Recreatieruimte in overvloed De rüst keerde weer in het goudzoekersland Natuurmonumenten in Amerika 12 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT VRIJDAG 5 NOVEMBER 19M Het komt in de Verenigde Statenwanneer men de nationale monumenten gaat tellen, niet op een tiental aan. Men maakt wel onderscheid tussen National Parks, National Monuments en National Historical Parks en een lijst daarvan zal zeker wel meer dan honderd nummers aanwijzen. Het Oosten bl\jkt het slechtst te zijn voorziendesniettemin zijn in Shenan doah en Blue Ridge prachtige bossen te bewonderen en is de bloemenrgk- dom hier bijzonder groot. Bij de Mouna City vindt men prae-historische heuvélwallen, die door Jndinaen opgericht moeten zijn, de Mammoth Cave in Kentucky bestaat uit een lange reeks onderaardse grotten, die nog nooit geheel onderzocht zijn en de Great Smoky Mountains gaan door voor een van de oudste gebergten ter wereld. Wat het Westen biedt, vindt men elders op deze pagina beschreven. of meer aangewezen. En de bosarchi- tect moet het bestek goedgekeurd hebben natuurlijk. Er zijn er al ette lijke duizenden. Natuurvriendenhui zen, jeugdherbergen en grote boshut ten voor groepen ontbreken ook niet. Begeert men de echte wildernis, door geen mensenhand beroerd, ook daarin is overvloed van keuze. Oner- varenen zullen deze gedeelten niet zonder gids betreden. Er zijn door al le bossen hoofdwegen aangelegd; verlaat men die, dan zyn de bospa den vrrj zeldzaam. Herten zal men er veel zien en de beer is er ook nog lang niet uitgestorven. We troffen een paar uur buiten New York nog een oud-Workumer aan, die op zijn laat ste jachttocht zelf een manshoog bruintje neergelegd had. Vogels en Naiuur schiep schoner dan mensenhand Elke Amerikaanse toerist heeft zo vaak al afbeeldingen van de rotsbruggen i?i het Rotsgeberg te gezien, dat hij ze zeker niet zal overslaan, als hij in Utah komt. De werkelijkheid blijkt dan echter élk plaatje en alle fantasie nog te overtreffen. De erosie verwering door na tuurlijke oorzaken als koude, hittewind en regen heeft hier zulk een wonderlijk spel gespeeld, dat er reusachtige stenen bogen zijn ontstaan. Om zich een voorstelling van de af metingen te kunnen vormen, lette men op de man links op de voorgrond en op een anderdie onder de achterste boog staat. De plaats staat op het kaartje met Rocky Mountain aangege ven. Men heeft in dit gebied in totaal 81 van zulke rotsbrug gen geteld. De grootste, Lands cape Arch, heeft een spanwijdte van meer dan negentig meter. Tweehonderd ..parken" staan open voor Jan en alleman vissen treft men op vele plaatsen nog in paradijselijke menigvuldigheid aan. Wil men voor z'n vertrek geïnfor meerd zijn, de National Park Service heeft honderden aardige en goedkope gidsjes uitgegeven en het departement van Landbouw heeft voor 'n lijst van national bosbezit gezorgd, die alle mogelijke informatie verschaft. Het ligt alleen nog maar aan de vulling van uw beurs en de lengte van uw va- cantïe, als U meent in de V.S. van natuurgenot verstoken te moeten zijn. Natuurlijk is de National Park Ser vice ontzaglijk populair; zij is immers de gastvrouwe van 42 millioen men sen per jaar. Maar al deze millioenen zijn geen engelen en waar zoveel is, wordt het goede vaak niet meer ge waardeerd. De bossen worden „loved to death" (ten dode bemind), zo druk te een gids zich tegenover ons uit. Voor het onderhoud wordt per jaar 33 millioen dollar uitgegeven, maar dat is veel te weinig. Dat zou het al zijn wanneer het vandalisme in de V. S. niet zulk een bedroevende omgang had aangenomen, dat is het vooral nu er zo weinig inkomsten tegenover staan. Een autovergunning voor het Yellow-stone-park duurt veertien da gen en kost maar één dollar. Eén keer naar de bioscoop kost meer en daar krijgt men niets anders dan gla mour en technicolor er voor terug! De tijd komt, dat de Amerikaan zal moeten leren zuinig op zijn natuur te zyn. De overvloed mindert, de slordig heid neemt echter niet af. Een Neder lander, die in eigen land nauwelijks nog recreatie kan vinden, zal bij een bezoek aan de V.S. meer dan eens denken: hadden wjj maar wat van wat ze hier teveel hebben, we zouden er goed op passen! Maar of dat laatste wel waar zou z«n? Een eeuw geleden brak de hel van begeerte hier los Het heeft eeuwen lang geduurd', voor de Europese kolonisten in Amerika naar het Verre Westen durfden te trekken en eigenlijk is het nog maar ruim honderd jaar geleden, dat zij hun geluk achter dè Rocky Mountains pro beerden te zoeken. Dikwyls waren bijzondere gebeurtenissen de aanleiding dat bepaalde groepen landverhuizers „op trek" gingen en onbeschrijfbaar zijn de ontberingen die zij daarbij hebben moeten doorstaan, vooral omdat de Indianen hen als vijandelijke indringers beschouwden. De grondvesting van Salt Lake City door de Mormonen bijv. en de ontginning van het omliggen de land in Utah mag men gerust een epos van de moderne tijd noemen. Een onvoorstelbaar grote toevloed van mensen kwam plotseling, toen er in Californië goud ont dekt werd. Het was i de 24ste Januari 48, dat James W. Marshall in de water loop van Sutters zaagmolen voor het eerst dit zo heet be geerde metaal vond en het gerucht ver spreidde zich natuur lek als een vliegend vuurtje. Men kan het verhaal van de „gold rush" en van de stroom gelukzoekers, die zich uit alle oor den der wereld bijna naar Californië begaf, in ieder schoolboekje vinden. Ten bewijze echter, dat in deze verhalen geen fanta sie in 't spel is, heeft men deze gedenk waardige plaats tot nationaal monu ment verheven. Het bord op bijgaande foto herin nert de voorbijganger aan deze ro mantische eerste -tijd, toen geen avon turier zich de schone kans wilde laten ontglippen om in één dag rijk te wor den. De zaagmolen stond hier vlakbij, «literaard aan de oever van een ri viertje. Een goudzoekersmuseum ont breekt ook al niet en de padvinders, die het gebouw nooit zullen over slaan, vinden hier alle voorwerpen verzameld die ze in hun jongensboe ken herhaaldelijk hebben zien be schreven: tenten, woudloperskleding, oude geweren, waswiegen en „nug gets". Marshall, de ontdekker van het goud, is bij uitzondering eens niet vergeten. Hij heeft een grafmonu ment gekregen, dat op de foto juist niet zichtbaar is. Bedrijvigheid is hier overigens vrijwel niet meer, nu het foud verdwenen is. De Verenigde taten hebben hun voorname plaats aan als goudleverancier allang Transvaal moeten afstaan. En zo is het toneel, dat de groot ste afwisseling heeft gekend van landelijke rust tot woeste dronke manstaferelen nu tot bezienswaar digheid geworden. In de zomervacan- tie slaan heel wat jongens hun ten ten op, daar waar honderd jaar gele den een goudzoekerskamp te vinden was. Er worden ook speciale tochten naar deze streek voor de jongens van de middelbare scholen georganiseerd. Dan wordt, per truck or per jeep, de zelfde route gevolgd die de Mormo nen op hun trek naar het Westen zijn gegaan. Onderweg wordt er bij de boeren gewerkt om de kost te ver dienen. De drie jongens op de foto be horen ook bij zulk een groep van ruim twintig leden met een leiders staf van vijf man. Het gebeurt wel, dat ze acht weken op stap zijn en dan een afstand van zes- k achtduizend kilometer afleggen. Een bezoek aan de „gold country" staat dan onver mijdelijk op het programma! Er zullen weinig mensen zijn, die nog nooit van het Yellowstone Park gehoord hebben. Het is dan ook niet alleen het eerste van een lange reeks „national parks" in de Verenigde Staten, het is ook nog altijd het grootste en misschien wel het merkwaardigste. Met een oppervlakte, groter dan het vierde deel van Nederland, met zijn drieduizend geysers en heetwaterbron- nen, met zijn watervallen en canyons en niet te vergeten met zijn prachti ge fauna, wekt het de diepste bewondering van iedere natuuronderzoeker. Maar daarmee is dit monument tevens ook een sensatie voor de toerist ge worden, die hij in elk geval eens in zijn leven gehad moet hebben. Evenals in het Kruger Wildpark kan hij ook hier trouwens in zijn wagen blijven zit ten en achter het stuurrad is het mogelijk de wilde beesten te kieken. De situatie is hier in een eeuw wel frondig veranderd. Twee derde van e Indianen in de reservaten, de wil de natuur bezienswaardigheid voor dagjesmensen, de buffels onder be scherming van de in 1912 opgerichte American Bison Society. Met enige bitterheid vraagt men zich af, of de gehele natuur misschien wel tot mu seum wordt, wat zullen er dan een zaalwachters moeten zijn! Ons werd een sprekende foto getoond: aan de rand van een wazemende geyser lag een hele hoop rommel: busjes, fles sen, dozen, ijzeren voorwerpen en wat niet al. Het was allemaal van de bodem opgevist; de bezoekers hadden kennelyk de aanblik van het kristal heldere water niet kunnen verdragen. Welk een uitverkoren volk overi gens, dat zulk een uitgestrektheid aan land en zulk een veelheid van "in drukwekkende natuurformaties bezit. De gehele punt van Florida, de Ever glades, heeft men volkomen gelaten zoals die was: een sub-tropische wil dernis met mangrove-bossen, fantas tische bloemen en vogels die alle kleu ren van de regenboog aan zich heb ben. Natuurlijk heeft niet iedere Ame rikaan dat gezien de afstanden zijn ook zo groot en buiten de vlieg machine duurt het reizen dagen maar tien tegen een, dat hij niet ver van huis af wel een ander monument kan bewonderen. Vooral in het Wes ten liggen ze vrijwel vlak naast elk ander. De geoloog, de bioloog, de praehistoricus zal er ogen, hersenen, handen en voeten tekortkomen, gelo ven we. WONDERE WERELD. De Devils Tower (duivelstoren) in Wyoming beslaat aan de voet een op pervlakte van twee vierkante mijl, de hoogte is nog geen driehonderd meter, maar deze gehele vulkanische formatie is juist in haar strengheid van lijnen zo vreemd, dat men zich niet kan voorstellen dat hier geen reuzenhanden mee bezig zijn ge weest. Zulk een somber brok lava zal er wel geen tweede op de wereld zijn. Reuzendieren hebben hier in elk geval wel geleefd. In het natuurmo nument Dinosaur zijn heel wat been deren van praehistorische dieren ge vonden, fossielen waarvan de boeken zeggen dat ze 140 millioen jaar oud zijn. Meer dan twintig geraamten zijn al uitgegraven: een daarvan, een brontosaurus, zagen we in een mu seum opgesteld, een gevaarte van meer dan tachtig voet lang. Geluk kig dat hun hersenvoorraaa zo ge ring geweest is; stel je voor, dat er nog enkele levende exemplaren er gens in een wildpark overgebleven waren Waar kalksteenbergen zijn, heb je ook spelonken en die zijn er in Wind Cave dan ook heel wat. De grillige formaties zullen de Indianen wel niet zo gelokt hebben als de hoge spitsen van de Grand Teton dat deden. Nóg leven hier de elandkudden, de herten en de antilopen in het wild., maar hoe lang? Een tocht per vliegmachine door Grand Canyon, zou U dat aandur ven Wij deden het, maar dan in een bioscoopstoel gezeten, werden lucht- ziek van het zwenken en manoeuvre ren, hielden onze adem in bij dit be toverende gezicht en vreesden ieder ogenblik tegen een rots te pletter te slaanHet was in de Cinerama te Detroit en het werd een kinematogra- fische belevenis van hoog-sensationeel gehalte. De echte tocht kan nauwe lijks veel échter geweest zijn. Men zegt, dat in Mesa Verde de geheimen van de oertijd aan de dag treden. Spraken de vernuftig gecon strueerde rotswoningen evenwel maar wat duidelijker! Voor archaeologen is er trouwens in de V.S. veel meer werk aan de winkel dan we ooit vermoed hebben. Wat we in de musea in New York en Washington van de kunst der Maya's der Tolteken en Azteken gezien hebben, was ten minste zo suggestief als wat de opgravingen in Egypte hebben opgeleverd. We kre gen de indruk dat de Amerikanen dit onderzoek met grote zorgvuldigheid en wat niet minder belangrijk is met gulle royaliteit hebben aan gepakt. Over het Mesa Verde plateau zou trouwens alleen wel een boek te schrnven zijn. De holen in de steile wanden van de canyons boden hier niet slechts beveiliging tegen het weer, maar ook tegen de vijanden. Nog maar enkele honderden van de ze puebloruïnen zijn ontgraven, er wachten wellicht nog duizenden. Men schat dat ze tussen 3001300 na Chr. gebouwd en gedolven zijn. In een van aeze rotsdorpjes, Cliff Palace, heeft men tweehonderd woningen met nog wat pakhuizen geteld. Zo'n vierhonderd mensen hebben hier dus eigenlijk tussen hemel en aaode ge leefd. De mens heeft vaak met de natuur samengewerkt, maar als de natuur het alleen deed kwam er vaak iets groots uit haar handen en nog vaker iets huiveringswekkends. De Death Valley (dodenhal) in 't Oosten van Californië heeft in dit opzicht niet spoedig haars gelijke. Alles is hier monumentaal, van de zoutvlakten af tot de vulkanische kraters toe. Wie zich aan een schildering van dit na tuurtafereel waagt, moet bijna alle kleuren van het palet wel benutten. Hier ligt het laagste punt op het Westelijke Halfrond, negentig meter beneden zeepeil, maar niet zoveel verder vindt men de Telescope Peak van ruim vierduizend meter hoog, In de zomer kan het hier, zelfs in ae schaduw, ontzettend warm zijn. De goudzoekers van 1849 hebben talloze malen dit landschap vervloekt en ve len van hen zijn hier van dorst omge komen. aangegeven Yosemife, waar de water vallen over de granietkliffen storten en sequoias of reuzenbomen hun top pen ten hemel reiken, en de Kings Canyon en de Joshua Tree, waar de woestijn zelfs een grote variëteit van planten en dieren oplevert. Begrijpt U nu ook, waarom de mensen zo graag in Californië wonen Over de Lassen Volcanic, die tussen 1914 en 1921 nog actief geweest is en over het diepblauwe Crater Lake met zijn veelkleurige lavamuur, zwij gen we nu maar. Het kaartje is vol, onze voorraad adjectieven uitgeput, ons vermogen om versteld te staan aan het eind van zijn krachten. Blijft over de jaloersheid: waarom hebben de Amerikanen zoveel gewel digs in hun land, meer dan ze op kun nen? En iets van onbegrip: waarom komen ze eigenlijk nog naar Europa toe? Gelukkig maar, dat wij Marken en Volendam nog hebbenP. Vlak bij de Mexicaanse grens ligt een griezelig-verlaten woestijn, die men „het park der orgelpijpcactussen" noemt. Hier in Arizona, aan de voet van het Ajo-gébergte, vindt men tal van planten, waar men elders tever geefs naar zal zoeken. Vooral de or gelpijpcactus kan een gewéldige hoog te bereiken. Nog altijd leven hier ver halen -an de moeilijke tochten, die de Spaanse veroveraars door deze woestijn hebben gemaakt. Het gejaagde leven Wil een tegen pool hebben en die ligt tot dusver nog steeds uitsluitend in de natuurlijke recreatie. Daar zijn de bossen, uiter aard voorzover ze staatseigendom zijn, wel in de eerste plaats voor aan gewezen. In de V. S. vindt men maar eventjes 152 „national forests" en zo'n grote oppervlakte beslaan deze wouden, dat er voor letterlek iedere Amerikaan alleen wel een halve hec tare beschikbaar zou zyn. Begin maar niet uit te rekenen op welk een op- Eervlakte de Nederlander aanspraak an maken Omdat iedereen (nou ja, iedereen..) een auto heeft, kost het hem weinig moeite een bos naar zijn keuze op te zoeken. Van controle zal hij weinig last hebben; wil hij picknicken, kam peren, vissen, jagen, woudlopen, hij ga zyn gang. Bordjes met verboden toegang zal men maar zeer weinig zien. Wil hij in de meertjes gaan zwemmen, hij doe het op eigen risico. Zou hij graag een kano willen huren, ze zyn te krygen. Houdt hij van skie en, hij kan in de winter op heel wat plaatsen terecht. En dat alles'voor nul centen. Op een enkele kampeerplaats, waar de maal vergeefs, maar op zulke plaat sen doe je je beurs graag open. Is er ergens een gedeelte van het bos af gesloten, dan is dat wegens brandge vaar. Overigens moet je goed uit je ogen kijken, want je kunt in heel wat bossen maar al te gemakkelyk ver dwalen. Er zijn in de V.S. ongeveer 5000 officiële kampeerplaatsen. Liggen ze niet ver van de stad, dan zal men er waterkranen vinden; zo niet, dan be perkt de accommodatie zich tot stenen vuurhaarden. Alleraardigste banken en tafels van gekloofde boomstam men zijn geen uitzondering, ze zouden in ons houtarme land gewoon niet te betalen zijn. Wilt U in zo'n „national forest" een zomerhuisje bouwen, ook dat is mogelijk, al moet U wat grondpacht betalen en al wordt de plaats min Hier en daar meent men nog altijd, dat Amerikanen typische grootstede lingen zijn en dat zij zich het beste thuis gevoelen tussen een muur van wolkenkrabbers. Inderdaad zijn er millioenen, die gedwongen worden hun gehele leven door te brengen In een huizenzee, die geen stukje van de ho rizon meer open laat. Maar ook deze tekortgeschotenen pogen op een hete Zondag nog een plaatsje aan het strand te krygen of nemen in hun luttele vacantiedagen hun visgerei op de rug. Midden in New York, in het uitge strekte Central Park, kan men oude mannetjes op de banken zien zitten, die met de eekhoorntjes en de duiven de meest vriendschappelijke betrek kingen onderhouden. En als er ergens een groot aquarium is, dan trekt het ontzaglijk veel bekijks.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1954 | | pagina 8