Vier mannen organiseerden de komende dagen Den Spieghel der Salichheit TOCH IS 'T ZO! BILLY GRAHAM SPRAK VOOR VEERTIG DUIZEND MENSEN WOENSDAG 23 JUNI 1954. PBO! IN CI ALE ZEEUWSE COURANT ONGEZIEN WERK, WAARVAN ALLES AFHING Drie dagen eisten drie jaar voorbereiding Als straks de Herdenkingsdagen van Herstel en Wederopbouw van Wal cheren voorby zijn en, naar ieder hoopt, geworden zullen zijn tot hoogtij dagen in de naoorlogse geschiedenis van dit Zeeuwse eiland, zal dit het resultaat zijn van de onvermoeide arbeid van vier bestuursleden van Nieuw Walcheren. De gehele voorbereiding dezer dagen is immers in handen ge weest van de uit dit bestuur gevormde Regelingscommissie, welke bestond uit de heren D. F. P. Hoegen, P. H. Blaauw, A. G. Wagensveld, allen te Middelburg en de heer K. van Everdingen te Vlissingen. Reeds in 1951 vatte deze Regelings commissie het plan op om in 1953, als in grote lijnen het herstel van Wal cheren zich zou hebben voltrokken, dit feit op waardige wijze te herden ken en te vieren, weinig vermoedend, dat de ramp van 1953 uitstel van een jaar noodzakelijk zou maken. Van de aanvang stond het vast, dat de heer Hoegen, die ook in de Rege lingscommissie voor de eerste Boom- plantdag in 1547 reeds een leidende rol had gespeeld en in de commissies voor de Doomplantdagen in volgende jaren steeds met de leiding was be- P. H. BLAAUW ...leider der Zeeuwse manifestatie..... Herhaaldelijk kunnen we in po laire artikelen de mening horen verkondigen dat de Egyptenaren of de Maya's voor het harden van ko per methoden hebben gekend die sindsdien verloren zijn gegaan. Jn de Verenigde Staten heerst zelfs in bre de kring de opvatting dat de regering een beloning heeft uitgeloofd voor de eerste die er in slaagt deze verloren kunst te her-ontdekken. Het misver stand is bij de Amerikaanse burgers dus nog lieél wat groter dan bij ons. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de overdrijvingen en de onjuistheden die 'n Zuid-Amerikaanse onderzoeker een halve eeuw geleden in een Neio Yorks blad publiceerde. Onze vriend had in een grafheuvel bij Callao in Peru een koperen bijtel gevondendie door verhitting een hardheid had ver kregen gelijkstaat. De bijtel werd op stalen spoorrails II beproefd en zou, UüIHlintf no9 steeds volgens 11 (li UIIIH onze schrijver, de rails in tweeën hebben kunnen splijten. Maar het experiment schijnt niet te zijn uitgevoerd, want ive heb ben nergens kruinen ontdekken dat de daad ook by het woord werd gevoegd. Hoe het ook zij, hier hadden we nu te maken met een typisch voorbeeld van door verhitting gehard koper, een kunst die alleen aan de Inca's bekend teas en waarvan het geheim verloren is gegaan, wanneer we al thans onze Zuid-Amerïkaanse onder zoeker blijven geloven. Dit moet echter op een teleurstel ling uitlopen, want iedere moderne deskundige weet dat het hardste ko per verkregen wordt door het metaal te smeden. Ook door primitieve vol ken werd deze werkwijze gebezigd en hun hardste koperen gereedschap is precies even hard als het gereedschap dat vandaag van koper vervaardigd zou kunnen worden. Niemand heeft daar momenteel echter behoefte aan, want de stalen gereedschappen zyn verre superieur aan de koperen broe ders. Het verhaal dat met een bijtel der Inca's een stalen rail aan moot jes gehakt zou kunnen worden, is, zachtjes uitgedrukt, te onnozel om over te spreken. Er kan van koper nog harder ge reedschap worden-vervaardigd, door er alliages van te maken. Doch ook deze kunst is aan deskundigen vol doende bekend en de hardheid van hun producten wordt zeker niet door de gereedschappen uit de oudheid over troffen. Bovendien heeft dit met het harden door verhitting van het eigen lijke koper niets te maliën. Zodat iede re amateur zijn tijd verknoeit, wan neer h\j deze „verloren kunst" weer nieuw leven wil inblazen. Toch willen we op deze plaats ook een woord van waardering spreken voor de mijnbouwers uit de oudheid. Want wist u dat men in prae-histori- sche tijden reeds mijngangen van 50, ja zelfs van 100 m diepte ivist te ma- B. Pétiüon. last, ook ditmaal de aangewezen man was om het voorzitterschap op zich te nemen, Programma opstellen Merkwaardig genoeg stond eigen lijk van de aanvang af vast, hoe men deze dagen dacht m te delen. Reeds dadelhk vatte men het plan op om, evenals op 4 November 1947, de hoofddag te doen aanvangen met een plechtige herdenkingsbijeenkomst in de Nieuwe Kerk te Middelburg. (In 1947 was het de Jacobskerk te Vlis singen). Ook de parade der Gardere gimenten in ceremonieel tenue stond reeds onmiddellijk op het programma, evenals de rijtoer over Walcheren, te maken door het Koninklijk Paar, wanneer dit een uitnodiging zou aan vaarden. Als grote attractie dacht men eerst aan een tentoonstelling, om echter spoedig over te springen op het denk beeld van het inrichten van een 'Mi niatuur Walcheren. Ten slotte koes terde men het voornemen om een s doen voeren. Het onmogelijk om daar voor een geschikt stuk te vinden. In het voorjaar van 1953 werd besloten hiervan af te zien en in de plaats daarvan, mede als uiting van dank baarheid voor alle hulp tijdens de ramp, een Grote Zeeuwse Manifesta tie te houden in de omlijsting Van een declamatorium. Tegelijkertijd dacht men zich voor Vlissingen het programma, dat in derdaad ten uitvoer wordt gelegd, met als hoogtepunten ringrijderij, ringstekerij in versierde sjezen, Con cours de Confort en Concours d'Ele- gance. En uitwerking Het op papier stellen van deze Rlannen was natuurlgk een kleinig- eid vergeleken bij "het ten uitvoer leggen ervan. Gelukkig evenwel bleek een doelmatige splitsing der werk zaamheden mogelijk. De heer Hoegen werd belast met de algemene leiaïhg en de organisatie van de parade der Garderegimenten, alsmede de rege ling van de Herdenkingsbijeenkomst, de neer P. H. Blaauw nam de Folklo ristische Manifestatie voor zijn reke ning, de heer Wagensveld Miniatuur Walcheren, terwijl de heer Van Ever- dingen de Vlissingse evenementen onder zijn toezicht nam. Schaar van medewerkers Allen wisten zich te omringen met uitstekende medewerkers. Elders in dit nummer vindt men het leger van mensen vermeld, dat medewerkte aan de totstandkoming van Minia tuur Walcheren. Voor de Folkloristi sche Manifestatie wist de heer Blaauw zich de medewerking te ver zekeren van een uitgebreide provinci- K. VAN EVERDINGEN coördinator voor Vlissingen... ale Manifestatiecommissie, voor Con cours de Confort en Concours d'Ele- gance stelden zich de Walcherse auto- en motorclubs en de autobusonderne mers beschikbaar, terwijl een Propa ganda- en Attractiecommissie de perscampagne en de inrichting van attracties verzorgde. Voorzitters van deze commisles wa ren de heren mr. J. L. Nieuwenhuis voor de beide Concoursen, mr. J. F. Hornstra voor de Folkloristische Ma nifestatie, A. Minderhoud voor Pro paganda en Attracties. Zonder ook maar iets af te willen doen aan de prestaties dezer commis sies mag toch geconstateerd worden, dat het de heren Hoegen, Blaauw, Wagensveld en Van Everdingen wa ren, die, nadat het programma een maal vast stond, dag en uur in touw zijn geweest om het tot in al zijn on derdelen goed te doen kloppen. Ontel bare besprekingen moesten daartoe gevoerd worden, onophoudelijk moes ten definitieve plannen ondanks hun definitieve karakter weer volkomen worden gewijzigd. Aan onnoemelijk veel instanties moest medewerking worden gevraagd en gelukkig werd die steeds spontaan gegeven. Ware F.I.A. bestaat 50 jaar. Op 26 Juni a.s. zal de Internatio nale Federatie van Automobielclubs, kortweg F.I.A. geheten, haar 50-jarig bestaan herdenken. Zulks zal te Parijs geschieden in een jubileumvergade ring, waarvoor tal van officiële per sonen uit de bij deze federatie aan gesloten landen zijn uitgenodigd, D. F. P. HOEGEN ...voorzitter Regelingscommissie dat niet het geval geweest, zelfs de onuitblusbare energie van het leiden de viertal zou niet voldoende zijn ge weest om een succes te verzekeren. Niettemin: de Regelingscommissie heeft in de letterlijke zin des woords bergen werk verzet. Deze drie dagen eisten drie jaar voorbereiding en wa re hetniet verricht, de Herdenking zou er niet gekomen zijn. Al dit werk geschiedde geheel be langeloos en in het verborgene, het is nu eenmaal niet spectaculair, hoewel alles er van afhing. Daarom ditmaal voor het open front en bij de aanvang der Herdenkingsdageneen eresaluut aan dit onvermoeibare viertal. Het heeft hoog gemikt om een goed re sultaat te bereiken. De komende da gen zullen de toetssteen zijn voor hun werk In het gebied tussen Serooskerke en Burghsluis, achter het Schelphoek- gat, maakte H.M. de Koningin, o.a. vergezeld door jhr. mr. A. F. C. de Casembroot, een korte wandeling, waarbij n. L. Eelkema voorlichting gaf over het landbouwherstél. (Foto P.Z.C.) Vergezeld van jhr. De Casentbroot en i gin Juliana zich in Zijpe aan land. na de burgemeester van Brtiinisse, de aankomst van het koninklijk jacht, heer H. K. Michaëlis begeeft Konin- de ,JPiet Hein". (Foto P.Z.C.) AMERIKAANSE EVANGELIST IN AMSTERDAM Evangelisatiekruistocht Veertmgduizend mensen uit alle de len van het land hebben Dinsdag avond in het Olympisch Stadion te Amsterdam de samenkomst bijge woond waar gesproken werd door de Amerikaanse evangelist Billy Graham. Een groot gemengd koor, gevormd uit 2200 personen, zong daarbij kerkelijke liederen. De toespraak van Graham werd vertaald door de senior-majoor van het Leger des Heils L Nijman. Glimlachend, de hoed in de hand en een rode anjer in het knoopsgat, is Billy Graham met zeven andere leden van zijn tèam Dinsdagochtend uit De nemarken op Schiphol gearriveerd. Hij werd daai verwelkomd door de leden van het praesidium van het Ne derlandse Grai .ïm-comité. ds. Mietes en ds. J J Buskes Jr. uit Amsterdam en ds. P. Lugtigheid uit Den Haag. Ook waren vooraanstaande officieren van het Leger des Heils ter begroeting aanwezig. Dr. Graham zeide dat hij verheugd was ook in Nederland een kruistocht te kunnen leiden. Na aankomst vertrok het gezelschap naar de Lutherse kerk, waar een bij eenkomst werd gehouden met Neder landse theologen en theologische stu denten. Graham zeide hier dat het nu de tijd is. waarop de Kerk de grootste kans voor de geschiedenis heeft. ..Wij moeten de gelegenheid die God ons hiertoe geschonken heeft aangrijpen" aldus Graham. De evangelist merkte op dat het verschil in de mensheid zich ook manifesteert in het verschil tussen de Kerken, doch meende wel dat de samenwerking tussen de Ker ken de laatste jaren is toegenomen. Het Wereldgebeuren Man vrijgesproken van •poging tot moord De Arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage heeft de 28-jarige in structeur van een autorijschool uit Den Haag. J. J. P. van de P vrij gesproken van de hem ten laste gelegde poging tot moord op zijn echtgenote. Verdachte had in de nacht van 27 op 28 Maart 19o3 de deur van de slaapkamer met dweilen dicht gemaakt en daarna de gaskraan open gezet. Zijn echtgenote was na enige tijd wakker geworden en had be merkt wat er aan de hand was. Zy had geen nadelige gevolgen van de daad ondervonden. Een schoon spel van Elckerlyc Mensche Het mag lang geduurd hebben voor er in de Lage Landen bij de Zee iets op het gebied der cultuur valt op te merken, wanneer deze streken tegen het einde van de 12e eeuw tot ontwikkeling komen en wij moeten daarbij in de eerste plaats denken aan liet Vlaams sprekende deel van België dan blijkt vooral op het gebied der literatuur, dat verschillende van deze Middelnederlandse werken belangrijke bijdragen tot onze Westeuropese be schavingsgeschiedenis geworden zijn. Wy behoeven daarbij alleen maar te denken aan de geschiedenis van den Vos Reynaerde, aan de,Legende van Zuster Beatrijs, aan de wereldlijke toneelspelen, zoals Esmoreit en Lanse- loot van Denemarken, en aan het beroemde Rederijkersspel Elckerlijc. Wie waren dan de auteurs van de ze werken Dat is een van de eerste problemen, die men ontmoet als men wat van onze vroegste literatuurge schiedenis gaat bestuderen. In de meeste gevallen weet men beslist niet door wie die werken geschreven zyn; in een enkel geval weet men een naam: Willem. Segher, Clays, Sme kenEn wie dit dan waren Dat is izo goed als onbekend. Een andere moeilijkheid is deze: Van de meeste handschriften boe ken kwamen er pas tegen het einde van de 16e eeuw bezitten we niet eens het origineel, maar een af schrift daarvan. En dit brengt in de ze tijd altijd gevaren met zich mee, want de copiist vertaalde het werk doorgaans in zijn eigen dialect eerst in de 16e eeuw begint men te streven naar een algemene taal hij liet eens wat weg, verzon er iets bij of veranderde wat. Zo is het auteursprobleem van Elc kerlyc nog lang niet opgelost. Wij bezitten van het spel een Delftse druk van 1495, (waarschijnlijk niet de eer ste druk) en herdrukken hiervan in 1501 en 1525 bij de beroemde Ant werpse drukker W. Vorsterman. In 1536 werd het stuk in het Latijn ver taald door een Maastrichts school meester, Christiaen Sterck onder de titel Homulus Petri Diesthemii. En dat is dan misschien want lang niet iedereen is het hiermee eens Petrus Doorland van Diest, een be kend godgeleerde van de Karthuizers te Zeelhem. ENGELS STUK. En als deze onopgeloste problemen nog niet genoeg zijn, dan bestaat er ook nog een gelijkluidend Engels stuk, Everyman, gedrukt in 1529, maar men neemt aan dat het hand schrift heel wat ouder is. En nu is lange tijd de strijdvraag geweest of Elckerlyc het oorspronkelijke stuk is en Everyman de vertaling ervan, öf omgekeerd. In de vele pogingen om de oorspronkelijkheid van het Engel se stuk te bewijzen, gingen sommige feleerden zelfs zover, dat ze het Ne- erlandse stuk afkeurden en minder waardig vonden ten opzichte van de voortreffelijkheid van Everyman. Het Engelse stuk is inderdaad in ver schillende opzichten beter geslaagd dan onze Elckerlyc, maar dit komt juist, omdat de overigens weer on bekende Engelse auteur een verta ling maakte van de Nederlandse tekst en daar de nodige correcties in aanbracht. Enkele jaren geleden zou het gewaagd geweest zijn dit te be weren, maar in 1948 heeft de Belgi sche letterkundige prof. Van Mierlo dit probleem opgelost. Hij toonde o.a. door de rijmen duidelijk aan, dat de Engelse dichter het werk vertaalde. Bovendien had de Engelsman moeite met de vertaling van sommige Ne derlandse woorden en zinswendingen. Hij vertaalde b.v. „U love ick"~aoor „Love may thou be", „godlic" door „goodly": „onbekent" werd „unkin- de". Hij gaf in enkele gevallen zelfs een letterlijke vertaling van een woord, dat in onze tekst niet te ver klaren is en waarschijnlijk op een drukfout berust. OORSPRONKELIJK Op deze wijze ïs met zekerheid ko men vast te staan, dat Elckerlyc een stuk is, dat oorspronkelijk in onze taal geschreven werd. En daarop mo gen wij met recht trots zijn. Nu bezit onze literatuur, zoals trouwens elke andere, een groot aan tal toneelwerken die prachtig zijn van compositie, stukken, waarvan taal en stijl uitmunten en die een ver heven inhoud hebben. Maar als deze stukken voor een normaal theaterpu bliek worden opgevoerd, vallen omdat ze te weinig toneelwaarde heb ben, du- dramatisch zwak zijn. Het belangrijkste voor een toneelstuk is nu eenmaal niet de letterkundige waarde. Maar met Elckerlyc is dit ze ker niet het geval. Het stuk biedt weinig taalschoonheid, maar het is een toneelwerk dat de toeschouwer al van de eerste regel af weet te boeien. Volgens een oude aantekening be haalde het reeds een bekroning op 'n landjuweel in Antwerpen, vermoede lijk in 1485. En het stuk bleef popu lair tot het begin van de 18e eeuw. Zelfs in de „klassieke" 17e eeuw werd het verschillende malen herdrukt en - teken des tijds het werd zelfs in protestantse geest omgewerkt, OPNIEUW ONTDEKT. Daarna is het stuk in het vergeet boek geraalct tot het eind van de 19e eeuw. Eerst beginnen de geleerden het te bestuderen, daarna wordt het opgevoerd en met veel succes!) in Londen in 1904, vervolgens in A- merika. In ons land wordt een Elc kerlyc vereniging opgericht en de grote vernieuwer van ons toneel, dr. Willem Royaards, neemt de leiding op zich bij de openlucht-opvoering in Laren in 1906. Daarna werd het stuk veel gespeeld: door beroepsspelers, door amateurs en door leerlingen van Middelbare scholen. De opvoeringen van Hugo von Hof- mannsthal's vertaling „Jedermann" op het Domplein te Salzburg, onder regie van de beroemde Max Rein- hardt, werden een wereldgebeurtenis. Vooral bij deze opvoeringen werd de moderne toeschouwer getroffen door het eeuwenoude thema van de tegen stelling tussen hemel en aarde Want dat is het onderwerp van Elckerlyc. Temidden van zijn feestvreugde wordt Elckerlyc (dat is: iedereen) aangesproken door de Dood. Hij moet voor God verschijnen om rekenschap en verantwoording te geven van zijn leven op aarde. ËlckerTve zoekt een reisgenoot voor zijn laatste tocht, maar Gezelschap, vrienden, Magen (familieleden)... ze laten hem in de steek. Zelfs het Goed (de aardse be zittingen) kan hem niet helpen. Al leen de Deugd kan redding brengen, maar zy ligt ziek te bed De hoofdpersoon van dit stuk is dusiedereen; de lezer de toe schouwer. Hij ziet dat ook voor hem eens de dood zal komen en dan zal al1 Sigaar gerookt Ze worden om een heel fijn stroo tje gedraaidde lange, dun ne Oostenrijkse sigaren. Dat strootje is nodig, omdat ze anders in verband met de lengte zo slecht trekken. Vorige week bood bondskanselier Julius Raab van Oostenrijk zo'n si gaar aan Sir Winston Churchill aan. „Erg lekker", heeft Churchill toen gezegu, maar hij moet toch in de Kringelende Oostenrijkse rook wolken zekere taferelen hebben ge zien, die minder bevredigend waren. Zo bijvoorbeeld een tafereel van hoofdschuddende mannen ln bet Amerikaanse Pentagon. Raab was een gevierde gast in Londen. Hij werd door Koningin Elisabeth ontvangen, hg sprak in het parlement en ny confereerde met vooraanstaande politici. Dat ging allemaal over het ver langen van Oostenrijk naar vrijheid. Men wil af van de vier bezettende mogendheden (Engeland, Frank rijk, de Verenigde Staten en Rus land). De grote klacht van Oostenrijk ls, dat deze bezetting geld kost en dat de Russen in hun zóne nog altijd de olieterreinen en diverse grote be drijven ten eigen bate exploiteren. Bondskanselier Raab was al eerder in Parijs op bezoek, waar hij dezelf de noodkreten liet horen. Men wist dus in Londen wat Raab kwam vragen en men was het er in Lon den wel over eens, dat aan de billijke Oostenrijkse verlangens voldaan moet worden. Maar men wist in Londen ook, dat de heren, die in Washington de dagelijkse zorg hebben voor. de de fensie de Oostenrijkse kwestie niet zo eenvoudig vinden. Het zijn niet alleen de Russen, die het Oostenrijkse grondgebied -betrekken in hun strategische studiën. De Amerikanen doen dat ook en als bondskanselier Raab te Pary's en te Londen komt vertellen, dat zijn land zo heftig vredelievend is en dat het geen enkele militaire aspiratie heeft zelfs niet de aspiratie om aan de zijde van de Navo te staan bij de grote tegen stelling tussen Oost en West dan is men in Washington helemaal niet opgewekt. Men vraagt zich af wat er te recht moet komen van het machts vacuüm „Oostenrijk", dat open zou liggen voor iedere vijand vandaar, dat bondskanselier Raab wel naar Londen en Parijs is ge weest. maar nog niet naar .Wash ington. Hy houdt dat bezoek aan Washington in petto voor het na jaarer op speculerend, dat dan de politieke situatie in Europa eni ge opklaring vertoont. Blijft de op klaring uit, dan is het heel wel mo gelijk. dat ook de visite van Raab aan Washington uitblijft. Hij weet maar al té goed hoe daar de stemming is. Het noodlot wil overigens, dat de Oostenrijkse kwestie in het grote Oost-West-conflict slechts van beperkte betekenis is. Oostenrijk is een van de „delingsvallen" zoals er verscheidene zyn. Als men geen formule weet te vinden, die voor alle delingsgevallen opgaat, dan blijft Oostenrijk voorlo pig verdeeld. Dat is dan voor de nationale ge voelens uiterst pijnlijk en in econo misch opzicht lastig, maar militair blijkbaar de enige mogelijkheid. Men weet dan hoe de militaire „kaarten" in Oostenrijk liggen en... men vermijdt het scheppen van een vacuum. In Plurifortzaak een vrijspraak. En een vonnis. De Maastrichtse rechtbank heeft Dinsdagmorgen de voornaamste ver dachte in de Plurifortzaken. H. T. van al het ten laste gelegde vrijge sproken. Deze verdachte en zijn broer J. T., leiders van de „Plurifort" kledingzaken te Sittard, waren be schuldigd van bedrieglijke bankbreu ken en verduistering van geld en goederen tot een bedrag van enkele tonnen. Ten aanzien van H. T. overwoog de rechtbank, dat het wettig en over tuigend bewijs niet geleverd was, dat de textielgoederen m deze zaak in consignatie waren gegeven. De 31-jarige broer J. Th. werd ver oordeeld tot elf maanden en zes-en- twintig dagen, namelijk de tijd, in voorarrest doorgebracht, zulks ter zake het voortgezet misdrijf van op lichting, namelijk het laten accepte ren van wissels door afbetalingko pers van textiel. De rechtbank sprak de beide broe ders vrij van de verduisteringen, die hun tezamen waren ten laste gelegd. De verdediger had naar aanleiding van de eis tegen de gebroeders, na melijk tweemaal twee jaar gevange nisstraf ieder, voor vrijspraak ge pleit. Kinderen uit rampgebieden bij mevrouw Coty Honderd kinderen uit rampgebie den in Nederland, die onder auspiciën van het genootschap FrankrijkNe derland een maand in Frankrijk ver blijven, zyn Dinsdag in Parijs door de echtgenote van de Franse president ontvangen. De Kinderen zongen Nederlandse liederen en voerden een paar folklo ristische dansen uit. het aardse, waaraan hij waarde hecht, wegvallen. En danDe schrijver beoogde met zyn stuk een geenszins overbodige waarschuwing om tot in keer te komen. De gehele sfeer van het stuk is de bekende middeleeuwse leuze: Gedenk te sterven? Elckerlyc is geschreven in een voor die tijd typische toneelvorm: de alle gorie. Er treden in het stuk geen per sonen op van vlees en bloed, maar de spelers beelden iets abstracts uit: Ie dereen, de Dood, de Deugd, Kennis, Wijsheid, Schoonheid. En juist hier door komt de werkelijkheid, die de schrijver voor ons uitbeeldt, indruk wekkend tot zijn recht. Vlissingen, j. y.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1954 | | pagina 3