Vikings brachten staatsinrichting
die tien eeuwen stand hield
Eenzame mannen in Australië
zien uit naar een bruid
STRIJD OM MANDEMENT EN
DOORBRAAK DUURT VOORT
S.A.S. OPENT LUCHTLIJN
OVER NOORDPOOL
NED. RODE KRUIS GAAT
RAMPENARTSEN" OPLEIDEN
VRIJDAG 12 NOVEMBER 1954
PROVINCIALE ZEBÜWBB COURANT
13
HERFSTBEZOEK AAN EILAND MAN (II)
Tynwald - volgens Manxmen -
grootmoeder der parlementen"
(Van een onzer redacteuren)
De inwoners van Man zyn gedeeltelijk van Keltische, gedeeltelijk van
Scandinavische oorsprong. De Noormannen hebben hun stempel gedrukt
op de instellingen op het eiland, die tot vandaag de dag in ere worden ge
houden. De Noormannen gaven het eiland zyn „Thing-Vollr", een raad, die
wetten uitvaardigen en recht sprak. Dit woord werd in de loop der eeuwen
vervormd tot „Tynwald", en deze instelling bestaat nog altijd. Spreken de
Engelsen over hun parlement als de „de moeder der parlementen", de „Ma
namen" noemen het Tynwald de grootmoeder. Het Tynwald, dat nu reeds
meer dan tien eeuwen in werking is, komt in de open lucht hijeen.
tocht en overgave bedreven, maar
aan partijpolitiek doet men er niet. Er
zijn een paai- labourleden, die door de
vakverenigingen worden gesteund,
maar ook z,g vormen geen fractie in
de eigenlijke zin van het woord. Het
aanzien, dat iemand geniet in de
maatschappij, is bepalend voor zijn
verkiezing. De leden van „the House
of Keys" bereiden in commissies de
wetten voor, die hierop het voltallige
huis passeren, vervolgens de „legisla-
tiv Council", die overigens zelf ook
met wetsvoorstellen kan komen, en
zijn er dan geschillen, dan wordt al
het mogelijke gedaan om tot een ver
gelijk te komen.
Een voorstel moet in „the House of
Keys" worden aangenomen met
meerderheid van stemmen. Verder is
de handtekening van de koningin ver
eist en ten slotte de plechtige afkon
diging in het Tynwald, de gecombi
neerde vergadering dus. Die afkondi
ging geschiedt meestal één keer per
Toen de Noormannen zich na een
aantal plundertochten op het eiland
vestigden, maakten zy 't tot het cen
trum van een koninkrijk, waartoe ook
de Zuidelijke eilanden voor de Schotse
kust behoorden, de Sodorenses, zoals
zij toen werden genoemd. Dit feit ligt
nog altijd bewaard in de titel van ae
bisschop van Man, die officieel „bis
schop van Sodor en Man" heet. De
naam Sodor is verder uitgestorven,
en de bisschop ziet de briefschrijvers,
die hem tot „bisschop van Sodom en
Man" en in het ergste geval tot „bis
schop van Sodom en Gomorrha
bombarderen, er dan ook niet kwaad
op aan.
Geen spookhuis
Het Tynwald is meer een Staten-
Generaal; het bestaat uit twee licha
men. Het eerste is „the House of
Keys", het huis van de sleutels, als
men het zonder meer vertaalt. Er zijn
bezoekers naar Man gekomen, die
dachten dat het een beroemd spook
huis was. In werkelijkheid is het een
soort van Tweede Kamer. Het woord
„keys" staat volgens de Scandinavi
sche uitleg voor gekozenen en volgens
de Keltische uitleg voor vier en twin
tig het aantal zetels in dit lichaam.
Dit aantal is nu onaantastbaar;
ofschoon het eigenlijk te klein
wordt geacht, durft niemand
uit eerbied voor het verleden, voor te
stellen het te vergroten.
De 24 leden van „the House of
Keys" worden nog altijd door een zes
tal plattelandsdistricten, die tezamen
zestien zetels bezetten, en door de
steden gekozen. Die plattelands
districten staan van oudsher bekend
als de „sheadings", de scheepsdistric-
ten. Het was namelijk b'ij de Noor
mannen zo, dat een dergelijk district
verantwoordelijk was voor het uit
rusten en bemannen van een bepaald
aantal schepen voor de oorlogsvloot.
Dit systeem heeft nu natuurlijk niet
meer de minste zin, maar de verte
genwoordigers van de plattelands-
districten houden krampachtig aan
het schema vast. De stedelingen vin
den dat een weinig bevredigende toe
stand, omdat zij recht hebben naar
het aantal inwoners gerekend op
een veel groter aantal afgevaardig
den. Het platteland trekt zich van
deze jammerklachten niets aan.
V rouw enkiesr echt
Nu we het toch over de verkiezin
gen hebben mag niet onvermeld blij
ven, dat het eiland Man waarschijn
lijk de eerste staat was, die het vrou
wenkiesrecht invoerde: in 1881. Om
moeilijkheden in de boezem van het
gezin te vermijden werd het aanvan
kelijk alleen gegeven aan ongetrouw
de vrouwen en weduwen; later wisten
de leden de aandrang der gehuwde
vrouwen niet langer te weerstaan. E.
Sylvia Pankhurst, de bekende voor
vechtster van de beweging voor vrou
wenkiesrecht in Engeland, kwam
voort uit een familie van Man.
Het eiland heeft het altijd goed met
de vrouwen voor gehad. Volgens een
oude wet mocht vroeger een onge
huwde moeder het volgende lot voor
de vader van haar kind uitkiezen:
onthoofden, ophangen of haar trou
wen. De overlevering zegt, dat slechts
éénmaal een verbitterde jongedame
haar vrijer wilde zien hangen. Zij ver
anderde echter van mening, even na
dat de jongeman aan een boomtak
was opgetrokken. Van een huwelijk
kwam in dit geval niets: de veroor
deelde betoogde, dat hij het ophangen
reeds had ondergaan en dat het feit,
dat hy was losgesneden, daar niets
meer aan veranderde. Een standpunt,
dat geaccepteerd en geapprecieerd
wera want de inwoners van Man hou
den van scherpzinnige redeneringen,
nu nog.
De politiek op Man wordt met harts-
jaar en dat is dan een hele plechtig
heid op een heuvel, die in het midden
van het eiland is opgeworpen.
Nationale plechtigheid
Op 5 Juli van ieder jaar trekt vrij
wel iedere inwoner van Man naar de
ze historische plek en duizenden toe
risten trekken met hen rtiee. Na een
dienst in het vlak bijgelegen kerkje
trekt de stoet naar de heuvel. Op de
top zitten de luitenant-gouverneur en
de bisschop, onder hen de „Legislative
Council", daarna de leden van „the
House of Keys", de geestelijkheid en
tenslotte de hoge ambtenaren van het
eiland. Ook is daar de drager van het
staatszwaard, dat vier inches korter
is dan in de oudheid, omdat het in de
rijke geschiedenis van Man mogelijk
was, dat het een tijdlang als kachel-
pook bij een troep soldaten dienst
deed. Bij deze gelegenheid worden nu
de wetten voorgelegen, die in het af
gelopen jaar zijn aangenomen en door
de koningin als Vrouwe van Man zijn
ondertekend. De voorlezing geschiedt
in het Engels en in de bijna uitgestor
ven taal van het eiland, het Manx.
Aangezien de wetten tegenwoordig
nog al lang zijn, worden ze niet meer
in hun geheel voorgelezen; volstaan
wordt met een inhoudsopgave.
Apekool rnaaroude Indiaanse
wijsheid, dat behelsde het tafereeltje,
dat de fotograaf in de Hagenbeek-
dierentuin te Hamburg aantrof, toen
hij langs het hok van de drie daar „in
gekwartierde" jonge chimpansees
wandelde. En zó ontstond deze echte
uitbeelding van het aloude schoor
steenstukje ,JHoor geen kwaad, zie
geen kwaad, spreek geen kwaad"...
Toegenomen criminaliteit
in 1951 en 1952
Volgens de criminele statistiek over
1952, samengesteld door het C.B.S.,
nam de gerechtelijke geconstateerde
criminaliteit, welke van 1947 tot 1950
van jaar tot jaar verminderde, in 1952
evenals in 1951 in vrij aanzienlijke
mate toe.
Het aantal onherroepelijke veroor
delingen wegens misdrijf per 100.000
inwoners bedroeg de laatste drie ja
ren resp. 338.377 en 407 (stijging resp.
11,5 procent en 10.6 procent). Beperkt
men zich tot de misdrijven wetboek
van strafrecht dan is de toeneming
echter belangrijk geringer: 293, 313 en
327 (6,8 procent en 4,5 procent).
De minder gunstige beweging is,
voorzover 1951 betreft, voornamelijk
toe te schrijven aan stijging van het
aantal vermogensmisdrijven (diefstal,
oplichting, enz.). Voor eenvoudige
diefstal, was het relatieve cijfer in de
laatste drie jaren resp. 70, 80 en 78,
voor gequalificeerde diefstal 30, 43 en
42. heling 18, 23 en 22. De misdrijven
tegen leven en persoon droegen in
1951 niet, doch in 1952 wel bij tot
verhoging van het totaalcijfer.
Mishandeling resp. 42, 40 en 46. De
gerechtelijke geconstateerde zeden
misdrijven, waarvoor in 1950 het hoog
ste tot dusver bekende aantal werd
vastgesteld, waren in 1951 en 1952 iets
minder frequent.
Relatief werden in Limburg en
Noord-Holland de meeste veroordelin
gen wegens misdrijven onherroepelijk
wetboek van strafrecht resp. 414 en
351 per 100.000 inwoners tegen een
gemiddelde van 305 voor het gehele
land. De laagste relatieve aantallen
hadden Friesland en Zeeland (189 en
244).
Socialisten kozen volgens Romme
eieren voor hun geld
(Van onze parlementaire redacteur).
In het „Katholiek Staatkundig Maandschrift" komt prof. Romme terug
op het politieke debat, dat ter inleiding van de algemene beschouwingen
over de Rijksbegroting voor 1955 in de Tweede Kamer gehouden is. Uiter
aard wjjdt hy daarbij in het bijzonder aandacht aanalles, wat over het man
dement der bisschoppen en over de partijverhoudingen in Nederland ge-
zeg is.
Dit „grote iviel van Laxey" wordt
aangedreven door het water van een
riviertje. Het draait alleen nog voor
toeristen. Het v;erd in 185Jf gebouwd,
cn gebruikt om het water uit nu ver
laten loodmijnen te pompen. Op de
muur het wapen van Man: drie ge
laarsde en gespoorde mannenbenen.
Het is waarschijnlijk afgeleid van de
oud-Indiase Swastika, die de hele
wereld doortrok, om hier wat ver
vormd en met één been minder fot
vandaag de dag te worden gebruikt.
Trouwens, als zelfstandige eenheid
en als zelfstandige personen zien het
I kabinet en zijn leden in het mande-
I ment geen aanleiding, het bijltje erbij
neer te leggen.
In hetzelfde nummer van het „Ka
tholiek Staatkundig Maandschrift"
richt E. G. H Boraewasser zich tegen
het artikel, dat dr Delfgaauw in het
katholieke maandblad ,,Te Elfder Ure"
gepubliceerd heeft en waarin deze
zegt, dat „als de doorbraak niet met
ons komt, ze zonder ons komt. Wie
gewend is over de grenzen te kijken;
wie weet wat er omgaat bij hen, die
in Nederland denken wie de gedach
ten van de jonge mensen kentbeseft,
dat de doorbraak over enige decennia
een feit zal zijn. Nu is het nog moge
lijk deze doorbraak te leiden. Over
EEN LAND MET EEN VROUWENTEKORT
De voornaamste politieke ophelde
ring die de discussies hebben ge-
bracht, ligt naar het oordeel van prof I
Romme wel in het feit, dat de P.
d. A. ervan afziet, om in de omstan- --
digheden, zoals zij zich thans aan haar j Romme signaleert de voor de i eniSe decennia zal dat onmogelijk zijn.
voordoen, haar geestverwante minis- p™f- ^^miL i^^evLdrLu- D*n wordt waarschijnlijk zonder enig
ters uit het kabinet terug te roepen. heren Tilantw en «kihou- 1 onderscheid alles onder de voet ge-
Dit betekent. d.t m d. P j --
lederen zij het gewonnen hebben, die ter Js ?eh|evpn wat de p v. d A zal
doen, indien bij het gelijkblijvende
woord der bisschopen een deel harer
leden, met name de leden van haar
Katholieke Werkgemeenschap, een be
slissing nemen, die haar primair on
welgevallig is. Zou zij dan haar minis
ters uit het kabinet terug roepen, dan
zou er niet veel overblijven van de
eerbiediging, die zij van het verschij
nen van het mandement af tegenover
de vrijheid van de gewetensvorming
harer leden heeft beleden. Maar in de
politiek gebeurt ook wel eens het on
waarschijnlijke.
voortzetting van de brede basis het
beste achten in 's lands belang.
Deze opvatting klopt volgens prof.
Romme met het socialistische partij
belang, dat wel niet kwalijker zou
worden gediend dan door verkiezin
gen te provoceren onder de vaan van
verzet tegen het Episcopaat.
OP 15 NOVEMBER A.S.
Vele autoriteiten maken
openingsvlucht mee
Oj 15 November a.s. opent de
Scandinavian Airlines System een
luchtlijn over de Poolcirkel tussen Ko
penhagen en Los Angeles.
In de nacht van 14 op 15 November
vertrekt het eerste toestel op deze lyn
uit Los Angeles voor de tocht naar
Scandinavië. In de avond van de 15e
start om 8 uur van het vliegveld van
Kopenhagen de machine, die in tegen
overgestelde richting zal vliegen.
De opening van de lijn, die twee
maal per week in beide richtingen ge
vlogen zal worden met toestellen van
het type DC 6-b, heeft een feestelijk
tintje gekregen. In beide toestellen
zullen zich een groot aantal gasten
van de S. A. S. bevinden, die op
Groenland en in Winnipeg diverse
plechtigheden zullen bijwonen.
Zo reizen in het toestel uit Kopen
hagen o.a. mee prins Axel van Dene-
Nieuw Zeeland kan 40.000
jongedames gebruiken!
(Van onze correspondent in Australië)
SYDNEY Ausralië heeft zich thans op onverbloemde wyze in de stryd
om huwbare jongejuffrouwen gestort. Want zoals In leder jong en snel
groeiend land, begint ook hier het tekort aaji bruiden een waar probleem te
worden.
Er is over dit probleem de laatste tijd op lager niveau reeds het nodige
gezegd en geschreven, en de goede dominee Jaques de Vries uit Mirboo
North in de saat Victoria heeft in Nederlandsë kringen reeds een kleine
storm verwekt met zijn actie „Stuur een Schip met Meisjes". Doch thans
is de strijd om de „bruid" dan ook op het hoogste niveau aangeland.
Nieuw Zeeland is begonnerf met de
hele kwestie aan de openbaarheid
prijs te geven door officieel te ver
klaren, dat het land 40.000 jongejuf
frouwen wil hebben om met het over
schot aan mannelyke vrijgezellen te
huwen.
Sinds deze verklaring zijn de deu
ren van het Nieuw Zeelandse emigra
tiekantoor in Londen plat gelopen
door jongejuffrouwen van 15 tot 50
jaar, die hopen in Nieuw Zeeland een
man te kunnen vinden.
Australië, dat over dit onderwerp
altyd nogal discreet geweest is, kon
toen natuurlijk niet achterblijven. En
zo zond Australia House in Londen
de boodschap uit: „Er bestaat een
bijkans ongelimiteerde vraag naar
ongehuwde meisjes om onder het
„government assisted passage sche
me" naar Australië te emigreren,
ongeacht het feit of zij al dan niet
over privé relaties in Australië be
schikken
En hiermede is de handschoen dan
opgenomen en kunnen wij ons zon
der enige verdere verplichting tot
discretie in het strijdgewoel storten.
marken, de minister-presidenten van
Denemarken, Noorwegen en Zweden,
journalisten uit de landen, waar de
S. A. S. vestigingen heeft en de pre
sident-directeur van ue S. A. S., de
heer P. A. Norlin.
In de machine uit Los Angeles, die
dan al geruime tijd onderweg is, be
vinden zich o.m. de gouverneur van
de staat Californië, de burgemeester
van Los Angeles, terwijl in Winnipeg
vertegenwoordigers van de Canadese
regering, o.m. de minister van trans
port zullen instappen.
De machines op de openingsvlucht
zullen elkaar ergens in het luchtruim
tussen Groenland en IJsland passeren.
De toestellen op deze lijn zullen ge
vlogen worden door speciaal opgelei
de bemanningen. De S. A. S. heeft
hierbij de nodige ervaring opgedaan
tijdens een aantal proefvluchten over
de Pool in de afgelopen jaren.
Speciaal voor de ontvangst van
passagiers en mogelijk ook voor het
wisselen van bemanningen onderweg
is op Groenland een hotel gebouwd.
Import niet voldoende
Het door Australia House in Lon
den verstrekte cijfer van een over
schot van 100.000 huwbare mannen
in Australië is een beetje overdre
ven. Want om tot dit cijfer te komen
moet men ook jonge knapen en oude
heertjes bij de om een bruid sprin
gende groep rekenen.
Maar de officiële cyfers zien er in
derdaad somber genoeg uit.
In de leeftijdsgroep van 20 tot 29
jaar bestaat in Australië thans na
melijk een overschot aan mannen van
62.896!!
Dit ziet er op papier al erg genoeg
uit, maar het is in feite veel erger,
zodat men Australia House in Lon
den de lichte overdrijving kan verge
ven.
Het overschot in de groep van 20
tot 29 jaar mag dan „slechts" een
kleine 63.000 zijn, de praktyk heeft
geleerd, dat 10% van de Australi
sche vrouwen en meisjes nooit en te
nimmer trouwt, zodat de kans van
de huwbare mannen nog kleiner
wordt.
De grootscheepse immigratie der
laatste jaren heeft deze positie zeker
niet beter gemaakt, daar er meer
mannen dan vrouwen emigreren,
Maar dit tekort in de leeftydsg
van 20 tot 29 jaar heeft in Aur'
altijd bestaan.
Er zijn hier altyd meer mannen
dan vrouwen geboren. Doch er ster
ven ook meer mannen dan vrouwen,
zodat er hier in de groep van 50 jaar
en ouder altijd nog meer vrouwen
dan mannen zijn.
Nu is het wonderlijke hierbij, dat
volgens de deskundigen op dit ge
bied onder de vele duizenden eenza
men van millioenensteden als Syd
ney en Melbourne het percentage
eenzame vrouwen groter is dan dat
van de mannen.
De leeftyd van dit grote aantal
eenzame vrouwen ligt achter in de
20 en vóór in de 30. Deze vrouwen
schijnen eenvoudig niet de kans te
krijgen om bij hen passende mannen
te ontmoeten.
Hieruit blijkt dus wel, dat met het
„importeren" van 100.000 jongejuf
frouwen de zaak niet kan worden op
gelost.
Een belangrijk deel van deze im
port zou alleen maar de groep een
zame jongejuffrouwen nog doen
groeien.
Doe het zelf
Een aardig voorbeeld wordt ge
vormd door de talrijke brieven, wel
ke de hier verschijnende Dutch-
Australian Weekly van op mannen
wachtende Nederlandse jongejuffrou
wen in Australië ontvangt.
In deze brieven uiten de jongejuf
frouwen hun verontwaardiging over
het gehuil van de vrijgezellen uit Ne
derland om vrouwen een gehuil
dat warme harten als dat van domi-
Lonkjes
De socialistische woordvoerder, mr.
Burger, heeft ditmaal de algemene be
schouwingen voor zover prof. Rom
me zich dit herinnert is dit de aller
eerste keer, dat men dit heeft beleefd
niet enkel en alleen afkeurende en
onvriendelijke woorden over gehad
voor de confessionele partijvorming.
Ligt hierin een begin van opening naar
een modus vivendi, voor het geval de
Katholieke Werkgemeenschap eens zou
besluiten tot datgene wat aan de P. v.
d. A. primair onaangenaam is en het
naar P. v. d. A.-oordeel „second best"
zou kiezen van een nieuwe katholie
ke partij? vraagt prof. Romme.
Het is duidelijk, vindt hij, dat de
strijd om de partij-politieke opbouw
over en weer dóórgaat. De plicht van
de K.V.P. daarbij is te zijn en te blij
ven een duidelijke beginsel- cn pro
grampartij tegelijk de politiek steeds
bezield in 's lands belang te voeren.
lopen, wat ons katholieken, buiten het
geloof in de meest strikte zin, teza
men houdt".
Politieke opheldering.
De heer Bomewasser bestrijdt dit
ten stelligste. Uitvoerig gaat hij de
situatie in de verschillende Europese
landen na, waarbij hij tot de conclusie
komt, dat buiten onze grenzen geen
enkele aanwijzing voor de houdbaar
heid van de stelling van dr. Delf
gaauw is te vinden.
Wat de gedachten van de jonge
mensen betreft, schrijft de heer Bor-
newasser: „Ten opzichte van de jeugd
past het èn waardering te tonen voor
de nieuwe impulsen, die van haar uit
gaan èn de nodige critische zin te be
waren ten aanzien van de duurzaam
heid, bruikbaarheid en uitvoerbaar
heid van de nieuwe, nu eens sublie
me, dan weer wilde gedachten. Wij
hebben niet de indruk dat dr. Delf
gaauw de „gedachten van de jonge
mensen" ook critisch heeft ontleed en
op hun duurzaamheid, bruikbaarheid
en uitvoerbaarheid heeft getoetst".
Het argument van dr. Delfgaauw,
dat de doorbraak mede bevorderd zal
worden door „het denkende deel der
katholieke volksgroep" geeft volgens
de heer Bornewasser blijk van geen
betere mentaliteit dan die der negen-
tiende-eeuwse liberalen.
Wat dr. Delfgaauw voor de gegrond
heid van zijn visie op de toekomst
nü aanvoert, heeft naar de mening
van de schrijver van het artikel in het
„Katholiek Staatkundig Maandschrift"
geen enkele overtuigingskracht.
99
Luitenant-generaal P. Alons, com
mandant van het Rode Kruis Korps,
en de arts A. Klapwijk, hoofd van
een der medische afdelingen van het
hoofdbestuur van het Nederlandse
Rode Kruis, hebben het initiatief ge
nomen tot instelling van een speciale
artsencursus, die opleidt tot wat men
nee Jacques de Vries uit Mirboo
North licht vermurwt en hem tot
„Schip met meisjes"-acties drijft.
Laat die huilende jongemannen
zelf gaan zoeken in plaats van bij do
minee op de stoep te gaan zitten, zo
schrijven deze Nederlandse jongejuf
frouwen verontwaardigd. Er zijn hier
genoeg jonge meisjes, die graag met
een nette jongeman uit Nederland
kennis willen maken.
Zo wordt het hele probleem weer
terug gebracht tot het menselijk ele
ment tot verlegenheid en een ge
brek aan beheersing van de omstan
digheden.
Men is in deze tijd van de zich
steeds verder uitbreidende welvaart
nu eenmaal zo gewend om tegen de
overheid aan te leunen, dat men het
zoeken naar huwbare jongejuffrou
wen vaak liever aan „de autoriteiten"
overlaat, dan zelfstandig op vrijers
voeten te gaan.
een nieuwe specialisatie voor de me
dicus zou kunnen noemen, namelijk
„rampenarts".
In de tweede helft van October
zijn de eerste twee van de serie
schriftelijke lessen verschenen. Het
is voorlopig de bedoeling, dat onge
veer veertig lessen in deze cursus
verschijnen in een tijdsbestek van
drie jaar. Tot nu toe zijn 460 cursis
ten ingeschreven.
Hoewel de cursus in eerste instan
tie is bedoeld voor artsen van het
Rode Kruis, kunnen ook andere art
sen er aan deelnemen. De opleiding
tot „rampenarts" wordt door het
Rode Kruis voor elke Nederlandse
arts van belang- geacht, omdat im
mers iedere Nederlandse medicus
zowel in tijd van oorlog als in vre
destijd bij een grote ramp kan wor
den ingeschakeld voor de hulpverle
ning. De ervaring heeft geleerd, dat
de omvang van een moderne ramp
zeer bijzondere eisen aan de hulpver
lening kan stellen. By grote rampen
wordt een patinët geëvacueerd langs
een hele keten van artsen van het
rampterrein via, de verzamelolaats
van gewonden naar het ziekenhuis en
misschien zelfs van het ene naar het
andere ziekenhuis. Het is dan nodig
dat voor de behandeling van de pa
tiënten gestandaardiseerde methoden
worden toegepast, die aan elke arts
in de keten worden ingeschakeld.
