SPROOKJE AAN HET MOLENWATER Hoe het groeide en door wie Werk van toewijding, liefde en vaardige handen „We dachten aan een tentoonstelling'' de heren S. van der Sluijs en L Janse en de verlichting moest worden aangebracht. Die verlichting is eigen lijk een hoofdstuk apart, want daar is wat voor komen kijken! We hebben echter in de heer A. Geensen een ver- lichtingstechnisch adviseur gehad, wiens werk boven alle lof verheven is- Slechts één gemeente vervaardigde een huis. Dat was Veere. Aan een Middelburgsche timmer mansfamilie van vader met twee zoons en aan de knutselclub van de Vitrite, bestaande uit een vakman uit een vakman en een groep kantoorbe dienden, is het te danken, dat Veere er zo fraai bij ligt. Maar hoe dan ook, Miniatuur Walcheren is er gekomen en we zijn er trots op. Weinigen hebben het tot dusver kunnen zien, maar we hopen, dat straks eindeloze stoeten mensen naar Middelburg zullen komen endat ons enthousiasme zich ook van hen zal meester maken. Word je daar nu niet zenuwziek van Ontelbare malen is aan de mensen, die bij de vervaardi ging en aanleg van Miniatuur Walcheren de leiding hadden, de vraag gesteld: Worden jul lie daar nu niet zenuwziek van Even zovele malen kon 't ant woord luiden: Geen denken aan! Hoe zij het volhielden Zij hielden zich de woorden voor ogen, die de een of ande re hoogleraar de naam was hun ontschoten eens gezegd reeft: Als je geest iets aan kan, word je niet nerveus en raak je niet overwerkt. Overwerkte ïn overspannen mensen zijn mensen, die hun werk niet aan ■tunnen. En dat „niet aankunnen", Jat lieten de mannen van de Miniatuur zich niet zeggen! Men moet de schemerlampjes in de stationsrestauratie van Middelburg op de tafeltjes hebben zien bran den, terwijl ze toch maar een centi meter hoog zijn. Men moet de kerk van Veere hebben gezien, en het magnifieke gebouwencomplex van de Steenkolen Handels Véreniging in Vlissingen, men moet stil gestaan hebben bij die aloude monumenten der bouwkunst. Dan pas krijgt men er enig idee van, wat het betekend heeft dit alles te moeten maken. Een man Eén man heeft dat prachtige slot Ter Hooge gemaakt, nij is er mee begonnen toen hij een baby van een half jaar had. Nu is het kind twee jaar en pas toen Ter Hooge naar de Miniatuur werd vervoerd, kwam het dochtertje voor het eerst in de voor kamer. Al die tijd was die voorkamer gereserveerd geweest voor Slot Ter Hooge Het is niet doenlijk om in het ka der van dit artikel een beschrijving te geven van Miniatuur Walcheren. Er zouden vele kolommen voor nodig zijn. Ontzaglijke liefde Wei echter ban het gevoel ver tolkt worden dat zich meester maakt van een ieder, die de mi niatuur bezoekt. Iedereen die hier rondwandelt wordt aangegrepen door een warm besef, dat hier een ontzag lijke liefde voor het eigen dorp, de eigen stad, het eigen eiland tot uitdrukking komt, dat er een oce aan van toewijding nodig is ge weest om alles zo volkomen gaaf en af te maken, als het geworden is en dat er een volharding al die werkers bezield moet hebben die zeldzaam is. Ieder die tot de tot standkoming van Miniatuur Walcheren zyn steen tje heeft bijgedragen, mag trots zijn op zijn werk. Hij kan er rond gaan en hij zal er rond gaan en tot zich zelf kunnen zeggen: Dit alles, dit kunstwerk, dat door honderdduizen den verdient bewonderd te worden, het is ook mijn werk en ik zie, dat het goed is. Voor velen zal het gereed komen ■an Miniatuur Walcheren een leeg te geven. Een leegte, zoals er steeds ontstaat, als werk, dat de werker lief is geworden, werkelijk voltooid Bewonderend kijken zij naar de mi niatuur van de Middelburgse Abdij. (Foto P.Z.C.J De heren Wageneveld en Broerse. is. Laat het een troost zijn, dat het drie maanden lang een pronkjuweel zal blijven! Bij avond Nog hebben wij niet gesproken over Miniatuur Walcheren bij avond. Het klinkt wonderlijk, maar velen zullen het nog mooier vinden, dan overdag. En inderdaad, de Minia tuur heeft bij avond een geheel ei gen schoonheid, een geheel eigen be koring. In niets gelijkt het dan op het Miniatuur Walcheren van over dag. Als alle straatlantaarns branden, als in alle huizen de lichtjes gloeien, als in de beplanting, die tussen haak jes ook zeer goed geslaagd is. de mi- niatuurpaddestoeltjes branden, als schijnwerperlicht over het eiland speelt en de vuurtoren van Westka- pelle zijn stralenbundels breed uit laat zwieren, dan krijgt dit kleine Walcheren een merkwaardig leven, dat boeiend is en de toeschouwer niet loslaat. De merkwaardige ziekte Dit artikel, za iemand zeg gen. is doortrokken van Miniatu ritis en een verslaggever mag zich toch nimmer mee laten slepen door de gevoelens, die op hem aanstormen bij wat hij meemaakt of aanschouwt... Een verslaggever mag dat niet. Het is waar. Maai :nderdaad: ook uw verslaggever is aangetast door die allermerkwaardigste ziekte, die de laatste maanden een aantal Middelburgers aangegrepen heeft. Maar maak u geen zorg: Tien duizenden zullen er straks het slachtoffer van "orden! Hoe er gewerkt is Tweehonderd vijftig men sen hebben tezamen de objec ten van Miniatuur Walcheren vervaardigd. Aan het gehele object hebben 480 mensen ge werkt. Alleen aan de gebouwen wer den 90.000 werkuren besteed Dit betekent, dat als één man er 1 Januari 1914 aan zou zijn begonnen, hij de twee wereld oorlogen over zich heen zou hebben zien gaan en pas in de zomer van 1953 klaar zou zijn ^ekomen. Aan net grondwerk de be danting etc. zijn nog eens '0.000 werkuren besteed. Insiders taxeren thans de ka ntaalswaarde van Miniatuur •Valcherer on i 7 ft I 800.000! We dachten eigenlijk aan een tentoonstelling, toen we besloten in het bestuur van Nieuw Walcheren om symbolisch het gereedkomen van herstel en we deropbouw van Walcheren te herdenken. Zo vertelt de heer A. G. Wagensveld, die de geestelijke vader is van Miniatuur Walcheren op het Molenwater te Middelburg. We dachten aan een tentoonstelling en we zei den al dadelijk, dat dat natuurlijk een „groooote" tentoonstelling moest worden, om dat we anders zo achter zouden blijven bij steden als Rotterdam en Bre da en Alkmaar, die de dingen in het groot plegen te doen. Maar tevreden waren we niet, want iederéén maakt een tentoonstelling en in tentoonstellingen zit de klad. Hoeveel waren er al niet op een fiasco uit gelopen En terwijl we zo zitten te praten, flitst er ineens een gedachte op, zoals dat zo vaak gebeurt en plotseling wisten we wat we doen moesten! Als je de mensen wilt laten zien, hoe prachtig Walcheren zich hersteld heeft, neem ze dan mee, pak ze dan bij de hand, laat ze met eigen ogen zien wat er gebeurd is, hoe groen en hoe mooi Walcheren weer is geworden. En omdat je nu eenmaal geen honderd duizend mensen zelf over het eiland kunt brengen, begrepen we, dat we een enorme maquette zouden moeten maken en daarmee demonstreren, wat hier is geschied. Laat de mensen zien hoe Walcheren is Nog een ding wisten we meteen: dat die maquette op het Molenwater zou moeten komen, omdat dat de enige plaats is, waar je zo'n enorm gevaarte kunt neerzetten. Maar voor de rest wisten we niets. We zijn toen begonnen met foto's te maken van alle markante punter van Walcheren en terwijl we daarmee bezig waren, kregen we zelf al hel besef, dat als er op een Miniatuur iets van te zien zou willen zijn, we de dingen niet kleiner zouden mogen maken dan een twintigste der ware grootte. En nog iets werd al dadelijk duidelijk, namelijk dat we zouden moeten trachten van het eiland en van ieder dorp afzonderlijk een synthe se te geven. De meest karakteristieke bouwwerken zouden vervaardigd worden en naar vrije opvatting gegroepeerd op de ruimte, die voor elke plaats beschikbaar was. Langzamerhand drong ook het besef door, dat het vervaardigen van dit al les geen kleinigheid zou zijn. Even hebben we gedroomd dat er ge noeg mensen gevonden zouden wor den, die dit werk allemaal in hun vrije tijd zouden doen. Maar hoe lan ger hoe meer werden we ons bewust van de geweldige omvang van dit werk en gelukkig: weer flitste er op een gegeven moment een lampje aan in onze hersens. Burgemeesters steunden krachtig Toen we de kerk van Domburg ston den te fotograferen, schoot ons te bin nen, hoe mooi het zou zijn, als ieder dorp zijn eigen dorp maakte! Met ma teriaal, dat door de Stichting Nieuw Walcheren beschikbaar werd gesteld, maar toch met eigen mensen en inder daad toch als vrije tijdsbesteding. In een vergadering van Burgemees ters en Secretarissen van Walcheren hebben we deze idee naar voren mo gen brengen en gelukkig: ook de bur gemeesters toonden zich enthousiast en zij hebben spontaan hun medewer king niet alleen toegezegd, maar ook blij gegeven. De burgemeesters wek ten in hun eigen gemeente mensen op om aan het werk te gaan en maquet tes te maken van de mooiste gebou wen in hun dorpen en hun enthou siasme werkte aanstekelijk. Overal meldden zich mannen, die bereid wa ren in vrije tijd en geheel belange loos hun krachten aan Miniatuur Wal cheren te wijden". Een bescheiden man De heer Wagensveld is een beschei den man. Sterk artistiek begaafd presteerde hij in het verleden tal van dingen, waarvoor een anders krachten te kort zouden zijn geschoten. Maar royaal is hij ook in de lof voor zijn medewerkers. Onschatbare medewerking heb ik gekregen van de heer A. Dingemanse, bouwkundig opzichter van de Vitrite Works, te Middelburg, alsmede van de heer G. Jordens van de Dienst Herverkaveling. Zelf had ik het ontwerp gemaakt en bleef ik de algemene en artistieke lei ding behouden, maar de heer Dinge manse nam het constructief-techni- sche gedeelte voor zijn rekening en de heer Jordens het landmeetkundige werk. De beplanting werd ontworpen en uitgevoerd onder leiding van Nieuw Walcherens landschapsarchitect, de heer O. P. Broerse. Anderhalf jaar lang hebben wij sa men aan de voorbereiding gewerkt en het ging schitterend. Overal was enthousiasme en in de winter van 1952 op 1953 werd letterlijk overal op Walcheren voor de Miniatuur ge werkt. En hoe! Al deze mensen op de dorpen, die voor die tijd toch eigen lijk nauwelijks hadden geweten, hoe ee nmaquette werd vervaardigd, groeiden uit tot vaardige werkers en nooit was iemand op zijn teentjes ge trapt, als iets anders moest dan men zelf had gedacht. T egenslag In 1953 zou de Miniatuur geopend worden, ieder werkte met volle over gavetoen kwam de ramp van Fe bruari 1953, die ramp. die in Zeeland plotseling de normale gang van zaken volkomen verstoorde. Niemand had nog animo om door te werken, het scheen de vraag, of er van een herden king van herstel en wederopbouw nog wel sprake zou kunnen zijn op Wal cherenPas toen het normale le ven zich enigszins herstelde, kon men weer voortgaan. Toen had helaas de animo een zwa re deuk gekregen. Vier maanden wa ren ongebruikt voorbijgegaan en wel was de gehele herdenking naar 1954 verschoven, maar het was uiterst moei lijk om met alles weer op gang te ko men. Gelukkig echter is ook dal uit eindelijk weer gelukt Een uitkomst voor ons was, dat de gemeente Middelburg vijftien moeilijk plaatsbare werkkrachten tot onze be schikking had gesteld En niemand heeft zich met meer enthousiasme en niet met woorden te beschrijven toe wijdingen liefde aan de Miniatuur van Walcheren gewijd, dan juist zij. De tekeningen van de oude gebou wen en monumenten verschafte de Rijksgebouwendienst en Monumenten zorg ons, de architecten stonden be reidwillig tekeningen af van de mo derne gebouwen en deze zogenaamd moeilijk plaatsbaren leerden die te keningen lezen als de besten, kregen zoveel zelfvertrouwen en handigheid, dat zij zelf konden opmeten en de nog nodige tekeningen maken, zij werkten aan de gebouwen en ga ven bewijzen van werkelijk bewon derenswaardige vaardigheid Leerlingen van de B.L.O begonnen maquettes te maken, de Technische School te Middelburg, enkele indivi- duelen, knutselclubs, van alle kanten kwam de medewerking en zo groeide inderdaad Miniatuur Walcheren uit tot wat het thans geworden is. Er kwam aan de medewerking geen einde. Gemeenten en bedrijven, aan nemers en de Polder Walcheren, de Ned Heidemaatschappij en wie al niet meer, ieder steunde. Wij zijn er, zo vertelde de heer Wagensveld, dikwijls diep van onder de indruk geweest. Een afzonderlijk probleem vormde de kleur. Op niet minder dan negen tien verschillende plaatsen werden de Voor de jeugd is Miniatuur Walche ren'' een waar lustoord. Vol nieuws gierigheid tuurt een dreumes door de raampjes van de maquette „Badhotel Domburg." (Foto P. Z. C.) objecten voor de miniatuur vervaar digd en hoe moesten we de kleur van al die objecten zo krijgen, dat de hele zaak niet schreeuwerig en rammelig zou worden? Ook dat is echter gelukt een bewijs, hoe gewillig men overal de gegeven aanwijzingen heeft gevolgd Naarmate de tijd vorderde kwamen er nieuwe problemen. Grondwerk en beplanting moesten worden uitgevoerd en dat geschiedde onder leiding van In Middelburg heerst miniaturitis Een kleine groep inwoners van Middelburg heeft de laatste maanden geleden aan een allermerkwaardigste ziekte: aan Miniaturitis! Deze groep bestond uit de dagelijkse werkers aan Miniatuur Walcheren en uit een aantal bestuursleden van de Stichting Nieuw Walcheren. De verschijnselen waren, dat als zij eenmaal op de Miniatuur-in-aan- bouw geweest waren, een nooit eerder bespeurde aandrift hen telkens weer opnieuw naar het Molenwater dreef, althans voor zover zij er niet „beroeps halve" moesten zijn en verder, dat zij tegen iedereen, die zij ontmoetten en tegen al hun huisgenoten over practisch niets anders meer spraken, dan over Miniatuur Walcheren. Zij kwamen 's morgens op het Molenwater, zy waren er 's middags, zij waren er des avonds en zij gingen pas huiswaarts als de verlichting ge doofd werd, de verlichting, die Miniatuur Walcheren tot een tastbaar sprookje maakt. Kon het wel anders? Daar ligt ons groene eiland, maar het is een eiland in zakformaat. Daar liggen de steden, daar liggen de dTDen en tussen de dorpen en ste den in lopen de wegen. Daar liggen de duinen, daar ligt ons Walcherens Kanaal, daar rijdt onze Diesel! De vuurtoren van Westkapelle werpt zijn stralenbundels tot ver in het rond de klokken luiden, de carillons spelen... Van iedere stad van ieder dorp zijn de meest karakteristieke gebouwen brjeen gebracht, waar dij ken moeten liggen, liggen dijken. En waar bomen moeten groeien, daar groeien bomen, op een twintigste der ware grootte, zoals alles hier tot een twintigste verkleind is. Zeven dui zend vierkante meter beslaat dit Walcheren in het klein. Het is een wonder geworden. Verbluffend Verbluffend is de afwerking van dit alles. Neem bijvoorbeeld de dijk- beschoeiïngensteentje voor steen tje zijn zij aangebracht in het dijk- lichaam. Steentje voor steentje zijn ook de gevels der gebouwen gegrift, er zijn duizenden en duizenden minia tuur dakpannen gebruikt, ieder ge bouw is zo natuurgetrouw, dat men zich nauwelijks kan indenken, dat dit alles vervaardigd is door mensen, die zeer zeker geen geschoolde ma quettebouwers waren. Men moet zien, hoe fijntjes in Kou- dekerke bijvoorbeeld de travalje voor de werkplaats van de hoefsmid staat, hoe op de deuren van een aardappel- schuur de pry's van de aardappelen zo waar staat te lezen Men moet dat kistje met appeltjes gezien hebben voor een Middelburgs fruitwinkeltje. A. G. Wagensveld. A. Dingemanse.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1954 | | pagina 11