Recreatieruimte in overvloed
De rüst keerde weer in het
goudzoekersland
Natuurmonumenten in Amerika
12 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT VRIJDAG 5 NOVEMBER 19M
Het komt in de Verenigde Statenwanneer men de nationale monumenten
gaat tellen, niet op een tiental aan. Men maakt wel onderscheid tussen
National Parks, National Monuments en National Historical Parks en
een lijst daarvan zal zeker wel meer dan honderd nummers aanwijzen.
Het Oosten bl\jkt het slechtst te zijn voorziendesniettemin zijn in Shenan
doah en Blue Ridge prachtige bossen te bewonderen en is de bloemenrgk-
dom hier bijzonder groot. Bij de Mouna City vindt men prae-historische
heuvélwallen, die door Jndinaen opgericht moeten zijn, de Mammoth Cave
in Kentucky bestaat uit een lange reeks onderaardse grotten, die nog
nooit geheel onderzocht zijn en de Great Smoky Mountains gaan door voor
een van de oudste gebergten ter wereld. Wat het Westen biedt, vindt
men elders op deze pagina beschreven.
of meer aangewezen. En de bosarchi-
tect moet het bestek goedgekeurd
hebben natuurlijk. Er zijn er al ette
lijke duizenden. Natuurvriendenhui
zen, jeugdherbergen en grote boshut
ten voor groepen ontbreken ook niet.
Begeert men de echte wildernis,
door geen mensenhand beroerd, ook
daarin is overvloed van keuze. Oner-
varenen zullen deze gedeelten niet
zonder gids betreden. Er zijn door al
le bossen hoofdwegen aangelegd;
verlaat men die, dan zyn de bospa
den vrrj zeldzaam. Herten zal men er
veel zien en de beer is er ook nog lang
niet uitgestorven. We troffen een
paar uur buiten New York nog een
oud-Workumer aan, die op zijn laat
ste jachttocht zelf een manshoog
bruintje neergelegd had. Vogels en
Naiuur schiep
schoner dan
mensenhand
Elke Amerikaanse toerist heeft
zo vaak al afbeeldingen van de
rotsbruggen i?i het Rotsgeberg
te gezien, dat hij ze zeker niet
zal overslaan, als hij in Utah
komt. De werkelijkheid blijkt
dan echter élk plaatje en alle
fantasie nog te overtreffen. De
erosie verwering door na
tuurlijke oorzaken als koude,
hittewind en regen heeft
hier zulk een wonderlijk spel
gespeeld, dat er reusachtige
stenen bogen zijn ontstaan. Om
zich een voorstelling van de af
metingen te kunnen vormen,
lette men op de man links op de
voorgrond en op een anderdie
onder de achterste boog staat.
De plaats staat op het kaartje
met Rocky Mountain aangege
ven. Men heeft in dit gebied in
totaal 81 van zulke rotsbrug
gen geteld. De grootste, Lands
cape Arch, heeft een spanwijdte
van meer dan negentig meter.
Tweehonderd ..parken" staan open voor
Jan en alleman
vissen treft men op vele plaatsen nog
in paradijselijke menigvuldigheid aan.
Wil men voor z'n vertrek geïnfor
meerd zijn, de National Park Service
heeft honderden aardige en goedkope
gidsjes uitgegeven en het departement
van Landbouw heeft voor 'n lijst van
national bosbezit gezorgd, die alle
mogelijke informatie verschaft. Het
ligt alleen nog maar aan de vulling
van uw beurs en de lengte van uw va-
cantïe, als U meent in de V.S. van
natuurgenot verstoken te moeten zijn.
Natuurlijk is de National Park Ser
vice ontzaglijk populair; zij is immers
de gastvrouwe van 42 millioen men
sen per jaar. Maar al deze millioenen
zijn geen engelen en waar zoveel is,
wordt het goede vaak niet meer ge
waardeerd. De bossen worden „loved
to death" (ten dode bemind), zo druk
te een gids zich tegenover ons uit.
Voor het onderhoud wordt per jaar 33
millioen dollar uitgegeven, maar dat
is veel te weinig. Dat zou het al zijn
wanneer het vandalisme in de V. S.
niet zulk een bedroevende omgang
had aangenomen, dat is het vooral nu
er zo weinig inkomsten tegenover
staan. Een autovergunning voor het
Yellow-stone-park duurt veertien da
gen en kost maar één dollar. Eén
keer naar de bioscoop kost meer en
daar krijgt men niets anders dan gla
mour en technicolor er voor terug!
De tijd komt, dat de Amerikaan zal
moeten leren zuinig op zijn natuur te
zyn. De overvloed mindert, de slordig
heid neemt echter niet af. Een Neder
lander, die in eigen land nauwelijks
nog recreatie kan vinden, zal bij een
bezoek aan de V.S. meer dan eens
denken: hadden wjj maar wat van
wat ze hier teveel hebben, we zouden
er goed op passen!
Maar of dat laatste wel waar zou
z«n?
Een eeuw geleden brak de hel van
begeerte hier los
Het heeft eeuwen lang geduurd', voor de Europese kolonisten in Amerika
naar het Verre Westen durfden te trekken en eigenlijk is het nog maar ruim
honderd jaar geleden, dat zij hun geluk achter dè Rocky Mountains pro
beerden te zoeken. Dikwyls waren bijzondere gebeurtenissen de aanleiding
dat bepaalde groepen landverhuizers „op trek" gingen en onbeschrijfbaar
zijn de ontberingen die zij daarbij hebben moeten doorstaan, vooral omdat de
Indianen hen als vijandelijke indringers beschouwden. De grondvesting van
Salt Lake City door de Mormonen bijv. en de ontginning van het omliggen
de land in Utah mag men gerust een epos van de moderne tijd noemen.
Een onvoorstelbaar
grote toevloed van
mensen kwam
plotseling, toen er in
Californië goud ont
dekt werd. Het was
i de 24ste Januari
48, dat James W.
Marshall in de water
loop van Sutters
zaagmolen voor het
eerst dit zo heet be
geerde metaal vond
en het gerucht ver
spreidde zich natuur
lek als een vliegend
vuurtje. Men kan het
verhaal van de „gold
rush" en van de
stroom gelukzoekers,
die zich uit alle oor
den der wereld bijna
naar Californië begaf,
in ieder schoolboekje
vinden. Ten bewijze
echter, dat in deze
verhalen geen fanta
sie in 't spel is, heeft
men deze gedenk
waardige plaats tot nationaal monu
ment verheven.
Het bord op bijgaande foto herin
nert de voorbijganger aan deze ro
mantische eerste -tijd, toen geen avon
turier zich de schone kans wilde laten
ontglippen om in één dag rijk te wor
den. De zaagmolen stond hier vlakbij,
«literaard aan de oever van een ri
viertje. Een goudzoekersmuseum ont
breekt ook al niet en de padvinders,
die het gebouw nooit zullen over
slaan, vinden hier alle voorwerpen
verzameld die ze in hun jongensboe
ken herhaaldelijk hebben zien be
schreven: tenten, woudloperskleding,
oude geweren, waswiegen en „nug
gets".
Marshall, de ontdekker van het
goud, is bij uitzondering eens niet
vergeten. Hij heeft een grafmonu
ment gekregen, dat op de foto juist
niet zichtbaar is. Bedrijvigheid is hier
overigens vrijwel niet meer, nu het
foud verdwenen is. De Verenigde
taten hebben hun voorname plaats
aan
als goudleverancier allang
Transvaal moeten afstaan.
En zo is het toneel, dat de groot
ste afwisseling heeft gekend van
landelijke rust tot woeste dronke
manstaferelen nu tot bezienswaar
digheid geworden. In de zomervacan-
tie slaan heel wat jongens hun ten
ten op, daar waar honderd jaar gele
den een goudzoekerskamp te vinden
was. Er worden ook speciale tochten
naar deze streek voor de jongens van
de middelbare scholen georganiseerd.
Dan wordt, per truck or per jeep, de
zelfde route gevolgd die de Mormo
nen op hun trek naar het Westen
zijn gegaan. Onderweg wordt er bij
de boeren gewerkt om de kost te ver
dienen. De drie jongens op de foto be
horen ook bij zulk een groep van
ruim twintig leden met een leiders
staf van vijf man. Het gebeurt wel,
dat ze acht weken op stap zijn en dan
een afstand van zes- k achtduizend
kilometer afleggen. Een bezoek aan
de „gold country" staat dan onver
mijdelijk op het programma!
Er zullen weinig mensen zijn, die nog nooit van het Yellowstone Park
gehoord hebben. Het is dan ook niet alleen het eerste van een lange reeks
„national parks" in de Verenigde Staten, het is ook nog altijd het grootste
en misschien wel het merkwaardigste. Met een oppervlakte, groter dan het
vierde deel van Nederland, met zijn drieduizend geysers en heetwaterbron-
nen, met zijn watervallen en canyons en niet te vergeten met zijn prachti
ge fauna, wekt het de diepste bewondering van iedere natuuronderzoeker.
Maar daarmee is dit monument tevens ook een sensatie voor de toerist ge
worden, die hij in elk geval eens in zijn leven gehad moet hebben. Evenals
in het Kruger Wildpark kan hij ook hier trouwens in zijn wagen blijven zit
ten en achter het stuurrad is het mogelijk de wilde beesten te kieken.
De situatie is hier in een eeuw wel
frondig veranderd. Twee derde van
e Indianen in de reservaten, de wil
de natuur bezienswaardigheid voor
dagjesmensen, de buffels onder be
scherming van de in 1912 opgerichte
American Bison Society. Met enige
bitterheid vraagt men zich af, of de
gehele natuur misschien wel tot mu
seum wordt, wat zullen er dan een
zaalwachters moeten zijn! Ons werd
een sprekende foto getoond: aan de
rand van een wazemende geyser lag
een hele hoop rommel: busjes, fles
sen, dozen, ijzeren voorwerpen en
wat niet al. Het was allemaal van de
bodem opgevist; de bezoekers hadden
kennelyk de aanblik van het kristal
heldere water niet kunnen verdragen.
Welk een uitverkoren volk overi
gens, dat zulk een uitgestrektheid
aan land en zulk een veelheid van "in
drukwekkende natuurformaties bezit.
De gehele punt van Florida, de Ever
glades, heeft men volkomen gelaten
zoals die was: een sub-tropische wil
dernis met mangrove-bossen, fantas
tische bloemen en vogels die alle kleu
ren van de regenboog aan zich heb
ben. Natuurlijk heeft niet iedere Ame
rikaan dat gezien de afstanden
zijn ook zo groot en buiten de vlieg
machine duurt het reizen dagen
maar tien tegen een, dat hij niet ver
van huis af wel een ander monument
kan bewonderen. Vooral in het Wes
ten liggen ze vrijwel vlak naast elk
ander. De geoloog, de bioloog, de
praehistoricus zal er ogen, hersenen,
handen en voeten tekortkomen, gelo
ven we.
WONDERE WERELD.
De Devils Tower (duivelstoren) in
Wyoming beslaat aan de voet een op
pervlakte van twee vierkante mijl,
de hoogte is nog geen driehonderd
meter, maar deze gehele vulkanische
formatie is juist in haar strengheid
van lijnen zo vreemd, dat men zich
niet kan voorstellen dat hier geen
reuzenhanden mee bezig zijn ge
weest. Zulk een somber brok lava zal
er wel geen tweede op de wereld zijn.
Reuzendieren hebben hier in elk
geval wel geleefd. In het natuurmo
nument Dinosaur zijn heel wat been
deren van praehistorische dieren ge
vonden, fossielen waarvan de boeken
zeggen dat ze 140 millioen jaar oud
zijn. Meer dan twintig geraamten zijn
al uitgegraven: een daarvan, een
brontosaurus, zagen we in een mu
seum opgesteld, een gevaarte van
meer dan tachtig voet lang. Geluk
kig dat hun hersenvoorraaa zo ge
ring geweest is; stel je voor, dat er
nog enkele levende exemplaren er
gens in een wildpark overgebleven
waren
Waar kalksteenbergen zijn, heb je
ook spelonken en die zijn er in Wind
Cave dan ook heel wat. De grillige
formaties zullen de Indianen wel niet
zo gelokt hebben als de hoge spitsen
van de Grand Teton dat deden. Nóg
leven hier de elandkudden, de herten
en de antilopen in het wild., maar hoe
lang?
Een tocht per vliegmachine door
Grand Canyon, zou U dat aandur
ven Wij deden het, maar dan in een
bioscoopstoel gezeten, werden lucht-
ziek van het zwenken en manoeuvre
ren, hielden onze adem in bij dit be
toverende gezicht en vreesden ieder
ogenblik tegen een rots te pletter te
slaanHet was in de Cinerama te
Detroit en het werd een kinematogra-
fische belevenis van hoog-sensationeel
gehalte. De echte tocht kan nauwe
lijks veel échter geweest zijn.
Men zegt, dat in Mesa Verde de
geheimen van de oertijd aan de dag
treden. Spraken de vernuftig gecon
strueerde rotswoningen evenwel maar
wat duidelijker! Voor archaeologen is
er trouwens in de V.S. veel meer werk
aan de winkel dan we ooit vermoed
hebben. Wat we in de musea in New
York en Washington van de kunst
der Maya's der Tolteken en Azteken
gezien hebben, was ten minste zo
suggestief als wat de opgravingen in
Egypte hebben opgeleverd. We kre
gen de indruk dat de Amerikanen dit
onderzoek met grote zorgvuldigheid
en wat niet minder belangrijk is
met gulle royaliteit hebben aan
gepakt.
Over het Mesa Verde plateau zou
trouwens alleen wel een boek te
schrnven zijn. De holen in de steile
wanden van de canyons boden hier
niet slechts beveiliging tegen het
weer, maar ook tegen de vijanden.
Nog maar enkele honderden van de
ze puebloruïnen zijn ontgraven, er
wachten wellicht nog duizenden. Men
schat dat ze tussen 3001300 na
Chr. gebouwd en gedolven zijn. In een
van aeze rotsdorpjes, Cliff Palace,
heeft men tweehonderd woningen
met nog wat pakhuizen geteld. Zo'n
vierhonderd mensen hebben hier dus
eigenlijk tussen hemel en aaode ge
leefd.
De mens heeft vaak met de natuur
samengewerkt, maar als de natuur
het alleen deed kwam er vaak iets
groots uit haar handen en nog vaker
iets huiveringswekkends. De Death
Valley (dodenhal) in 't Oosten van
Californië heeft in dit opzicht niet
spoedig haars gelijke. Alles is hier
monumentaal, van de zoutvlakten af
tot de vulkanische kraters toe. Wie
zich aan een schildering van dit na
tuurtafereel waagt, moet bijna alle
kleuren van het palet wel benutten.
Hier ligt het laagste punt op het
Westelijke Halfrond, negentig meter
beneden zeepeil, maar niet zoveel
verder vindt men de Telescope Peak
van ruim vierduizend meter hoog,
In de zomer kan het hier, zelfs in ae
schaduw, ontzettend warm zijn. De
goudzoekers van 1849 hebben talloze
malen dit landschap vervloekt en ve
len van hen zijn hier van dorst omge
komen.
aangegeven Yosemife, waar de water
vallen over de granietkliffen storten
en sequoias of reuzenbomen hun top
pen ten hemel reiken, en de Kings
Canyon en de Joshua Tree, waar de
woestijn zelfs een grote variëteit van
planten en dieren oplevert. Begrijpt
U nu ook, waarom de mensen zo
graag in Californië wonen
Over de Lassen Volcanic, die tussen
1914 en 1921 nog actief geweest is
en over het diepblauwe Crater Lake
met zijn veelkleurige lavamuur, zwij
gen we nu maar. Het kaartje is vol,
onze voorraad adjectieven uitgeput,
ons vermogen om versteld te staan
aan het eind van zijn krachten.
Blijft over de jaloersheid: waarom
hebben de Amerikanen zoveel gewel
digs in hun land, meer dan ze op kun
nen? En iets van onbegrip: waarom
komen ze eigenlijk nog naar Europa
toe? Gelukkig maar, dat wij Marken
en Volendam nog hebbenP.
Vlak bij de Mexicaanse grens ligt een
griezelig-verlaten woestijn, die men
„het park der orgelpijpcactussen"
noemt. Hier in Arizona, aan de voet
van het Ajo-gébergte, vindt men tal
van planten, waar men elders tever
geefs naar zal zoeken. Vooral de or
gelpijpcactus kan een gewéldige hoog
te bereiken. Nog altijd leven hier ver
halen -an de moeilijke tochten, die
de Spaanse veroveraars door deze
woestijn hebben gemaakt.
Het gejaagde leven Wil een tegen
pool hebben en die ligt tot dusver nog
steeds uitsluitend in de natuurlijke
recreatie. Daar zijn de bossen, uiter
aard voorzover ze staatseigendom
zijn, wel in de eerste plaats voor aan
gewezen. In de V. S. vindt men maar
eventjes 152 „national forests" en
zo'n grote oppervlakte beslaan deze
wouden, dat er voor letterlek iedere
Amerikaan alleen wel een halve hec
tare beschikbaar zou zyn. Begin maar
niet uit te rekenen op welk een op-
Eervlakte de Nederlander aanspraak
an maken
Omdat iedereen (nou ja, iedereen..)
een auto heeft, kost het hem weinig
moeite een bos naar zijn keuze op te
zoeken. Van controle zal hij weinig
last hebben; wil hij picknicken, kam
peren, vissen, jagen, woudlopen, hij
ga zyn gang. Bordjes met verboden
toegang zal men maar zeer weinig
zien. Wil hij in de meertjes gaan
zwemmen, hij doe het op eigen risico.
Zou hij graag een kano willen huren,
ze zyn te krygen. Houdt hij van skie
en, hij kan in de winter op heel wat
plaatsen terecht.
En dat alles'voor nul centen. Op
een enkele kampeerplaats, waar de
maal vergeefs, maar op zulke plaat
sen doe je je beurs graag open. Is er
ergens een gedeelte van het bos af
gesloten, dan is dat wegens brandge
vaar. Overigens moet je goed uit je
ogen kijken, want je kunt in heel wat
bossen maar al te gemakkelyk ver
dwalen.
Er zijn in de V.S. ongeveer 5000
officiële kampeerplaatsen. Liggen ze
niet ver van de stad, dan zal men er
waterkranen vinden; zo niet, dan be
perkt de accommodatie zich tot stenen
vuurhaarden. Alleraardigste banken
en tafels van gekloofde boomstam
men zijn geen uitzondering, ze zouden
in ons houtarme land gewoon niet te
betalen zijn.
Wilt U in zo'n „national forest"
een zomerhuisje bouwen, ook dat is
mogelijk, al moet U wat grondpacht
betalen en al wordt de plaats min
Hier en daar meent men nog altijd, dat Amerikanen typische grootstede
lingen zijn en dat zij zich het beste thuis gevoelen tussen een muur van
wolkenkrabbers. Inderdaad zijn er millioenen, die gedwongen worden hun
gehele leven door te brengen In een huizenzee, die geen stukje van de ho
rizon meer open laat. Maar ook deze tekortgeschotenen pogen op een hete
Zondag nog een plaatsje aan het strand te krygen of nemen in hun luttele
vacantiedagen hun visgerei op de rug. Midden in New York, in het uitge
strekte Central Park, kan men oude mannetjes op de banken zien zitten,
die met de eekhoorntjes en de duiven de meest vriendschappelijke betrek
kingen onderhouden. En als er ergens een groot aquarium is, dan trekt het
ontzaglijk veel bekijks.