Elf knokploegleden beroofden bank te Almelo van ruim 46 millioen Internationale Studiecentrum te Londen is alarmbereid GROOTSCHEEPSE HULDIGING VAN 80-JARIGE PREMIER VRIJHEIDSSYMBOOL KOST AAN V.S. ZEER VEEL GELD WOENSDAG 17 NOVEMBER 1954 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT t OP 15 NOVEMBER 1944 Grootste bravourstuk uit gehele verzetsstrijd had triest slot Op Woensdagavond tegen zes uur, 15 November 1944, dus nu tien jaar geleden, kreeg het agentschap van de Nederlandse Bank aan de Wierden- sestraat te Almelo bezoek van een paar net geklede jongemannen, die drin gend de directeur moesten spreken. Zij werden binnengelaten. En daarmee begon het grootste bravourstuk uit de hele verzetsstrijd tegen de Duitsers: de overval op een bank waarbij ruim 46 millioen gulden aan bankpapier buitgemaakt werd, geld, dat zo prachtig gebruikt kon worden ten behoe ve van de tienduizenden onderduikers en het gehele verzet, waarvoor mil- lioenen nodig waren. Wat gebeurde er binnen in het kantoor? De twee nette jongelui vormden de voorhoede van het gezel schap van elf. Eenmaal goed en wel binnen kwamen de vuurwapenen voor de dag, waardoor het het personeel van de bank (enkele hunner waren trouwens ingewijd) alras duidelijk werd waarom het eigenlijk ging. Met die wapenen, waarbij ook hand granaten niet ontbraken, werd ieder. m de eersteplaats de Verwalter of waarnemende beheerder, die een trou we dienaar van de Duitsers was en die de sleutels van de kluis waar de schatten geborgen waren, onder zijn beheer had, in bedwang gehouden. Het personeel, een-man of acht, allen goede Nederlanders, toonde trouwens niet de minste behoefte aan enig ver zet. Het werd ingeschakeld om de pakjes bankbiljetten, allemaal gloed nieuw, in 13 kistjes te helpen pakken en vanuit de kluis in de kelder naar boven te dragen, waar het kostbare papier overgenomen werd door man nen van de illegaliteit en geladen werd op een in de nabijheid gestation- neerde vrachtauto. Het mag een won der heten, dat de Duitsers die daar in de omgeving passeerden, niets ge merkt hebben. Volgens plan. Alles verliep vrijwel volgens plan, om met een tirade uit de Duitse W'ehrmachtberichten van die dagen te spreken. Op het laatst dreigde er toch nog een kink in de kabel te komen, letter lijk en figuurlijk. By het doorsnijden van de telefoonlijn werd contact ge maakt met het alarmsysteem en daarop volgde een heidens lawaai. Toen werd het parool: vlucht voor uw leven. Maar niet nadat het personeel opgesloten was in de kluis met de waarschuwing zich minstens een uur stil te houden, daar er anders onver biddelijk geschoten zou worden. Maar aan schieten dacht op dat mo ment van het alarm niemand meer, behalve zo nodig op ieder, die hen in de weg mocht treden om de vlucht te beletten. De chauffer van de vracht wagen, die eigenlijk maar half in het geheim was genomen, werd toege schreeuwd, dat hij zijn wagen op gang moest brengen. De man startte zó snel, dat slechts twee man van de overvalploeg nog kans zagen op de auto te springen. De rest zocht in de nu volkomen ingevallen duisternis, links en rechts een goed heenkomen en dat lukte. Richting Vriezenveen. Maar de chauffeur wist niet, dat l^j meer dan 46 millioen gulden op zgn wagen had, noch waarmee hg er heen moest. De twee, die hem vergezelden wisten ook niet precies waar het geld voorlopig heengebracht moest wor den. Door de overhaaste vlucht tenge volge van de inwerkingstelling van het alarmsysteem waren juist de en kelen, die het wel wisten, achter ge bleven. Maar wel wist men dat men in de richting van Vriezenveen, Daar- le moest koersen, waar ergens een boerenwagen zou wachten om het kostbare vrachtje over te nemen en dan veilig weg te bergen. PRECEDENT IN HISTORIE Vrouwelijk oordeel over Churchill (Van onze Londense correspondent). Op 30 November a.s. wordt Engelands Eerste Minister 80 jaar. Het feit dat de regeringsleider een zo hoge lee'Vjd bereikt, is op zichzelf in Enge land geen bijzonderheid: Palmerston sl_ rf in 1859 op de leeftijd van 81 jaar, en Gladstone, die in de geschiedenis te boek staat als de „Grand Old Man", was 82 jaar oud toen hy in 1892 zijn laatste kabinet formeerde. Hy trad als Eerste Minister af toen hy 84 jaar was, waarna hy nog 5 jaar in betrekke- lyke rust leefde. Maar Sir Winston's verjaardag zal wel een precedent opleveren in Groot- Brittanmë's parlementaire historie: voor het eerst zullen alle leden van Hoger- en Lagerhuis in de histori sche, wydse Westminster Hall bijeen komen, onmiddellgk nadat de konin gin het nieuwe parlementaire jaar heeft geopend, om als één man de ja rige premier te huldigen. Er zal hem een door Graham Sutherland geschil derd portret van hemzelf worden aan geboden, en voorts zal de grote staatsman worden vereerd met een kunstzinnig ingebonden boekwerk, waarin alle parlementsleden hun handtekening hebben gezet. Endan is er nog een derde ge schenk: een fonds, waaraan alle le den van het Britse Gemenebest hun bijdrage hebben kunnen leveren, of het nu een penny of een pond was wie het zich enigszins kon permitte ren stortte een bedrag van £80 en dat Churchill op zijn verjaardag zal worden overhandigd. Kroon en Gemenebest Een vierde nationaal geschenk, ten slotte, bestaat uit een boekwerk, dat op 18 November zal verschijnen, waarin een zeventiental vooraan staande Britten en 1 Amerikaan (Bernard Baruch) ieder op zijn wijze een tribuut brengen aan Engelands grootste staatsman. Het heet: „Win ston Spencer Churchill, Dienaar van Kroon en Gemenebest", uitgegeven door Cassell. Het boek schildert Churchill als de Man des Vredes, evenzeer als de Man des Oorlogs. Het beschryft hem als ongeëvenaarde redenaar en beheerser der Engelse taal, als politicus, als oor logsleider, als lid van het Lagerhuis, als vlootexpert, als dienaar van het Britse Gemenebest, als geschiedschrg- ver, als kunstenaar en als sportsman. Men kan uit elke I f drage tot dit boek citeren, en telkens ryst het beeld van een man, die in alle opzichten een Mè.n was. Laat ons daarom ons bepa len tot het hoofdstuk, dat geschreven werd door een vrouw: Lady Violet Bonham Carter, die hem van zeer na bij kent. We doen hier en daar een greep, en dan ontstaat het volgende beeld „Churchill heeft een zeldzame mate van zelfkennis. Hg kent zichzelf be ter dan hg andere mensen kent en mag zichzelf graag. Doch daarbg heeft hij geen illusies: men mag hem van arrogantie beschuldigen, maar nooit van ydelheid". „Ik herinner me nog heel goed dat ik hem voor het eerst ontmoette. Het was tijdens een diner. Churchill was juist terug van de Boerenoorlog, waarin hij zich zozeei onderscheiden had Ik zat naast hem aan tafel, en een tijdlang was hg in gedachten ver zonken. Toen werd hg blgkbaar plot seling mijn nabijheid gewaar. Hij be keek me neerbuigend en vroeg hoe oud ik was. Ik antwoordde dat ik 19 was en hg zei met een zekere wan hoop: „En ik ben al.33. Vervloekt zg" de medogenloze tijd. Vervloekt zg onze sterfelijkheid. Hoe wreed- kort is de ohs toegestane tyd voor alles wat wij erinn moeten samen proppen!" Hij eindigde Z|jn plotselinge uitval met de woorden: „Allemaal zijn we wormen. Maar toch geloof ik dat ik een glimworm ben!". Aan een kruis genageld Churchill heeft eens geschreven: „Het leven van ae;n mens moet aan een kruis genageld zijn, hetzy een kruis van denken, hetzg een kruis van de daad". Voor hem was het rijk der gedachte altgd een ontoereikend ko ninkrijk: waar zijn fantasie omhoog- steigert, daar moet ;fjn lichaam vol gen. Als zijn hersens bezig zijn met oorlog, dan moet hij troepen comman deren; als hg met metselaars argu menteert, dan moet hij zelf een muur bouwen. Alleen 's Konings bevel kon hem ervan weerhouden deel te nemen aan de militaire operaties van de eer ste landingsdag in Normandië. Actief-zijn is de sleutel tot zyn ka rakter. Hg heeft nooit een leeg ogen blik gekend. In tijden van politieke tegenspoed, als de hoofdstroom van »:jn leven was afgedamd, verbrak zyn Het geluk begunstigt de stoutmoe- digen en zo was het ook in dit geval. Men trof elkaar ondanks het toene mende duister en het feit, dat het in middels zo laat was geworden dat volgens de Duitse voorschriften nie mand meer op de openbare weg mocht zijn. Het grootse plan was ge slaagd. Niemand werd gesnapt en het geld werd in Daarle voorlopig gebor gen en kort daarna in Daarlenveen op een nog veiliger plaats onderge bracht. Triest slot. Helaas vond deze hele geschiede nis een triest slot. Al die millioenen hebben daar in Daarlerveen enkele weken ongebruikt gelegen, omdat de Duitsers een grote jacht in de hele omgeving van Almelo geopend had den na deze overval, zodat het te riskant was om het te brengen in de handen van de leiders van het Natio naal Steun-Fonds die het voor hun werk zo dringend nodig hadden. En intussen gebeurden er dingen, waar van wy hier de bijzonderheden niet al len mogen vermelden. Door een on gelukkig toeval viel de leider van de overval, wjjlen de heer Derk Smoes in handen van de Duitsers. Hoewel hij de beproevingen van het beruchte „verhoor" moedig doorstond kon hij niet geheel blyven zwijgen toen de bewijzen van de rol, die hg bg de over val gespeeld had, zich opstapelden. De kommandant van de Sicher- heitsdienst, zekere Gerben, die vol gens aller getuigenis van degenen die met hem te doen hebben gehad, de „beroerdste" niet was, een man, die in het kader van zijn sadistische bedrijf nog menselijkheid toonde, beloofde Smoes volstrekte straffeloosheid, vrij heid, staking van alle achtervolging van zijn kameraden en verder alles wat hij maar wilde, als hg zeggen wilde waar de millioenen geborgen waren. energie haar oevers en stroomde met geweld over in nieuwe kanalen. Hij schilderde, hij bouwde water werken, hjtj metselde kilometers muur, hij schreef onsterfelijke boeken. Eens schreef hg: „Het schrijven van een boek vertoont wel enige overeen komst met het bouwen van een huis, het voorbereiden van een veldslag of het schilderen van een portret. De techniek verschilt, de materialen ver schillen, maar het principe blyft het zelfde". In zijn meesterschap over de taal heeft hij niets te danken aan de klas sieken. Indien men onder „klassieken" de Griekse en Romeinse schrgvers verstaat, want het is bekend dat Churchill's ontwikkeling begon, toen hij nog een jong cavalerie-offi- cier te Bangalore was het 't lezen van Macaulay, Gibbon, Schopenhauer, Darwin en ook Plato en Aristoteles; zelf heeft hy gezegd dat hg vooral aan Macaulay en Gibbon, de beide Britse historieschrgvers, veel te dan ken heeft. Ik heb hem eens tegen mgn vader horen zeggen: „Die Grieken en Ro meinen worden veel te veel overschat. Zelf heb ik net zulke prachtige din gen gezegd. Zg hebben hun reputatie te danken aan het feit, dat zg het eerst met alles aan de beurt waren". De heer Smoes, die geloofde, dat intussen het geld op een veiliger plaats was gekomen en die wist, dat er verscheidene mensenlevens op het spel stonden, ging op het aanbod van de Duitsers in. Het was het beste, wat hy op dat moment kon doen. Er was geen ontkomen meer aan en tenslotte was het leven van zyn vrienden hem meer waard dan het geld. En zo wer den de 46 millioen om precies te zgn 46 millioen en 125 duizend gul den door de Duitsers opgespoord te Daarlerveen. Het personeel van de Nederlandse Bank, dat bijna veertien dagen gevangen heeft gezeten in het Huis van Bewaring te Almelo en dat nadien 't totaal van de geroofde schat weer controleren moest, stelde vast, dat slechts twee briefjes van 25 gul den ontbraken, biefies die waarschijn- hjk in de overhaaste vlucht zoek ge raakt zijn. De S.D.-bevelvoerder hield ook, al thans ten dele, zyn belofte aan Smoes gestand. Naar de Kruisberg. Hg en twee van zgn gevangen me dewerkers werden niet doodgescho ten, zoals hun eerst aangezegd was, maar ook niet in vrgheid gesteld. Een plan voor een overval op de Kruisberg om hem en zijn medege vangenen te bevrijden lag al klaar, doch de Duitsers kregen er lucht van en zijn concludeerden er uit, dat de- zé man voor hen te gevaarlijk was om hem in Nederland te laten. Hij en zijn twee kameraden werden eerst naar het concentratiekamp Neucnga'mme gebracht en vervolgens naar andere kampen versleept. Nooit hebben zij de bevrijding mogen aanschouwen. Alle drie vonden nog tijdens de oorlog „er gens" in Duitsland de dood tengevol ge van de ellende waaraan zij bloot gesteld waren. EEN HEEL DUUR MEISJE (Van een bgzondere medewerker). De Amerikanen moeten zwaar betalen voor hun nationaal vrijheidssym- bool, het Statue of Liberty, gewoonlijk Miss Liberty genoemd dat de haven van New York beheerst en opgesteld is op Bedloes Island. Deze da me zelf kost de regering een kleine 500.000 gulden per jaar, het onderhoud van Bedloes Island nog eens 270.000 gulden en de electra-rekening loopt te gen de 28.000 gulden. Miss Liberty is import uit Europa. Franrijk schonk haar in 1884. Zij werd in stukjes en beetjes uit yzer gegoten naar een ontwerp van de beeldhou wer Fréderique Bartholdi. De Franse bevolking bracht de bane anderhalve millioen gulden op om haar te laten maken en toen zij klaar was, werd zij in 214 kisten verpakt en naar New York verzonden. Veertig jaar heeft het moeten du ren voor het Amerikaanse volk de door Frankrijk aangeboden vrgheid is gaan waarderen. De moeilijkheden begonnen al direct bg aankomst, want het Congres had weliswaar besloten, haar op Bedloes Island te plaatsen, maar weigerde geld uit te geven voor een voetstuk. In New York werd een inzameling gehouden voor een voet stuk; zij bracht 550.000 gulden op, maar dit was niet genoeg en pas toen de krantenmagnaat Joseph Pulitzer in felle artikelen te keer was gegaan over de ondankbaarheid jegens het Franse volk, kwam de rest van het geld er. President Cleveland onthulde het monument op 28 October 1885: hg sprak over een „gewgd altaar", dat niet verwaarloosd mocht worden, maar daarna heeft bgna veertig jaar lang niemand naar Miss Liberty om gekeken en was haar licht, dat 80 km ver gezien moest worden, zo zwak, dat men het op Manhattan nauwelyks zien kon. Pas in de eerste wereldoor log heeft men de verlichting van de EIGENLIJKE DOEL NOG NIET BEREIKT Hardnekkige strijd van doktoren tegen griepvirus (Van een bijzondere medewerker). LONDEN, Nov. Cleveland Is een van de interessantste medische ne derzettingen ter wereld. Zestig gezinnen wonen in de aardige nieuwe huis jes aan de rand van de stad. Ieder gezin heeft gemiddeld drie kinderen, in totaal driehonderd personen dus. Sinds zes jaar worden deze mensen voor de ontwikkeling der moderne geneeskunde gebruikt. Ze zyn de „proefkonijnen'' voor het griep-onder- zoek en voelen zich er redelijk goed by. Een definitieve beoordeling is nog niet mogelyk, daar de proeven pas na tien jaar beëindigd worden. Als bewezen kan echter worden beschouwd, dat by de „proefkonynen", die onder toezicht staan van een speciale stu diegroep van vooraanstaande doktoren, virusonderzoekers, laboranten en statistici, drie kwart van alle tot dusver opgetreden ziekteverschijnselen betrekking hadden op de ademhalingsorganen. De oorzaak van de ziekte kon, on danks het zorgvuldige toezicht, slechts in uitzonderingsgevallen met zekerheid worden vastgesteld. Kinde. ren werden twee keer zo vaak ziek als volwassenen en bleken groten deels „overbrengers" van alle opge treden ziekteverschijnselen te zijn. Het eigenlijke doel van het expe riment namely': te onderzoeken of en waar de griep zich om zo te zeggen tussen de andere optredende epide mieën „verstopt" werd tot dusver ook in Cleveland niet bereikt. Pas als deze „verstopplaats" van de griep, virussen opgespoord is, zeggen de on- Roy Bereo, de 50-jarige Amerikaan die in een babybadkuip uit Edmonds vertrok voor een vaartocht van 2200 km naar Alaska, heeft zijn waaghal zerij ontijdig moeten beeindigen we gens motorpech. Vrij kort na zyn ver trek is hij aan land gegaan om met de eerste gelegenheid een beetje beschaamd naar huis terug te ke ren. Bereo in zijn zonderlinge vaar tuig: een babybad met een buiten boordmotor, b\j het begin van de tocht Jllllllllllllllllll!lll!llllll!llllllllllllllllillllllllllll|||lill||||||||lllll|||||||||| Waarschuwing. j H Niemand kan thans reeds zeggen, of wij deze winter een ee griep-epidemie zullen beleven of niet. Daar West-Europa echter voor het laatst in de winter van 1950/'51 door een M „offensief" van het griepvirus type „A" werd geteisterd en volgens de tot dusver opgeda- ne ervaringen A-ziekten zich om de drie jaar herhalen, heeft s het Internationale Studiecen- trum voor griep te Londen voor de zekerheid alvast ge- waarschuwd, teneinde bij net eerste alarmsignaal bereid te 1 rijn. H ll!!lll!llllll!lllllllllillilllllilllllllllllIlllilllll!!l!lll!IH!ll!llllllllllllll|l!!lf derzoekers, kan men een radicale uitroeiing van deze ziekte, die steeds weer ontelbare mensen het leven kost, verwachten. Bg de laatste grote epi demie was het aantal slachtoffers in Noord-Engeland zo groot, dat er niet voldoende doodkisten waren. En in de winter van 1918-1919 eiste de ver- schrikkelgke virusgriep over de hele wereld bgna twintig millioen doden. Ja, waar „verstopt" zich de griep? Minder de bacteriële griep, die iemand ook wel stevig te pakken kan heb ben, maar die in het algemeen on. schuldig is, dan wel de virusgriep. Onder de electronenmicroscoop Is de wetenschap het virus reeds lang op het spoor gekomen. Het is ook be kend, dat het met „type A" aange duide virus onschuldiger is dan „type B", maar daarentegen de voorkeur geeft aan een driejarige opeenvolging, terwyl de gevaarlijke B-griep in het algemeen slechts om Je vier zes jaar optreedt. „Optreden" is mls-> schien niet het juiste woord. Als een bliksemstraal bij heldere hemel komt de eriep, of het nu A, B of de bac teriële is en heeft zo snel als de wind hele landstreken in haar greep gevan gen. Het Londense studiecentrum heeft uitgerekend, dat by acute griep iedere keer. dat men niest 150.000 griepver- wekkers in de lucht verstrooid "wor den. die zich onmiddellgk met een snelheid van meer dan 160 km per President Eisenhower is „lid" gewor den van de Band van de Kansas Uni versiteit. Na afloop van de parade ter gelegenheid van de Dag der Vetera nen, waarin deze Band meespeelde, overhandigde de Directeur Russell L. Wiley een met fraaie pluimen ver sierde schako aan de president. fakkel verbeterd en de tegi verlichting van het gehele beeld is nog maar een paar jaar oud. Ruim 170.000 watt vestigen in de nacht de aandacht op de Vrgheid. Nationaal monument Eigenlijk was het pas president Coolidge. in 1924. die zich ernstig met Miss Liberty ging bezighouden. Hij maakte het Statue of Liberty tot een Nationaal Monument en Bedloes Is land tot Nationaal Park. Nog werd de omgeving niet behoorlijk onder houdentot de kranten er zich mee gingen bemoeien, pe boel werd opge knapt en bleef tot nu toe in goed on-' derhouden staat. Men zou 1924 het jaar kunnen noemen, waarin Miss Li berty huwde met het Amerikaanse volk. Er is nog een intiem detail te ver tellen over de gezondheidstoestand van deze kostbare juffrouw. Zg heeft sedert haar geboorte tot 1949 aan ernstige ingewandstoornissen gele den. Zij leed namelijk aan roest. De binnenkant was bestemd om een lift in zich op te nemen; zolang die er niet was, kon zich vryelgk roest in haar maag vormen en pas in 1937 grepen haar artsen in. In 1949 werd zg weer ziek: condenswaterzucht was de diagnose. Zg werd inwendig ver warmd en sindsdien is zg niet meer ziek geweest, deze juffrouw Vifcheid. Hetgeen van haar abstracte naamge note helaas niet gezegd kan worden. Minister Mansholt bezocht Holland Marsh De minister van Landbouw, Visse- ry en Voedselvoorziening, de heer S. L. Mansholt, heeft Maandag een be zoek gebracht aan de winterbeurs in Toronto. Hij roemde de kwaliteit van de Canadese landbouwproducten. Dinsdag bezocht hij Holland Marsh, dat een maand geleden van overstro mingen te lijden heeft gehad. uur verspreiden. Waarbg nog geen rekening is gehouden met de extra snelle verspreiding door de moderne verkeersmiddelen, vooral het vlieg tuig, waardoor een griepepidemie binnen enkele dagen van het ene we relddeel naar het andere wordt over gebracht. Dan is de eerste „aanval" opeens weer als weggeblazen. Maar ook dit dient vaak slechts als camou flage voor deze boosaardige ziekte, die meestal nog door twee of drie „golven" gevolgd wordt en zich dan weer verstopt. Wat heeft men al niet tegen de griep gedaan! Daar haar aanvalstak- tiek het griepvirus dringt via de slijmvliezen van de ademhalingswe gen het lichaam binnen en ondermgnt hier de natuurlgke bescherming, zo dat vaak zware ziekten het gevolg zijn bekend is, hebben Je bacterio logen getracht de vgand ter plaatse met eigen middelen te verslaan. De Londense ..generale staf' voor de griepbestrijdine staat in 44 landen met honderden onderzoekingsinstitu ten en laboratoria in verbinding. Maar wat men ook tot dusver heeft gedaan, het nietige dingetje, dat de wetenschap „virus" noemt, bleek ster ker dan alle menselijke pogingen om het te bestrijden. De moderne anti biotica en sulfonamides met inbegrip van penicilline, faalden. Zc konden niet eens tegen de onschuldigste ver koudheid op! Men slaagde er alleen in een preventief inentingsserum te ont wikkelen, maar ook dit biedt slechts tijdelijke bescherming. Bij deze pre ventieve inentingen bleek tevens al spoedig, dat ze bfi verschillende men sen geen uitwerking hadden, daar het virus zich intussen aan de verander de „omgeving" had aangepast. Het meeste succes schijnt tot dus ver het in de buikspeekselklier ge produceerde trypsine tegen het griep, virus te behalen. Dit SDijsverterings- ferment komt de 'witte bloed lichaampjes. die als beproefde veilig heidstroepen van ons lichaam het eerst de strijd aanbinden met de bin nengedrongen verkoudheids- en griepvirussen, op zodanige wijze te hulp. dat 't slijm. dat de ademhaling belemmprt. oplost en voor de witte bloedlichaampjes daardoor de weg voor het tegenoffensief vrgmaakt.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1954 | | pagina 7