CHIEF WHIP
Tegen de winter verschijnen de
mooie houtzwammen
IS ER EEN WARMTEGRENS
VOOR VLIEGTUIGEN?
OP IEDERS LIP!
NIEUWS UIT DE KERKEN
10
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 3 DECEMBER 1954
ONDER ZEEL ANDS HOGE HEMEL
Novemberwandeling in de Manteling
Werkelijk deze Novemberdag met de open blauwe hemel Is aangenamer,
dan menige dajj in Juli.
Blauw is ook de zee, maar donkerder, en boven de horizon hangen witte
wolkjes in lange ryen.
De neergestorte bunkers liggen ver op het strand; ze vloeken met kleur
en lijn in dit spel van warme tinten, het gele strand en de groene planten-
laag over de golvende duinen. Ze brengen een sfeer van verwoesting in een
harmonische omgeving.
Er liggen veelkleurige scbelpenranden evenwijdig met donkere lijnen
van aangespoelde wierhopen.
Wanneer we tussen een palenrij doordringen, staan we opeens voor een
wonderlijk mooi groepje van steenlopertjes.
Welgeteld staan er negen en twin
tig met de kopjes ingetrokken, de
bolle lijfjes stijf op de rode pootjes
gedrukt. We naderen heel voorzich
tig, maar onze lange schaduwen glij
den ver vooruit het dappere klusje
tegen. Want dapper zij ze, we kunnen
ze tot op zes meter naderen op dit
open strand en in die tijd verplaatsen
ze zich slechts enkele decimeters. Ja,
twee exemplaartjes hebben zelfs de
moed van ver in onze richting vlie
gend zich bij hen te voegen. Intussen
draaien ze dooreen met kleine dans
jes of met snelle dribbelpasjes, lopen
naar het water, maar hollen sneller
terug, als de schuimranden van de
golven over het strand in dunne vlak
ken uiteenvloeien. Dan vliegen ze
opeens met een zwaai weg, gedurig
öf hun ruggen die zwart zijn, öf de
blanke onderkantoen van hun vier.
ken naar de zon kerend.
Over de duinen, waar zich na de
myxomatose-plaag weer verse sporen
van konijntjes beginnen te vertonen,
dringen we door in de bossen van de
Manteling, onder de kruipvormen van
de eiken door naar de meer naar
binnen liggende groepen van hogere
bomen. Overal hangen de lange slier-
ten van korstmossen fris van de
schors of is deze bedekt met koper
groene ronde plakkaten.
De Zwammen
Meer naar de landzijde nog, waar
vormloze of misschien beter gezegd,
véélvormige stronken, aangeven,
waar vroeger machtige bomen heb
ben gestaan, is het domein van de
winterse zwammen, de taaie vaak
met veel water doordrenkte boom-
zwammen.
Niet alleen, dat deze taaie voor
werpen veel duurzamer zijn, dan de
veel schoner geverfde zomer- en
herfstzwammen van de bodem, vele
van hen hebben de eigenschap meer
dan één jaar, ja soms tientallen ja
ren oud te kunnen worden. Elk jaar
groeit dan een nieuwe myceliumlaag
onder de oude, bedekt de onbruik
baar geworden, de ledige laag spo-
renbuisjes en in deze onderste laag,
vormen zich dan weer nieuwe buis
jes, nu weer gevuld met sporen, die
bij rijpheid op het minste zuchtje
ver van hun geboorteplaats zullgn
worden gevoerd.
Een heel bekende zwam is de
doolhofzwam, Daedalus quercina,
(Advertentie.)
^gj
1 TWEE JAAR VERZEKERD TEGEN VERLIES EN DIEFSTAL
Speciaal adres voor
INDUS horloges:
Fa. HACKENBERG
Nieuwe Burg 6 - Middelburg.
een eikenbewoner dus. We vinden
hem ditmaal niet als gewoonlijk
in halve-maanvorm tegen een
stam maar boven op een afge
zaagde stomp. Met dit verschil,
dat de zwam nu gelegenheid heeft
alzijdig uit te groeien; hij heeft
daardoor de vorm aangenomen
van een vlakke schotel op een
centrale voet. De naam doolhof-
zwam ontving deze houtpadde
stoel, omdat de sporen ontstaan
tussen korte plaatjes, die zo ge
groepeerd zijn, dat ze een doolhof
patroon vormen.
Tot de echte plaatjeszwam beho
ren de waaiertjes of schelpjeszwam-
men, die zich graag op afgebroken
takjes vestigen. Natuurlijk zijn er
diverse soorten elfenbankjes, vlakke
paddestoelen, die ringen van kleuren
vertonen. Deze behoren tot de gaat-
jeszwammen. Een boomstronk schijnt
wel geheel met deze elfenbankjes
bezet, maar de vlakke stoeltjes zet
ten zich naar beneden voort in brui
ne, glibberige lappen, die als een
korst over de stam liggen. Dat ver
raadt dat ze tot de trilzwammen be
horen. Deze zwammen zien er gelei
achtig uit, ze voelen onaangenaam
aan. De Judas-oor, die zoveel op
duinvlieren staat moet men er ook
toe rekenen. Ze kunnen sterk uitdro
gen, maar het eerste het beste re
genbuitje doet ze weer tot hun oude,
frisse staat opzwellen.
TWEEDE BARRIÈRE
Verdere snelheidstoename wordt
zeer moeilijk
(Van een luchtvaartmedewerker).
Nu de vliegtuigen door de zogenaamde geluidsmuur zjjn gebroken en
het er uit ziet of het bouwen van nog snellere vliegtuigen slechts een
kwestie is van tijd. komt een tweede barrière in zicht, die de verdere snel
heidstoename moeilijk of wel geheel onmogeiyk zal maken. We doelen
hier op de zogenaamde warmtegrens, de snelheidsmaat, welke wordt
gesteld door de verwarming van het vliegtuig als gevolg van de wiqjving
op de huid van romp en vleugels. Niet dat de luchtvaart al zo ver is. De
problemen worden echter al van tevoren onderkend, evenals professor
Ernst Mach, een beroemd Oostenrijks natuurkundige, di© stierf in een tijd
dat het sneiste vliegtuig een snelheid haalde van 160 kilometer per uur,
zich al bezig hield met supersonische vluchten.
lucht zou doen smelten of al voordien
de temperatuur in het vliegtuig zo
hoog zou doen oplopen, dat niemand
er m leven kan. Het gaat met de
warmte ook al net als bij het geluid.
De moeilijkheden zrjn er inderdaad,
maar dat deze moeilijkheden aan de
vérdere ontwikkeling een halt zouden
toeroepen, is misschien wel mogelijk,
maar riiet erg waarschijnlijk.
In de eerste plaats is de wrijving
ook weer afhankelijk van de dicht
heid van de lucht. Een vliegtuig, dat
op zeeniveau vliegt met een snelheid
van tweemaal die van het geluid,
wordt uitwendig verwamd tot 266°C.
Vliegende met dezelfde snelheid op
een hoogte van 10.000 meter zal de
Hoewel professor Mach, die
slechts het prille ontstaan van de
luchtvaart mocht beleven, de conse
quenties van zijn theorie voor de
luchtvaart nog niet zag, waren er
later genoeg geleerden, die voorspel
den dat een vliegtuig ide geluidsgrens
nooit zou doorbreken. De snelheid van
het geluid was inderdaad een grens,
vandaar de woorden geluidsgrens en
;eluidsbarrière. Tot hier toe kon men
.;omen. Werden de vliegtuigen nog
sneller dan sprongen ze uit elkaar,
zodat het verder opvoeren van de
snelheid zinloos was.
In zekere zin hadden die geleerde
voorspellers gelijk.. Er zyn vele vlieg
tuigen op of in de buurt van de ge
luidsgrens uit elkaar gevlogen. Men
is er echter niet van teruggeschrok
ken. Men heeft de vliegtuigen eenvou
dig sterker gemaakt en dan konden
ze wèl sneller vliegen dan het geluid.
De projectielen, die door kanonnen
worden afgeschoten en die zich ook
veel sneller bewegen dan het geluid,
springen toch ook niet uit elkaar?
Zo is het min of meer ook het ge
val met de warmtegrens. De grens,
die aan de snelheid wordt gesteld om
dat sneller vliegen het metaal van het
vliegtuig door de wrijving van de
Spoorwegstremming
Moerdijk.
In verband met werkzaamheden aan
de spoorbrug over het Hollands Diep
zal het treinverkeer over Moerdijk-
brug op 5 December a.s. weer ge
stremd zijn. Ter vervanging van de
treinen zullen autobussen rijden. De
stremming duurt van 6 uur tot half
vijf en zal bij ongunstige weersom
standigheden niet doorgaan.
huid van het vliegtuig niet warmer
worden-dan 144° C. Hoe hoger men
dus vliegt, des te minder laat de
luchtwrijving zich gevoelen.
Aangezien men mag aannemen, dat
de vliegtuigen in gelijke mate aan
hoogte zullen winnen als ze in snel
heid toenemen, is het al heel moeilijk
om van een warmtegrens te spreken,
die de vliegsnelheid zou beperken. Bo
vendien kan men zeer snelle vliegtui
gen bouwen van een hittebestendig
materiaal, titanium bijvoorbeeld. Mis
schien wel van een plastische glas
soort waarvan óók al sprake is, dan
Een beroemde paddestoel zoeken
we te vergeefs, hoewel we nagenoeg
elke eikenstam er op onderzoeken.
De paddestoel heeft een tekenende
naam: biefstukzwam en hij draagt
die niet voor niets. Graag werkt hy
zich te voorschyn uit een holte in
een eik, hy is gehecht aan een korte
steel, vlak en bruinrood van kleur.
Snijdt men hem door, dan ïykt het
er op of men vlees heeft doorgesne
den, zo bloedrood ziet de zwam er
van binnen uit. Dit vlees is mooi
egaal, als biefstuk en liefhebbers
vinden, dat men hem ook op dezelfde
wyze kan toebereiden, men bakt hem
in de koekepan. Maaral komt de
biefstukzwam in de Manteling voor,
we zien er geen enkele.
Wel vinden we onder de eiken de
afgevallen bladeren en daarop de
fraaie knikkergallen. Sommige glad
en wat rood gekleurd, andere hobbe
lig en groengeel van tint. De knik
kers zyn nog gaaf, wat betekent,
dat de er in wonende larfjes mis
schien wel reeds in poppen zyn ver
anderd, maar dat de volwassen gal-
wespen de woning nog niet hebben
verlaten. Het is altijd nog een puzz
le, hoe de verschillende galwespen er
in slagen steeds weer aezelfde woe
keringen in de bladeren teweeg te
brengen, die bij de soort behoren.
Maar het is heel goed, dat er dingen
overblijven, waarvoor de mens met
bewondering moet blijven stilstaan.
wel van enig, nog uit te vinden, ma
teriaal dat zeer goed tegen grote hit
te bestand is en da^ bijzonder isole
rend werkt, om te voorkomen dat de
door de luchtwryving ontwikkelde
warmte naar het binnenste van het
vliegtuig kan doordringen.
Tenslotte is er nog een mogeiykheid
om de vliegtuigwand te koelen met
koelinstallatie. Sommigen zeg
gen dat er een grens wordt gesteld
als de energie, nodig voor de koeling,
gelgk wordt aan die, nodig voor de
voortstuwing. Het kan waar zijn,
maar er is echter evenveel reden om
aan te nemen dat ook dit een slag in
de lucht is.
Overigens zijn deze problemen nog
niet direct aan de orde. De snelheids
limiet wordt voorlopig nog gesteld
door de voortstuwingskracht van de
motor. De snelste vlucht, die tot nog
toe werd gemaakt door de Ameri
kaanse majoor Charles Yeager in een
experimenteel rakettenvliegtuig, de
Bell X-1A is 2500 kilometer per
uur. Deze vlucht, die op een hoogte
van circa 20.000 meter werd ge
maakt, duurde althans wat de re
cord-snelheid betreft, slechts 4% mi
nuut. Ofschoon in dit vliegtuig wel een
koelinstallatie is aangebracht om de
stuurhut te koelen, is de warmteont
wikkeling door de luchtwrijving toch
niet van dien aard, dat het metaal
van de vliegtuigromp of de vleugel
er van heeft te lijden.
Het warmst worden raketten die
uiteraard de grootste snelheid heb
ben. De Amerikaanse Viking-raket,
die een snelheid haalt van 6500 kilo
meter per uur, wordt verhit tot onge
veer 550 °C. Naarmate de raketten
nog sneller worden zal men ook de
materialen wel vinden, die bestand
zyn tegen een hogere temperatuur!
50
stuks
f 2.50
In spéciale
Geschenkverpakking
Administrateur stichtte
brand met kasboeken.
De Haarlemse rechtbank heeft gis
teren een 34-jarige administrateur, P.
F. M. T. uit Zaandam wegens brand
stichting veroordeeld tot twee jaar
gevangenisstraf met aftrek van voor
arrest.
In de nacht van 6 op 7 Juli woedde
:n grote brand in een showroom en
garage op de hoek van Zuiderkerk
straat en Savornin Lohmanstraat te
Zaandam. Een familie, bestaande uit
zes personen, wonende boven de
showroom, kon zich met moeite in
veiligheid stellen. Aanvankelijk was
de oorzaak onbekend maar ria een
week werd de administrateur, die
aandeel had in de leiding van het ga
ragebedrijf, verdacht van brandstich
ting. Hij verklaarde kasboeken te heb
ben willen verbranden erf een bran
dend papiertje by deze boeken te heb
ben gelegd.
Klaar voor aflevering aan de Ameri
kaanse luchtmacht staat hier een lan
ge rij Super Sabre-straaljagersde
eerste Amerikaanse jagersdie de
geluidsgrens in een horizontale vlucht
kunnen doorbreken. Een nieuwe order
van 100 mïlloen dollar voor de bouw
van een volgende serie Super Sabres
werd onlangs bij de North American
Aviation geplaatst.
Dodelijke aanrijding
bij Oegstgeest.
De Haagse rechtbank heeft de aan
nemer K. M. uit Broek op Langendyk
veroordeeld tot zes maanden gevan
genisstraf. De eis was één jaar en
ontzetting uit de rijbevoegdheid voor
de tyd van vijf jaar. M. heeft in de
nacht van 19 op 20 April 1954 als be
stuurder van een vrachtauto een bot
sing veroorzaakt met een kleine per
sonenauto, waarin vier personen wa
ren gezeten.
De gevolgen waren ontzettend. De
personen-auto, die onder de vracht
auto terecht kwam, vloog in brand.
Drie van de inzittenden kwamen in
de vlammen om, de vierde overleed
later aan de bekomen verwondingen.
Schilderij van Rembrandt
niet verkocht
Op een kunstveiling in Dordrecht
is een door verschillende experts aan
Rembrandt toegeschreven schilderij,
getiteld „Herderinnetje in het woud",
aan bod gekomen. Het herderinnetje
zou Rembrandt's zuster Lysbeth kun
nen zijn. Voor idit schilderij bestond
niet de belangstelling die men er voor
verwacht had. Het werd ingezet op
5000,maar aangezien dit bedrag
door niemand geboden werd, besloot
men het stuk op te houden.
„Dvora" op New Foundland
aangekomen.
De 535 ton metende Britse treiler
„Dvora" is er Woensdag in geslaagd
St. Johns op New Foundland te berei
ken. Het schip heeft een week lang
zonder brandstof hulpeloos rondge
dreven in zware stormen op de At
lantische Oceaan, tot een kotter va
de Amerikaanse kustwacht er in
slaagde een verbinding tot stand te
brengen en brandstof over te pompen.
Tevoren waren pogingen van de kot
ter om de „Dvora die op weg was
van Liverpool naar Sydney in Nieuw-
Schotland, op sleeptouw te nemen
mislukt
Kanselboodschap te Tzummarum
In de Hervormde gemeente van Tzumma
rum en Firdgum is kort geleden een kan
selboodschap van de kerkeraad voorgele
zen naar aanleiding van verwarringen en
tegenstellingen, die in het dorp zyn ont
staan, doordat pogingen, om te komen tot
een interkerkelijke kleuterschool, mislukt
zijn.
„Deze mislukking", zo wordt in de
boodschap gezegd, „heeft by velen, zowel
vrijzinnigen als rechtzinnige^ ook het ver
trouwen in de kerkelijke samenwerking ge
schokt. Als kerkeraad zijn wij van begin af
aan by deze kwestie betrokken geweest.
Ook in ons midden zyn daardoor moeilijkhe
den ontstaan. Onder leiding van de kerkvi-
sitatoren is dit alles open en eerlijk uitge
sproken. Veel misverstanden over de juiste
gang van zaken zyn daardoor uit de weg
geruimd."
De kerkeraad zegt vervolgens dat hij deze
mislukking ten zeerste betreurt, niet alleen
om de nadelige gevolgen, maar ook om het
eigen aandeel in de schuld. „De eenheid van
kerkeraad en gemeente hebben wij veel te
vaak uit het oog verloren, zodat het steeds
meer een zaak van besturen en verenigingen
werd."
„Wanneer in de komende maanden de
kerkeraad voor nieuwe beslissingen wordt
gesteld zal er ruimschoots gelegenheid zyn
om metterdaad te tonen, dat men elkander
niet wil loslaten", aldus de boodschap, die
besluit: „Wij hebben veel geleerd door deze
stap terug en wij verwachten daardoor nu
des te beter een stap vooruit te gaan. Dat
zal echter alleen gaan, wanneer gij als ge
meente achter ons staat. Alleen zo zal er
uit deze mislukking toch iets goeds te voor
schyn kunnen komen."
Kerk en herbewapening
Tweehonderd predikanten, die lid zijn van
de „Kerkelyke broederschap in het Rijn
land", hebben te Leverkusen een bijeen
komst gehouden, waar zy de volgende ver
klaring hebben uitgegeven.
„Door de conferenties van Londen en Pa
rijs heeft de Westduitse Bondsregering zich
opnieuw vastgelegd op de door haai- gepro
clameerde „Politiek van de kracht."
Weliswaar heeft zij te Londen een politie
ke beginselverklaring afgelegd, waarin
wordt gezegd, dat zy alle handelingen ach
terwege zal laten, die niet in overeenstem
ming zijn met het uitsluitend defensief ka
rakter der beide verdragen (nl. Noord At
lantisch Pact en Overeenkomst van Brus
sel), doch deze verklaring verandert niets
aan het feit, dat West Duitsland door zyn
inschakeling in het Nato-verband gaat deel
nemen aan een militair bondgenootschap,
dat in wezen tegen de staten van het Oos
ten van Europa gericht is. Daarmede geven
wij in onze speciale Duitse situatie zelf elke
mogelijkheid pry's om te protesteren tegen
de bewapening van Oost-Duitsland.
Wij kunnen slechts herhalen wat synodes
van Evangelische Kerken in Duitsland en
wat vrije kringen in onze kerk altyd weer
hebben uitgesproken, dat nl. in de huidige
situatie een „Politiek van kracht", die we
zenlijk gefundeerd is in militaire supexiori-
teit, de vijandschap tussen de staten slechts
kan verdiepen, het wederzyds wantrouwen
doorlopend zal doen toenemen en de vrede
niet zal dienen, maar de bodem voorbereidt
voor een gewelddadige oplossing.
De toespitsing der situatie dwingt ons
thans tot de verklaring, dat wij deze weg
om des gewetens wil moeten afwijzen en
onder de gegeVen omstandigheden een op
roep, om aan de militaire dienst deel te ne
men, niet kunnen volgen. Wy beroepen ons
hierby op de grondwet, die (in Art. 4 sub 3)
elke burger het recht toekent de krygs-
dienst met de wapenen op grond van zijn
geweten te weigeren. De komende militaire
wetgeving kan dit grondrecht niet inperken.
In elke beperking moeten wy een schending
van art. 19 sub. 2 van de grondwet zien,
volgens hetwelk in geen enkel geval een
grondrecht door een of andere wetgeving
in zyn wezen mag worden aangetast.
In deze verklaring betrekken wy ook de
opgroeiende kinderen. In art. 6 van de
grondwet ligt het recht de rouders veran
kerd. Volgens dit artikel mogen kinderen
alleen dan tegen de wil der ouders en op
voeders op grond van een wet, van het ge
zin gescheiden worden, als die ouders en/of
opvoeders tekort schieten of de kinderen in
ander opzicht met verwaarlozing worden
bedreigd. Een oproep aan minderjarigen
voor de militaire dienst zou, op grond hier
van, derhalve slechts met toestemming van
ouders en opvoeders kunnen opgevolgd wor
den.
Wij predikanten zullen onze gemeenten
van ons standpunt op de hoogte stellen en
aan onze gemeenteleden vragen, of zij zich
aan onze houding willen conformeren. Onze
ambtsbroeders vragen wy, of zy niet, terwil-
le van hun dienst aan het Evangelie met
ons dezelfde beslissing willen nemen.
Deze verklaring doen wij toekomen aan
de Bondsdag, aan de Bondsraad, aan de
president van de Bondsdag, aan de regering
en de politieke partyen als de verantwoor-
delykste draagsters van de overheidsmacht
en daarmede van de openbaarheid. Wy koes
teren de hoop, dat het voor een bezinning
over de politieke weg van ons volk, nog
niet te laat is."
Ook in Zweden staat men voor het probleem
nieuwe kerken te moeten bouwen. De reus
achtige gemeenten van Stockholm, die in de
city een aantal kerken hebben, maar in de
nieuwe buitenwijken practisch geen, terwyl
juist daar de leden der kerk wonen, staan
voor.de noodzakelykheid aan de periferie
tien kerken te moeten bouwen. Daarby richt
Zweden zich meer, zoals reeds in Zwitser
land geschiedt, op een type van „tussen-
kerk", dat voor no gtal van andere doelein
den geschikt moet zyn dan alleen voor de
eredienst. Een zelfde verschynsel doet zich
in de groeiende steden in ons land voor,
waar men de kerk tevens tot het sociale
ontmoetingspunt in de week (en op Zon
dag) voor de gemeente wil maken.
Ds. Toornvliet en Thijs Booy
Zoals bekend is, ds. G. Toornvliet, gere
formeerd studentenpredikant te Leiden,
enkele weken geleden voorgegaan in
een kerkdienst in de Nederlands-Hervorm
de Gemeente van Zutphen by de inzegening
van het huwelyk van Thys Booy, secretaris
van H.K.H. Prinses Wilhelmina. Naar aan
leiding hiervan heeft thans de classis Kol-
lum der Gereformeerde kerken een klacht
ingediend by de kerkeraad van Leiden en
by ds. Toornvliet zelf. De classis meent
namelyk, dat ds. Toornvliet buiten zyn be
voegdheid is gegaan door het woord te be
dienen in een andere kerk. Naar wy verne
men, heeft de kerkeraad van Leiden reeds
meer klachten ontvangen over deze aange
legenheid.
Theologische studenten bijeen.
De „verenigde studenten in de theologi
sche faculteiten in Nederland", waarby
de theologische studenten van alle fa
culteiten der Rijksuniversiteiten in ons land,
de Gemeentelijke en de Vrije universiteit té
Amsterdam, de R.K. universiteit te Nyme-
gen, de Theologische scholen van de Geref.
Kerken te Kampen de Chr. Geref. kei-ken
te Apeldoorn en de Vrije Evang. gemeenten
en het Oud-Katholiek seminarie te Amers
foort zijn aangesloten, zullen in de eerste
week van Januari te Kampen in het gebouw
van de Theol. hogeschool der Geref. Ker
ken een congres houden, waarby het stu
dentencorps dezer hogeschool „F.Q.I." als
gastvrouwe zal optreden.
De deelnemers zullen by de burgery wor
den ondergebracht en ook gelegenheid ont
vangen met het Kamper studentenleven
kennis te maken. Als referenten zullen op
treden de heren prof. dr. C. W. Moennich
(Evang. Luth.) hoogleraar aan de Gem.
universiteit te Amsterdam over „Vier gTO-
te exegeten uit de historie", prof. dr. P. A.
H. de Boer, hoogleraar aan de R. U. te Lei
den over „De methode en mogelykheden
van de exegese", prof. dr. A. A. van Ruler,
kerkelyk hoogleraar der Ned. Herv. kerk
aan de R. U. te Utercht over „De methode
en mogelijkheden van de dogmatiek" en
prof. dr. W. Grossouw, hoogleraar aan de
R.K. universiteit te Nymegen over „Func
tie van de exegese en van de dogmatiek in
de R.K. kerk", de hoogleraren De Boer en
Van Ruler zullen voor het forum der deel
nemers met elkander van gedachten wisse
len.
