TIEN JAAR GELEDEN beg on in Normandië
de bevrijding van
Europa
D-DAY WAS EERSTE STAP NAAR OVERWINNING
(Van onre Haagse redacteur)
Tien jaar geleden brak boven en op de groene kusten van Norman
dië de hel los. Grote contingenten Amerikaanse en Engelse troepen
overspoelden toen de stranden van Arromanches, St. Pierre du Mont,
Carentan en Courseulles, nadat luchtlandingstroepen en vernietigende
bombardementen de kanonnen van Rommel's gevreesde Atlantik-wal
op vele plaatsen tot zwijgen hadden gebracht. De dorpen, welke on
middellijk achter de kustlijn lagen, stonden weldra in vuur en vlam.
Moordende bommen daalden bij tonnen tegelijk uit de hemel neer en
tot ver in de omtrek schokte en trilde de aardbodem. Op het strand
lagen tientallen stukgeschoten schepen en tanks. De grond werd ge
drenkt met het bloed van duizenden jonge mensen, die, getroffen in
de regen van kogels en scherven, lagen te sterven. Het uur der be
vrijding was aangebroken! Het uur van hernieuwd leven voor de ene;
het uur van de dood voor de andere
Verschroeide aarde en lange rijen doden waren de sporen, die
operatie „Neptune", beginphase van het gigantische plan „Overlord",
onuitwisbaar in de bodem groefden. Nu nog kan men de eindeloze
bedden witte kruisen zien, de bunkers, die aan gruzelementen werden
geschoten, en de tanks en kanonnen, die gewelddadig werd uitge
schakeld. Het is alsof een macaber geïllustreerde bladzijde uit het we
reldgeschiedenisboek op de kust van Normandië is gefladderd. De
bezoeker zwijgt er als de talrijke graven, ontroerd als hij wordt bij
het aanschouwen van deze historische grond.
Jaren had men nodig gehad om
deze grootste aller invasies voor te
bereiden. De geknechte bewoners der
bezette gebieden waren er wel eens
ongeduldig onder en de Russen, de
toenmalige bondgenoten, niet min
der. Talloos zijn de keren, dat Stalin
bij Roosevelt en Churchill op een
tweede front in Europa heeft aange
drongen. En even talloos zijn de ma
len, aat dit werd afgewezen, of, be
ter gezegd: tot een latere datum uit
gesteld. Zowel Amerika als Enge
land voelden er weinig voor zich
overhaast in een avontuur te storten,
waarvan niet met zekerheid gezegd
kon worden hoe de afloop zou zijn.
Als men de Grote Invasie begon, dan
moest succes verzekerd z\jn en van
daar, dat men er in 1943 meer voor
voelde een klein, sterk front in
Noord-Arika en Italië te openen dan
een groot, zwak front in Frankrijk,
België of Nederland.
Maar in 1944 was het dan toch zo
ver. In de Engelse legerkampen la-
f;en twee millioen geallieerde mili-
airen gereed om met zestien millioen
ton materiaal en materieel de grote
sprong te wagen. Op het onrustige
water van Het Kanaal waren schijn
manoeuvres gehouden; op de steile,
rotsachtige kust van Devonshire rea
listische oefeningen. Vierduizend
schepen van allerlei tonnage hadden
zich in de buurt van de grillige En
gelse Zuidkust verzameld om op het
eerste signaal uit te varen. En elf
duizend vliegtuigen konden binnen
het uur de kust van Normandië be
reiken om de landstrijdkrachten de
noodzakelijke steun uit de lucht te
verlenen.
Het weer.
Het weer, de belangrijkste factor
bg de operatie, werkte aanvankelijk
niet mee. Even leek het zelfs of de
invasie moest worden uitgesteld,
want 72 uur voor het vastgestelde
tijdstip stak er een storm op, die ve
le, zich reeds op zee bevindende aan-
valsboten noopten naar hun thuis
havens terug te keren.
Hoe belangrijk de meteorologische
gesteldheid boven Het Kanaal voor
het welslagen der expeditie was, ver
telt Eisenhower hier met eigen woor
den:
„Indien op 5, 6 en 7 Juni het
weer onbevredigend zou zijn, zou
dit gevolgen hebben, die byna te
vreselyk waren om er zich re
kenschap van te geven. De ge
heimhouding zou verloren gaan,
de landingstroepen zouden de
schepen weer moeten verlaten en
in massa worden teruggebracht
naar de met prikkeldraad omge
ven kampen, die echter al zou
den zijn bezet door troepen van
de volgende aanvalsgolven. Ge
compliceerde tijdschema's zou
den moeten vervallen, het mo
reel zou dalen enz. We zouden
14, misschien wel 28 dagen moe
ten wachten, waardoor de pe
riode van goed weer voor
Generaal Eisenhower
de overwinnaar
Troepen gingen aan land
in Normandië
grote operaties nog korter zou
worden en 's vijands verdedi
gingswerken nog sterker! Heel
Engeland zou bemerken, dat er
iets niet was goed gegaan en
nationale ontmoediging in Enge
land en Amerika kon onvoorzie
ne gevolgen hebben. En tenslotte
was er ook de wetenschap, dat
de vijand bezig was nieuwe en
naar viel aan te nemen: doel
treffende geheime wapens op
te stellen aan de Franse kust.
Wc hadden er geen idee van, wat
de uitwerking van deze wapens
zou zijn op onze volle havens, in
het bijzonder op die van Ports
mouth en Plymouth
Zware bombardementen
Pas in de morgenuren van de Sr?
Juni besloot Eisenhower op grond
van de rapporten van zijn meteorolo
gische dienst D-day invasie-'dag
op 6 Juni te laten vallen. H-hour, het
tijdstip dus van de eerste landing uit
zee, werd op 6.30 uur in de morgen
gesteld. Vastberaden wandelde Ei
senhower van de conferentie weg,
waarop deze moeilijke beslissingen
waren genomen. Zwijgend staarden
zyn medewerkers hem na, diep on
der de indruk van de rust, waarmee
deze grote Amerikaanse generaal
zijn loodzware verantwoordelijkheid
droeg. Zelden in de wereldgeschiede
nis heeft één persoon met een zö gro
te inzet gespeeld. Faalde Montgome
ry's plan, of zelfs al de meteorolo
gische dienst, dan was de ramp niet:
te overzien.
In de vroege morgen van de 6e
Juni gaf het Duitse persbureau
Transocean het nieuws van de inva
sie in sobere woorden door. Niemand
in de bezette gebieden geloofde het
eerst zelfs vele leden van de Duit
se' generale staf niet want het
was niet de eerste keer, dat de Nazi's
door middel van valse berichten ver
warring onder him tegenstanders
trachtten te stichten. Maar toen ook
de Engelse zenders met hun beroemd
geworden invasie-commentaren be
gonnen, was weldra elk spoor van
twijfel verdwenen. Dit was het! Het
nieuws, waarnaar bezet Europa ja
renlang had gesmacht. Eindelijk had
het uur der bevrijding geslagen.
Gebral.
„Geen macht ter wereld", heeft
Hitier eens in het Ryksdag-gebouw
uitgeschreeuwd, „kan ons van het
grondgebied verdrijven, dat onze dap
pere soldaten aan het Groot-Duitse
rijk hebben toegevoegd!" Maar de
.brallende tyran en dictator bleek zicji
ook hier weer misrekend te hebben.
Door een lange, zorgvuldige voorbe
reiding waren de geallieerden in
staat geweest een macht op te bou
wen, die de sterkste bunker van de
Atlantik-wal breken kon. Hun gehei
me diensten beschikten over de ge-
fevens van elke vierkante centime-
er grond en hun knappe strategen
hadden nauwkeurig berekend, welke
obstakels uit de weg moesten wor
den geruimd om een doorbraak te
forceren.
Waren de doelen op de Normandi-
sche kust reeds maandenlang door
zware bommenwerpers bestookt
andere plaatsen als Dieppe en Calais
waren niet minder hevig aangevallen
om de aandacht van de eigenlijke
landingsplaatsen af te leiden in
de vroege morgen van de 6e Juni
werden nog eens duizenden tonnen
bommen afgeworpen, teneinde een
weg voor de landingstroepen te ba
nen. Parachutisten en luchtlandings
troepen waren reeds van twaalf uur
des nachts af achter de Duitse ver
dedigingsgordel neergelaten om brug
gen en vliegvelden te bezetten, spoor
weg-knooppunten op te blazen, artil
lerie-stellingen te nemen, verwarring
in de Duitse garnizoenen te stichten
enz. Voordat de eerste geallieerde
troepen de kust bestormden, was de
slag om Normandië dan ook al in vol
le gang, en waren er al honderden
vrijneidsstrijders gevallen.
Enorme kanonnade.
Het bombardement bereikte zijn
hoogtepunt, toen ook de geallieerde
oorlogsbodems zich in de strijd
mengden. Beschermd door een para
plu van vliegtuigen waren ce Het
Kanaal overgestoken om bunkers,
commando-posten en radar-stations
Maarschalk Montgomery
de Engelse bevelhebber
in puin te schieten. Elk van de zes
honderd schepen had een eigen po
sitie gekregen; een eigen oodracht
ook, die ten koste van alles moest
worden uitgevoerd.
Spoedig werden tweehonderd ton
granaten oer minuut tegen de me
ters-dikke muren van de Atlantik-
wal aangekwakt. De Amerikaanse
kruiser „Quincy" noteerde zelfs vijf
voltreffers tijdens één salvo en
bracht twee van de zwaarste kust-
batterrjen tot zwijgen.
De tegenstand van de Duitsers
was noch op zee, noch in de lucht,
van enige betekenis. Toen het bom
bardement begon, voeren drie Duit
se torpedojagers op volle kracht de
mond van de Seine uit, doch bij het
zien van die overweldigende armada
keerden ze met dezelfde snelheid
naar him vluchthavens terug. Duitse
vliegtuigen waren voorts zo zeld
zaam, dat de z.g. spotters, die het
vuur van de schepen moesten leiden,
onder haast ideale omstandigheden
hun taak volbrachten.
De landing.
Toen, na deze vreselijke kanonna
de, maakten zich van de oorlogsbo
dems de stormboten los, terwijl ook
de op eigen kracht overgestoken lan
dingsvaartuigen tot de aanval over-
fingen. Als een geweldige vloedgolf
raken ze door de branding en dui
zenden zwaar bewapende infante
risten overspoelden weldra de vlak
ke, Normandische stranden.
Britten en Canadezen landden in
dv, nabijheid van Caen en trokken
met betrekkelijk geringe verliezen
in snel tempo landmwaarts om hun
eerste doel: het stadje Bayeux. te
veroveren. De Amerikanen hadden
aanvankelijk minder geluk, althans
op een van hun twee landingsfron
ten. Aan beiden zijden van net ri
viertje de Vire boden de Duitsers
namelijk verwoede tegenstand en pas
na hevige verliezen gelukte het de
troepen van generaal Bradley de be
staande verzetshaarden uit te roeien.
In de nabijheid van de delta van Ca-
Man, die het eerst bevrijd
werd.
Van onze Haagse redacteur)
Op het praedicaat: „De eerst bevrij
de man of vrouw van Europa" meen
den vele mensen na de oorlog aan
spraak te kunnen maken. Op ministe
ries en in hoofdkwartieren is men
toen aan het snuffelen geslagen en na
eindeloos vergelijken het ging vaak
om een minuut! tot de conclusie
gekomen, dat de eerst bevrijde Euro
peaan Monsieur Gondrée moet zijn, de
herbergier van een afgelegen schip-
perskroegje aan het Canal de Caen a
Mer. De man hij woont nog steeds
op dezelfde plaats werd in de nacht
van 5 op 6 Juni door zijn vrouw ge
wekt en er op een angstige fluister
toon van in kennis gesteld, dat er
inbrekers in huis waren. M. Gondrée
kleedde zich snel aan, maar hij was
zyn slaapkamer nog niet uit, of overal
om hem heen begonnen mitrailleurs te
ratelen. De luchtdruk van een hand
granaat brak alle ruiten van zyn
kroegje en de scherven drongen met
kracht in het harde hout van zyn tap
kast. „A la cave!" schreeuwde M.
Gondrée tegen zijn vrouw ,JVaar
de kelder!" Hij snelde naar de slaap
kamer van zijn beide kinderen, pakte
deze onder de arm en vluchtte naar de
veilige ruimte onder de grond. Na een
kwartier bedaarde het helse lawaai en
toen M. Gondrée naar buiten keek, zag
hij voor zijn deur een viertal Engelse
parachutisten itaan. De Duitse schild
wachten bij de naburige brug over het
kanaal, waren verdwenen Onder
het slaken van de kreet: „We zyn be
vrijd!" liep M. Gondrée met uitge
strekte armen op de mannen met hun
zwartgemaakte gezichten toe, die
even later stuk voor stuk door zijn
van vreugde snikkende vrouw werden
omhelsd.
Na tien jaar.
De oorlog van 19141918 werd
door de geallieerden uitgevochten
onder de leuze: „Deze oorlog zal de
oorlog uitbannen". Men heeft na
1918 gepoogd de illusie van de we
reldvrede te verwerkelijken, maar
dat is niet gelukt.
In de jongste wereldoorlog werd
de leuze: „Deze oorlog zal de oor
log uitbannen" daarom niet meer
gehoord.
Dat was tegelijk verstandig en
voorzichtig. Toch dringt zich juist
op deze herdenkingsdag van de Nor
mandische invasie de gedachte op:
„Hoe staat het met de vredehoe
staat het met de toekomst?"
Wij weten, dat een toekomstige
oorlog veel verschrikkelijker zal zrjn
dan de jongste strydDat er by
een soortgelijke invasie als van Juni
1944 een onvergelijkelijk groter aan
tal slachtoffers zal vallendat
de mensenwereld zichzelf aan ver
nietiging blootstelt.
Wanneer wij de helden van D-day
thans eren, zal dat moeten zrjn met
het vaste voornemen om alles te
doen wat mogelijk is ter voorkoming
van een nieuwe oorlog.
Hoe belangrijk het winnen van de
oorlog ook is geweest, het winnen
van de vrede is belangrijker en daar
in is men noe- altijd niet geslaagd.
Dat werpt over deze D-day-herdèn-
king een uiterst sombere schaduw
en het maant tot uiterste bezinning,
want de doden van Normandië ga
ven hun leven niet voor de glorie
van de oorlog, maar voor de zaak
van de vrede en de vrijheid.
Hun offer is door de thans leven
den nog altijd niet ten volle geho
noreerd!
Op een der Normandische stranden
rentan ging het de „Yankies" echter
zö voor de wind, dat ze drie uur na
landing reeds kilometers ver het
land in waren.
Na 24 uur.
De balans na 24 uur van bittere
gevechten zag er als volgt uit: Een
heden van het Britse Tweede Leger
en de Canadese Derde Divisie lever
den straatgevechten in Bayeux. Het
Amerikaanse Zevende Corps rukte
met zijn tanks landinwaarts en men
had radio-contact gemaakt met de
Amerikaanse en Britse valscherm
jagers en luchtlandingstroepen, die
zes uur voor het begin van de grote
aanval achter de Atlantik-wal wa
ren afgesprongen. De toestand op
de oevers van het riviertje de Vire
landingsplaats van het Ameri
kaanse Vijfde Corps was veront
rustend, maar niet zorgbarend.
Na vijf dagen waren er reeds zes
tien geallieerde divisies in Norman
dië geland, die via een ingenieus
ontworpen noodhaven geprovian
deerd en versterkt werden. En op 12
Juni was 120 kilometer van de Nor
mandische kust vast in geallieerde
handen, op sommige plaatsen met
penetraties van dertig kilometer.
Het zou nog twee maanden duren,
voordat Parijs kon worden bezet en
bij Caen, waar Montgomery een af
leidingsmanoeuvre geprojecteerd
had, moesten no" bloedige gevech
ten geleverd worden. Maar op de
kusten van Normandië heeft op 6
Juni 1944 de bevrfldingsklok geluid.
Voor heel Europa, ook dat gedeelte,
dat pas na elf maanden werd bevrijd.
