Proza en poëzie om het meer
der Bataks, het Toba-meer
Concertgebouworkest wordt in
Amerika verwacht
Film over Maarten Luther
een betrouwbaar document
Peter Scharoff wordt in
Amsterdam gehuldigd
ZATERDAG 2 OCTOBER 1954
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
Interessante bundel
Belangwekkend boek over
Indonesische volksletterkunde
HONDERD JAAR GELEDEN wisten de blanken wel reeds dat er ergens
hoog in de Batakse binnenlanden een groot, geheimzinnig meer moest lig
gen, maar men kende het slechts uit legenden en verhalen. Want het berg
land rondom was, maar verluidde, ont oegankelijk, en bevolkt met „woeste
menseneters" die geen enkele blanke indringer een blik op hun heilige
meer gunden.
Pas in 1853 wist een Europeaan, en wel de Nederlander dr. H. N. van der
Tuuk, de grondlegger van de Indonesische taalwetenschap in het algemeen
en van de kennis der Batakse taal en letteren in het bijzonder, tot aan de
Zuidelijke oever van het Toba-meer door te dringen. Toen hy, na een ruim
zesjarig verblijf onder de Bataks naar Nederland terugkeerde, had deze ge-
niale geleerde een schat aan Batakse handschriften, teksten en gegevens
bjj zich. TJit deze voorraad wordt nog steeds geput, want toen Van der
Tuuk tot het Batakse volksleven doordrong, was dat immers nog vrjj zui
ver, en in elk geval nog niet Westers beïnvloed.
Pas in 1866 bereikte een tweede bla nke de Noordkant van het meer, en
pas twintig jaar na Van der Tuuk stonden er weer drie Europeanen aan de
Zuidelijke oever. (In 1873 dus.) Voor de volledigheid vermelden we nog dat
pas in 1908 het laatste onafhankelijke Batakse landschap Habinsaran on
der rechtstreeks Nederlands bestuur kon worden gebracht.
De Bataks zijn een van de interes
santste volken van Indonesië; niet in
de minste plaats doordat de stammen
vrij zuiver gebleven zijn en dus in ze
kere zin nog een indruk geven van
de oorspronkelijke bevolking van de
archipel. Hoewel het Batakland (dus
Noord-Sumatra, om het Tobameer)
tussen twee.Islam-gebieden (Atjeh
en Minangkabau) ingesloten ligt, is
toch de invloed van de Islam slechts
gering, terwijl ook andere, voor de
Indonesische archipel oorspronkelijk
uitheemse godsdienstena ls het wijd
verbreide Hindoeïsme er weinig spo
ren hebben nagelaten.
Heel anders is het gegaan met de
Europese invloed: de westerse cultuur
heeft zich na de late entrée zeer sterk
in de Bataklanden doen gelden, en
mede door het werk van de „Rheini-
sche Missi'onsgesellschaft" is de Ba
takse Christelijke gemeenschap de
grootste van Indonesië, belangrijk
groter dan de mogelijk bekender Mi-
nahassa-kerk. De Bataks, een intelli
gent, energiek volk, nemen in het mo-
Letterkundige kroniek
door HANS WARREN
derene Indonesië, met de Minakabau-
ers een zeer belangrijke plaats in,
vooral als men him nummeriek gerin
ge sterkte in aanmerking neemt.
Er is in het Nederlands een zeer mooi
boek verschenen, dat de poëzie en het
proza van dit belangwekkende volk
nader tot ons brengt. Het is verzorgd
door iemand die zelf zijn jeugd in de
Bataklanden doorgebracht heeft, en
wel door de heer W. A. Braasem, aan
wie we reeds zovele voortreffelijke
boeken en artikelen over de Indonesi
sche letteren danken (We herinneren
o.a. aan de ook hier besproken
„Volkspoëzie uit Indonesië", het boek
met „Pantuns" e.d.). Het aantal Ne
derlanders dat Bataks kent, is uiter
aard gering. De taal, eigenlijk 7 on
derling nog al uiteenlopende dialecten
waarvan het Tobas het belangrijkst
is, wordt aan de literaire faculteit te
Utrecht'gedoceerd. Hij komt met on
geveer anderhalf miljoen sprekers in
Indonesië op de 7e plaats (Er zijn
daar meer dan 200 talen, waarvan
het Javaans, de meest verbreide, rond
30 miljoen sprekers heeft).
Daar de belangstelling voor de In
donesische kunst in het algemeen
en de letteren in het bijzonder
meer en meer toeneemt, zijn boe
ken als dit: „Proza en Poëzie om
Culturele
Cavalcade
DE A.V.R.O. RADORUBRIEK IN
LEIDING TOT MUZIEKBEGRIP
die dr. Peter van Anrooy zoveel jaren
viel grote toewyding heeft verzorgd
zal in het nieuwe seizoen niet meer
terugkeren. Dr. Van Anrooy heeft
zich om gezondheidsredenen genood
zaakt gezien dit radiowerk te staken.
Hij hoogt echter in de volgende
maand nog een afscheidswoord tot de
luisteraars te spreken.
OP HET INTERNATIONALE FILM-
FESTIVAL dat onlangs ter gelegen
heid van het eeuwfeest van Durban,
Natal, is gehouden, verwierf de film
,fHouen zo" van Herman van der
Horst een bronzen medaille. De ove
rige prijzen werden toegekend aan
Engelse, Canadese en Russische films.
,,'t Schot is te boord", eveneens van
Herman van der Horst, en (Kermes-
se fantastique" van Joop Geesink ge
noten bijzondere bewondering.
DE ZANGERES JEANNETTE VAN
DIJCK uit Den Haag heeft op het in
ternationale muziek-concours te Ge-
oiève, tezamen met, de Romeinse zan
geres Adriana Martino een tweede
prijs gekregen. De eerste prijs ging
naar de Engelse zangeres Pamela
Bowden.
Bij de zangers ioon de Zuidslaaf Du-
san Popovic, voor de Philippijnen Au-
relie Estanislao. De eerste prys in de
afdeling viool kreeg Annie Jodry uit
Parijs, terwijl haar stadgenoot Ray
mond Guiot by de fluitisten zich als
eerste plaatste.
De directie van de provinciale Noord
brabantse electriciteitsmaatschappij
(P.N.E.M.) heeft dr. Rudolf Mengel
berg opdracht verleend tot het com
poneren van een muziekwerk en wel
op de tekst van een gedicht van An-
toon van Duinkerken dat in de Amer-
centrale op een der wanden is aange
bracht. De eerste uitvoering van dit
muziekwerk zal worden gegeven op
een concert van het Brabants orkest
bij de opening van het nieuwe hoofd
kantoor van de P.N.E.M. te 's-Her-
togenbosch in 1955.
oogpunt interessant vindt; enkel ge
schikt voor het rariteitenkabinet, of,
als het literaire voortbrengselen be
treft, enkel bruikbaar om er taalwe
tenschappelijke verhandelingen over
te schryven en er woordenlijsten uit
te abstraheren. In brede kring is
men de schoonheid en de betekenis in
gaan zien, ook voor zichzelf, voor ei
gen persoonlijkheid, van kunstvoort
brengselen uit verre landen.
VOLKSLETTERKUNDE
Vanzelfsprekend ontgaat ons, Wes
terlingen, zeer veel. Herhaaldelijk
hebben we er al op. gewezen, dat deze
„volksletterkunde" geen letterkunde
in de hier gangbare zin van het woord
is, en zeker geen „belletrie". Zij wordt
mondeling overgeleverd (en is dus
steeds aan wyzigingen onderhevig) en
heeft meestal een rechtstreekse func
tie in magisch-religieus of -maat
schappelijk opzicht. Ze is bestemd om
gezongen, voorgedragen, gebeden (en
niet gelezen) te worden en steeds wis
selend van vorm, zodat een notering
van een verhaal altijd min of meer
toevallig is. Bovendien blijft zeer veel
in deze geschriften wegens het ma
gische en geheime karakter voor niet
ingewijde volkomen onbegrypelijk.
Dan gaat er uiteraard in vertaling i
een zo totaal andere taal als het N<
het Heilige Meer der Bataks" x),
die op bevattelijke maar weten
schappelijk tevens volkomèn ver
antwoorde wijze een onbekend ge
bied voor de belangstellende leek I derlands nog veel verloren, al heeft
ontsluiten, wel bijzonder welkom. Braasem op bewonderenswaardige
Het is tegenwoordig immers niet wijze het specifiek eigen karakter van
meer zo, dat men de kunst van verre de Batakse letterkunde in zijn verta-
volkeren alleen maar uit cultureel lingen weten te bewaren, doordat hy
Mening van prof. dr. W J. Kooiman
Deze maand première
voor Nederland
Maandag 29 October a.s. zal in het
„Alhambra-Theater" te Amsterdam
voor Nederland de première gaan van
de film „Maarten Luther", in op
dracht van de Amerikaanse Lutherse
kerk verv aardigd en door velen onge
twijfeld met een zeker ongeduld ver
beid. De Amsterdamse predikanten
althans wachten de officiële première
niet af. Zij zullen de film reeds Maan
dag a.s. gaan zien in het Roxy-thea-
ter.
Intussen zijn er al verscheidene be.
oordelingen over deze religieuze film
verschenen, beoordelingen, welke over
het algemeen bijzonder gunstig luid
den!
Prof. dr. W. J. Kooiman, Luthers
hoogleraar te Amsterdam, die enige
jaren geleden in New York in de ge
legenheid was een blik achter de
schermen te werpen, wijdde zowel in
Elseviers Weekblad als in het Cri-
tisch Filmbulletin beschouwingen aan
de film „Maarten Luther". Hij komt
o.m. tot de conclusie, dat deze film
historisch verantwoord is, hetgeen
mede te danken zou zijn aan de advi
seurs prof. Tappert uit Philadelphia,
een der beste kerkhistorici van de
Lutherse Kerk, en prof. Roland Baier-
ton, bekend specialist in de geschie
denis der Reformatie, die bovendien
een goede biografie van Luther
schreef. De scriptwriter Allan Sloane,
heeft gedurende enkele jaren de le
vensgeschiedenis van Luther en diens
geschriften bestudeerd, en uit een en
ander blijkt wel, dat men niet bepaald
over een nacht ijs is gegaan.
Prof. Kooiman noemt de film in
vele opzichten bijzonder geslaagd. De
bedoeling van de vervaardigers was
de persoonlijke geestelijke strijd
Philip Melnnchtnn naar een ets van
Albrecht Diirer (boven) en Guy Ver-
ney (onder) als Melanchton in de
film.
van Luther te accentueren en tenein
de dit te bereiken heeft men zelfs
aanvankelijk opgenomen scènes na
derhand weer doen vervallen, uitslui
tend om de Lutherfiguur beter tot
zijn recht te doen komen.
Prof. Kooiman besluit zijn beschou
wing in Critisch Filmbulletin als
volgt „Zij (de film) geeft een helde
re spiegel van de conflicten en een
zuiver beeld van de gebeurtenissen.
De kern van de reformatorische
worsteling is naar voren gehaald en
al wat naar het pathetische en thea
trale zweemt is vermeden. Het is een
betrouwbaar document".
DE FILM.
De opnamen voor de film, waarin
de Ier Niall Mac-Ginnis de hoofdrol
Vèrvult, werden in West-Duitsland
gemaakt en in studio's in Wiesbaden
werden de interieuren van Wartburg,
Vaticaan en Rijksdaggebouw perfect
nagebouwd.
De bezetting van de rollen is over
het algemeen zeer goed en met name
het spel van de tot nu toe onbekende
Ierse acteur Mac-Ginnis dwingt be
wondering af. Voorts zijn in deze
film houtsneden van Albrecht Dürcr
te bewonderen, welke gebruikt zyn
terwille van de situatietekening.
Al met al schijnt het, dat de Ame
rikanen er thans voortreffelijk in zijn
geslaagd een waarlijk waardevolle
religieuze film te vervaardigen, zulks
in tegenstelling tot reeds eerder ge
dane, veelal mislukte pogingen.
Russische gast-regisseur vieri gouden jubileum
(Van een speciale verslaggever)
Wanneer vanavond in de Amsterdamse Stadsschouwburg het doek vult
na liet laatste bedrijf van de gala-première van Tsjeehof's toneelspel ..Dc
drie zusters", zal het applaus niet verstillen. Neen, als dan regisseur Peter
Scharoff ten tonele wordt geleld, zal het zelfs nog aanzwellen; dan zullen
er bloemen worden aangedragen en vele hartelijke woorden worden gespro
ken; dan zal Peter Scharoff een huldiging worden bereid, waardig aan een
regisseur van zijn formaat op de mijlpaal van een vijftigjarige toneelcar
rière. In September van het jaar 1904 kwam de jonge Peter Scharoff, weg
gelopen van het gymnasium, voor het eerst op de planken en wel als figu
rant in het Moskóuse Kiinstlertheater. Een jaar later mocht hij in Ibscns
Peer Gynt zyn eerste rol sprekentwee woorden. Maar het toneel bleef
trekken, ook toen hij de Petersburgse universiteit bezocht, waar hij de stu
die In de rechten voltooide, maar waar hij ook de groten van het Peters
burgse theaterleven tot zijn leermeesters mocht rekenen. Terug in Moskou
werd Scharoff al spoedig regie-assistent, by de grote Stanlslavskl, aan het
Kaisers- en het Kiinstlertheater.
Er komt een glans in zijn ogen als I
hfl over die periode spreekt in een van
de kleedkamers van de Amsterdamse 1
er niet naar gestreefd heeft er ge
lijkwaardige Nederlandse kunstwer
ken (en dus bastaardproducten) van
te maken.
(De bekende geschreven Batakse zo
genaamde „wichelboeken" hebben
met ons begrip „literatuur" niets te
maken, het zijn hand- en leerboeken
voor priesters, tovenaars en medicyn-
mannen).
Evenals het volk zelf, is ook de let
terkunde vrij zuiver gebleven en min
der door Perzische, Arabische en
Voorindische motieven beïnvloed dan
het merendeel van de andere Indone
sische letteren. Opvallend is het zeer
sterk magische, ja, kabbalistische
(spookgeloof-aehtige, toverijknnst-
achtige) karakter van de meeste van
deze geschriften.
Braasem geeft ons van allerlei gen-
re's voorbeelden: Umpana's en ende-
ende's, die men als „Batakse pantuns"
zou kunnen omschrijven, Klaagzan
gen, Gebeden (vooral hierin komt het
spookgeloof, de angst voor boze gees
ten e.d. indrukwekkend tot uiting),
Raadsels, Spreekwoorden en Gezeg
den e.d. (van de laatste bv.: „Pralend
overeind staat de lege rijsthalm, be
scheiden terneergebogen is de volle":
„Spuwt men naar de hemel, het valt
steeds op de eigen schoot terug";
„Als men iets goeds erft, erft men
ook strijd") en tenslotte uit de rij- -
ke verhalenschat drie uit de nalaten- Stadaschouwburg in een verloren halt
schap van de genoemde dr Van der "ur,tje, tussen een repetitie nietde I
Tuuk stammende, prachüge verhalen. Nederlandse Comedie en zyn lessen
die, naar onze smaak, met de Klaag- aan toneelschool. Maar als hy dan
zangen en Gebeden, het boeiendste praat over zijn opvoeringen van Gor-
- - - - ki's „Nachtasyl". over „De Kersen-
tuin" van Tsjechof of over Ostrow- I
gedeelte van deze interessante bundel
Oud-Batakse geschriften vormen.
x) Uitgave: De Moderne Boekhandel
Indonesia, Amsterdam, Djakarta, Su-
rabaia.
sky's „Gewitter" is het soms of er
even een spoor van weemoed in zijn
stem klinkt, weemoed over die grote
tijd en over het contact met acteurs
en auteurs, die hij ver boven zich acht
deze bescheiden man van in de zeven
tig met zijn hartelijk en innemend ka
rakter.
De Moskouse periode werd echter
afgesloten in 1919. het jaar van de
Russische revolutie. „Neen, het was
niet in de eerste plaats daarom, dat
wrj li it Moskou weggingen. De levens
omstandigheden werden er te slecht".
Viljwel het gehele Kiinstlertheater,
dertig man trok naar het zuiden; al
leen Stanislavski kon geen afscheid
nemen van Moskou.
Eerst ging het gezelschap naar Jal-
ta, or> de Krim. in de omgeving waar
van Tsjechof zijn landhuis had, toen
naar Tiflis In de Kaukasus.
ZWERFTOCHT
In 1922 begon het „zigeunerleven",
zoals Scharoff het nu zelf noemt; een
zwerftocht door Bulgarije. Servië en
Oostenrijk. In Praag werden de beide
hoofdrolspelers, Katschaloff en
Knjepper-Tsjechova, namen, die
Scharoff met eerbied uitspreekt, door
Of de taal geen moeilijkheden ople
vert? „Belangrijk is, wat er In (1e
woorden ligt. Het gaat om de klank,
om het rhythme, om de uitdrukking
en dan is de taal geen probleem
meer".
In Rome heeft Scharoff nu een
toneelschool. Hij is er een gevierd re
gisseur, niet alleen bij het toneel,
maar ook bij de opera. Dan zijn er
toumée's ieder jaar naar Nederland,
maar ook naar Tel Aviv. Een druk le
ven. maar „goede arbeid maakt het
leven licht", luidt zijn devies.
Of hij zelf ook wel eens iets heeft
geschreven? „Neen, dat nooit. Maar
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinimHiiniiio
Maarten Luther (boven) naar een
schilderij van Cranach en Mc. Ginnis
(onder) als Maarten Luther in de ge
lijknamige film.
Stanislavski teruggeroepen naar Mos- ga misschien mijn memoires ach rij-
kou. Scharoff stichtte toen zyn „Pra-
ger Gruppe", waarmee hij vele tour-
née's maakte door Europa, o.a. ook
naar Nederland. In 1927 werd Scha
roff benoemd tot ober-regisseur te
Dusseldorf en in 1929 trad hij voor
het eerst als gastregisseur op in Ne
derland bij het gezelschap van Rika
Hopper. „Ik werk graag in Holland",
vertelt hy. „De Nederlandsche acteurs
vatten hun taak ernstig op". En ook
Nederland waardeert Scharoff, die
zelf voortgekomen is uit de oude Rus
sische school en ons met zijn kunste
naarschap en zijn vakbekwaamheid
heeft laten doordringen tot het we
zen van het werk van de grote Rus
sen. Talrijk zijn de voorstellingen, die
hij hier reeds heeft gebracht; Tsje
ehof's „Kersentuin", Gogol's „Revi
sor", Turgenjefs ..Een maand op het
land", om slechts enkele te noemen.
„In Nederland regisseer is stepds
Russische stukken, in tegenstelling
tot Italië, waar mijn repeftoir voor
namelijk Wcst-Europese en Ameri
kaanse stukken omvat. Vooral voor
Tsjechof heb ik grote waardering,
maar ook Astrofsky en Gogol zyn
knappe auteurs".
Zalen reeds uitverkocht
en niet al te lange „rukken" van de
ene concertzaal naar de andere. Wjj
zijn er nu trots op een reisprogramma
te hebben vastgesteld, dat gemiddeld
n n/> rL'., rvi t nn clbbhlc "ITO mill /Q1 ft I.-!
Voor tournee door V.S waren
28 mensen een jaar in touw
(Van onze correspondent te New York)
Het Amerikaanse muziekleven, dat een periode van ongekende bloei door
maakt, bevindt zich momenteel in de greep van de grootste gebeurtenis der
na-oorlogse jaren: de komst van het Amsterdamse Concertgebouworkest.
De reputatie van de musici uit de Van Baerlestraat is hier zo mogelijk nog
groter dan in Nederland. De gramofoonplaten met het repertoire van het
orkest uit de dagen van Mengelberg tot en met Van Beinum worden hier
de laatste jaren in stijgende getale verkocht en de radiostations hebben
er in hun uitzendingen een zodanig gebruik van gemaakt, dat er onder het
Amerikaanse publiek niet de minste twijfel bestaat, dat het Concertge
bouworkest als het allereerste symphonische ensemble uit Europa moet
worden beschouwd.
neerkomt op slechts 170 mijl (310 ki-
reizen per dag. Dit is noj
aanzienlijk beneden 't maximale reis-
lometer) i
per dag. Dit is
len 't maximale
criterium door het orkest gesteld".
Er stonden aanvankelijk 7 rustda
gen op het programma. Maar de be
noeming van een Nederlander tot
Voorzitter van de Algemene Vergade
ring der United Nations heeft ertoe
feleid, dat het orkest de avond van de
le October het „piece de resistance"
zal vormen van een gala-receptie voor
het Corps Diplomatique door mr. Van
Kleffens te houden in de koepelvormi
ge vergaderzaal van de Assemblee
aan New York's Oostrivier. Men is
thans doende een podium te construe
ren, dat bij het aspect van deze im
posante zaal past.
Muzikaal afscheid
De hoofdstad heeft Vrijdag
morgen afscheid genomen van
de leden van het concertge
bouworkest, die in een extra
trein van het centraal station
te Amsterdam naar Rotterdam
vertrokken,, waar het gezel
schap zich inscheepte op de
„Rijndam".
Tientallen vrienden en be
kenden en talloze reizigers, die
merkten, dat er iets gaande
was, hadden zich op het eer
ste perron aan de westzijde
verzameld. Handen werden ge
drukt, blitzlampen der foto
grafen flitsten onophoudelijk,
en dit afscheid werd muzikaal
opgeluisterd door de Amster
damse politiekapel.
Met de stiptheid der N.S. hief
de stationschef op het vastge
stelde tydstip zijn „spiegelei",
zijn fluitje snerpte, met een
ruk zette de trein ziuh in be
weging, en onder de pittige to
nen van de toepasselijke mars
„Stars and Stripes", die onder
de overkapping nog eens extra
luid klonk, gleed de snel op
trekkende trein van het per
ron weg. De tien weken duren
de tournee van het concertge
bouworkest was begonnen.
Nog nimmer heeft enig orkest ge
concerteerd voor zulk een schitterend
gezelschap van diplomaten. Door de
ze avond zal het cultureel vlagvertoon
van deze reis nog aanmerkelijk ge-
intensifeerd worden. Een 450 pers
vertegenwoordigers uit alle landen
ter wereld, onder wie er zijn die tot
dusver nog weinig muziek in de U.N.
hebben gezien, zullen ongetwijfeld
in dagblad, radio en televisie gewag
maken van dit uniek precedent.
De verwachtingen zijn hoog ge
spannen; het Concertgebouworkest
heeft nog zelden een zo belangrijke
culturele missie vervuld en is nog
nimmer met zo grote spanning en be
langstelling verwacht.
Het grote publiek herinnert zich al
lang niet meer de valse start van de
tournee, die enige jaren geleden was
opgezet; slechts de insiders herinne
ren zich de botsingen, die zich daar
bij hebben voorgedaan. Het Ameri
kaanse impressariaat is ditmaal in
handen van een organisatie, Columbia
Artiste Management, die niet alleen
in naam de grootste in de V.S. is,
maar ook metterdaad heeft bewezen
het artistieke begrip te hebben voor
de vele problemen, verbonden aan een
tournee van een orkest van meer dan
100, uit de aard van hun beroep
reeds sterk individualistische persoon
lijkheden, die gedurende twee maan
den 12.000 kilometer, grotendeels per
bus, moeten reizen, om de concertza
len van 42 centra te bestrijken en
200.000 Amerikaanse muziekliefheb
bers in de gelegenheid te stellen ken
nis te nemen van dit by uitstek Ne
derlands cultureel vlagvertoon.
Columbia Artists heeft 25 man van
zijn personeel een jaar lang aan niets
anders dan deze tournee laten wer
ken. De Nederlandse Ambassade te
Washington heeft daarenboven drie
leden van zijn staf beschikbaar ge
steld voor alle voorbereidende activi
teiten. Daardoor is er geen twyfel
aan, dat men goed beslagen ten ys, of
ten podium zal komen.
Men heeft letterlyk niets aan het
tóëvai willen overlaten. Dit is de best
voorbereide artistieke tournee, ooit
door enig gezelschap in de V.S. on
dernomen.
Tijdens een gesprek met Leveritt
Wright, tournee-manager van Colunv
bia Artists, die het afgelopen jaar et
telijke luchtreizen heeft ondernomen
teneinde in de Van Baerlestraat alle
problemen te bespreken en „glad te
strijken", was het een genoegen te
kunnen opmerken, dat net enthousi
asme van deze Amerikaan voor de ko
mende tournee nog steeds crescendo
liep. Zijn bewondering voor het orkest
en zijn begrip voor ae eisen van de
orkestvereniging bleken uit elke uit
spraak.
GEEN „LANGE RUKKEN".
„Toen wij deze tournee begonnen
te organiseren, was ons voornaamste
probleem ons in te stellen op de men
taliteit van uw landgenoten", aldus
Leveritt Wright. „Ik mag heus wel
zeggen, dat wij In het begin wel eens
in onze baarden hebben gebromd.
Maar ik ben er nu van overtuigd, clat
de orkestleden, niet zozeer om hun
persoonlijk gerief dan wel om het
handhaven van de sublieme kwaliteit
van het orkest, gelijk hadden toen zij
insisteerden op voldoende rusttydeu
.Concfrtgrboiworkest a> Tnntt
