Maatregelen van minister Cals om
onderwijzerstekort te bestrijden
KLANKBORD
Ingrijpende beslissingen inzake
melksaneringsregelingen
DE ZAAK-JUNGSCHLAGER
VRIJDAG 18 FEBRUARI 1955
PROVINCIALE ZF EUWSE COURANT
De bewindsman gaf geen algemeen
overzicht van zijn beleid
(Van onze parlementaire redacteur)
Het tekort aan leerkrachten by het lager onderwys is een der belang
rijkste onderwerpen geweest bij het debat dat de Tweede Kamer heeft ge
voerd over de begroting van Onderwys, Kunsten en Wetenschappen. De
minister heeft uitvoerig de maatregelen waarmede hy dit tekort tracht op
te heffen, verdedigd. Deze maatregelen omvatten op lange termyn: het
aantrekkelijk maken van de onderwijzersfunctie, het scheppen van
de mogelijkheid voor onderwijzers tot het afleggen van bepaalde universi
taire examens, bezoldiging in overeenstemming met het belang van de
functie en het maatschappelijk aanzien, het streven naar verlaging der
leerlingcnscliaal en het in ruime mate voortzetten van studietoelagen.
Voorts spreiding van de kweekscholen, voorlichting over het onderwijzers-
ambt op daartoe in aanmerking komende scholen en handhaving van de
vergoeding van reis- en pensionkosten.
Op korte termijn denkt de minis
ter aan het krachtig stimuleren van
het systeem der adoptie van kweek-
schoolklassen ook voor de Rijks
kweekscholen, het vormen van paral
lelklassen aan de kweekscholen, het
toekennen van fictieve diensttijd en
spoedopleiding van V.H.M.O.-abitu-
riënten.
Verder faciliteiten t.a.v. de militaire
dienst, het toestaan van langdurige
waarnemingen door gehuwde onder
wijzeressen en onderbreking van de
studie op de kweekscholen na de
tweede leerkring.
Tenslotte het op beperkte schaal
toelaten van kleuteronderwijzeressen
bij het eerste en tweede leerjaar van
de lagere school en eventueel een jaar
lang verplicht kleuteronderwijs en
een jaar later naar de lagere school.
Bijna twee en een half uur heeft
de minister van Onderwijs Donder
dagmiddag nodig gehad om zich te
gen de aanvallen, die verschillende
Kamerleden op zijn beleid hadden ge
daan, te verdedigen.
Minister Cals hield geen rede in
grote stijl. Hij gaf ook geen alge
meen overzicht van zijn beleid.
Minister Cals meende, dat de Ka
mer teveel in algemeenheden was
gebleven. Hij gaf toe dat de zaken
ten departemente niet altijd even
vlug gaan als wenselijk is.
Op 18 Februari, zo deelde hij
echter mede, zal de tweede on
derwijsnota ten aanzien van het
middelbaar- en het lager-tech-
nisch onderwys, verschijnen.
De Kamer verwacht allerlei onder
wijsvoorzieningen, aldus de minister,
doch tegelijkertijd verwacht zij dat
niet zoveel zal worden uitgegeven,
dat het raam van de belastingen in
gevaar komt.
De minister voelde zich als lid van
de regering eveneens verantwoorde
lijk voor de uitvoering van het Delta-
5>lan, voor de veiligheid van het ver-
ceer en voor een niet te hoge melk
prijs.
Er moet een juist evenwicht blij
ven bestaan, aldus mr. Cals.
De minister deelde mede dat aan
de staatssecretaris een ruimere taak
zal worden opgedragen.
Hij hoopte, dat men uit de tweede
ondeiwijsnota zal kunnen afleiden in
welke richting hij en de staatssecre
taris zullen koersen ter vernieuwing
van het ondeiwijs.
De verschillende vormen van on
derwijs hebben mijn aandacht, zo
ONVOLTOOIDE Ook Napoleon
schreef zijn „Onvoltooide"! Dit is ge
bleken uit een manuscript van een
onvoltooide liefdesgeschiedenis, dat
zich bevindt in de verzameling Fran
se historische documenten, aangelegd
door wijlen André de Coppet uit New
York. Op 14 en 15 Maart a.s. zal de
ze collectie, die een aantal brieven
van Napoleon I omvat, te Londen
worden geveild. Het manuscript is
het enige document, waaruit Napo
leon's jeugdige inspiratie om roman
schrijver te worden blijkt.
BESLUIT. De eigenaar van een hout
zagerij te Falkoeping in West-Zweden
heeft een kloek besluit genomen. Hij
moest teveel belasting betalen, naar
zijn mening, en gaat de zaak sluiten.
Niet voor goed evenwel. Het gehele
bedrijf zal straks met de honderd
arbeiders, die er werken weer
draaien. Maar dan in de Belgische
Congo!
DE GRACHTEN. De Amsterdamse
grachtenkwestie dempen of niet
zal nu in Amerika aan de orde ko
men. De Amerikaanse radio-repor
Christopher King zal hierover een
portage maken, waarin o.a. Prof.
Wieger Bruin en mr J. Vink (direc
teur van het Bureau Rijksdienst v
het Nationale Plan) zullen disc
siëren over deze aangelegenheid. Zo
gaat de Kaasjager-kwestie straks
dus zelfs in de Verenigde Staten spe
len
NIET VRIJ. De schoolkinderen ii
Bonn zullen het bij het bezoek van
de keizer van Iran zonder een vrije
schooldag moeten stellen. Na het be
zoek van de keizer van Ethiopië, toen
de schooljeugd wel vrijaf kreeg, kre
gen de schoolbestuurderen in Bonn
een berisping van het ministerie. Het
onderwijs had niet onderbroken mo
gen worden!
ZOUT. Aan een officieel diner in
Zwitserland, ter gelegenheid van het
bezoek van den hoogwaardigheidsbe
kleder uit Pakistan, werd zoutloos
voedsel geserveerd. De noge gast
was voor een kuur naar Zwitserland
nekomen en mocht geen zout gebrui
ken. De Zwitserse autoriteiten kon
den de zoutloze maalt'id maar math,
waarderen en clandesf;en hebben ze
toen onder tafel maar een zout-
strooier doorgegeven
verzekerde mr. Cals.
Hij zegde een aparte nota over de
lichamelijke opvoeding toe.
Ten aanzien van de spelling zeide
mr. Cals dat by de Nederlandse en
Belgische regering de wens leeft, om
te komen tot eenheid in de schrijfwij
ze van de Nederlandse taal. Met deze
eenheid zullen vooral gediend zijn het
onderwijs en het ambtelijk wezen.
Maar ook het maatschappelijk wezen
en met name de pers. Zodra hij ad-
Niezen had ontvangen zal hij de sa
menstelling van richtlijnen in het ka
binet aanliangig maken.
Hij constateerde ten aanzien van
het onderwijzerstekort dat er in Ja
nuari van dit jaar veel minder vaca
tures waren dan in 1954.
Op 16 Januari waren er van alle
plaatsen die bezet moesten zijn, op
een schaal van 15.000 leerkrachten
88 onbezet.
Het verheugde hem dat de Kamer
vertrouwen had gesteld in de midde
len, welke hjj wilde aanwenden om
het onderwijzerstekort weg te wer
ken. Wat de onderwijzerssalarissen
aangaat wees de minister er op, dat'
zij sinds de oorlog belangrijk zijn ver
hoogd. Zy moeten bezien worden in
het kader van het algemeen salaris-
beleid betreffende het overheidsper
soneel.
Een verhoging van de salarissen
van de Ulo-leraren zal in overweging
worden genomen.
Met belangstelling had de minister
kennis genomen van de opvattingen
van de A.N.O.F. inzake de verlaging
van de leerlingenschaal. Hy betreur
de, dat echter niet was aangeduid op
welke wijze de verlaging bereikt kan
worden.
Men moet, aldus mr. Cals, reke
ning houden met de budgetaire ge
volgen.
Het denkbeeld om op te lelden in
een spoedcursus tot een nieuwe acte,
achtte de minister onuitvoerbaar.
Het aantal gegadigden voor de spoed
cursussen onderwijzersacte heeft de
1200 overschreden. Daardoor zullen
in 1956 ongeveer 100 afgestudeerden
het onderwijzerscorps komen ver
sterken.
Over de mogelijkheid tot vrijstel
ling van de dienstplicht voor hen die
spoedcursussen willen gaan volgen
wordt overlegd met de minister van
Oorlog en Marine.
Het ligt niet in de bedoeling van
het kabinet op korte termijn een
voorstel in te dienen om gehuwde on
derwijzeressen weer in vaste dienst
te nemen.
Van het arbeidsverbod der gehuw
de ambtenares kan momenteel reeds
ontheffing worden verleend. De mi
nister had bezwaren tegen het zoge
naamde „half-time systeem", waar
mede noch de ouders, noch de onder
wijzers zy'n ingenomen.
In het begin van de middag had
den nog mevrouw Heroma-Meiling
(P.v.d.A.), ds. Zandt (S.G.P.), de
heer Engelbertink (K.V.P.), mejuf
frouw Tendeloo (P.v.d.A.) en profes
sor Lemaire (K.N.P.) het woord ge
voerd.
Zware sneeuwstorm m
Schotland
Vele dorpen en afgelegen boerde
rijen in Noord-Schotland zy'n geïso
leerd door een zware sneeuwstorm.
Talrijke spoor- en wegverbindin
gen zijn verbroken.
Functionarissen verklaarden, dat
op sommige plaatsen de toestand
slechter is dan een maand geleden,
toen een grootscheepse actie met
vliegtuigen moest worden georgani
seerd om afgelegen dorpen en boer
derijen vanuit de lucht te bevoorra
den.
Vele slachtoffers
van branden
Bij een brand in een blok flatge
bouwen in Montreal (Canada) zijn
Woensdagavond negen personen om
het leven gekomen. Minstens twaalf
personen liepen verwondingen op.
In Baltimore (Ver. Staten) heeft
een grote brand waarschijnlyk zes
slachtoffers geëist. Het waren
brandweerlieden, die zich op het dak
bevonden van een brandend kleding-
magazyn. Toen een muur instortte,
werden zij meegesleurd en verdwenen
zij in de vuurzee.
De Commissaris der Koningin in Zee-
land, jhr. mr. A. F. C. de Casem-
broot, opende Donderdagmiddag in
Oudélande een dorpshuis, dat behalve
een verenigingsgebouw ook een bad
huis en een kleuterschool herbergt.
Na de officiële opening werd het ge
bouw bezichtigd, waarbij vanzelf
sprekend ook een kijkje bij de kleu
ters werd genomen!
Op de foto, v.l.n.r. onderwijzeres mej.
E. van Meure, de burgemeester van
Oudélande, de heer W N. van Liere,
de Commissaris der Koningin en de
burgemeester van Ovezande, de heer
Th. J. Andriessen.
(Foto: P.Z.C
(Slot van pagina 1)
staat overleggen, waardoor kan wor
den aangetoond, dat Manoch over de
maand December een bedrag van
Rp 779 heeft ontvangen als „Pemban-
tu polisi" (politie-medewerker). Ik
word hier gewoon behandeld als een
verdachte. Jk ben meer dan 20 jaar
advocaat met een ongeschonden repu
tatie. Ik wens hierop dan ook niet uit
gebreid in te gaan".
Na het voorlezen van de tenlaste
legging verklaarde de heer Jung-
schlager: „Ik ben volkomen onschul
dig". Hij ontkende de gehele beschul
diging. Volgens de Tenlastelegging
wordt Jungschlager ervan beschul
digd op niet nader aanduide tijdstip
pen tussen souvereiniteitsoverdracht
en'30 Januari 1954 ondergrondse or
ganisaties te hebben geleid, zoals de
Apra (de Angkatan Perang Ratu
Adil van Westerling), de Nigo (Ne
derlands Indische Guerilla Organisa
tie) en de „White Eagle", of tenmin
ste opdrachten uitgevoerd te hebben
van personen, die een hogere functie
in deze organisaties bekleedden in ac
ties tegen het wettige Indonesische
fezag. Jungschlager zou in genoem-
e periode, aldus het subsidiair ten
laste gelegde, samenzweringen heb
ben gesmeed tegen de Indonesische
regering.
Na de zitting werd mr Bouman
verzocht bij de djaksa Tinggi op kan
toor te komen. Öm drie uur des mid
dags bevond hij zich nog in diens
wachtkamer.
Intussen was zyn actetas na de
zitting meegenomen door een verte
genwoordiger van het Nederlandse
Hoge Commissariaat. Mr van Deinse,
die door de politie gesommeerd werd
deze actetas af te geven! De heer Van
Deinse weigerde ae tas af te geven
aan 'n ander, dan de djaksa Tinggi,
die de tas na inspectie wederom aan
de heer Van Deinse overhandigde.
Later lu de middag werd mr. Bou
man door leden van de politie onder
leiding van een inspecteur meegeno
men naar zijn advocatenkantoor in
de benedenstad, dat doorzocht werd.
Daarna bracht men hem naar het
hoofdkantoor van de criminele re
cherche en tenslotte naar zijn eigen
flat aan de Djalan Griseh, die inmid
dels was omsingeld door enige tien
tallen recherchéurs.
Tijdens de huiszoeking in de flat
van mr. Bouman hadden de andere
bewoners van het flatgebouw moeite
hun appartementen op de bovenver
dieping te bereiken. De Braziliaanse
zaakgelastigde werd driemaal aange
houden, voordat hy zijn flat kon bin
nengaan.
In de loop van de avond werd in
het gerechtsgebouw het verhoor van
mr. Bouman voortgezet. Omstreeks
half negen vervoegde mr. Van Dein
se zich bij het gerechtsgebouw.
De djaksa deelde mede, dat nog
geen verklaringen konden worden
afgelegd.
Beroep Dominici
verworpen
Nieuw onderzoek naar
de moorden
Het hof van cassatie te Parijs heeft
het beroep verworpen van de 7"-jari
ge Gaston Dominici, die vorig jaar ter
dood werd veroordeeld op beschuldi-
g'ng van moord op het echtpaar
rummonds en hun elfjarig dochter
tje. Men verwacht, dat onmiddellijk
een nieuw onderzoek naar de moorden
zal worden ingesteld.
De verdediger van Dominici, André
Mayer, had het beroep gebaseerd op
beweerde onregelmatigheden in cd
procedure bij 't eerste proces. Zo ver
klaarde hij, dat het publiek voor het
overvolle gerechtsgebouw te Digne
indertijd het requisitoir van de aan
klager had kunnen horen, omdat dit
via een geluidswagen was uitgezon
den.
Wellicht hadden, zo meende de ad
vocaat, de juryleden zich door het ge
praat van vrienden en bekenden, die
in strijd met het gebruik het requisi
toir hadden gehoord, laten beïnvloe
den.
De openbare aanklager bij het hof
van cassatie antwoordde hierop, dat
de aanklager in Digne indertijd zijn
requisitoir voor een microfoon had
uitgesproken, omdat hy zich anders
tengevolge van een pijnlijke keel. niet
voor de jury verstaanbaar had kun
nen maken. Bij ongeluk was het ge
sprokene echter ook buiten het ge
bouw uitgezonden, doch dit was niet
de schuld van de rechter geweest.
De openbare aanklager verklaa:
tenslotte dat een nieuw onderzoek
naar de moorden niet zal worden be
lemmerd.
Te Freetown, de hoofdstad van de
Britse kolonie Sierra Leone (West-Afri-
ka), zijn bij botsingen tussen stakende in
heemsen en politie, zes inheemsen
dood, terwijl aan de zijde der politie een
blanke officier het leven liet.
Sinds vier dagen staken de ledfen van
het algemeen vakverbond om looneisen
kracht bij te zetten.
MINISTER ZIJLSTRA HEEFT BEZWAAR TEGEN AANTAL BEPALINGEN
Verbruiker moet vrije keus hebben
uit drie slijters in een wijk
De minister van economische zaken, prof. dr. J. Zijlstra, heeft uit het
cogpunt van algemeen belang overwegend bezwaar tegen een aantal be
palingen, die in enkele melksaneringsregelingen voorkomen. Hij is voorne
mens deze bepalingen onverbindend te verklaren op grond van de hem
daartoe bij art. 6 van het kartelbesluit toegekende bevoegdheid. Verwacht
wordt, dat de maatregelen van minister Zijlstra in de Staatscourant
van 2 of 3 Maart a.s. zullen worden gepubliceerd.
De beoogde bepalingen zy'n:
A. Bepalingen dat per wijk of sec
tor slechts één slijter werkzaam is en
de verbruiker slechts door bemidde
ling van de regelings- of sanerings
commissie een andere slijter kan
worden aangewezen. De minister
meent dat in de regel een vrije keuze
uit drie slijters gelaten zal moeten
worden. Slechts in bijzondere geval
len en onder bijzondere waarborgen
acht hij het aanvaardbaar, dat een
saneringsregeling uitzonderingen op
deze regel mogelijk maakt.
B. Bepalingen inzake permanente
afdracht van het geheel of een ge
deelte van de winst, evenredig aan de
omzet, bestemd om vroegere inbreng
of overneming van contingent enz.
te honoreren. Dit dient volgens de
minister zo nodig te geschieden door
een overeenkomst van koop en ver
koop, waarby het als vergoeding be-
In het paleis te Soestdijk heeft Ko
ningin Juliana Donderdagmiddag de
Australische premier, Robert Gordon
Menzies, ontvangen, die met H. M. de
lunch gebruikte. Zoals bekend, brengt
de Australische bewindsman op het
ogenblik een officieel bezoek aan ons
land.
Koningin Juliana met haar Australi
sche bezoeker.
paalde vaste bedrag eventueel in ter
mijnen kan worden betaald.
C. Bepalingen omtrent zgn. exclu
sief economisch verkeer, meer in het
bijzonder het verbod tot levering van
melk aan niet-aangeslotenen by de
saneringsregelingen.
D. Bepalingen inzake verplichte
aanbieding van tz verkopen melk-
detailhandelsondememingen aan sa
neringscommissies. Minister Zijlstra
acht deze bepalingen slechts aan
vaardbaar, indien de verkoper bij het
niet doorgaan van een dergelijke
transactie volledig vrijheid van han
delen met derden behoudt.
E. Het zgn. kettingbeding: de ver
plichting van de verkoper van een
onderneming om de koper contractu
eel te binden, eveneens aan de sane
ring deel te nemen.
Over de voorgenomen onverbin-
dendverklaring van deze bepalingen
hebben enkele hoofdambtenaren van
het ministerie van economische zaken
kortgeleden met de betrokkenen van
gedachten gewisseld, teneinde de sa
neringscommissie de gelegenheid te
bieden haar regelingen vóór de af
kondiging van de maatregel in de
Staatscourant, aan de eisen van het
algemeen belang aan te passen.
Minister Zijlstra acht het noodza
kelijk, dat gewaarborgd wordt, dat
de vruchten van de verkregen ratio
nalisatie van het distributie-appa
raat in de vorm van kostenverlaging
niet alleen aan de samenwerkende
slijters, doch tevens aan de afnemers
ten goede komen. De bewindsman
meent, dat verwacht mag worden dat
reeds op korte termijn tenminste 50
procent van de verkregen kostenbe
sparing wordt doorgegeven aan het
publiek.
ONDERWIJSDEBAT IN TWEEDE KAMER
Het Wereldgebeuren
Niet stabiel
Christian Fineau, die op het punt
staat eerste minister van Frank
rijk te worden, is een ruim vijftig
jarige man, die een vakverenigingscar
rière achter de rug heeft Via de soci
alistische vakbeweging en ook als
medewerker aan het socialistische
dagblad ..Le PeupJe" kwam hij naar
voren. Een politieke rol van betekenis
begon hij pas te spelen in de Franse
verzetsbeweging.
Hij heeft het als illegaal werker be
staan naar Londen te ontsnappen,
toen met opdrachten naar Frankrijk
terug te keren, na zijn arrestatie op
nieuw naar Londen te ontsnappen,
vervolgens weer naar Frankrijk terug
te keren en daafna was het geluk niet
meer met hem.
Hij kwam terecht in het interne
ringskamp Buchenwald. Na de bevrij
ding was hij enige malen minister.
Zijn grote belangstelling ging uit naar
finantiële en defensie-problemen.
Deze vastberaden en toch rustige fi
guur zal nu waarschijnlijk leider
van de Franse regering worden.
Wanneer de voortekenen niet bedrie
gen dan wordt dat echter, niet de meer
stabiele regering, waarop geheel
Frankrijk hoopt.
Het is namelijk aan Pineau niet ge
lukt een stevige parlementaire meer
derheid te vinden voor zijn program,
dat wel enige socialistische tendenzen
heeft, maar dat toch niet uitgesproken
socialistisch is.
Pineau wil de buitenlandse politiek
van het kabinet Mendès-France voort
zetten, ook wat betreft Indo China en
Afrika. Hij wenst snelle ratificatie van
de Parijse accoorden, welke de herbe
wapening van Duitsland regelen en hij
wil uitbreiding van de economische sa
menwerking tussen de Westeuropese
landen.
Wat de binnenlandse politiek aan
gaat, heeft hij op zijn program staan
een verbetering van de minimum-lo
nen en ambtenaarssalarissen maar het
is nog niet zeker of het tot een direc
te loonsverhoging van 4 5 pet. zal
komen.
Pineau wil voorts een herziening
van het belastingstelsel in die zin, dat
leiders van bedrijven niet langer als
een soort assistenten van de belasting
ontvangers behoeven op te treden.
Tot zover enkele punten van het re
geringsplan. Over de vraag of
Pineau vandaag in de Franse Na
tionale Vergadering een voldoend aan
tal stemmen bijeen zal krijgen voor
zijn „toelating" verschillen in Parijs
de meningen. De meerderheid van de
Gaullisten heeft geen vertrouwen in
Pineau. Ze vrezen, dat hij jegens de
Noordafrikaanse nationalisten te toe
geeflijk zal zijn.
De gematigd conservatieven en con
servatieven zijn tegen Pineau omdat
zijn program te socialistisch zou zijn.
Deze conservatieven kunnen stellig
wel 130 stemmen tegen Pineau bij
elkaar brengen.
Steun krijgt Pineau voornamelijk
van drie partijen, namelijk de socialis
tische, de radicale en de volksrepubli-
kemse (r.k.).
Er zijn echter in de socialistische
en in de radicale groep verschei
dene lieden, die het niet met het
program van Pineau eens zijn en daar
mee rekening houdende, zijn politieke
waarnemers aan het „neuzen tellen"
gegaan.
Ze kwamen tot de conclusie, dat
Pineau misschien wel een heel kleine
meerderheid kan behalen als hij de
goedkeuring van de Nationale Verga
dering vraagt voor zijn kabinet, maar
dat hij daarna vrij spoedig in grote
moeilijkheden zal geraken als hij de
herbewapening van West-Duitsland,
meer soepelheid jegens de Noordafri
kaanse nationalisten enverhoging
van de lonen aan de orde zal stellen.
Men za! het -er dus op moeten hou
den, dat aan het kabinet Pineau geen
lang leven beschoren is.
Christian Pineau.... staat volgens de
politieke waarnemers niet sterk.
Atoomproeven in de
Verenigde Staten
Leden van de Amerikaanse commis
sie voor atoomenergie en functiona
rissen van het ministerie van defen
sie zyn bijeen geweest om te beslissen
of de weersomstandigheden toestaan
een begin te maken met de eerste
atoomproefnemingen in 1955. De
proefnemingen zijn reeds driemaal
uitgesteld als gevolg van ongunstige
weersomstandigheden.
De mogelijkheid bestaat dat de eer
ste ontploffing heden. Vrijdag, voor
het aanbreken van de dag. tot stand
wordt gebracht. De voorbereidingen
voor een tweede proefneming zouden
dan ook gereed zijn.
Volgens autoriteiten is er alleen bij
de eerste proefneming bijzonder ge
vaar voor zogenaamde atoomstraling.