Airbornes vochten verbitterd tegen
Duitse overmacht
Merkwaardige wiersoorten op het
Schouwense strand
C
Gillette
ZIJ STOREN ZICH NIET AAN
HET IJZEREN GORDIJN
DDD
10
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WOENSDAG 15 SEPTEMBER 1954
HET DRAMA VAN DE SLAG OM ARNHEM
Verloren maar niet tevergeefs
Op 3 September werd het door de Duitsers aangelegde vliegveld by
Deelén zwaar gebombardeerd. Vol vermaak hoorde Arnhem dagen daarna
,l0£ tijdbommen ontploffen tot grote woede en schrik van de bezetters.
Het was de tjjd van wilde geruchten over de volkomen Duitse nederlaag,
maar de mensen van de Veluwezoom wisten toch wel beter. Hier werd
het uit Frankrijk en België gevluchte Duitse leger zoveel mogelijk opge
vangen en gereorganiseerd. De zware bombardementen van het vliegveld
werden op de Zondagen daarna voortgezet tot aan het begin van de slag
om Arnhem op 17 September.
Het is nooit geheel met zekerheid uitgemaakt of de Duitsers nu wel
dan niet verrast werden door de enorme luchtlandingen. Doel van de gi
gantische operatie van Montgomery was het tweede Britse leger in snelle
opmars van Eindhoven uit te laten doorstoten naar de Noord-Duitse laag
vlakte.
De speculatie was dan zo vlug mo
gelijk in Berlijn te zijn. Was de slag
om Arnhem niet uitgelopen op een
volstrekte nederlaag, dan zou de we
reldgeschiedenis vermoedelijk wel een
geheel andere loop genomen hebben.
Dan waren om maar een voorbeeld te
noemen de Westelijke Geallieerden
eerder in Berlijn geweest dan de Rus
sen.
Aan de moed en taaie volharding van
de Airbornes keurtroepen uit En
geland met o.a. Poolse soldaten en an
dere geallieerde strijders heeft het
waarlijk niet gelegen.
De eerste Britse Airborne divisie en
de eerste Poolse parachutisten-briga
de hadden een operatieplan meegekre.
gen, dat op de kaart voortreffelijk
uitgestippeld was.
Maar er was niet gerekend op de
verwoede Duitse tegenstand, na een
aanvankelijke verwarring, die daarbij
gebruik kon maken van een S.S.-pant
ser corps, bestaande uit de Hohen-
staufen- en de Frundsberg-divisie, die
ijlings opdracht gekregen hadden zich
naar Arnhem te begeven. De Hohen-
staufen-divisie moest op bevel van ge
neraal Model de Rijnbrug van de En
gelsen zuiveren. De Frundsberg-divi
sie werd de Betuwe ingestuurd om het
tweede Britse leger te houden. S.S.-
bataljons in Oosterbeek moesten Arn
hem aan de Westzijde verdedigen.
Christiansen en Rauter zonden alle
beschikbare troepen naar de Grebbe-
berg en de omgving van Ede.
Kol. b. d. Boeree, die te Ede de
slag meemaakte, heeft na de bevrij
ding een voortreffelijke studie ge
maakt van de slag om Arnhem en tal
van interessante punten naar voren
gebracht, die ook voor de Engelsen
zelf in zekere zin nog een openbaring
genoemd moeten worden.
Drama begon.
In Arnhem beleefde men op deze
Zondag 17 September het merkwaar
dige schouwspel, dat eerst des mor
gens de Britse jagers en bommenwer
pers een geducht offensief inzetten.
Voor zover de toen zwakke Duitse
luchtafweer zich liet horen, werd zij
onschadelijk gemaakt. Reeds in de
eerste ogenblikken van het offensief
werd het Arnhemse centrum zwaar
getroffen door bommen en het vuur
van de jagers. In de namiddag kwa
men de talrijke gliders met de Air
bornes neer bij Ginkel, Wolfheze, Ren-
kum en Oosterbeek.
Het gelukte aan een groep van En-
felse parachutisten nog dezelfde dag
oor te dringen tot de markt en de
Arnhemse Rijnbrug, die zij op dat mo
ment onbeschadigd in handen kregen.
In feite was hiermede aan de opdracht
voldaan. Het bevel luidde de brug ge
durende minstens twee dagen en twee
nachten in handen te houden, totdat
het tweede Britse leger zou zijn ge
arriveerd. Men kan zich voorstellen,
dat dit in de gegeven situatie onmo
gelijk bleek.
Niet alleen werden deze dapperen
van hun hoofdmacht afgesloten maar
zjj konden niets beginnen tegen de
zware tanks van de Duitsers, die bo
vendien hun gesehut op de heuvels
rond Arnhem hadden geplaatst en
systematisch het centrum met de be
leende Eusebius-kerk in puin schoten.
Drie dagen en drie nachten hebben
deze helden de verbitterde, ongelijke
strjjd volgehouden. Toen waren nage
noeg allen dood of zwaar gewond.
Maar ook met de hoofdmacht ging
het al niet veel beter. Generaal Urqu-
hart, de bevelhebber, kon niet direct
bij zijn hoofdkwartier komen en
moest zich enige tijd schuil houden
in de omgeving van Arnhem bjj Ne
derlandse burgers. Bij Ginkel, Ren-
kum en Wolfheze werden de gealli
eerde troepen aangevallen door de
Duitsers, die een gunstige positie in
namen langs de hoge Veluwerand.
Weliswaar kwamen ook in de dagen
daarna de nodige versterkingen maar
het werd een herhaling van de eerste
dag van het offensief. Des morgens
als de geallieerde jagers en bommen
werpers overkwamen, zweeg het Duit
se afweervuur nagenoeg om in volle
hevigheid los te barsten toen des mid
dags vrijwel altijd op precies de
zelfde tijd de onbewapende Ame
rikaanse vrachtvliegtuigen en de gli
ders getroffen werden.
Verbindingen verbroken
Later hebben de geallieerden nim
mer meer gliders en vrachtvliegtuigen
uitgezonden zonder directe bescher
ming van jagers en bommenwerpers.
Bovendien waren de verbindingen ver
broken of functionneerden niet. Alle
hulde aan de Nederlandse verzets
strijders. die zich in de slag om Arn
hem niet onbetuigd gelaten hebben
en o.a. via de telefoonverbindingen
van de provinciale eleetriciteitsmaat-
schappij ongeweten door de Duitsers,
contact hadden met het Britse hoofd
kwartier in Nijmegen.
Fout op fout werd helaas gemaakt
met het afwerpen van de voorraden
Toen door de Duitse tegenstand ver
schillende punten al lang niet meer
bruikbaar waren, regende het toch
containers, en andere vQQCDtógp. Ten
slotte werd de toestand uiterst be
nard.
Ooggetuigen vertelden verder:
„Het voedsel, het water en de mu
nitie raken op en de verliezen aan
manschappen worden steeds groter.
De „Rode Duivels" leven in een voort
durende hel van schrikwekkend la
waai. Het slagveld wordt verlicht door
de laaiende vlammen der in brand ge
schoten buitenwijken van Arnhem en
Oosterbeek en door de vlammenzee
aan de overkant, waar het dorpje
Driel in de as wordt gelegd. Maar
midden in die hel leveren de mannen
van de Airborne-divisie stuk voor
stuk staaltjes van zeldzame dapper
heid en moed.
Een Poolse generaal neemt een da
mesfiets en rjjdt recht op een huis af
waarin Duitsers zitten verschanst
twee tanks volgen hem, maar er moet
iemand vooruit rijden, omdat de tank
commandant vreest dat er mjjnen
zjjn gelegd. En aangezien er op dat
moment verder niemand in het Poolse
hoofdkwartier aanwezig is, doet de
generaal het even zelf.
T erugtocht.
Tenslotte wagen de Britten en Po
len des nachts de oversteek over de
rivier. „Op een gegeven ogenblik ko
men we in een ondiepe kuil terecht",
schrijft een Poolse oorlogscorrespon
dent. „We kunnen geen meter voor-
of achteruit. Aan alle kanten zijn we
omringd door explosies, die zich met
een tergende eentonigheid aldoor op
dezelfde plaats herhalen. Onze gids
gaat voorop, maar even later valt hij,
getroffen door scherven. Iemand an
ders neemt de leiding, maar onder
gaat direct hetzelfde lot.
Bij twee en drie tegelijk springen
we uit de kuil en rennen we recht
Ernstige waarschuwing voor HAAR
Roos is een onheilspellend sigr
dat haaruitval aankondigt. Wat te
doen? Onmiddellijk ingrijpen! Silvi-
krin gaan gebruiken! SÜvikrin de bio
logische haarvoeding, bevat de 14 op
bouwstoffen voor de haargroei waar
van ook de natuur zich heeft bediend
toen zij U haar gaf. Het zijn de na
tuurlijke stoffen uit de aminogroep,
zoals Tryptofaan, Tyrosine en Cysti
ne. Maar deze wetenschappelijke ter
men zeggen U misschien weinig. U
wilt van uw roos af. U wilt uw haar
behouden. U wilt weer prachtig
nieuw haar hebben! Neem dan direcl
de enige juiste maatregel: Begin nog
heden met Puur Silvikrin, de natüür-
lijke haarvoeding.
op die ring van vuur af. Een blind In
stinct drijft ons vooruit. Nog een
stap, een paar stappen en de spook
achtige muur van vuur ligt achter
ons".
Zo is het op hun hele weg een
dodenmars naar de Ryn. Dekking zoe
kend achter bosjes, onder omgevallen
bomen en onder dode koeien in de
modder van de door granaten door
ploegde uiterwaarden, rennen ze
naar de rivier naar de reddende
boten, achtervolgd door een kogelre
gen. Over de rivier ratelt machine
geweervuur lichtspoormunitie
rood, violet, geel en blauw. De dood
vliegt over hen heen in dreigend ge
gier en gefluit. Velen worden getrof
fen, sommigen op slechts enkele me
ters afstand van de andere oever,
maar vele anderen bereiken veilig de
overkant waar het tweede deel van
de Poolse parachutisten-brigade het
reddende bruggehoofd wanhopig ver
dedigt tegen een overmacht van Duit
se troepen.
Niet tevergeefs.
De slag om Arnhem is verloren,"
maar niet vergeefs geweest. De ge
allieerden zijn over de Maas en de
Waal en hun opmars vanaf de Belgi
sche grens zou zonder de actie van de
Airborne-mannen niet mogelijk zijn
geweest. Maar voor Arnhem is het
verlies van de slag een geweldige te
leurstelling. Arnhem, dat zich al vrij
waande, komt opnieuw in de greep
van de bezetter en nu is zijn lot
schrikwekkender dan ooit. Arnhem
stad met bijna 100.000 inwoners
moet evacueren, tot de laatste man.
Niemand mag achterblijven wie
nog wordt aangetroffen wordt neer
geschoten, zonder pardon.
Srote groepen gliders (zweefvliegtui
gen) kwamen op de heide in de om
geving van Arnhem neer op 17 Sep
tember en nog vele dagen daarna. De
slag begon maar de Airbornes konden
het niet bolwerken tegen de Duitse
overmacht aan troepen en materiaal.
WILDE EN TAMME WOLVEN IN TIROL.
Bruintje onder bescherming
van de Staat
(Van een medewerker).
INNSBRUCK. In Oost-Tirol worden tegenwoordig drijfjachten ge
houden op troepen wolven, die onder het vrij grazende vee op de berg
weiden, vooral onder de schapen, grote schade hebben aangericht. Men
heeft reeds enkele rovers onder schot gehad, maar de kogels troffen
geen doel. Ook in de Karawanken in Karinthië kwam het reeds verschei
dene keren tot verrassende ontmoetingen met wolven. Zelfs in het
grensgebied van Neder-Oostenrjjk, langs het IJzeren Gordyn, meent
men wolfssporen gevonden te hebben. Alsof dit nog niet genoeg was,
stonden twee douanier» in Karinthië tydens een patrouille plotseling oog
in oog met een kleine beer, die ze, waarschijnlijk omdat hij niet van
smokkel werd verdacht, ongemoeid lieten. Maar in een ander dal is Bruin
tje Beer al in indrukwekkende grootte opgetreden, hoewel hij zich aan
de begroeting onttrok door op de vlucht te slaan.
De Oostenrijkse houtvesters ma
ken uit het optreden van deze „ro
vers" op, dat In de volksdemocra-
tische staten, waarvan de landbe
volking door verdrijving naar het
Westen, door deportaties en ver
sterkte industrialisatie gedecimeerd
is, het wild zich onbelemmerd ver
meerdert. In de Kleine Karpathen
tussen Moravië en Slowakije is het
waarschijnlijk tegenwoordig een do
rado voor vossen, marters, wolven
en beren. De boeren aan de Oosten
rijkse kant van het Bohemerwoud
weten geen raad meer van de vos
sen. Het zou niet te verwonderen
zijn, als beren en wolven ook in de
bossen aan de Beierse grens rond
zwierven, daar vele dorpen in Zuid-
Bohemen ontvolkt en talrijke een-
Waar komt het Riemwier vandaan?
Koude, stormachtige dagen hebben voor badgasten vrijwel geen waarde.
Op zulke ogenblikken is het bepaald een voorrecht natuurliefhebber te zijn.
Immers, al waait het zand rond je oren, al is de lucht gedrenkt met het
stuifwater van woest-brekende golven, al doet de wind de ogen tranen en
heb je een jas al nodig om het lichaam voor te sterke afkoeling te behoe
den, er is meestal wel wat te zien op het strand.
Wat we zagen ontdekten we bloot toevallig. Schouwen biedt bij ruw
weer voldoende beschutte plekjes om te botaniseren. Voor de normale bad
gast de laantjes en de bosjes; voor de meer bevoorrechte de diepe duin
pannen hem door het bezit van een toegangskaart geopend.
Geen van beide gelegenheden werd
aangegrepen; de gierende vlagen de
den de wens opkomen het doen en la
ten van de zee in ogenschouw te ne
men. Vanaf het duin viel het
schouwspel niet tegen. Een kleine
vissersvloot danste over de golven op
korte afstand van het strand. Het
den. De branding vertoonde zich als
een zevenvoudige kanten strook
langs een vaalkleed en toen viel het
oog op de donkere wierhopen en volg
de een nieuwsgierig afdalen naar het
winderige strand.
door BAREND ZWERFMANS.
Niet vergeefs. Reeds de eerste
wierhoop bleek belangwekkend. Hij
bestond uit een ineengestrengelde
massa van lange glibberige banden,
de meterslange „bladeren" van het
Riemwier!
Waar komt dit wier vandaan. Uit
het Kanaal? We weten nog heel wei
nig af van de groeiplaatsen. Het
spoelt niet overal aan en niemand
heeft ooit dit rieihwier ergens voor
onze kust van de bodem opgevist,
zodat men wel moet aannemen, dat
ze niet op onze kust voorkomen. En
tochals dit plotseling stormpje,
dat slechts de nacht had geduurd,
iets te maken had met de neergeleg
de wierhopen moet m.i. dit riemwier
ook voor onze kust groeien. Boven
dien, stonden de aanspoelingen in
verband met de vissersvaartuigen,
die met hun netten de wieren hadden
losgesleept? Ingewijden beweren, dat
juist, waar die vissers voeren een
brede wierbank moet liggen.
Misschien kunnen de vissers van
Brouwershaven en Zierikzee ons
uit de droom helpen en daarom
wordt het riemwier (als jonge
Elant en dus veel te klein) hier-
y afgebeeld.
Het is een interessante plant. Hij
ontstaat als een zich wat naar boven
verbredend steeltje, dat uitgroeit tot
een beker. Binnen die beker ontsprin-
§en dan een of meer banden (meestal
die zich tijdens de groei voortdu
rend vertakken, telkens gaffelvormig
of zoals dat heet: dichotoom.
By gewone planten is de stengel,
die alles draagt het dikst by de aar
de, bij de wieren, die door het water
gedragen worden, behoeft dit niet zo
te zijn. Op een heel dunne stengel
froeien vaak steeds breder wordende
laderen. Die éne wierstengel draagt
soms een plant, die zoals wy consta
teerden, een kleine korf kan vullen.
Tussen de riemwieren lagen ook
stengels van Veterwier, die rolrond
zijn, overal even dik en die zich niet
vertakken. Ook deze kunnen meters
lang worden, ze zitten echter slechts
met een hechtschyfje vast. Verder
was Hauwwier aanwezig: een meer
vertakte soort, waaraan schynbaar
kleine boontjes groeien. Was dit wier
ook talrijk vertegenwoordigd, er wer
den slechts twee ex. gevonden van
een fijn vertakt wier, dat dicht bezet
is met eivormige blaasjes en dat Ve
zelwier heet. Deze blaasjes bewerken
dat de wieren op de bodem kunnen
groeien als een woud van rechtop
staande planten. Met deze vondsten
is de rijkdom van aanspoelingen niet
uitgeput.
Riemwier kan zich hechter op ste
nen, maar een schelp is ook een
hard, steenachtig voorwerp. Het loont
de moeite de aangespoelde kluwens
te ontwarren om de oorspronkelijke
stengel met het voetje terug te vin
den. Deze hecht zich vaak op de aar
dige, in ons land vrij' zeldzame,
scnaalhoren (Patella) en ze staan bij
na nooit alleen. Men vindt er vaak
kleine roodwieren op (pas goed te be
kijken onder het microscoop) en ook
vaak kalkwieren. We vinden drie
van die-Patella's en daarop vier voor
ons nieuwe wiersoorten, waaronder
de harde kalktakjes van het Koraal
wier (Corallina). Daar dit wiertje
ook op Helgoland groeit, kan het
best op onze kust groeien.
Een van de riemwieren draagt dik
ke, zwarte knopen, en ook dit blijkt
een wiersoort te zijn, die andere wie
ren tot groeibodem verkiest.
Bepaald opvallend is het grote
aantal Zeevin£ers, die tussen de
wieren liggen. Dit zijn kolonies
van lagere dieren (denk bijv.
aan de sponzen) die er als plan
ten uitzien. Dubbel opvallend
door het groot aantal vormen,
waardoor ze de Indruk geven tot
vele soorten te behoren. En als
bijzondere verrassing treffen we
een dertigtal schildjes van de
Slanke Inktvis aan, die dit jaar
door een lezer ook in Zoutelande
werden gesignaleerd.
Opeens horen we boven ons een
angstig vogelgeschreeuw. Een zilver
meeuw wordt achtervolgd door een
even grote zwarte vogel. De breed-
wigvormige staart van de laatste doet
vermoeden, dat hier een Grote Jager
zijn roofbedrijf uitoefent. Dit wordt
zekerheid als hij de meeuw dwingt
zijn maaginhoud uit te braken, die hij
in de vlucht opvangt. Dan scheiden
de vogels en kiezen ze leder hun ei
gen weg om dra üit het oog verloren
te raken. Zeldzame waarneming, die
eigenlijk veel te kort duurt en zich
niet herhaalt.
Mochten vissers ons mededelingen
kunnen verstrekken omtrent 't voor
komen van Riemwier op de wierban-
ken in het Brouwershavense Gat, dan
zou dit muisje nog een waardevol
staartje kunnen hebben. En wie weet
brengt het ene weer het andere mee.
zame boerensteden al lang weer in
een oerwoud van onkruid zijn on
dergegaan.
Dergelijke toestanden heersen ook
in Joego-Slavië, waar de industria
lisatie de boeren onophoudelijk naar
de steden trekt. In de Karst, in Ma
cedonië, in de ravijnen van de Cen
trale Balkan tot aan de Zwarte Zee
en in de dobroedsja zijn wolven en
beren tegenwoordig nog een nor
maal bestanddeel van de fauna. Ze
hebben sinds de oorlog meer vrij
heid en zwerven, naar de ervaring
leert, nu ook in de Oostenrijkse Al
pen rond.
De verspreiding van wolven is
schadelijk voor de economie, omdat
de zo belangrijke bergveeteelt ge
troffen wordt. Minder bedenkelijk
is het optreden van beren, die ge
woonlijk geen mensen aanvallen. Als
ze niet al te zeer in aantal toene
men, zijn ze eerder een verheugende
verrijking van onze reeds zo arm
geworden natuur.
Onder bescherming.
In Joego-Slavië en Bulgarije staat
Bruintje zelfs onder bescherming
van de staat. Het verbod om beren
te schieten is in de beide landen na
de oorlog zelfs nog strenger ge
worden. De beren zijn precies ge
teld en worden verzorgd. Toch
wordt er wel gestroopt, maar het
dier moet dan met stenen gedood
en als „cadaver" zonder schietgat
naar huis gebracht worden. Om het
verbod te ontduiken zegt men dan
dat de beer van een rots gevallen
en al dood gevonden was.
De Oostenrijkers behoeven nog
niet bang te zijn voor wolven. Zeker
niet de kinderen uit het opvoedings
instituut Kleinvolderberg in Tirol,
die met een tamme wolf spelen. Het
hoofd van het Instituut Moser kocht
in 1952 in Frankfort een jong „teef
je" van echt Russische ouders als
speelgoed voor zijn tweejarig kind.
Al gauw stoeide het tamme dier ook
met de nupillen van het gesticht
rond. Vorige winter „verkoos het de
vryheid". Tien dagen lang werd de
wolvin gezocht, verscheidene keren
werd ze in het bos gezien en ten
slotte in de Inn gedreven, waar ze
zich berouwvol overgaf. Haar baas
leest alle berichten over het optre
den van wolven met bijzondere aan
dacht. Want het kan op een dag ge
beuren, dat ook ztfn wolvin de ber
gen ingaat, om onder haar wilde
soortgenoten een echtgenoot te zoe
ken. Dan zou ze nooit meer terug
keren.
0 Ter gelegenheid van zijn zilveren
professiefeest heeft de leider van de
Bond zonder Naam, pater Willem Loop
s.m.m., in het kantoor van de bond te
Haarlem een receptie gehouden. Onder de
vele aanwezigen was ook pater Henri de
Greeve, de vroegere leider van de bond.
Ontsmet uw huid met
de helder vloeibare
D.D.D. De Jeuk be
daart, de ziektekie
men worden gedood
en de huid geneest.
BALSEM ZEEP
Al zoudt V
V kunt sieh
de rykste man van de wereld sjjn
niet beter scheren dan met Gillette!
Het Gillette precisie-scheerapparaat *32
met 2 Blauwe Gillette mesjes, kost
slechts
Met Gillette schejert U zich perfect
en snel. Gillette mesjes zijn de
hardste en scherpste ooit geslepen.
Daarom gaan ze ook langer mee.
*n „goeie morgen
BLUE GILLETTE
75 cent per 5
uraat iedeAe&t op a^oÊeyi:
MetHnteressant» vllegtulgplaatjes
