Zendingsbruggehoofd gevormd in
Nieuw Guinea's Verloren Vallei
PROVIN O1ALB SBBUW8B COURANT
j,GOSPEL MESSENGER» LANDDE OP BALIEM-RIVIER
ZOMER 1949. Boven een kolkende
schuimende nevelzee, die Centraal
Nieuw Guinea, de aarde bewoond
door bergpapoea's, telkens op
nieuw aan ons oog ontrekt, koerst
een Catalina van de Koninklijke
Marine. In de blitster, het grote
„oog" van het amphibie-vliegtulg,
verdringen zich verscheidene ge
zichten achter het glas. Gezichten
van een paar Nederlandse be
stuursambtenaren; ook dat van een
man, die op dat ogenblik nog een onbekende in Ne
derland is: dr. Jean Victor de Bruyn („Jungle Pimper-
Piloot Lewis
eerste landing
op de
Baliem-
rivier
nel"); ook dat van iemand van de Topografische
Dienst; dat van nu wijlen de cineast Frits Wassenburg;
en dat van mij.
Telkens scheuren de nevels uit elkaar en worden de
delen van het hart van dat goeddeels nog onbekende,
onbetreden eiland zichtbaar. Telkens is daar, ver on
der ons, de jungle, groen, groen, groen; met overal
de smalle, zilverig-glinsterende linten van de kali's,
de rivieren.
Daar onder de Catalina zijn mensen, maar we zien
ze niet. Er zijn dieren, die wij evenmin zien. Een enke
le maal stijgt iets heel kleins, heel wits op uit die
baaierd van groen: een grote kakatoe, opgeschrikt
in z'n lome slaap door het brommen der motoren.
Twee Woudlopers Gods" kleurden
laatste witte plek op wereldkaart
IN HET OOSTEN verheft zich een skyline van hoge bergen, sommigen
met eeuwige sneeuw bedekt. Het zyn de muren van het Wilhelmina-ge-
bergte, van het Carstensz-massief. Ontzaglijke bergcoulissen, die daar in
de verte het hart van het eiland omsluiten. Een onbekend hart. In dat hart,
men weet het, leven ook mensen. Veel mensen waarschijnlijk. Er zyn vanuit
de lucht waarnemingen gedaan van een ongelooflyk vruchtbaar district,
bewoond door een menigte mensen. Het zyn de mensen uit een wonderlijke,
aangrijpend-mooi gelegen vallei op de Westelijke hellingen van het Wilhel-
mina-gebergte. Mensen, levend in het Stenen Tijdperk, enkele duizenden
jaren terug dus in de historie van onze Aarde.
Dr. De Bruyn weet iets van dat volk. H(j beleefde, toen hij tijdens We
reldoorlog H z'n vermaarde éénmans-missïe tussen de bergpapoea's ver
vulde, een avontuur van groot formaat: contact met vertegenwoordigers
van de stam, die buiten die verre, mysterieuze vallei leeft: de stam der
Dani's. Zyn hart trok er, die dag, heen. Zo het onze. Maar er was geen
kans naar dat dal te vliegen. Teveel nevel en geen toestemming van
het bestuur.
Ik heb de hellingen mogen zien, het land dat toegang tot Shangri-la
geeft, de sneeuwkappen die als witte wachters dat onbetreden gebied af
grendelen. Maar niet méér. Wij, in dat vliegtuig, zagen alleen de muren
om het dal. En we keken ernaar, zoals eens Mozes gekeken moet hebben
vanaf zyn berg naar het Beloofde Land.
DE EERSTE ZEVEN:
Twee zendelingen met
drie Bergpapoea's
en twee piloten
HET MOET EEN vreemde, ang
stige onrustige nacht in de Baliem-
vallei geweest zijn, die van 20 op 21
April van dit jaar. Daar was andere
onrust dan de normale die er altijd
is vanwege de permanente staat van
oorlog, die in dit verloren para
dijs!?) heerst. Een andere dan die
teweeggebracht door de duivels, gees
ten en demonen die de stenen-tijaper-
kers daar achtervolgen. Die leven in
de bomen, in het water en in de over
de vallei scherende vogels.
Het was de onrust, ontstaan door
de komst van een grote, onbekende
bruiprauw; men had eerder brui
prauwen gehoord en gezien, maar de
ze was niet alleen over de vallei ge
vlogen, doch neergekomen op de ri
vier in de Baliem.
Die dag rookten vele vuren op de
toppen der heuvels in de Baliem-val-
lei. Rookkolom na rookkolom steeg
op en iedere kolom was een teken,
een boodschap, een signaal. Het sig
naal van de komst van het ding uit
een onvoorstelbaar verre, totaal on
bekende wereld. De wereld buiten die
bergmuren. Het signaal, dat inhield,
dat de grootst mogelijke voorzichtig
heid geboden was. Vreemde wezens
van buiten de wereld waren aangeko
men. Wezens met een andere huid
klem", die zonderlinge dingen deden.
Dingen, die de mannen en vrouwen
van de Baliem-vallei zo zonderling
geschenen moeten hebben als de
komst van denkbeeldige Marsmensen
in onze wereld.
Die nacht was vol gerucht, vol
plannen, vol angst, vol zorg, vol ner
vositeit.
En heel die zelfde nacht zaten, er
gens op die rivier, vijf mensen uit die
andere wereld by elkaar: twee Ame
rikaanse zendelingen en twee berg
papoea's. Nee, drie ook een baby was
er bij.
Op de oever van die rivier was, en
kele uren daarvoor, het eerste zen
dingsbruggehoofd gevormd ln dit deel
van Nieuw Guinea's stenen tijdperk.
Het was de dag geweest, in het jour
naal van de leider der expeditie,
Einar Mickelson, opgetekend als: B-
day. Baliem-dag.
Na jaren van voorbereiding was
dit bruggehoofd dan eindelijk een feit.
MEN WEET HET: kort vóór We
reldoorlog n reisde de Amerikaanse
explorateur Richard Archbold naar
die vallei. Maar de oorlog riep hem
naar zijn land terug en er was slechts
een kort, onvolledig contact met de
bevolking aan de ingang van het dal.
Maar het was ontdekt en het kon in
kaart worden gebracht aan de hand
van een aantal luchtfoto's, die Arch
bold liet vervaardigen.
Tijdens de oorlog, toen een groot
aantal Amerikaanse militairen zich
aan de kust van Nieuw Guinea be
vond, werden talloze vluchten ge
maakt over datgene, wat Amerikaan
se journalisten noemden: „The hid
den valley of Sangri-la", de verbor-
fen vallei van Shangri-la. En voor
hangri-la gelieve men dan te lezen:
„het verloren Paradijs". In hoeverre
Shangri-la werkelijk een paradijs is,
zal men in deze serie artikelen kun
nen lezen.
Shangri-la kwam niet „in het
nieuws", bereikte niet de frontpagi
na's der dagbladen in Amerika en een
flink deel van de overige wereld, van
wege de mooie foto's die de Amerika
nen, er overheen vliegend, maakten.
Oólc niet door de 16-mm filmpjes, die
er op werden verschoten. Evenmin
door de verhalen, die de militairen er
over naar huis schreven. Shangri-la
werd 's werelds meest spectaculaire
vallei, toen kort na het staken der
vijandelijkheden, in 1945, een groot
Amerikaans transporttoestel boven 't
dal verongelukte. Van de 26 inzitten
den bleven er 3 in leven: twee jonge
militairen en een meisje, Margaret
Hastings.
Het was speciaal Maggie Hastings,
die in recordtijd de voorpagina's be
reikte en wel in de figuur van „blanke
koningin der jungle"Het was een
affaire, die in de USA door de kran
ten enorm „verkocht" werd, omdat
zij volmaakt paste in het beeld, dat
het Amerikaanse publiek zich van de
vallei gemaakt had. De werkelijkheid
was overigens enigszins anders. Maar
ook dat mogen wij als bekend veron
derstellen.
Na deze tragedie werd het opnieuw
stil in Shangri-la. Enkele malen
maakten Nederlanders tochten tot
aan de grenzen, men zou kunnen zeg
gen: tot aan de poorten van die lok
kende, onbekende, wonderlijke vallei.
De bestuursambtenaar Meyer Ran-
neft ging er heen, evenals de pater-,
missionaris Kammerer. De laatste
was reeds als door de Dani's ver
moord in de Nederlandse pers ver
meld, maar arriveerde na lange tijd
toch weer in het land der levenden.
Geen van beiden smaakten echter de
voldoening de vallei als eerste blanke
te kunnen doorkruisen zulks mede in
verband met de wens van het Gou
vernement van Nieuw Guinea, dat om
meer dan één reden bezwaren maakte
tegen een dergelijk avontuur.
Het zouden Amerikanen zijn, die als
eersten dit doel bereikten. Ameri
kaanse zendelingen, die zich verschei
dene jaren hadden voorbereid voor dit
doel.
Hun geduld werd volledig beloond.
Zij werden, dit jaar, de eerste blan
ken, die de wereld van Shangri-la be
traden. Zij waren het, die een der
laatste, allerlaatste „witte plekken"
op de landkaart kleurden. Na Shang
ri-la zal men lang moeten zoeken naar
een dergelijk stuk volmaakt terra in
cognita, onbekende wereld. Met de af
deling in de Baliem Vallei valt er nau
welijks meer iets te kleuren, met uit
zondering misschien van een enkele
plaats in het groene hart van Zuid
Amerika, in de buurt van de boven
loop der Amazone.
WAT WAREN DAT voor mensen,
die op 20 ApriLhet avontuur van hun
leven ingingen?
Sneeuwbergen vormen een praktisch volmaakte afsluiting van de Baliem Vallei.
Dat waren de Amerikanen Einar
Mickelson, leider van de expeditie, en
Lloyd van Stone, beiden zendelingen,
in dienst van the Christian and Mis
sionary Alliance, een Amerikaans
zendingsgenootschap.
door
ANTH. VAN KAMPEN
Van Stone, heb ik nooit ontmoet,
maar wel Mickelson. Dat was in '48
op Biak, waar dr. De Bruyn me bij
hem bracht. Ik herinner me die ont
moeting nog uitstekend. Ik had veel
over Mickelson gehoord. Van zijn
prachtig, sterk geloof. Van zijn diepe
liefde voor de mensen in het hart van
Nieuw Guinea. Van zijn moed. En van
zyn toen reeds vermaarde deskundig
heid om met stenen tijdperkers om te
gaan. Een man met een enorme, ja
renlange ervaring op dit gebied. Een
man met de reputatie van een nobel,
aaf mens. En tenslotte: een dóór en
lóór getraind jungle-loper.
Hij zag er, die dag op Biak, vuil,
vermoeid en schrikbarend ongescho
ren uit. Hij was bezig met iets te doen
aan een radio-toestel en het gesprek
dat hy voerde was nogal fragmentair.
Maar ik behield de herinnering aan
een merkwaardige persoonlijkheid,
waar een opvallende kracht van
uitging. Beslist geen gewoon man,
«een doorsnee-mens. Hy' had, ook dat
erinner ik me nog, bijzonder heldere
ogen. Maar behalve uit die ogen,
straalde uit heel zijn wezen levens
lust, enthousiasme, vitaliteit.
Zij tweeën, Mickelson en Van Stone
vlogen die morgen naar Shangri-la.
Ze bezaten een eigen vliegtuig, een
Short-Sealand van het zendingsge
nootschap, een amphibie-toestel, ge
naamd „Gospel Messenger" (hetgeen
men zou kunnen vertalen met „Koe
rier van het Evangelie"). Het toestel
werd gevlogen door de piloten Lewis
en Ülrich, eveneens Amerikanen,
eveneens in dienst van het Zendings
genootschap.
Er bevonden zich in de „Gospel
Messenger" die morgen, even voor de
start, nóg drie passagiers: drie berg
papoea's van de Wisselmeren, en wel:
Elia Gobai, evangelist, met zijn vrouw
Ruth, en de twee en een half jaar
oude baby Dorcas. Het motief hen
mee te nemen Is duidelijk: Men hoop
te het eerste contact met de onbeken
de mensen in de vallei te vereenvou
digen door in gezelschap te zijn van
enkele vertegenwoordigers van het
menselyk ras, die tenslotte aanzien-
meer uiterlijke overeenkomst met
het volk van Shangri-la zouden ver
tonen dan Amerikanen. Deze drie
bergpapoea's gingen uiteraard vry-
willig, op eigen verzoek, mee. Ze zou
den waarschijnlijk ook minder proble
men met de taal hebben, die in de val
lei gesproken werd.
In het vliegtuig bevond zich het
hoogstnoodzakelijke om uiterlijk 30
dagen in het dal in leven te blijven.
Men kon niet meer meenemen, omdat
men het vliegtuig zo weinig mogelijk
belasting wenste te geven in verband
met te verwachten moeilijkheden, tij
dens de landing op de onbekende, on
bevaren rivier. De meegenomen in
ventaris bestond goeddeels uit 2 ten
ten, een radiozendapparatuur (met
batterijen), een groot aantal kleine
schelpjes, kauries, waarvan men aan
nam, dat ze ook in Shangri-la wel als
wettig betaalmiddel zouden funge
ren, diverse medische apparaten en
geneesmiddelen, foto-toestellen, 2 16-
mm film-camera's, 2 slaapzakken, 2
geweren, 'n primus en voedsel.
EN OM 7 UUR 's MORGENS rolde
het toestel over de strip bij Hollandia;
om 7.10 was het in de lucht, en be
gon het te klimmen om de noodzake
lijke hoogte van 10.000 voet te berei
ken. Noodzakelijk in verband met de
te passeren bergen en de zware be
wolking.
Wat er omging in de harten van
Mickelson, Van Stone en in die der
bergpapoea's is niet bekend, omdat
het nergens opgetekend werd. Maar
er is weinig verbeeldingskracht voor
nodig, om dat tóch te weten. Zij allen
zullen alleen maar deze gedachte ge
had hebben: „eindelijk". Dit moment
is dus tóch eindelijk gekomen. Wij zijn
dus nu werkelyk op weg".
En omdat het mensen waren met
een groot geloof, zullen zij God ge
vraagd hebben dit avontuur te willen
zegenen, en hen te helpen bij datgene,
wat hun te wachten stond.
Wat him te wachten stond
het was op dat ogenblik nog een
open vraag.
De amphibie vloog door de enorme
nevellagen heen en kwam boven de
wolken. Om daarna linea recta koers
te zetten naar het grote doel van die
dag, die genoteerd stond als B-day.
Baliem-dag.
Na vijf kwartier kwam de pas in
zicht, die toegang geeft tot de vallei
en daarna duurde het niet lang, of de
eerste tuinen, huizen en dorpjes kwa
men in zicht. Onder het vliegtuig lag
Shangri-la. Daar lag die onbetreden,
fascinerende wereld, die reeds zoveel
gemoederen in beweging had gezet.
Daar lagen de „tabletten chocolade",
die in wezen tuin-complexen waren.
Een intensief in cultuur gebrachte
vallei, waarschijnlijk de allervrucht
baarste van heel dat reusachtige
eiland. Daar lag het stenen tijdperk,
die laatste witte plek op de globe. En
daar was de rivier zelf, de Baliem,
waarop geland moest worden.
Wat Mickelson dacht, op dat mo
ment? Dit: zal ik daar straks, over
enkele minuten misschien lopen En
zal ik daar dus het Evangelie mogen
verkondigen? Hoe zijn deze mensen...
de Dani's... Wild en vijandelijk
Mickelson was niet het type man
om op een dergelijk moment angst te
hebben, hoewel men zich zou kunnen
voorstellen, dat iemands courage, bh
het zich realiseren van wat er kort
daarop zou gaan gebeuren, ineen
schrompelt. Niet de courage van deze
Amerikaanse woudloper Gods. Hij zal
wel dit gedacht hebben: Heer, geef
ons een goede landing".
Lager en lager vliegt de „Gospel
Messenger", totdat het toestel over de
brede rivier zwenkt. De inzittenden
zien de beide oevers naar zich toe
springen, ze zien de bomen op de
oevers in omvang toenemen en ze
vragen zich af: zullen de vleugels van
de machine niet tegen die bomen aan
slaan en afknappen
De piloot cirkelt over de vallei, en
dan weer terug naar de rivier. Op
nieuw is daar het bruin zwarte wa
ter. Maar dan is daar de plaats, dia
er ideaal uitziet om een landing te
maken: een stuk Baliem-rivier, zo
recht als een boulevard. Die stukken
zijn zeldzaam als witte raven en men
moet er gebruik van maken.
Driemaal vliegt de amphibie over
die boulevard heen en de piloten ky-
ken scherp uit naar in de stroom
drijvende voorwerpen. Een daar dry
gevolgen hebben. Maar er dryft niets
op de Baliem en het besluit valt: hier
landen.
de afstand tot de wateroppervlakte
wordt snel kleiner en kleiner. Het is
nog een kwestie van enkele meters.
Dan, nog onverwachts raakte de ma
chine voor het eerst het water.
Ze springt weer op. veert als het
ware ais een gummi ba.1 op de rivier,
en sissend en bruisend springt het
water tegen het glas van de ruitjes
op. Het toestel snijdt door het water
als een mes door het deeg. Dan wordt
de snelheid minder en minder. Totdat
de „Gospel Messenger" tot rust komt.
Mr. Lewis, die de stuurknuppel ge
hanteerd heeft, weet op dat moment,
dat hij een perfecte landing heeft uit
gevoerd. Men is in de Verloren Vallei.
De Baliem Vallei is bereikt.
De horloges van de zendelingen
wijzen op dat moment 8 uur 40 aan.
En dat tijdstip is een historisch ogen
blik in de geschiedenis van de ver
kenning onzer aardbol.
In de aantekeningen van de zende
lingen vindt men deze woorden met
betrekking tot dit ogenblik:
„Praise the Lord! Glory to God!
Hallelujah!"
Het zijn de woorden, die aan B-day
zijn speciale betekenis, en misschien
mag men zeggen: zijn luister geven.
Ze vormen in ieder geval het devies
van de vorming van het eerste zen-
dings-bruggehoofd in de Baliem Val
lei, het dal der stenen tijdperkers.
Zo was het begin van deze expedi
tie.
Hen luchtfoto van
iet Nassau-gebergte
'n Centraal Nieuw
Juinea, dat gepas-
?.erd werd door de
vpeditie tijdens d<
cgtocht naar
Baliem Vallei.
Dit is de „rechte boulevard", de plaats waar de Amerikanen in April van
dit jaar op de Baliem-rivier landden. Deze foto werd later in het jaar, in
Augustus, gemaakt, toen grote stukken langs de beide oevers waren droog
gevallen, Hier vormden dus de zendelingen hun bruggenhoofdop B-day.
