f KLANKBORD
Koningin onthulde standbeeld
van Johan van Oldenbarnevelt
Haagse meisjes helpen bij het
aardappelen rooien
DISCUSSIE OP HOOG NIVEAU
OVER DE DOORBRAAK
Een BOEK over
VRIJDAG 15 OCTOBER 1954.
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
3
PLECHTIGHEID IN DEN HAAG
Weg des rechts nimmer verlaten
II.M. de Koningin heeft gisteren het standbeeld van Johan van Oldenbar
nevelt onthuld, dat ontworpen is door prof. L. O. Wenkenbach, hoogleraar
aan de T.. II. te Delft en dat geplaatst is op de Lange Vyverberg te Den
Haag.
Aan de onthulling ging een bijeenkomst in de Treveszaal van het minis
terie van Verkeer en Waterstaat vooraf, waar de voorzitter van het stich
tingsbestuur, mr L. A. Kesper, Commissaris der Koningin in Zuid-Holland
een welkomstwoord sprak en zyn dankbaarheid er over uitsprak, dat H.M.
persoonlijk een belangrijk aandeel in de plechtigheid had willen nemen.
Hij zag de hulde die aan de nage
dachtenis van Johan van Oldenbarne
velt gebracht wordt als een nationale
daad en een nieuwe herinnering aan
een oud verleden.
Hierna sprak jhr mr dr W. J. M.
van Eysinga, oud-hoogleraar aan de
universiteit van Leiden een rede uit
onder de titel „Eerherstel aan Olden
barnevelt".
Hij schetste hem allereerst als de
verpersoonlijking van het verzet te-
Sen Leicester. Na diens vertrek werd
ldenbarnevelt in 1586 landsadvocaat
van Holland en Westfriesland. Daar
mee begint zijn 32-jarige staatsmans
loopbaan, een loopbaan, zoals er
slechts weinige zijn aan te wijzen. „In
die 32 jaar", aldus spreker „weet hij
ons land uit de chaotische en gevaar
lijke toestand, waarin Leicester het
had gebracht, op te heffen tot die
zelfbewustheid, die elke ook later nog
wel gedane poging om de souvereini-
teit in handen te krijgen zou afwijzen.
Op te heffen ook tot die hoogte, wel
ke wij nog altijd gaarne onze gouden
eeuw noemen".
Het was Oldenbarnevelt die de grond
slag legde voor de Oost Indische Com
pagnie, door er voor te zorgen, dat de
vele kleine en zwakke maatschappij
en die de vaart op de Oost uitoefen
den zich samenvoegden tot een mach
tig lichaam met vergaande staatsbe-
voegdheden.
Het was zijn brilliant diplomatiek
beleid, dat ons land het twaalfjarig
bestand bracht, dat ons op 9 April
1609 ook door Spanje deed erkennen
als zelfstandige "staat.
Massa-psychose
Het twaalfjarig bestand met de
wereldmacht van toen, dat wij geheel
volgens onze wensen aan Oldenbarne
velt te danken hadden, bracht slechts
korte tijd rust van binnen. Een zuiver
Tandarts veroordeeld
Het Amsterdamse gerechtshof heeft
gisteren de 34-jarige tandarts A. P.
S., die van 1950 tot 1953 in Bussum
een zeer drukke practijk heeft uitge
oefend en zich daarna in Rotterdam
heeft gevestigd, wegens valsheid in
geschrifte en oplichting, beide meer
malen gepleegd, veroordeeld tot
vier maanden gevangenisstraf, waar
van 3 maanden voorwaardelijk met
een proeftijd van drie jaar. Hij heeft
bij het algemeen ziekenfonds te Bus
sum valse declaraties voor behan
delingen ingediend en geïncasseerd.
Tegen hem was negen maanden,
waarvan 6 voorwaardelijk met een
proeftijd van drie jaar geëist.
In eerste instantie was de tandarts
in December van het vorige jaar
door de Amsterdamse rechtbank
veroordeeld tot acht maanden voor
waardelijk.
leerstellig verschilpunt tussen twee
Leidse theologische professoren be
treffende de praedestinatie met den
aankleve van dien maakte zich als
massa-psychose tijdelijk van ons vólk
meester. Tot vrede manende resolu
tie der Staten van Holland misten
hun doel. Oldenbarnevelt heeft daar
bij tot het laatste toe de weg des
rechts trachten te handhaven.
By rustverstoringen en die wa
ren er door de contraremonstranten
veroorzaakt, in groten getale was
extra politie een herhaaldelijk toege
paste voorziening. Daartegen
hadden de Staten-Generaal, aange
moedigd door Prins Maurits, die op
het leger kon rekenen, de weg des
rechts verlaten.
Het einde der tragedie was, men
weet het, het schavot.
Het doodvonnis van Oldenbarnevelt
doet op eclatante wyze te niet de on
zinnige beschuldiging die uitgestrooid
door persoonlijke vijanden en handig
geëxploiteerd, ons volk tegen hem in
woede had doen ontsteken: Oldenbar
nevelt zou landverraad van het erg
ste soort hebben gepleegd door zich
door Spanje te laten omkopen.
Welnu, niettegenstaande de uiter
ste pogingen om dat landverraad te
bewijzen, hebben de vier en twintig
rechters die enormiteit niet voor hun
rekening durven nemen en is Olden
barnevelt op uiterst zwakke en on
juiste gronden, culminerend in het
verbreken der unie, veroordeeld. De
tragiek, der waarlijk groten had zich
ook aan hem voltrokken.
De voorzitter van het stichtingsbe
stuur droeg hierna het beeld over aan
de burgemeester van Den Haag, die
het namens de stad aanvaardde.
Hierna begaven de gasten zich
naar de Lange Vijverberg waar H.M.
het beeld onthulde.
Na afloop recipieerde het gemeen
tebestuur in het gebouw van het mi
nisterie van marine, tegenover
standbeeld.
het
PARTIJCONFERENTIE A.R.
Het mandement in wezen
anti-reformatorisch
De partijconferentie der Anti-Revolutionnaire Partij is gisteren in de
Haagse dierentuin voortgezet.
Prof. dr. It. Schippers, hoogleraar aan de vrije universiteit te Amster
dam, hield een korte inleiding over het onderwerp: de doorbraak, bete
kenis en achtergronden.
Hij merkte op, dat toen het mandement der It.K. Bisschoppen was
verschenen twee ideologiën botsten. De totalitaire opvatting der demo
cratie, zoals die in de Partij van de Arbeid leeft en de totalitaire idee
die liet Rooms Katholicisme stuwt. De zaak der reformatie staat er met
zo sterk voor, zeide spreker. Rome en het socialisme staan sterker. Men
moet z.i. bedacht zijn op een regeneratie van wat in Nederland uit do re
formatie leeft.
NACHTSPOOK. Het spook, dat jaren
lang de Duitse stad Solingen onveilig
maakte, is nu veilig opgeborgen. Het
spook in kwestie bleek geen onschul
dige klopgeest, maar de 24-jarige Kurt
Erbarth uit Solingen, die dezer dagen
door een rechtbank tot zes jaar ge
vangenisstraf werd veroordeeld. Tij
dens zijn nachtelijke omzwervingen
had hij niet minder dan 84 maal inge
broken en éénmaal iemand op straat
beroofd.
VERGEETACHTIG. In Philadelphia
liep een zekere meneer Harry Stone
een ziekenhuis binnen en vertélde,
dat hij al jaren lang last had van
hoofdpijn. Zijn hersenpan iverd onder
zocht en de chirurg haalde'er een
stuk mes van bijna acht centimeter
uit, dat Harry al 28 jaar met zich
had meegedragen.
JONG. Op alle mogelijke manieren
proberen geleerde mannen de mens
heid de eeuwige jeugd te geven. Nu is
het weer een Italiaanse professor, die
het niet zoekt in de apenklieren, maar
in stierenbloed. Hij wil in Engeland
een laboratorium oprichten om daar
verder te brouwen aan zijn levens
elixer. Vóór hij zijn vestigingsvergun
ning krijgt, moet hij echter bewijzen,
dat zijn middel „werkt". Om op alles
voorbereid te zijn, laat hij echter eerst
maar elk van zijn patiënten twintig
koeken verorberen. En maar jong blij
ven
BETALING. Een Hamburgse kruide
nier vond op zekere morgen m het
centenbakje van zijn dropautomaat
een kwartje te weinig, maar in plaats
daarvan een bloederig stukje vinger,
dat een dief bij zijn poging, het ap
paraat te „kraken", had moeten ach
terlaten. Het stukje vinger was ver
moedelijk door het mechanisme afge
rukt. Wel een erg drastische manier
om „langvingers" te corrigeren
BOOM. In het Amerikaanse plaatsje
Hackensack zat de 6Jrjarige Albert
Kuiken boven in een boom. Zijn buur
man hakte de boom om en met boom
en al viel meneer Kuiken naar bene
den. Hij wil nu tienduizend dollar
schadevergoeding hebben. Moraal:
wilt ge een boom omhakken, over
tuigt u dan eerstof er iemand in zit.
De doorbraak moet échec lijden en
het moet duidelijk zijn, dat het met
„het je van het" is. In dit verband
bezag spr. in het kort het maridë-
ment.
Dr. Bruins Slot betoogde, dat
men steeds moet blijven bedenken
waarom de 80-jarige oorlog tegen
Rome en waarom de 80-jarige school
strijd met Rome samen gevochten
Prof. mr. Gerbrandy zeide, dat de bro
chure van prof. Schippers hem met
dankbaarheid en vreugde heeft ver
vuld. Hij is het er hartgrondig mee
eens.
Er is zo'n behoefte aan, dat er aan
de doorbraak een eind komt en daar
om zeide spreker niet te weten of
ook hij niet de maatregelen zou ne
men, die de bisschoppen hebben ge
nomen.
Spreker schetste het mandement
als zijnde in opzet anti-reformato
risch.
De heer Gerbrandy verklaarde
met prof. Schippers doodsbang te
zijn wanneer men de weg zou op
gaan als welke de heer Bruins Slot
wil. Met betrekking tot de doorbraak
zeide spr. nog, dat wanneer men de
A.R.-partij wil verdedigen men dat
niet moet doen door te zeggen: alle
Christenen behoren in één partij.
Opmerkend, dat in het referaat
veel aandacht wordt besteed aan de
verzuiling, zeide prof. Diepenhorst,
dat het deze kwestie niet is die de
mensen politiek moe maakt. Het re
feraat is aan één kant een felle be
strijding van Rome, maar z.i. is deze
niet urgent voor Nederland en zelfs
niet voor Europa.
De wijze waarop gesproken is over
coalitie en Rome ligt mij niet, zo
zeide spr. Men moet leren letten op
wat verenigt, dan op wat scheidt. Wij
moeten ons keren tegen de ontkerke
lijking, aldus prof. Diepenhorst.
Prof. dr. K. Dijk (Amsterdam)
zou gaarne meer van de referent
hebben vernomen over de taak van
de kerk als iemand in strijd komt
met de belijdenis.
Hij sloot zich aan bij wat de he
ren Bruins Slot en Diepenhorst heb
ben gezegd.
Eis van bisschoppen.
Prof. dr. S. U. Zuidema (Amster
dam) betoogde, dat de A.R.-partrj
zich heeft te distanciëren van iedere
(Vervolg op pag. 10)
Geen Wehrmacht,
maar Streitkrafte.
Reeds groot aantal vrijwilligers.
Het hoofd van het bureau, dat de
Duitse defensie-bijdrage voorbereidt.
Blank, en één van zijn voornaamste
militaire adviseurs, Heusinger, hebben
enkele mededelingen gedaan aan de
buitenlandse pers: 1. Het Duitse leger
zal niet worden aangeduid als de
Wehrmacht, maar als Streitkrafte,
zulks om ongewenste associaties met
het verleden te vermijden: 2 Sinds de
ondertekening van de besluiten van
Londen is het aantal vrijwilligers, dat
zich meldt voor het toekomstige Duit
se leger aanmerkelijk toegenomen.
Meldden zich aanvankelijk 50 tot 80
personen per dag. thans komen er elke
dag wel 750 aanmeldingen binnen. 3.
Er is geen sprake van, dat Duitsland
de eerstkomende jaren zware wapens
zal gaan produceren om de eenvoudige
reden, dat de industriële capaciteit
van het land hiervoor niet toereikend
is. Voor het leveren van uitrustings
stukken en lichte wapens is de capa
citeit echter ruim voldoende, zodat
een „gemachtigde voor de bewape
ning", die in het economisch leven
zou kunnen ingrijpen niet noodzake
lijk is; 4. Er zullen zeker stafofficie
ren zijn en een beperkte generale staf,
die trouwens ook na de ratificatie van
het E.D.G.-verdrag had kunnen wor
den gevormd. Dit betekent echter niet,
dat er weer een „grote generale staf"
zal komen, zoals voor de tweede we
reldoorlog, omdat de belangrijkste mi
litaire werkzaamheden zullen worden
verricht door de staf van de N.A.T.O.,
waarin overigens ook Duitse officie
ren zullen worden opgenomen.
De Britse athleet Chris Chataway
letterlijk op de hielen gevolgd door de
Russische ex-zeeman Vladimir Kuts
verbreekt het lint aan de finish
van de 5000 meter, uitgezet in het
White City Stadium te Londen. Cha
taway liep de afstand in 13 min. 51.6
seconden, met welke tijd hAj een
nieuw wereldrecord vestigde.
Op één dag 49.000 gulden
Op de postrekening van het comi
té vluchtelingenhulp 1954 te Den
Haag (5100) is Woensdag gestort of
overgeschreven een bedrag van
49.000 gulden. Het waren hoofdzake
lijk bydragen van particulieren. De
meer dan 3000 girostrookjes waren
door de girodienst verpakt niet in
de bekende groene cnveloppes, maar
in een grote schoenendoos Het
totale bedrag, dat tot nu toe is bij
eengebracht, beloopt 81.000 gulden.
Kassier verdacht van
verduistering
De rijksrecherche heeft de 30-jhri-
ge J. S., kassier van de boerenleen
bank te Opperdoes (N.H. i gearres
teerd. S. wordt verdacht van ver
duistering en valsheid in geschrifte.
Een onderzoek van de inspectie der
centrale raiffeisenbank te Utrecht
heeft éian het licht gebracht, dat een
bedrag van 5000 is ontvreemd. Om
trent een bedrag van 5000 7000
is het onderzoek nog gaande. S. be
kleedde zyn functie pas twee jaar
en is destijds zijn vader opgevolgd.
De verduistering is gepleegd in de
periode van een jaar.
IN DE TREIN NAAR GRONINGEN
Boeren hebben plezier met het
niet-alledaagse werkvolk
Twee Haagse meisjes mej. H. E. Tollens uit de Werkhovenstraat 43 en
mej. R. Hagenaar uit de Weissenbruchstraat 2, zijn Woensdag, nadat ze
via de nieuwsberichten gehoord hadden van de noodtoestanden op de Gro
ningse aardappelvelden, vastbesloten in de trein naar Groningen gestapt.
Zij werken op het kantoor van het bedrijfspensioenfonds voor de kleine
metaalnijverheid en hadden nog enkele dagen verlof tegoed, welke zy pro
ductief wensten te maken in het belang van de oogstvoorzienlng. Laat
arriveerden zc in Groningen, maar ze slaagden er niet in een goedkoop
hotel te vinden.
Door de politie zyn ze toen verwe
zen naar een klein pensionnetje in de
binnenstad van Groningen, maar daar
deden ze zulke onaangename ervarin
gen op, dat ze in allerijl dit pension
verlieten en hun toevlucht maar eens
weer bij de politie zochten. Hier kre
gen ze een cel aangeboden en ze heb
ben de nacht op het harde stro moe
ten doorbrengen.
Deze tegenslag deed het enthousi
asme van de beide meisjes echter niet
bekoelen en gisteren vroeg togen ze
reeds naar de uitgebreide landerijen
te Borgercompagme, waar ze op het
aardappelveld tewerkgesteld werden
met enkele Groningse huisvrouwen en
19 leden van de vrouwelijke studen
tenclub „Magna Pete".
Een kleine 25 vrouwen werken
thans bij twee boeren in Borgercom-
pagnie en men is er zeer enthousiast
over, want er wordt hard gewerkt.
De boeren hebben plezier in hun
niet alledaagse werkvolk en zijn gul
met warme koffie. Minder aangenaam
was de komst van een belastingamb
tenaar, die voor de koffie nog even
de formulieren voor de loonbelasting
aan de dames uitreikte. De leden van
de vrouwelyke studentenclub waren
hier niet bijster over tevreden en vul
den het formulier in na er eerst met
frote letters „onder protest" op te
ebben geschreven.
De Stichting voor de Landbouw in
Groningen deelt daarom mede, dat
men zeerogetroffen is door de spon
tane hulp, die overal in Nederland
wordt aangeboden.
Men dringt er evenwel op aan, dat
men zich voor de hulp bij het aard-
appelrooien aanmeldt bij de plaatse
lijke arbeidsbureaux, zodat men een
overzicht heeft van de beschikbare
werkkrachten en voor vervoer en
werkgelegenheid kan zorgen.
In diverse plaatsen in Groningen
zijn landbouwvergaderingen gehou
den, tijdens welke men de situatie
onder ogen heeft gezien. De aanvan
kelijk gemaakte schatting van de te
rooien oppervlakte: 2400 ha voor
Groningen en 1400 ha voor Drente,
moet verhoogd worden.
Tal van boeren hebben namelijk
geen vrijwillige hulp aangevraagd,
omdat zij dachten het met eigen
werkkrachten af te kunnen.
Maar de prestaties van het werk
volk zijn door de moeilijke grond te
laag, zodat rekening moet worden ge
houden met een groter aardappel
areaal, dat nog de grond uit moet.
Geen militaire hulp.
Dc minister van oorlog wil voorlo
pig nog geen militaire colonnes in
schakelen bij de aardappeloogst, om
dat de militaire commando's zich niet
bepaald lenen voor oogstwerkzaamhe-
den en gezien ook de hiërarchieke
verhoudingen. Wel zal de minister in
geval van nood extra-verlof verlenen
aan die militairen, die uit de agrari
sche sector komen, teneinde de werk
krachten in het Noorden en ook el
ders in het land aan te vullen.
Te Zierikzee is de bouw van de
nieuwe melkfabriek reeds ver gevor.
derd. Zoals bekend, stond de melk
fabriek voor de ramp in Nieuwerkerk
en werd tijdens de watersnood vrijwel
geheel verwoest. Men besloot tot her
bouw in Zierikzee. (Foto P.Z.C.)
MIDDELBURG.
Bij de N.V. Drukkerij J. C. en W.
Altorffer te Middelburg verscheen
„De Geschiedenis van Middelburg in
Omtrek", waarin dr. W. S. Unger de
historie van de Zeeuwse hoofdstad
op aantrekkelijke wijze in het kort
schetste.
Dr. Unger behandelde de geschie
denis van Middelburg vanaf ontstaan
en eerste ontwikkeling van de stad,
tot de ondergang en de langzame
herrijzïng in de periode 1795—1945.
Van de middeleeuwse bloeiperiode
(14e16e eeuw) schetste de auteur
een algemeen beeld. Middelburg als
handelsstad. Middelburg als abdij-
stad en het einde van het middel
eeuwse Middelburg. Uit de tweede
bloeiperiode (17e18e eeuw» geeft
dr. Unger overzichten van de poli
tieke ontwikkeling en van het eco
nomisch en cultureel leven. Het in
teressante boekje is verlucht met tal
van fraaie afbeeldingen naar gravu
res, tekeningen en schilderijen en
met enkele foto's.
Het Wereldgebeuren
Bewapening
p\ e Amerikaanse gedelegeerde bij de
I Verenigde Naties. H. Cabot Lod
ge, heeft over de jongste Russi
sche ontwapeningsvoorstellen gezegd,
dat zc meer hoop wekken, dan eniger
lei Sowjet-uitspraak vroeger ooit ge
daan heeft.
Wanneer een scepticus als Cabot
Lodge dat zegt, moet er in dc Russi
sche voorstellen wel iets bijzonders
schuilen.
Dat bijzondere is dan dat dc Russen
geheel zijn teruggekomen op de hou
ding. welke zij tijdens de (mislukte)
ontwapeningsconferentie van Londen
aannamen. Voor het eerst heeft Rus
land het denkbeeld aanvaard, dat een
verbod van atoomwapens niet vooraf
moet gaan aan een beperking van de
conventionele wapens, maar dat beide
soorten wapens tegelijk onder de be
perking moeten vallen
De Russen hebben voorts even
eens voor het eerst ingestemd met
de instelling van een controle-commis
sie op de bewapenings-beperking.
Weliswaar bleef Wysjinsky vaag
toen hij in de vergadering van de Ver
enigde Naties over die commissie
sprak, maar het feit blijft bestaan,
dat de controle-gedachte door de Rus
sen is aanvaard.
n dit verband merkt het (Ameri
kaanse) blad Christian Science Mo
nitor op, dat er een dag kan komen,
waarop een reeks stappen als die van
Wysjinsky enkele dagen geleden, het
keerpunt in de na-oorlogse geschiede
nis zuHen aangeven naar een waar
achtige samenwerking ten behoeve van
de vrede.
Het is de dure plicht van de Wester
se staatslieden deze kans aan te grij
pen. Daarnaast blijft scepticisme ge
boden ook ten aanzien van Wysjins-
ky's voorstellen. Zij kwamen na het
sluiten van de Westerse Unie te Lon
den en dus na een door de Russen
verloren diplomatiek^ slag om de Duit
se herbewapening.
Men kan dus de Russische voorstel
len zien als een soort terugtocht, waar
uit zich later wellicht weer een offen
sief zal ontwikkelen. Moskou is nog
al sterk op het punt van terugtochten,
welke tot nieuwe aanvallen moeten
leiden.
Hoopt men in Moskou nog op eni
gerlei wijze de Duitse herbewapening
te kunnen verhinderen en zoekt men
nu zijn doe! te bereiken via een alge
mene ontwapeningsconferentie?
Dat is zeer wel mogelijk en men
houdt er dan ook in Westerse krin
gen ter dege rekening mee.
Maar daarnaast moet toch aan
Wysjinsky's voorstellen de
breedst mogelijke aandacht ge
schonken worden.
Het dient toegejuicht te worden, dat
Canada heropening van de Londcnse
ontwapeningsbesprekingen heeft voor
gesteld, waarbij het werd gesteund
door Engeland en de Verenigde Sta
ten.
Er is ongetwijfeld een nieuwe basis
voor besprekingen aanwezig nu het
Russische standpunt zozeer tot dat
van de Westerse mogendheden is ge
naderd.
Het kan zijn, dat er niets uit de bus
komt en dat het oude gezeur aan de
conferentietafel weer wordt hervat,
maar het moet geprobeerd worden.
Het kan ook zijn, dat zoals de
Christian Science Monitor schreef
het keerpunt in de na-oorlogse ge
schiedenis is aangebroken en dan zou
het onvergeeflijk zijn, wanneer men
de kans niet aangreep
Daarom is hervatting van de ontwa
peningsbesprekingen dringend gebo
den.
Wysjinskyhervatting der
ontwapeningsbesprekingen
Valse Belgische munten
in omloop.
De laatste tijd zijn in Belgisch Vlaan
deren valse munten van 20. 50 en 100
francs in omloop Ze zijn goed nage
maakt, doch hebben een totaal an
dere klank dan de echte geldstukken.