste bedrij ven na de oorlog, evenals bij de bouw in de N.O. polder, al werd daar van de traditionele bouw afgeweken, om dat het program wilde, dat er 300 be drijven in een jaar tijds gereed zouden komen. De geschiedenis van de Wieringer meer, opgezet en verlopen lang? te voren nauwkeurig bepaalde, strak- wetenschappelijke lijnen, had een on bewogen geschiedenis kunnen blijven. Het rendement dat er voor de bedrij ven gevonden werd, bleek reeds spoe dig zelfs hoger, dan was becijferd. En omdat een polder-exploitatie nu een maal een zakelijk-economische kwes tie is, was er dus alleen maar tevre denheid. De geschiedenis van de laatste oor logsmaanden ligt ons nog te vers in het geheugen, aat we niet meer zou den weten dat de Wieringermeer ook zyn zwarte bladzijden te verwerken heeft gekregen. Achttien dagen vóór de capitulatie van de Duitsers kreeg de bevolking acht uur de tijd om huis en haard te ontvluchten. Het zorgvul dig bewerkte land, de trotse hofste den, huisraad en machines, moesten prijs worden gegeven aan het water. Zes weken na de capitulatie werd alweer aan het herstel van de verniel de djjken begonnen. Weer zes weken later konden de pompen van „Lely' en „Leemans" in werking gesteld worden, dag en nacht. Hulppompen kwamen de capaciteiten verdubbelen. 11 December 1945 om 9 uur 's mor gens had het water zijn oorspronke lijke polderpeil weer bereikt. In vier maanden tijds was volbracht, waar voor in 1930 6% maand nodig waren geweest. Hoe verheugend dit feit op zichzelf was, de aanblik van dit kort tevoren nog zo welvarend gebied was desas treus. Van de 512 boerderijen waren er 411 meer of minder ernstig bescha digd. De drie dorpen waren voor het frootste deel weggevaagd. Van de 50 huizen in Wieringerwerf, was er maar één behouden. De beplanting was dood en de sloten waren dichtge slibd. H er stel. Zo was de situatie eind 1945. Pre cies negen jaar later, eind van het vo rig jaar, waren alle sporen van de innudatie alweer uitgewist. Met enig ceremonieel is de sleutel van de laatste herbouwde boerderij op 18 December '53 overgedragen. Er kan thans weer over nieuwbouw in dit gebied gedacht worden. In de Oosthoek is een strook grond, thans verpacht als los land, waar nog tien boerderijen geplaatst kunnen worden. Dan is de polder „vol". Het is niet de bedoeling de Wie ringermeer in nakomende jaren onder te verkavelen. Daar is men wat schichtig voor. Men weet, dat men met de huidige constellatie een goe de levensvatbaarheid gegeven heeft aan de bedrijven. Misschien zou de ge middelde grootte iets minder geweest hebben kunnen zijn. Op sociale gron den wordt de gemiddelde bedrrjfs- grootte in de N.O. Polder tenminste 25 ha. Hier in de Wieringermeer is het 32 ha. Maar het is een verant woord geheel geworden. Debacles zijn uitgebleven en de opbrengsten zijn meegevallen; dit laatste ook dank zij Troosteloos beeld van de inundatie. Ondanks het gemis aan gebouwen, werd er in 'Jt6 alweer geoogst. de omstandigheid, dat er de laatste 25 jaar veel productiever rassen naar voren zijn gekomen. Maar niet alleen daarom. Vergelijkt men de productie- cijfers per hectare van de Wieringer meer met andere landbouwgebieden, dan blijkt het beeld van de Wieringer meer uitermate gunstig te zijn. Merkwaardig genoeg heeft zich in deze kwart eeuw in de Wieringer meer een belangrijke wijziging vol trokken in de waardering van de grondsoorten. De zwaarste gronden zyn niet de meest attractieve geble ken, De middelzware gronden en de zavelgronden blijken de voorkeur te verdienen. Wij hebben ir Ovinge nog gevraagd of mogelyk in de naaste toekomst in dustrievestiging in de Wieringermeer bevorderd zal worden. Ons bleek, dat dit punt ernstig overwogen is. Ge dacht is aan een suikerfabriek, vlas- serij, strocarton-industrie, ja zelfs aan een zuivelfabriek. Na rijp beraad moest op verschillende gronden tot de slotsom worden gekomen, dat deze vestigingen op dit ogenblik niet aan trekkelijk zijn. Maar ook zonder dat heeft de thans 25-jarige Wieringer meer alle voorwaarden in zich ver enigd voor een rijke verdere ont plooiing. EEN OUDE DREIGING Er is ook een martelaren jeugdcorps. De Britse „Reynolds News" schrijft: Een oude dreiging in een nieuwe vorm steekt in Japan de kop weer op de herleving van de „patriot tistische geheime genootschappen", die, als ze dezelfde practijken weer opvatten, die in de vooroorlogse ja ren gebruikelijk waren, niet zullen terugdeinzen voor een moord om hun fanatieke ultra-nationalistische politiek aan Japan op te leggen. En als men de verdienste van een dergelijke organisatie moet beoorde len naar de bloedige prestaties van de leiders, dan is de Gokokudan (het Nationale Beschermingsgenootschap van Japan) de onbetwistbare koning van deze na-oorlogse genootschap penwant de voorzitter en de vice-voorzitter zijn beiden veroor deelde moordenaars Tomeyo Sagoya of zoals hij zichzelf thans noemt, Yoshiaki Sa goya schoot op de ochtend van de 14e November 1930, in koelen bloe de op het centraal station van To kio de toenmalige Premier, de 61- jarige Osachi Ilamaguehi dood. Hij werd ter dood veroordeeld, maar kreeg gratie. In 1040 kwam hij op vrije voeten. En thans leidt Sagoya de Gokokudan. Op 9 Februari 1932 werd de toenmalige Japanse minister van financiën vermoord door Tadas- hi Konuna, de huidige wee-voorzit ter van de Gokokudan. Dit genoot schap is opgericht op 29 April '54. De voornaamste doelstellingen van dit genootschap zijn: het herstel van de voor-oorlogse status van de keizer en de uitroeiing van het Communis me. Teneinde de „degradatie van Ja- te voorkomen, aldus deze he ren, is het aan de leden van hun genootschap toegestaan diegenen te vermoorden, die hun politiek in de ij staan. 'oorts ziet men in het Japan van heden, dat de voormalige leden van de beruchte Kempeitai (de geheime politie) thans een welvarende oud ledenorganisatie hebben, met ver takkingen door het gehele land! Ka- GOUDVISSERSRUZIE Kort geding voor Amsterdamse rechter Nog vóór de ruim 3000 Nederlanders, die geld gestoken hebben in de berging van de „Renate Leonhardt" in de verwachting, dat hun dit goud zal opleveren, begonnen zijn met deze gouddelverij, is er tussen deze Ne derlandse goudzoekers een ruzie ontstaan, die gisteren ïn kort geding be handeld is voor de president van de Amsterdamse rechtbank, mr. C. Briët. Eiser in dit geding was de voorzit ter van de coöperatieve bergings vereniging, de heer Visser uit Pur- merend, die de vorige maand onenig heid kreeg met een van de drie leden, die op de algemene ledenvergadering van deze vereniging in September van het vorig jaar benoemd waren tot commissie van advies. Het betrof hier mr. J. W. F. X. de Rijk uit Haarlem, die zelf evenals zijn mede-commis sieleden als lid van de bergings vereniging over een aandeel beschikt. De heer Visser liet mr. De Rijk in kort geding dagvaarden, omdat de laatste weigerde bepaalde stukken, waaronder een papier, waarvan aan genomen wordt, dat het de originele concessies van de Duitse verzeke ringsmaatschappij is tot berging van de lading, aan het bestuur, dus aan de voorzitter, terug te geven. Deze stukken waren hem in zijn functie als lid van de commissie ter liaAd gesteld. Namens de heer Visser pleitte mr. A. Borst. „Er zijn een aantal men sen", zei hij, „die de overtuiging zijn toegedaan, dat onder de lading kolen van het in de eerste wereldoorlog buiten de territoriale wateren bij Texel door de Engelsen tot zinken ge brachte Duitse vrachtschip Renate Leonhardt goud op de bodem van de zee ligt". Hij vertelde hoe 3000 Nederlanders samen een kapitaal van ruim 400.000 gulden y'een hebben gebracht. Een commissie van advies zou rap port uitbrengen omtrent het bestuurs voorstel der coöperatieve bergings vereniging dit orgaan in een naam loze vennootschap om te zetten, maar dat advies is. zo zeide mr. Borst, nooit uitgebracht, maar wel heeft de commissie zich ingelaten met andere zaken, die buiten haar competentie vielen. Mr. Borst vertelde, dat de heer Visser zich toen tot hem gewend had en de vorige maand had hij mr. De Rijk. die als procureur en advocaat in Amsterdam een kantoor heeft, op gebeld. „Het bestuur is geschorst", had mr. De Rijk hem toen laconiek mede gedeeld, maar mr. Borst betoogde nu, dat de commissie van advies geen en kele bevoegdheid had. De gedaagde mr. De Rjjk sprak voor zich zelf. Hij voerde aan, dat de commissie wel degelijk een rapport heeft ingediend en een copie daarvan legde hij de president over. Ter zitting ontstond hierover ver schil van mening. Vervolgens betoogde mr. De Rijk, dat de commissie, waarvan hy deel uitmaakte, wel degelijk toezicht op het bestuur mocht uitoefenen en wel. omdat de vergadering haar benoemd had om de belangen van de leden te behartigen. Hij oefende critiek uit op het beleid van de heer Visser, die manipulaties zou hebben uitgevoerd, waarover de commissie „niet voldoende klaarheid kon krijgen". Daarom had de com missie, menende daartoe bevoegd te zyn, de voorzitter geschorst tot de volgende algemene ledenvergadering. De heer Visser mag dus thans vol gens mr. De Rijk niet in rechte op treden voor de vereniging en moet dus niet ontvankelijk worden ver klaard in zijn eis. In zijn repliek kantte mr. Borst zich tegen de aangevoerde onbe voegdheid van de president der Am sterdamse rechtbank. „Mr. De Rijk is zo vriendelijk geweest de stukken hier thans over te leggen", zei hij. „Ze zijn dus nu wel in Amsterdam en daarmede heeft hij ons een hoop moeilijkheid bespaard. Zijn argument gaat nu niet op". In zijn verdere betoog zei hij o.a. nog, dat de Duitse verzekeringsmaat schappij alleen de lading kolen had verzekerd en dat zij dus geen recht op de helft van het goud heeft, zoals neergelegd was in de door deze firma afgegeven concessie. Het schip is buiten de territoriale wateren gezon ken en „dus een prooi van ieder". Hij achtte het nodig, dat dit eens werd uitgezocht en wel „voor de zaak bo ven water komt". De commissie was altijd een com missie van advies geweest, waarom was zij nu plotseling na 1 Februari j.l. tevens een commissie van toezicht geworden Als slotargument betoogde de ge dagvaarde mr. De Rijk nog, dat de heer Visser het kort geding alleen aanhangig heeft gemaakt teneinde mr. De Rijk en de twee andere com missieleden bij de vergadering onmo gelijk te kunnen maken. Indien de president eiser in het gelijk zou stel len en hem de stukken terug zou ge ven, dan zou immers de heer Visser op de komende vergadering kunnen zeggen: „De door U aangewezen commissie vc.n advies heb ik moeten laten dagvaarden. De president heeft mij in het gelijk gesteld". De uitspraak volgt op Vrijdag a.s. rate een gemene vorm van zelf verdediging-Judo en Kendo, behoren tot de dagelijkse training van de 10.000 leden van de Gokokudan en van de leden van het „Martelaren- jeugdkorps", een andere groep fana tici. Men schat dat meer clan 600.000 Japanners lid zijn van geheime ge nootschappen. Ais niet de strengste maatregelen genomen worden, zal het spoedig te laat zijn om Japan te redden van het begin van de ondergang: het land zal dan spoedig weer verworden tot de actieve dreiging, die het land nog zo kort geleden was! Verwijten aan leiding van het C.N.V. In moeilijkheden Rotterdamse diakonessenhuis Het moderanien van de Bond der Nederlandse Diakonessenhuizen heeft in een publicatie over de moeilijkhe den in het Rotterdamse diakonessen huis o.m. medegedeeld, dat deze haar oorzaak vinden in gebeurtenissen, die zich afspeelden bij het aftreden van zr. Cramer als besturend zuster in '51. Hierover werd door een commissie rapport uitgebracht. Het is op zijn minst genomen voorbarig uit het niet- overleggen van dit rapport in een an der geschil bij de raad van beroep van de bond, de conclusie te trekken, dat dit rapport uitsluitend ten nadele van het bestuur van het Rotterdamse huis zou zijn. Herhaaldelijk werd aange drongen op uitvoering van de uit spraak van de raad van beroep. Dat dit niet is gelukt is uitsluitend te wij ten aan de houding van het bestuur van 't Rotterdamse huis, maar even zeer aan de houding der drie zusters. Het moderamen van de bond heeft met verontwaardiging kennis geno men van een artikel door de heer M. Ruppert gepubliceerd in het orgaan van het Chr. nationaal vakverbond. De oproep aan de zusters om zich te organiseren in de Chr. vakbewe ging wordt veroordeeld, omdat deze blijk geeft van volslagen onbekend heid met de grondslagen van het dia- konessemvezen en geheel is ontaard in een eenzijdige propaganda voor het C.N.V., aldus het moderamen. Het moderamen en de landelijke zusterraad ontkennen ten stelligste, dat de rechtspositie der diakonëssen minder zou zijn dan die van perso nen, die uitsluitend op arbeidscon tract werken. Frankrijk neemt maatregelen in Casablanca. Arabische scholen gesloten. Het Franse kabinet heeft Maandag besloten tot een aantal speciale maat regelen in verband met de nieuwe golf van terreur in Casablanca. Zo zijn alle Arabische scholen daar ge sloten, nadat Zaterdag bij een nieu we golf van gewelddaden twee perso nen, onder wie een Franse onderwij zer, waren doodgeschoten. De scho len gaan tijdelijk dicht met het oog op de veiligheid van het personee!. In de afgelopen week zijn in Ma rokko tenminste elf personen door terroristen gedood en velen gewond. Chinese nationalisten melden successen. De Chinese nationalistische lucht macht heeft medegedeeld, dat natio nalistische vliegtuigen tien Chinese communistische kanonneerboten en bewapende jonken tot zinken hebben gebracht bij een aanval, die vandaag werd gedaan op een communistische vloot ten westen van het nationalisti sche eiland Quemoy. Soedanese troepen naar de Bovennijl. De Soedanese regering heeft Maan dag meegedeeld troepen te hebben ge zonden naar het gebied aan de Boven nijl waar twee machtige stammen, de Dinkas en de Nuers. ruzie hebben ge kregen over %veidegronden. Namens de regering werd in het parlement verklaard dat zich tot dus verre geen gevechten hebben voorge daan en dat wordt gehoopt dat het geschil zonder gebruik van geweld kan worden bijgelcg''..

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1955 | | pagina 7