New Yorkse beurscrisis luidde wereldcrisis in WENNEKER GEL CADORICIN SCHRIKDRAAD VEROORZAAKT DODELIJKE ONGELUKKEN Curie Proever NIEUWS UIT DE KERKEN VRIJDAG 22 OCTOBER 1954 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 24 OCTOBER 1929 ZWARTE DONDERDAG Nederland werd meegesleurd (Door onze economische medewerker) Op 23 October 1929, verklaarde de heer Mitchell, de president van de be roemde en invloedrijke Amerikaanse National City Bank,, dat er geen reden is te geloven, dat de welvaart van de V.S. in enig opzicht verminderen kan, doch dat zij eerder nog zal toenemen. Ook de koersen der aandelen waren zijn inziens volkomen redelijk te achten. Met deze woorden wilde hij, erkend leider in de financiële wereld, alle wantrouwen over de sinds 23 September 1929 dalende koersen voor indu strie aandelen wegnemen. De heer Mitchell was niet de eerste en hij zou ook niet de laatste zijn, die geen wolkje aan de hemel zag, die het nieuwe tijdperk van voorspoed bewierookte en zijn volle vertrouwen er in uitsprak. Het antwoord kwam op 24 October: de zwarte Donderdag uit de Ameri kaanse geschiedenis. Er brak in New York een beurs- paniek uit, die tot dien haar weerga niet had gevonden. Bijna 13 millioen aandelen werden verkocht tegen nor maal 3 4 millioen. Een nieuwe schok kwam op Dinsdag 29 October: 16% millioen aandelen werden op de markt gegooid. Het vertrouwen was volkomen verdwenen. Desondanks verklaarde John D. Rockefeller de volgende dag, dat men zich onnodig ongerust maakte. IJdele hoop. De val der beurskoer sen was niet meer tegen te houden. Het Dow Jones gemiddelde voor indu strieaandelen, op 23 September nog 381, op 24 October al 299, was op 29 October neergeplonsd tot 230. In Juli 1932 zou het staan op 41. Deze cijfers geven, wellicht nog duidelijker dan productie- en werkloosheidcijfers, de weg aan waarlangs de depressie in de V.S. moest gaan om uitgeziekt te zijn en weer hoop op betere tijden te kun nen geven. Dalende prijzen. De economische ontwikkeling zelf was in de V.S. in de loop van 1929 al minder gunstig geworden. De prij zen van landbouwproducten en grond stoffen waren sinds Mei 1928 lang zaam aan het dalen, de prijzen van afgewerkte producten sinds Juli 1929, de activiteit yi het bedrijfsleven be gon al in de zomer te kenteren. Maar dit alles werd volkomen gecamou fleerd door de hoogconjunctuur in het bouwbedrijf en de automobielin dustrie, die enorme prikkels ontvin gen van de steeds stijgende effecten- koersen, de enorme speculaties en de daaruit voortspruitende winsten. Eerst de beurscrises in October toonden met grote duidelijkheid aan, dat de hausse reeds in Juli, Augustus en September op haar laatste benen liep. Het rookgordijn in die Octoberdagen trok op en overal in de wereld begon het eco nomische bouwwerk in elkaar te storten. De Amsterdamse beurs kreeg uiter aard al heel gauw de slag te incasse ren. Philips, die in 1929 tot boven de 900 was gestegen, stond op 1 October reeds op 740 en eind 1929 werd het aandeel voor 460 verhandeld. Nog een jaar later werd er niet meer dan 162 voor gegeven. In 1932 was een aan deel Philips zelfs te koop voor 51%. In drie jaar tijds dus bijna 900 pun ten gedaald. Wij zouden nog tal van cijfers kun nen geven, die maar bij benadering het beeld oproepen van de felheid, waarmee de depressie ons land in de dertiger jaren heeft geteisterd: het noemen van een werkloosheidscijfer van meer dan 500.000 in 1935 en 1936 is echter al meer dan genoeg. Het tragische voor Nederland was vooral, dat er in de jaren 1927 tet en met 1929 weinig oorzaken te vinden zijn voor het ontstaan van een depres sie. De hausse in die jaren was heel rustig geweest: de groothandelsprij- j zen waren nagenoeg niet gestegen en de kosten van levensonderhoud even min. Ook het loonpeil was opmerke lijk stabiel. Neen, wij werden als klein land meegesleurd door de zondvloed, die uit het buitenland kwam opzetten: de crisis en depressie in de V.S., de banksluitingen in 1931 in Duitsland en Oostenrijk, de devaluatie van het Engelse pond in September 1931, de devaluatie van de dollar in 1933, de agrarische wereldcrisis. Het zyn alle even zoveel slagen, die onze economie te verduren kreeg en die onze regeer ders niet beter wisten op te vangen dan door de beruchte deflatiepolitiek. Toen Nederland zich eindelijk wist te bevrijden van de waan, dat de gouden standaard heilig was, in Sept. 1936, begon ook voor ons land weer de op gang. Afdaling. Vijf en twintig jaar geleden werd op Zwarte Donderdag en Dinsdag de bel geluid voor de afdaling. Wij leef den tot die datum in een tijd van voorspoed: hoge productie, lage werkloosheid, hoge beurskoersen. Ook thans verheugen wij ons in een hausse. Ook thans stijgen de effecten- koersen allerwegen, tot een peil zelfs dat onbehaaglijk aandoet. Is het won der dat men zich begint af te vragen, of het eind van de hausse in zicht is Nu net als toen Het is ondoenlijk dat te voorspel len, omdat er factoren zijn die op het één zowel als op het ander wijzen. Het snel stijgen van de aandelenkoersen zou er op kunnen duiden, dat wij in het laatste stadium van de hausse zitten. Gelukkig heeft zich nog niet 't verschijnsel voorgedaan, dat emis sies verschijnen voor ondernemingen, die feitelijk de toets der critiek niet kimnen doorstaan. Op zich zelf ook een aanduiding dat wij in de laatste der haussedagen zouden zitten. Een bedenkelijke factor is voorts, dat de Amsterdamse effectenbeurs volkomen vaart op de New Yorkse koers. Is daar een reactie, dan volgt prompt hier de weerslag, die des te groter is, omdat onze internationale waarden, vooral Koninklijke, zo sterk door Amerikanen worden gekocht. De hele stijging op de Amster damse beurs is in feite een gevolg van die buitenlandse aankopen: er komt hierdoor veel geld ter be schikking dat men kan nu een maal in de hausse niet wachten zijn weg vindt in aandelen, die bjj de koersontwikkeling achtergeble ven zyn. Wee daarom de Neder landse effectenbezitter als New York gaat dalen en de Amerikaan zyn Nederlandse aandelen niet aantrekkelijk meer vindt. Dooien of vriezen. Er zijn nog meer negatieve fac toren: ondanks alle steun is er in de V.S. nog geen sprake van een alge meen economisch herstel. Het kan daar vriezen of dooien. De protectio nistische maatregelen zijn ook niet di rect bevorderlijk voor een uitbreiding van de wereldhandel. Een verkeerde stoot kan dan ook ongedachte ket tingreacties oproepen. Tegenover dit pessimisme is opti misme te plaatsen: het is het afgelo pen jaar gebleken, dat Europa min der beinvloed wordt door een Ame rikaanse terugslag dan men altijd dacht; de opbouw van het Duitse le ger zal de conjunctuur aldaar sterk stimulerende investeringen zyn door de overheidscontrole en overheidsin vesteringen stabieler geworden; de overheid zou bij een ernstig aandoen de terugslag onmiddellijk ingrijpen. Sneller en beter dan in de dertiger ja- Zeker weten doen wij echter niets. Vooral doordat er factoren zijn, die nimmer zijn te voorspellen zoals de internationale politieke ontwikkeling. Bij een jubileum hoort echter een wens: dat in de komende 25 jaar een Europese samenwerking wordt be reikt, waardoor een terugslag bijtijds kan worden opgevangen. Overzicht van de conferentietafel in het kasteel van Celle Saint Cloud in Frankrijk, waar besprekingen ge voerd worden tussen premier Pierre Mendès-France en Bondskanselier Adenauer. Critiek op regering-Rakasy. Imre Nagy, de premier van Honga rije heeft critiek uitgeoefend op de re- fering van zijn voorganger Rakpsy, ie vijf jaar aan het bewind is ge weest. Er waren vele fouten gemaakt, omdat de staat op dictatoriale wijze geregeerd werd door een enkeling. Een van de belangrijkste fouten was geweest, de politiek van de par tij ondergeschikt te maken aan de economische politiek. Premier Nagy verklaarde, dat de industrialisatie van Hongarije veel te ver was doorgedreven. De nationali satie van de industrie en de handel waren te haastig tot stand gebracht, terwijl de landbouw was verwaar loosd. Het levenspeil van de bevol king was slechts 15 procent omhoog gegaan, de industrie daarentegen meer dan 200 procent uitgebreid. Nagy bevestigde tenslotte de on langs gedane mededeling, dat dej>ar- tijleden,.die reeds jaren gevangen ge zeten hadden en wier onschuld thans bewezen is, vrijgelaten zullen worden. Advertentie. Parijs koos Volg Hel voorbeeld van Parijs Geef ook Uw hoor de GEL-behandeling Een onlongs gehouden onderzoek wees ui», dol 88°;o von de Parijs© man nen en vrouwen, die de „grote" mode volgen, de befoomde GEI Cadoricin gebruiken/ GEL geefi oon hef hoor van domes en heren een schilfe rende glans GEL hovdl hel kop se/ correct en luchtig GEL bevorder! de notuurlijke golving en ondulatie 36 BOEREN VOOR KANTONRECHTER Lichtvaardig voorbijgaan aan veiligheidsbepalingen Ieder jaar weer wordt tegen een groot aantal landbouwers proces-verbaal opgemaakt, omdat zij niet in het bezit waren van een geldig bewijs, in gevolge de bepaling van het Veiligheidsbesluit „Schrikdraden", waaruit blijkt, dat op het moment waarop het werd uitgegeven de schrikdraad installatie voldeed aan de eisen van goed en veilig werk. Nog onlangs veroordeelde de kantonrechter te Emmen twee landbouwers en onlangs moesten liefst nog 36 Drentse boeren terecht staan. Men moet niet te licht denken over de schrikdraden, want door het op wekken van te hoge spanningen kunnen ernstige en zelfs dodelijke onge lukken ontstaan. Het blijkt, dat vele landbouwers onwetend zyn omtrent de voorschrif ten, ondanks het feit. dat het Veilig heidsbesluit bij herhaling in alle bla den is afgedrukt. Goedkoper Het is geen wonder, dat deze soort afrastering zo snel opgang heeft ge maakt, want wanneer men een góed apparaat heeft en zorgt, dat de iso latie van de afrastering goed in orde is, kan men het vee beter in het land houden met één dunne, gladde, elec- trische draad, dan met drie prikkel draden op verschillende hoogte. Door dat men bij electrische afrastering maar één dunne draad nodig heeft en met veel dunnere en kortere palen kan volstaan, is eerstgenoemde af rastering veel goedkoper bij aanleg en in onderhoud. Gewond door prikkeldraad Een tweede voordeel is, dat de kans op verwondingen van mens en dier by electrische afrastering vrij wel is uitgesloten. Hoeveel paarden zijn door het prikkeldraad niet deer lijk gewond, heel vaak zodanig, dat ze moesten worden afgemaakt. En hoeveel koeien zijn voor de produc tie uitgeschakeld wegens verwondin gen aan de uiers. Een derde voordeel van de electri sche afrastering is, dat ze gemakke lijk kan worden verplaatst van het ene perceel naar het andere. Twee soorten Er zijn twee soorten apparaten, namelijk die, welke aangesloten zijn op het electrisch net en die, welke gevoed worden door zogenaamde droge batterijen. De op het lichtnet aangesloten toestellen zyn bedrijfs- zeker en gemakkelijker in het ge bruik. Men behoeft de electrische schakelaar maar om te draaien en het toestel „loopt", blijft „lopen" zo lang er stroom is. Meestal is de „schok" op de draad ook sterker dan die van een toestel op batterijen, vooral dan wanneer een dergelijke batterij bijna op is en niet tijdig; is vervangen door een nieuwe. Bovendien moet men een toestel met batterijen 's winters op een droge en koele plaats bewaren, terwijl het andere rustig kan blijven hangen. Helaas is het voor ver van huis liggende percelen niet altijd doenlijk een toestel op het lichtnet te gebruiken en moet men dus ge noegen nemen met een toestel op batterijen. Gevaarlijk. Hoewel ongelukken met dodelijke afloop gelukkig sporadisch zijn voor gevallen, is toch wel gebleken, dat net gebruik van electrische afraste ringen niet zonder gevaar is. Doch gevaar kan sléchts ontstaan, wan neer de spanninggever niet aan de gestelde veiligheidseisen voldoet en ook wanneer andere draden (van een bovengronds electrisch net, of tele foondraden) door de een of andere oorzaak in verbinding komen met de afrasteringsdraad. Vandaar ook, dat de schrikdraad- installatie moet voldoen aan de in het Veiligheidsbesluit gestelde eisen. Dit besluit is op 1 Januari 1949 in Advertentie. ZEER OUDE GENEVER werking getreden ei. bij de wet vast gelegd. Iedereen dient de wet te ken nen, en dus ook dit onderdeel. De meeste overtredingen worden gemaakt tegen de artikelen 4, 6 en 16 van het Veiligheidsbesluit. Wfl la ten deze daarom hier volgen: Artikel 4 luidt: „Schrikdraden en hun toevoerdraden mogen niet zfln bevestigd aan palen of masten van bovengrondse sterkstroomlynen en aan bovengrondse telefoon-, tele graaf- of radiodistributielynen". Artikel 6: „Spanninggevers van schrikdraadinstallatie8 mogen niet zijn opgesteld in stoffige ruimten en ruimten met brandgegvaar. Schrikdraden en him toevoerdra den moeten vrij liggen van hout, stro, of andere brandbare stoffen". Artikel 16: „Het hoofd of de be stuurder van een onderneming van landbouw, tuinbouw, bosbouw, of veehouderü, waarin gebruik wordt gemaakt van een schrikdraad, moet in het bezit zyn van een door een be voegd deskundige (erkend electrisch installateur) opgemaakt geldig be wijs, waaruit bljjkt, dat ten tijde dat het bewijs werd afgegeven de schrik draadinstallatie, zowel ïtt zyn geheel als in onderdelen, voldoet aan de eisen van goed en veilig werk en in goede staat van onderhoud verkeert, alsmede, dat waar schrikdraden vanaf een weg kunnen worden aan geraakt, zich deugdelijke, op doel matige wijze en in voldoende aantal aangebrachte waarschuwingsborden „Schrikdraad" bevinden, welke zijn vervaardigd overeenkomstig een door de minister vast te stellen model. Een dergelijk bewijs verliest zijn gel digheid op 1 Juni van het jaar, vol gende op dat van afgifte. (Elk jaar dus vóór 1 Juni zorgen voor een nieuw bewijs). Dit bewijs moet In duplo worden verstrekt. Eén exem plaar moet op het bedrijf blijven. Het andere moet binnen drie dagen na afgifte worden gezonden aan het districtshoofd van de Arbeidsinspec tie". KERK EN THEOLOGIE. Als onderdeel van de Dies van de Vrije Protestantse Theologische Faculteit te Brussel heeft prof. dr. A. J. Bronk- horst in de Evangelische Kerk te Brussel zijn ambt bij deze faculteit aanvaard met het uitspreken van een rede over „Kerk en Theologie." Er was voor deze plechtigheid grote be langstelling van de zijde der Belgische Pro testantse kerken, terwijl eveneens uit Ne derland velen waren overgekomen om deze bijeenkomst bij te wonen. Dr. Bronkhorst was tot voor kort Hervormd predikant te Den Haag en had in verscheidene sectoren van het algemeen kerkelijk werk der Ned. Herv. Kerk een aandeel. In een inleidend woord sprak prof. Bronk horst er zijn vreugde over uit, dat de Ned. Hervormde kerk haar schuld aan het Bel gische protestantisme was gaan inzien en door steun aan het theologische leven in België, wilde gaan inlossen. Ook de Wereld raad van Kerken had zich tot sprekers blijd schap achter deze arbeid gesteld. Het gaat niet alleen om de opleiding van predikanten, godsdienstleraren en evangelisten voor Vlaamsprekend België, maar ook om het vormen van een centrum van reformato risch zoeken en denken. De Belgische ker ken, waarvan deze vrije faculteit uitgaat, hadden de hulp van de vreemdeling met gro te bereidwilligheid en erkentelijkheid aan vaard. By dit begin wilde prof. Bronkhorst zich bezinnen op de betekenis, die de theologie voor het kerkelijk leven kan hebben. Daarbij onderscheidde hij drie erlei kerktype, het katholiserende ,het spiritualistische en het reformatorische. Wordt het eerste gekenmerkt door gro te nadruk op het sacrament (met daar mee verbonden het ambt, de wijding, de apostolische successie), het tweede stelt alles afhankelijk van de vrye werking des geestes. Daartegenover heeft de re formatie, voorzichtig haar weg tussen de R. K. Kerk en de geestdryvery door gaande, alle nadruk gelegd op de ver kondiging van het Woord Gods. Dit verschillende kerktype brengt volgens spreker ook een andere bena dering van de plaats en de taak der theologie met zich mede. Wat is de taak der theologie? zo vroeg prof. Bronkhorst. In aansluiting aan een uitspraak van Karl Barth omschreef spre ker deze als „leren vertalen." Alle onderde len van de theologische faculteit hebben di rect of indirect dit doel. De theoloog zal de beide talen moeten kennen: de taal van de Schrift enerzijds, de taal van de moderne mens anderzijds. Aan de theologie is volgens spreker echter niet opgedragen om haar vooronderstellingen in he« geheel van net cultuurleven te rechtvaardigen, slechts wanneer zij afziet van alle zelfrechtvaardi ging zal zy gerechtvaardigd worden, ook in het cultuurleven. BAHAI-TEMPEL. Volgens het Duitse weekblad „Der Spie gel" zal in Eschborn bij Frankfort a. Main een zendingscentrum van de Ba- hai-gemeenschap worden gesticht, met als middelpunt een 40 rn hoge tempel met koe pel en negen portalen. Toen de predikant van Eschborn hiervan hoorde, heeft hy ge protesteerd bij de burgemeester. Ook de R. K. parochie protesteerde bij monde van het parochiebestuur. Maar de leden van het Ba- hai-genootschap boden de dubbele prijs voor het benodigde terrein en stelden in uitzicht dat door de aanwezigheid van deze tempel een stroom van pelgrims en vreemdelingen t.z.t. naar Eschborn zal komen. Hierdoor verleid wellicht, gaf de burgemeester toe stemming voor de bouw en verkochten de boeren him land voor een hoge prijs. De religie der Bahai is voortgekomen uit de Islam, maar bepaald uit de verwachting van de komst van Imam Mahdi, de door Al lah gezonden wereldheerser. Omstreeks het jaar 1800 verkondigde de Arabier Sheik Ahmed van Al-Ahsa de komst van Imam, waarbij hij zichzelf noemde „de' poort tot Imam." De Bahai leren, dat Mozes, Jezus, Zoroas ter, Mohammed en Bhoeddha de dragers der openbaring zijn. Imam Mahdi is de we derkomende Christus, die in Perzië verschij. nen zal. Daarom is de Bahai-godsdienst de uiteindelijke en gezuiverde godsopenbaring, waarin alle religies zullen samenkomen en die tot doel heeft van de wereld één rijk van vrede en geluk te maken, het paradijs, dat in de H. Schriften van Joden, Christenen en Mohammedanen wordt voorspeld. GOED-HOLLANDSE NUCHTERHEID. In ,JDe Waarheidsvriend" van 7 October le zen wij het volgende: ,fHet was) een goede gedachtede actie De Grote Trek te beginnen met een kerk- dienst, waarin de zegen Gods daarvoor werd afgesmeekt. Deze dienst vond plaats in de Domkerk te Utrecht en stond onder leiding van dr. Emmen, secretaris-generaal van de synode, en van mr. Kist, directeur van Kerk en Wereld. Helaas was het zeer storend, dat bij het slotgebed ieder der aanwezigen werd uitgenodigd niet alleen om het Onze Vader hardop mee te bidden afgezien van andere bezwaren kunnen wij het smakeloze gemurmel dat daarbij ontstaat niet bewon deren maar ook om daarbij linker- en rechterbuurman of -vrouw de hand te rei ken. Ons dunkt, dit moet ieder hebben ge stoten, die besefte dat het om meer ging dan om een spelletje zakdoek-leggen-nie- mand-zeggen. De lezer vergeve ons de wat grove vergelijking; ze dringt zich op aan elk nuchter mens en goed-Hollandse nuchterheid lijkt ons ook bij dit soort evan gelisatiewerk een eerste vereiste." VRAGENBUS AAN KERKDEUR. In een industrieplaatsje in het Ertsge bergte heeft de kerkeraad besloten aan de deur van de kerk een kastje aan te brengen, waarin gemeenteleden vragen en bezwaren kunnen deponeren, die b.v. door de prediking naar voren gekomen zijn. De beantwoording van deze vragen gebeurt dan op de in de week plaats vindende Bijbelle zing. Voorts zullen de leden van de gemeente over het kerkelijk leven door middel van uitstallingen in een zevental vitrines op de hoogte worden gehouden. Bij deze vitrines is er één voor het mannenwerk, voor het vrouwenwerk en voor de Jonge Kerk. Ook wordt ingegaan op de vragen, die het eigen gemeenteleven betreffen, zoals kerkelijke belasting. RAS EN KERK. De laatste twee Zondagen, aldus meldt de Manchester Guardian van I Ucto- ber, ls een groepje Afrikaanse kleurlin gen rustig de Hervormde Kerk te Broken Hill binnengekomen en heeft te midden van de gemeente plaats genomen. De kleurlin gen hebben geen woord gezegd, doch ble ven in de kerk totdat hun vervocht werd het kerkgebouw te verlaten. Het waren allen leden van het Afrikaan se Nationale Congres en zy wilden het be wijs leveren, dat er wel degelijk een rassen grens in de kerken bestaat. Met opzet heb ben zy de Hervormde Kerk uitgekozen om dat deze nauw met Zuid Afrika verbonden is. De ouderlingen van de Kerk hebben een beroep gedaan op de politie om de kleur lingen te weerhouden in de kerk te komen. De politie heeft er evenwel op gewezen, dat zij niet kan ingrijpen zolang zich geen orde- verstoring voordoet. MOHAMMED EN ZENDING. Op een bijeenkomst van pelgrims te Mekka werd besloten de christelijke zendingsarbeid in Afrika tegen te gaan door een intensieve Mohammedaanse zendingswerkzaamheid in het leven te roe pen. De vergadering die dit besluit nam, bestond uit vertegenwoordigers van zeven Arabische staten en elf andere Mohamme daanse landen. Onder de aanwezigen be vonden zich de volgende pelgrims: de Egyp tische premier Nasser, begeleid o.m. door vier ministers van het kabinet, koning Saud van Saudi Arabië, de gouverneur van Pakistan, Ghulan Mohammad en zijn eerste minister Mohammed Ali. Men besloot de bestaande Islamietische gemeenten in Afri ka als uitgangspunt te laten dienen, en ln verschillende Mohammedaanse landen zen delingen te laten opleiden. Egypte, dat tot dit alles het initiatief ge nomen had, kon mededelendat men reeds zendelingen had gestuurd naar Zuxd-Soedan, als tegenwicht tegen het Christendom, dat zich hier in de laatste jaren sterk heeft uit gebreid. De Egyptische regering heeft de Soedenese staat verzocht om alle subsidies aan christelijke schole in te trekken. Egyp te bouwt moskeeën in de Soedan, en de Egyptische radio houdt Koran-uitzendingen in drie Soedanese talen. Soedanezen kun nen gratis studeren aan de Mohammedaan se universiteit te Kairo. KERK EN INDUSTRIE. rn een Interkerkelijk gesprek tussen de gezamenlijke Protestantse kerken in het rayon Groot Arnhem, omvattende de ker kelijke gemeenten Arnhem, Oosterbeek, Rheden-Velp en Westervoort, is het besluit genomen bijzondere aandacht te gaan schenken aan de geestelijke problemen van hen, die werkzaam zijn in de industrie. Er is een comité samengesteld, dat tot taak heeft een Stichting voor te bereiden, welke in de naaste toekomst richting en leiding aan dit werk zal geven. Doordat reeds van verschillende zijden zowel morele als finan ciële steun werd ontvangen, Kan met de practische uitvoering van de plannen een begin worden gemaakt. Als geestelijk wer ker zal aan de Stichting verbonden worden Wika B. Leenman.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1954 | | pagina 9