Emeritus-predikant stelde eerste
Chinese woordenboek samen
Baby-onderzeeboot - kleinste
Amerikaanse oefenschip
SCHEVENINGSE SCHIPPER VOOR
SMOKKELAAR AANGEZIEN
GRIEKS VOLKSFRONT BOEKTE
GROTE SUCCESSEN
WOENSDAG 24 NOVEMBER 1954
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
TAAL ZONDER ALFABET
Uitzonderlijk moeilijke taak
(Van een speciale verslaggever)
Wanneer een auteur een Chinees Nederlands sprekend ten tonele voert,
ls het gewoonte de zinsconstructie on-Nederlands te verdraaien. Inplaats
van „Wei Se Tong is een radio-medewerker", zal men hem bijvoorbeeld
„Wei Se Tong medewerker radio is" laten zeggen. We hebben er lang naar
gespeurd om te ontdekken, waar deze wonderlijke gewoonte vandaan kwam.
We kunnen nu zeggen er achter gekomen te zijn. Een 92-jarige Utrechter
heeft 't ons duidelijk gemaakt: de uitzonderlijk vitale heer J. A. Broers,
emeritus-predikant van de Hervormde Kerk, die juist deze week gereed zal
komen met zijn „Nederlands-Chinese lexicon", het eerste Nederlands-Chi-
nese verklarend woordenboek in onze taai-geschiedenis.
Door hem hebben we in een boeiend
gesprek, dat wat ons betreft nog uren
langer had mogen duren, begrepen
dat die ver-Nederlandste Chineze-
teksten waarheidsgetrouwer zijn dan
de auteurs zelf waarschijnlijk vermoe
den.
Als een Chinees namelijk wil spre
ken over zijn ringvinger, dan zegt hy
„been naam vinger", en ons eenvou
dige woordje „Amen" luidt bij hem,
wanneer we het woordelijk vertalen,
„Volgen hart wat wensen".
Het is een hobby geweest van de
oude heer Broers de prachtige, maar
moeilijke taal van de Zonen van het
Hemelse Rijk, het Volk van het Mid
den-Oosten te gaan bestuderen.
Wanneer ik er mee begonnen ben
Vijftig jaar geleden, toen ik als predi
kant benoemd was in Indië.
Benoemd?
Ja, ja, de koningin benoemde in die
dagen nog de predikanten in Indië.
Mijn eerste standplaats was Kediri en
daar woonden veel Chinezen. Ik vond
het een leuk volk en hun taal zeer
aantrekkelijk, en sloot er dus weldra
vriendschap mee.
En dan komt de heer Broers aan
dragen met een van de vele buiten
landse boeken met soms pietepeuterig
klein de Chinese hiëroglyphen, die
hem de geheimen ontsluierden van de
taal van Lao Tse, Confucius, en ande
re grote geesten uit het Verre Oosten.
Wanneer bent U aan uw woorden
boek begonnen", willen we dan we
ten.
„Toen ik zeventig was", is 't ver
bazingwekkende antwoord. „Toen
kwam ik voor de tweede keer, maar
nu definitief met emeritaat uit Indië
terug, en toen ontmoette ik een Chi
nese docente die me eerst ging helpen
met de studie en later aanraadde met
V.H.M.O. neemt sterk toe.
Het voorbereidend Hoger en Mid
delbaar Onderwijs is dit jaar, blykens
door het Centraal Bureau voor de
Statistiek gepubliceerde cijfers, aan
zienlijk in omvang toegenomen. Op 15
September 1958 waren er 92.000 leer
lingen ingeschreven, een jaar later
98.900 (stijging 7,5 pet.).
Deze stijging ging gepaard met een
sterk ongunstiger worden van de be
voegdheidssituatie bij het leraren
corps. Werd in 1953 11 pet. van alle
wekelijkse lessen in de verplichte
vakken door onbevoegden gegeven,
thans bedraagt dit percentage 14. Het
ongunstigst is de situatie bij de vak
ken Frans en Engels (resp. 28 pet. en
23 pet. tegen resp. 23 pet. en 20 pet.
in 1953). Bij de vakken Nederlands,
Duits, wiskunde en biologie luiden
deze percentages resp. 17, 16,16 en 22
(1953 resp. 12, 12, 14 en 17).
De T-2 stoomt terug naar haar basis
Key West in de staat Florida. Haar
dagtaak is volbracht. Drie vijandelij-
Jee" torpedojagers hebben getracht
haar op te sporen, te achtervolgen en
ten slotte „vernietigd" te verklaren.
Te oordelen naar de tevreden gezich
ten van commandant Hólt en oudste
officier McQuïlling zyn die jagers
daar niet direct in geslaagd hun
baby-boot is te klein om geraakt te
worden
dat woordenboek te beginnen. Nu zal
't U misschien vreemd in de oren klin
ken, maar ik heb het Chinees wel le
ren lezen, maar ik kan niet converse
ren in die taal. U moet namelijk we
ten, dat de karakters let wel de
woordtekens in China overal het
zelfde zijn, maar dat de uitspraak
overal verschillend is. Elk woord
heeft zijn eigen tekening, die hetzij
naast, hetzij onder elkaar kunnen
worden geplaatst. Hier in dit kleine
boekje staan wel veertienduizend ver
schillende karakters. Dat is dus een
evengroot aantal woorden. Als U nu
verder bedenkt, dat de Chinezen nog
vier toonhoogten in hun uitspraak
kennen, die aan eenzelfde teken vaak
een volkomen verschillende betekenis
geven, dan zal het U duidelijk worden,
hoe moeilijk het wordt deze spreek
taal feilloos te gaan beheersen.
Je begrijpt niet", mengt zich dan
de altijd even enthousiast met haar
man meelevende mevrouw Broers dan
op, „hoe de Chinese kinderen op
school him eigen taal onder de knie
krjjgen".
Bijna klaar
En nu bent U dus bijna klaar met
uw woordenboek?" brengen we het
gesprek weer op het hoofdthema.
Ja, ik zit in de tweede helft van
de Z., en denk er deze week mee klaar
te komen. Twaalfhonderd bladen heb
ik al woord voor woord getekend, en
een verklarende tekst gegeven. Voor
elke letter legde ik een apart album
aan. U ziet wel wat een stapel papier
het langzaam geworden is.
Fragment uit het Nederlands-Chinese
woordenboek, dat de 92-jarige ds.
Broers bijna gereed heeft.
Nog willen we tenslotte weten, of
het werk aanstonds uitgegeven zal
kunnen worden.
Een uitgever zal er belangstelling
voor moeten hebben. Myn zoon zal het
volgende week proberen", is het ant
woord. „Als oud-predikant, kan ik dat
natuurlijk niet financieren. Ik heb het
werk helemaal voor mijn eigen ple
zier gedaan. Dat heb ik dus gehad,
ook als het niet zou worden uitgege
ven. Ik ben blij, dat ik er nu bijna
mee klaar ben, en dan ga ik aan het
Arabisch beginnenis de slot
opmerking, aie ons nog in de oren
klinkt, wanneer we reeds lang weer
de hoge trap van de Utrechtse Doven-
woning van dit gelukkige en levens
lustige predikantengezinnetje in de
F. C. Dondersstraat in Utrecht zijn
afgedaald.
HACHELIJK AVONTUUR
Nog altijd geen schadevergoeding
van Venezolaanse regering
(Van onze speciale verslaggever)
De Scheveningse schipper Teun Blok is weer een paar maanden thuis.
Hij heeft zijn rust en kalmte niet verloren by het wonderlijke en angstige
avontuur, dat hij kort voor Pasen beleefde in de wateren rond Curacao. Met
zijn kotter „Marsbangö" van de visgronden teruggekeerd naar zijn basis
Willemstad, is hij zwaar onder vuur genomen door Venezolaanse douane-
beambten-in-overhemd, wier scheepje geen enkel kenteken had van hun na
tionaliteit of waardigheid. Tien dagen heeft de heer Blok daarna vastgeze
ten in een militaire post in La Vela de Coro, een Venezolaans kustplaatsje,
waarheen men tenslotte gedwongen was de douaniers te volgen, om tenslot
te weer vrijgelaten te worden, zonder dat hem het minste ten laste gelegd
kon worden, maar ook zonder enig excuus of schadevergoeding.
„Ja, ja, het is een benauwd avon
tuur geweest", vertelt de heer Blok
ons in zijn propere woning aan de
Vissershavenstraat. „Binnenkort zul
len er op hoog niveau besprekingen
GJó&JLSJIQ^-
worden gevoerd tussen de Nederland
se autoriteiten op Curasao en de Ve
nezolaanse regering' over de visserij-
problemen in de Caraïbische wate
ren. Het is duidelijk, waar de zaak
om .draait. Venezuela heeft de in
ternationaal erkende drie mijlszóne
uit de kust reeds uitgebreid tot een
twaalfmijlszóne om het land niet al
leen te beschermen tegen smokkel,
maar ook om aanspraken te kunnen
doen gelden op de olielagen, die zich
hier nog in de zeebodem bevinden.
Curagao al in zicht
Zouden we ons nu binnen die twaalf
mijlszóne bevonden hebben, dan zou
den de douaniers nog met enig recht,
zy het geen internationaal recht, te
gen ons hebben kunnen optreden.
Maar we waren niet in dat gebied.
Het incident speelde zich af op 30
NACHTMERRIE VAN LOODGIETER
Kapitein in bed van anderhalve
meter lang
Baby-onderzeeboten zijn de nieuwste middelen, waarvan de Amerikaan
se marine gebruik maakt om de bemanningen van haar schepen te oefenen
voor een belangrijke taak: het opsporen, achtervolgen en vernietigen van
vijandelijke onderzeeërs. De T-boten, zoals deze „target trainers" heten,
zyn kleiner dan welke onderzeeboot van de Amerikaanse marine ook, die
sinds de ingebruikname van de B-klasse in 1907 van de helling is gegleden.
Men heeft thans twee van deze schepen de T-l en de T-2 in gebruik.
Het is aan boord van de T-boten slechts twee sprongen van de bakboord-
naar de stuurboordzijde. De grootste breedte bedraagt namelijk ruim 3.96
meter. De schepen hebben een lengte van by na 40 meter; een onderzeeboot
van normale afmetingen is ongeveer 90 meter lang. De puntig toelopende
commandotoren is vrijwel even breed als de T-boot zelf, zodat men welhaast
koorddanser moet zyn om zich over dek van voor- naar achterschip te bege
ven.
Er zijn veertien onderofficieren,
korporaals en manschappen en twee
officieren allen vrijwilligers
voor nodig om met de T-boten te va
ren. Dat is ongeveer een vyfde van
het aantal mannen, dat men aan
boord van een grote onderzeeboot
aantreft. Het is mtussen maar goed,
dat er niet meer mensen aan boord
zijn. Het binnenste van de baby-on
derzeeboot, dat door twee waterdich
te schotten in drie compartimenten
wordt verdeeld, vertoont namelijk
grote gelijkenis met de nachtmerrie
van een loodgieter: glimmende stalen
buizen, meters, wijzerplaten, hefbo
men en schakelborden, in bonte men
geling dooreen.
In de boeg bevinden zich niet alleen
de torpedo's, maar ook het slaapver
blijf van de bemanning. Er is zelfs
plaats gemaakt voor een kooi in de
enkelvoudige torpedolanceerbuis, het
enige wapen waarmee de T-boten zyn
uitgerust. Wie daar slaapt moet op
passen dat hij niet afgeschoten wordt.
Volgens de mannen uit dit vooronder
is er voor ieder een „maximum snurk-
ruimte met een hoogte van drie inch".
Twee stappen van dit manschap
penverblijf verwijderd ligt de mess-
room 'n korte, smalle plank, waar
aan 4 niet al te gezette heren hun maal
tyden kunnen nuttigen, als zjj wat
voorzichtig met de ellebogen zyn
Midscheeps vindt men de controleka
mer, de radiohut en de kleinste offi-
ciersverblyven, die de Amerikaanse
marine momenteel te bieden heeft-
Hier huizen de commandant en zfln
oudste, in dit geval enige officier.
Hoewel zij geen Pygmeeën zijn, sla
pen ze in kooien van anderhalve me
ter lengte. Ze moeten zelf hun bed op
maken, omdat er aan boord geen
plaats meer voor een hofmeester is.
De twee dwergachtige dieselmoto
ren, die via generatoren en batterijen
de grote electromotor stuwkracht
doen geven aan de schroef, vindt men
in het achterschip. Elke kubieke cen
timeter is daar nuttige ruimte.
Volgens luitenant ter zee Edward
Holt, commandant van de T-2, zijn de
T-boten in vredestijd prachtige oefen
scheepjes. In oorlogstijd zullen zij, al
dus de heer Holt, wellicht bij de kust
verdediging en havenbeveiliging even
goede diensten kunnen bewijzen als de
onderzeeboten van een groter type.
Met alle besparingen van dien. In se
rie gebouwd, kost de baby-onderzee
boot slechts een fractie van de prijs,
die men voor een grote onderzeeër
moet betalen. De T-boten zyn ook
meer voordelig in het gebruik. In de
tanks kan ongeveer 20.000 liter
brandstof worden meegevoerd, waar
mee een afstand van 2000 zeemylen
kan worden afgelegd.
De topsnelheid van de babyonder
zeeboot 10 mijl per uur is er niet
één om records mee te breken. Haar
manoeuvreerbaarheid is daarentegen
zeer groot. Op zee gedraagt zy zich
beter dan een gewone onderzeeër, om
dat zij weinig weerstand biedt aan de
golven.
Dank zij haar afmetingen is de T-
boot moeilijk op te sporen. Als zij nu
op een torpedojager afstoomt om deze
aan te vallen, geeft de sonar (het ap
paraat, waarmee de aanwezigheid van
voorwerpen onder water wordt aange
toond) aan boord van de jager geen
frotere reactie te zien dan wanneer
et een vis zou zijn zo smal is de
ze baby-boot
Ondanks de beperkte ruimte leve
ren de technische voorzieningen geen
bezwaren op. Alle apparatuur pe
riscoop, snuiver, sonar, radar, radio,
enzovoort is gelijk aan die van
grotere marineschepen.
Ds. J. A. Broers en zyn altijd attente
echtgenote aan de werktafel van de
rusteloze predikant.
mijl van Curagao. Zoals ook op de
radarschermen van inderhaast opge
stegen militaire vliegtuigen gecon
stateerd is.
We hadden al land in zicht, toen
we een zeilbootje ver weg aan bak
boord kregen, waarop men hevig
stond te gebaren. Er stond nog al
een stijve bries en zware zee en we
hadden eigenlijk weinig lust om bij
te draaien. Omdat we echter de In
druk kregen, dat de mensen in nood
zaten, koersten we maar met een
wijde boog op het scheepje af. Vlak
bij gekomen haalden de lieden, die
we in overhemd aan boord zagen en
in wie we op geen enkele manier
ambtenaren konden herkennen, ge
weren te voorschijn.
Kapers
Onze eerste gedachte was: kapers,
die zoals al eens eerder in deze wa
teren gebeurde, een beter schip voor
hun slecht onderhouden vaartuig wil
den ruilen. Ik gaf order aan mjjn
vier bemanningsleden onderdeks te
kruipen, en terwijl ik deed alsof ik
het bevel uitvoerde te loevert te ko
men, wendde ik plotseling de steven
en koerste full speed op huis aan.
Het duurde even, voor het scheepje
reageerde op onze manoeuvre en ik
meende reeds, dat de voorsprong, die
we gehaald hadden groot genoeg
was om de kapers te ontlopen. Maar
wat had ik me daarin vergist. Het
onogelijke vaartuigje bleek een oer
sterke motor te hebben, en dus liep
men zichtbaar op ons in. Na een
jacht van 35 minuten, waarby voort
durend op ons geschoten werd, zon
der ons te raken, zag ik me gedwon
gen te capituleren. Gel
in diezelfde tijd radio-telefonisch con
tact op kunnen nemen met de Land-
radiodienst van Curagao en dat con
tact bleef ononderbroken bestaan
Buste van Churchill voor
Rotterdamse stadhuis
In opdracht van de Rotterdamse
kunststichting heeft de beeldhouwer
W. Verbon een buste gemaakt van
Winston Churchill, welke aan het ge
meentebestuur zal worden aangebo
den ter plaatsing in het stadhuis.
Churchill is, zoals men weet, sedert
1946 ere-lid van de gemeenteraad
van Rotterdam.
De plechtige overdracht zal geschie
den op Churchill's verjaardag.
tot we na drie uur volgen het anker
moesten laten vallen in La Vela de
Coro.
De P.G. gewaarschuwd
Dank zij dit ononderbroken con
tact was in minder dan geen tfld de
firocureur-generaal van Curagao vol-
edig ingelicht, en werd ons een mi
litair vliegtuig achterna gezonden
om j>oolshoogte te nemen. Pas toen
dit vliegtuig om tien uur over ons
heen cirkelde, gaven de Venezola-
nen hun nationaliteit aan door hun
vlag te hijsen, terwijl het Incident
had plaats gevonden omstreeks half
acht.
De Nederlandse autoriteiten heb
ben ons in Venezuela niet in de steek
gelaten. De procureur-generaal vloog
met de Paasdagen persoonlek naar
Caracas. Het wonderljjke is echter,
dat ik tot op heden nog geen cent
schadevergoeding heb gekregen, hoe
wel ik daar onmiddellijk aanspraak
op gemaakt heb".
Nog altijd mogelijkheden
Nog hebben we na dit uitvoerige
relaas even met schipper Blok zit
ten praten over de visserij-mogelijk
heden in de Caraïbische wateren. De
heer Blok zei wel tevreden te zjjn.
Men vist er op bodem vis, terwijl de
inlandse bevolking alleen achter de
oppervlakte-vis aanjaagt. Drie jaar
geleden waagden de heer Blok en
zijn broer met de motorkotter
„Noordzee" de sprong. Na 42 dagen
waren ze in Willemstad gearriveerd.
Maar wat een moeite het hun onder
weg gekost heeft aan de nodige
stookolie te komen, alleen hierover
zou de heer Blok al een boekdeel
kunnen schrijven. Met slechts veer
tig Nederlandse guldens aan boord
hadden ze Scheveningen mogen ver
laten. Een aanvraag om duizend dol
lar ter beschikking te krijgen voor
loodsgelden, olie en eventuele repa
raties onderweg had de Nederland
se Bank gweigerd. Bijna was men
hierdoor gedwongen geweest naar
Casablanca terug te keren, wanneer
niet een volkomen onbekende land
genoot aldaar hen had geholpen.
Behalve de „Noordzee" vaart er
onder hun redersvlag thans ook de
soortgelijke „Marsbangö", en er is
nog plaats voor enkele schepen
meer. Misschien dat de toekomst
ook die vlootuitbreiding zal kunnen
opleveren. „Maar dan moeten er
toch wel een paar walvoor-
zieningen getroffen worden in Wil
lemstad". besluit de heer Blok ons
gesprek. „Want laat men vooral
niet te lichtvaardig over de moei
lijkheden heen stappen, die men hier
als vissers heeft te overwinnen".
De Scheveningse motorkotter „Mars
bangö", waarmee het avontuur
beleefd werd
CANDIDAAT IN DE CEL GEKOZEN
Bij bargemeestersverkiezingen
Het „Volksfront" .gevormd door de progressieve party Epek, de demo
cratische partij en de uiterst linkse party Eda, hebben bij de verkiezingen
van burgemeesters en wethouders in Griekenland grote successen in de
grotere steden behaald.
De twee belangrijkste partijen, de Griekse Volksconcentratie van maar
schalk Pepagos en de liberale oppositiepartij waren overeengekomen geen
candidaten te stellen, omdat de verkiezingen geen „politiek" karakter zou
den moeten dragen.
Omdat er in vele plaatsen opnieuw
gestemd moet worden, is het nog
Het volksfront stelde echter wel
candidaten. Generaal Katsotas, de
commandant van de Griekse eenhe
den bij El Alamein in de tweede we
reldoorlog, candidaat van het Volks
front, verenigde meer dan veertig
procent van de stemmen voor zeven
candidaten voor het burgemeester
schap van Athene op zich.
De ex-progressieve minister Geor-
;e Kartalis, die aan het hoofd van de
emocratische partij staat, verklaar
de na zijn verkiezing als burgemees
ter van Volos in Oost-Griekenland,
dat de uitslagen in de steden een
veroordeling van de regering van de
Griekse concentratie betekende.
De nieuw verkozen burgemeester
van Mytilene op het eiland Lesbos,
een oppositiecandidaat, de advocaat
Michail Galinos, bevond zich bij zijn
verkiezing in de gevangenis wegens
het belasteren van een bisschop. Zijn
vrouw had zijn in de cel geschreven
verkiezingsredevoeringen op verga
deringen voorgelezen.
nog
niet duidelijk of er een verschuiving
in het nadeel van de regering-Papa-
gos heeft plaats gevonden. Een
woordvoerder van de regering zei
Maandag, dat er op het platteland
ten gunste van voorstanders der re
gering was gestemd.
Waarnemers schrijven het succes
van het „Volksfront" toe aan: 1. De
openlijke samenwerking, voor de
eerste maal, van kiezers van linkse
en middenpartijen; 2. de ontevreden
heid van de middenstand met het
versoberingsbeleid van de regering;
3. de versnippering van conserva
tieve stemmen over vele candidaten.
Tegenstanders van het „Volks
front' beweren, dat dit de verboden
communistische partij in gemaskeer
de vorm is.
Generaal Katsotas, de nieuwe bur
gemeester van Athene, een candi
daat van het ..Volksfront", maakte
bekendheid in cle burgeroorlog tegen
communistische guerilla-troepen.
