Amerikaanse Zuidpoolexpeditie
vond een goede basis
Nederlandse fruitteelt slaat
moderne wegen in
MERENDEEL RIJDEN ONDER
INVLOED VAN STERKE DRANK
ELECTRONISCHE BREINEN EN
SYNTHETISCHE KLANKBEELDEN
YRIJDAG 4 MAART 1955
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
IJS EN VERVELING
De „Atka" liet het anker
vallen bij de ijskap
(Van een speciale medewerker)
„De „Atka", de ijsbreker van de Amerikaanse Marine, die al enige tijd
hi het Zuidpoolgebied op zoek is naar een goede plaats voor een vliegveld
en een basiskamp, meent dit nu te hebben gevonden.
Op 14 Februari meldde Walter Sullivan, de correspondent van de „New
York Times" aan boord van de „Atka": „Ons schip wist vandaag door te
dringen in een opening in de ijskap na ar de kust van Queen Maud Land. En
zo wordt deze marine-ijsbreker beloond voor zijn doorzettingsvermogen na
zeven vergeefse pogingen om het vasteland te bereiken sedert het wegvoer
van de Kainan Baai in de Ross Zee, einde Januari".
Men had gehoopt in de Zeehonden-baai, eveneens aan de kust van Queen
Maud Land, aan wal te gaan: de geleerden verwachtten daar een opening
in het pakijs, die een verdere openlegging van het onbekende achterland
mogelijk zou maken.
De beslissing om bases te zoeken
op Queen Maud Land, aan de Atlanti
sche zijde van Antarktica, zou er op
kunnen wijzen, dat de V.S. nog een
vierde station willen inrichten in het
Zuidpoolgebied, inplaats van drie, zo
als men oorspronkelijk van plan was.
Dit zou een belangrijke beslissing zijn
in verband met net Internationale
Geofysisch Jaar 1957-1958, wanneer
zesendertig landen over de gehele
wereld een netwerk van wetenschap
pelijke posten over de gehele aarde
zullen opbouwen. De V.S. hebben
reeds het inrichten van drie van zul
ke posten op zich genomen rond de
Zuidpool.
Een ervan had men zich voorge
steld te vestigen in Little America,
waar Amerikanen vroeger reeds een
station hebben gehad, maar in Janua
ri ontdekte de „Atka"-expeditie, dat
daar geen natuurlijke haven meer
was. Men besloot derhalve het punt
voor deze basis te verleggen naar
Kainan Baai, eveneens aan de Paci-
fic-zijde van de Zuidpoolgebied.
Verdere posten wil men dan vesti-
?en in het binnenland, één vlak bij de
ooi en een tweede in Marie Byrd
Land. Groot Brittannië, Frankrijk
Argentinië, Chili en Australië zullen
eveneens bases aanleggen in dit zes
de werelddeel. En Amerika zal dan
nu waarschijnlijk nog een vierde sta
tion inrichten.
Want op een recente conferentie in
Rome ter voorbereiding van het Geo-
fysche Jaar werden de liggingen van
de stations nader besproken en hier
bleek de wenselijkheid, nog bepaalde
critische punten te bezetten. Een hier
van was de betrekkelijk moeilijk te
benaderen Prinses Astrid Kust van
Queen Maud Land.
Oorlam verdiend
En zo werd dan ineens een wijde,
■ijsvrije doorgang ontdekt ter hoogte
van de Zeehondenbaai en Kaap Noor
wegen. Vroegere onderzoekers hadden
ook reeds de mogelijkheid aangetoond
om in dit gebied met normale vracht
schepen, geholpen door ijsbrekers, de
kust te bereiken; dit werd nu beves
tigd.
Voor de mannen van de „Atka*
was deze ontdekking welkom. Zij wa
ren teleurgesteld door de vele pongin
gen, die steeds weer op niets uitliepen
en waarbij de „Atka" intussen in
lengtegraden de halve aarde was
rondgevaren, van de Ross Zee aan de
Pacific-zijde naar Queen Maud Land
aan de Atlantische kant van het pool
gebied.
Toch bleek ook deze doorgang nog
niet te voeren naar een behoorlijke
landingsplaats. Enige dagen later
seinde Sullivan namelijk, dat men nu
werkelijk aan land had kunnen gaan,
maar niet bij Kaap Noorwegen in de
Zeehondenbaai, maar iets Oostelijker
in een baai, die men direct de Atka-
baai heeft gedoopt, op 70°33' zuider- te^en 1
breedte en 8=04' westerlengte „De ningen tegen 1
mannen van de ijsbreker hebben, ver
telt Sullivan, een potentieel vliegveld
en een basis ontdekt. Het sneeuwdek
is ruim 300 meter hoog, maar zo com
pact, dat men er met een lichte wa
gen zonder sneeuwkettingen overheen
zou kunnen rijden. Het gebied ligt
aan een ruime baai, die een goede
ankerplaats biedt.
Wij hadden tevoren de zeehonden
baai als mogelijkheid moeten uitscha
kelen. Doch de Atka-baai voldoet aan
de vereisten: de ijskap komt op vele
plaatsen slechts 5 meter boven de
zeeoppervlakte en is daardoor volko
men geschikt om aan land te gaan.
Op de meeste plaatsen, waar de „At
ka" de mogelijkheid van het vestigen
van een kamp naging, verhinderden
flsrotsen een behoorlijke nadering met
schepen en het aan land brengen van
goederen".
Succes
bereikbare kust gevonden, maar ook
heeft het seismologisch onderzoek
van de geleerden aan boord uitgewe
zen, dat men hier te maken heeft met
een ongeveefr 300 meter dikke ijslaag,
die vermoedelijk rust op een stevige
ondergrond. En daarmee hebben de
mannen van de „Atka" wel hun oor
lam verdiend. Op weg naar de Zee
hondenbaai had gezagvoerder Fran
cis E. Law een extra borrel uitge
loofd voor de man, die het eerst land
zag. Dat was de matroos Bobby Ca-
verder uit Calïfornië. Die oorlam
krijgt hij nu, op het vasteland en de
rest van de bemanning doet mee. De
oorlam zal bier zijn, de sterkste
drank aan boord van de „Atka".
Onderworpen keizers
Overigens hebben de mannen van
de „Atka" zich de laatste dagen niet
verveeld. Tussen Zeehondenbaai en
Atkabaai hebben zij namelijk een aan
tal Keizerpinguins gevangen. Boots
man Josef Eksterowicz meende door
zijn kijker ineens een kamp te zien en
mensen. Het was nevelig en daardoor
niet duidelijk. Maar aangezien niets
bekend was over een expeditie in deze
regionen viel al gauw het woord
„Russen".
Toen trok de mist op en de zeelie
den zagen zeven Keizerpinguins staan
en het „kamp" bleek een kolonie van
deze dieren te zijn, die daar wat la
gen te zonnen en te suffen.
Een paar uur later had men zes
van deze zeer zeldzame dieren gevan
gen waarvan er, voorzover bekend,
geen in dierentuinen in de V.S. te vin
den zijn.
Het zijn majestueuze beesten, ruim
een meter hoog en tegen de vijftig
kilo zwaar. Als zij kwaad worden,
kunnen zij met een klap van hun ru
dimentaire vleugels makkelijk een
mens een arm of been breken en de
snavels zijn voor de ogen niet onge
vaarlijk.
Tot nu toe is het niet gelukt deze
dieren in de dierentuin van Washing
ton, waar men zich specialiseert op
Pinguins, in leven te houden en het is
nog de vraag, of het ditmaal zal luk
ken.
Maar de handigste jongens van de
„Atka" zullen zeker niets onbeproefd
laten, om de dieren levend over te
brengen en het ze aan boord zo com
fortabel mogelijk te maken. Daar
voor is de jacht te opwindend en in
spannend geweest. Sullivan beschrijft
deze als een schouwspel, waaivan
iedere voetbal- (lees rugb\r) liefheb
ber zou hebben genoten. Ëerst wan
delden de vogels weg met de mannen
er achter aan, maar toen zij 't be
nauwd kregen, lieten zij zich op hun
buik vallen en gleden zo over het ijs
voort, tweemaal zo snel als de jagers.
Een deskundige „tackle" maakte ten
slotte een einde aan de vrijheid van
deze keizers van het Zuidpoolgebied,
die nooit naar het Noorden trekken
zoals de andere Pinguin-soorten.
Dit was eigenlijk de eerste werke
lijke afleiding voor de bemanning se
dert het vertrek uit de Ross Zee. En
een welkome, al heeft de marine wel
goed voor verstrooiing gezorgd.
Want er zijn gramofoonplaten, kor
te televisiefilms en lange speelfilms
aan boord. Op acht verschillende
plaatsen zijn gramofoons opgesteld en
er zijn tot nu toe genoeg films om
iedere avond een nieuw programma
te draaien sinds het schip op 1 De
cember van het vorig jaar vertrok uit
Boston.
De commandant heeft een eigen voor-
VERKEERSOVERTREDINGEN IN 1953
Cijfers lopen voor sommige rechtbank
ressorten uiteen
Uit een publicatie van het C.B.S. blijkt, dat in 1953 wegens misdryven,
vermeld in de wegenverkeerswet, minder onherroepelijke veroordelingen
werden uitgesproken, dan het jaar tevoren: 5.771 tegen 6.109 in 1952.
Het overgrote deel dezer uitspraken betrof rijden onder invloed van al
coholhoudende drank, nl. 4.492 (5.002 in 1952). Per 100.000 inwoners wer
den 43 (48) veroordelingen wegens dit misdrijf onherroepelijk. Naar de
aard van het voertuig, dat werd bestuurd, kunnen de vonnissen als volgt
De „Atka" beschouwt dit als een
groot succes, want niet alleen is een
worden verdeeld: 861 motorrijtuigen, 3
23 paarden en wagens.
Betreffende doorrijden na ongeval
werden meer uitspraken onherroepe
lijk dan in 1952: resp. 514 en 3ö8;
veroorzaken van doou of zwaar licha-
lijk letsel door schuld leidde tot 353
(.268) veroordelingen, joy-riding tot
328 (364).
De cijfers lopen voor sommige res
sorten der recutbanken sterk uiteen.
By het ryden onder invloed van ster
ke drank in 's Gravenhage 15 onher
roepelijke veroordelingen per 100.000
inwoners tegen 118 in Roermond, bij
het doorryden na ongeval 21 in Gro-
ngen tegen 1 in Almelo.
Voor de veroordeelden wegens rij
den onder drankinvloed lag het
zwaartepunt bij de 40-49 jarigen: 186
per 100.UU0 van genoemde leeftijds
groep, tegen 44 voor de 18-20 jarigen.
Joy-riding daarentegen kwam het
meest voor bij de jongeren: 36 per
100.000 bij de 15-20 jarigen, 1 bij de
40-49 jarigen.
Hoewel enige misdrijven der wet
uitsluitend met vrijheidsstraf worden
bedreigd, legt de rechter dikwijls
krachtens art. 24 wetboek van straf
recht geldboete op. Voor rijden on
der invloed van sterke drank bijv. by
78% der veroordelingen. In 16% der
gevallen, waarin geldboeten werd op
gelegd, was deze straf gecombineerd
met voorwaardelijke vrijheidsstraf.
Het aantal gevallen van schuldver-
De moderne boomgaard mist het
schaduwrijke lommer van de oude en
is een fruitfabriek geworden.
S rijwielen (incl. met hulpmotor),
klaring transacties wegens „over
tredingen" bedroeg 514.634 (in 1952:
548.091)Het begaan van overtredin
gen komt de „bekeurden" vrijwel
steeds te staan op betaling van een
geldbedrag. Aan ruim 97der schul-
digverklaarden werd geldboeten opge
legd.
Deze zwaan, in een der Middelburg
se vesten, begroet ongetwijfeld met
vreugde het Maartse zonnetjedat
zich in het water weerspiegelt! 't Is
alsof het dier met belang stelling de
resten sneeuw op de wal beziet en
zich afvraagt wanneer die laatste
herinnering aan de winter verdwenen
zal zijn
(Foto P.Z.C.)
raad van Beethoven- en Mozartpla-
ten en verder zijn daar dan de ge
bruikelijke populaire nummers. De
Kerstmuziek is aanzienlijk gedevalu
eerd na de laatste dagen van Decem
ber en op het ogenblik is het schip in
twee kampen verdeeld: de ,3oogie-
Woogie-fans" en de aanhangers van
Sweet". En tenslotte is er dan nog
een bepaalde plaat, een bijzondere la
waaiige boogie-met-drum-effecten,
dié oorspronkelijk thuishoort by de
wacht, daar steeds verdwijnt, maar.
ook altijd weer op zijn oude plaats te
rugkomt. Het is een soort prestige
kwestie geworden.
Tweejaarlijkse nationale
agrarische tentoonstelling
In de agrarische wereld worden
plannen uitgewerkt tot het houden
van een permanente nationale land
bouwtentoonstelling.
Met een permanente grote lande
lijke tentoonstelling wil men versnip
pering van krachten op het gebied
van nationale landbouwtentoonstel
lingen voorkomen. De bedoeling is te
komen tot een twee-jaarlijkse repre
sentatieve tentoonstelling, die een vol
ledig beeld geeft van de agrarische
betekenis van ons land, dus omvat
tend heel het landbouw- en veehou-
dersbedrijf, producten en benodigd
heden, voorlichting, enz., i» de trant
van nationale manifestaties als de
„Royal Show" in Engeland en de D.
L.G. in Duitsland.
Volgens de plannen zal de Neder
landse nationale tentoonstelling elke
twee jaar in Utrecht worden gehou
den. Het ligt in de bedoeling dé ten
toonstelling in 1957 voor het eerst te
houden.
NIEUWE INDUSTRIËLE REVOLUTIE
„Automation"-robots in Amerika vervangen
gehele werkploegen
(Van onze correspondent).
Amerika en met de V.S. heel de Westelijke wereld staan aan de
vooravond van een nieuwe, industriële revolutie, véél ingrijpender nog dan
de woelige periode ingeluid door James Watt's uitvinding van de stoom
machine. De vraag is thans, of de mens doende is zichzelf uit te rangeren,
nu hij een leger mechanische arbeidsreuzen heeft geschapen, die hem
als was hij Klein Duimpje onder de voet dreigen te lopen. Of dit inder
daad het geval zal zijn? Men kan deze vraag beurtelings met „ja" of
„neen" horen beantwoorden.
Aan het phenomeen zelf bestaat echter geen twijfel. Tevens is het duide
lijk, dat het verschijnsel der „automation" een samentrekking voor wat
men in het Nederlands „Industriële automatisering" zou noemen de ver
klaring is voor tal van omwentelingen, die zich in het Amerikaanse leven de
afgelopen maanden hebben gemanifesteerd.
Ge zult U wellicht verbaasd heb
ben over het feit, dat zich op het
economisch vlak zoveel fusies tussen
grote ondernemingen in de V.S. heb
ben voorgedaan; Studebaker en Pac
kard gaven de strijd, als onafhanke
lijke autofabrikanten op en sloten
zich aaneen; „American Motors" is
de verzamelnaam van de overige on-
afhankelijken en het gerucht wil,
dat uiteindelijk Studebaker/Packard
en American Motors zich tot één be
drijf zullen fusionneren. De reden
„Automation".
Ondanks de dreigende internationa
le toestand besluit de Amerikaanse
regering de sterkte van het leger te
verminderen. Eén van de redenen:
„industriële automatisering".
Deze tweede industriële revolutie is
veroorzaakt door het arbeids-inten-
sieve mechanisme, de robot, die dank
zij de electronische ontwikkelingen
van de laatste jaren in een minimum
van tijd en feilloos zuiver het
werk verricht van honderden hersens
en duizenden paren handen.
„BOOMPJE GROOT - PLANTERTJE DOOD"
Productiekosten stijgen snel en
het fruitaanbod neemt toe
(Van een landbouwmedewerker)
Boompje groot, plantertje dood. Dit sombere spreekwoord geldt voor
de fruitteelt niet meer. Vroeger wel, maar sedert de onderstammen niet
meer als zaailingen worden ogekweekt, doch vervangen worden door on
derstammen, die ongeslachtelijk vermeerderd kunnen worden, ïs daar
verandering in gekomen. Het nadeel van de zaailingen is, dat ze door
gaans pas na vele jaren geschikt waren om vruchten te dragen. Boven
dien was de groeikracht van deze zaailingen vaak erg verschillend,
waardoor het moeilijk was een uniforme boomgaard te vormen.
Men is gaan zoeken naar onder
stammen met betere eigenschappen.
Deze onderstammen is men onge
slachtelijk gaan vermeerderen, zodat
van te voren bekend is, welke ei
genschappen ze hebben. Vooral het
Engelse proefstation in' East Malling
heeft op dit terrein uitstekend werk
verricht. Het station onderscheidde
tenslotte zestien onderstammen voor
appels, die typen genoemd werden
en die met Romeinse cijfers worden
genummerd. Zo heeft men typen, die
zwak groeien, zodat de appelsoort,
die op deze typen wordt geënt, aan
kleine bomen zitten. Maar waardoor
en dit is het bijzondere van de
zwakke groei tegelijkertijd de
vruchtbaarheid hoog is. Dergelijke
bomen op zwakke onderstam dragen
gauw vrucht, zodat de teler er spoe
dig profijt van heeft.
Daarentegen leveren de sterk-groei-
ende onderstammen zoals de typen
VHI en XVI grote bomen, die veel
later tot volle vruchtbaarheid komen,
Na de oorlog is Nederland zich
ook gaan toeleggen op de weten
schappelijke ontwikkeling van de
fruitteelt en nu neemt ons land een
zeer belangrijke plaats hiermede in.
De fruitproductie liep op van 300 mil-
lioen kg voor de oorlog tot 500 k 600
millioen daarna. Het fruit is daardoor
in ons land naar verhouding aan
merkelijk goedkoper geworden.
Boomgaarden anders.
Deze variatie in groeisnelheid en
vruchtbaarheid heeft het aanzien van
de boomgaarden de laatste twintig
jaren sterk gewijzigd. Vroeger kwam
nagenoeg overal de zogenaamde
hoogstam voor, doch thans gebruikt
de fruitteler ook voor appels en pe
ren bij voorkeur struikvormen.
Zonder twijfel heeft de studiereis
die ir. A. W. van der Plassche, toen
tertijd rijkstuinbouwconsulent voor
Zeeland en nu directeur-generaal
van de landbouw, naar de Verenig
de Staten maakte, daartoe bijgedra
gen. De practische Amerikanen za
gen in, dat heel hoge fruitbomen
niet voordelig waren. Zij spraken toen
reeds van de „profitline" bij een
fruitboom, waarmee ze de hoogte
bedoelden, waarbij het plukken van
het fruit nog geen verliezen gaf en
ook de kosten van bespuiting niet
te hoog waren. De Amerikanen zoch
ten het dichter bij de grond en teel
den in plaats van hoogstammen,
struiken.
Het heeft nogal enige tijd geduurd
voor deze idee ook Nederland vero
verde, maar nu is het toch zover,
dat de hoogstam by grote aanplan
tingen nagenoeg heeft afgedaan en
de struikvorm de voorkeur geniet. Bij
deze struiken kent men het zoge
naamde wijker- en blijversysteem. productiekosten.
De wijkerstruiken blijven maar een
beperkt aantal jaren staan, zodat de
blijvers op den duur de volle ruimte
krijgen.
Het ïs niet een gemakkelijke op
gave een goed plan voor een nieuwe
aanplant te maken. Goudreinetten
op hoogstam werden vroeger in de
Betuwe op veertien meter in het vier
kant geplaatst. Deze ruimte hebben
de bomen evenwel pas nodig na der
tig tot veertig jaar. Om nu de grond
vlugger rendabel te maken, zetten de
Betuwnaren vroeger Meikersen tus
sen de appels. Er stonden zo aanvan
kelijk driemaal zoveel kersen als ap
pelbomen op het land. Daar de kers
aanmerkelijk eerder vrucht draagt als
de appel, was dit een mooie combina
tie. Zodra dit voor de ontwikkeling
van de appelbomen noodzakelijk was,
werden de kersen opgeruimd. Bij de
moderne ziektenbestrijding past dit
systeem echter niet. Op het moment,
dat de appels aan bespuiting toe zijn,
kan de kers dit nog niet verdragen,
zodat de combinatieteelt van kers en
appel niet meer voorkomt. Men plant
nu soort Ijij soort, dus appels bij ap
pels, elders enkel een hoek met pe
ren of kersen en men tracht boven
dien door teeltkeuze eerder tot
vruchtdragende bomen te komen.
Intensivering beloond?
Zo ziet men allerwege intensivering
in de fruitteelt. Het is echter nog de
vraag of deze voldoende zal worden
beloond. De bespuitingen volgen elk
aar steeds veelvuldiger op, teneinde
prima fruit te oogsten. De lonen stij
gen evenals de andere kosten. Vraag
en aanbod bepalen echter de fruit-
prijzen en daar het aanbod steeds toe
neemt, hebben de prijzen een neiging
tot dalen. Er is zeker geen reden om
de Nederlandse fruitteelt als extra-
winstgevend te beschouwen.
Daarbij komt nog, dat er een groot
verschil is in de prijs, die de teler ont
vangt en die welke de consument voor
het product moet betalen. Er is alle
reden om ïaar verlaging van de dis-
tributiekosten te streven hetgeen van
belang is voor het populair maken
van het fruit. In verlaging van de dis-
tributiekosten liggen meer mogelijk
heden, dan in het verminderen van de
Hier zijn enkele frappante voor
beelden:
Een Amerikaans radiobedrijt heeft
een van haar lopende banden, waar
200 arbeiders per dag 1000 radiotoe
stellen plachten le assembleren, ge
automatiseerd. Eén machine, onder
het toezicht van twee man, verricht
thans de dagelijkse productie.
De NORC, een electronisch brein,
voert in één dag ingewikkelde bere
keningen uit, die anders een duizend
tal geschoolde wiskundigen een men
senleven lang aan het werk zouden
hebben gehouden.
Het gebruik van automatische ma
chines, die zelfstandig een groot aan
tal precisie-handelingen achtereenvol
gens kunnen uitvoeren heeft het aan
tal arbeiders aan de motorblik-band
bij Ford van 117 verminderd tot 25.
General Electric gebruikt één
automatische machine, die door
één meisje kan worden bediend,
om de weeklonen van 15.000 man
personeel uit te rekenen. Basis-
loon, aantal werkuren, inhouding
van belasting en sociale verzeke
ring worden voor iedere employé
aangeslagen en vastgesteld op een
magnetische band. De machine
calculeert aan de hand van deze
gegevens het eindloon en drukt
ook de looncheque. De kans op
fouten is vrijwel uitgesloten.
De tijd en personeelskosten
die deze machines de werkgever be
sparen wettigen de investering. De
enorme versnelling van het productie
proces met name in de vliegtuig- en
automobielindustrie) door het ge
bruik van automatische machines die
als bij Chevrolet b.v. delen van
de carosserie ineenzetten, moffelen,
f;aten boren en schroefdraad maken,
aat zich indenken.
ALLEEN VOOR DE HEEL
STERKEN.
Men zal tevens geen moeite hebben
in te zien, dat „automation" een der
hoofdoorzaken is van het aantal fu
sies. Deze automatische machine
rieën komen soms op 50 millioen dol
lar per stuk: slechts de financieel
„sterke" bedrijven kunnen zich der
gelijke uitgaven veroorloven. „De in
dustrie, die zich door de hoge kosten
laat weerhouden het bedrijf te auto
matiseren, zal door de sterkere
broers voorbijgestreefd worden", al
dus kan men in het jaarverslag van
eeu der Chrysler bedrijven lezen.
Eén verklaring voo* het reduceren
van de sterkte van het leger is ook
het toenemend gebruik van automa
tische apparaturen voor vuurleidin
gen van afweergeschut, artillerie e.
d.; De bediening daarvan is aanmer
kelijk vereenvoudigd.
Zelfs op cultureel gebied dreigt de
automatische machine al evenzeer de
mens de weg te versperren. Eén der
meest recente ontwikkelingen is een
electronisch apparaat, dat syntheti
sche geluiden kan registreren en
weergeven ieder geluid, van de
menselijke stem tot dat van de hobo.
Dit apparaat bevindt rich alsnog in
een pril stadium. Maar het is thans
reeds duidelijk geworden, dat een
toekomstig componist, die zich de
techniek van dit apparaat heeft
meester gemaakt, zijn compositie in
plaats van op muziekpapier. kant en
klaar in de door hem gewenste or
kestratie kan vastleggen. Anders ge
zegd: in plaats van een geschreven
partituur zal hij zijn compositie reeds
als een volledig klankbeeld, een gra-
mofoonplaat, ten gehore kunnen bren
gen.
