Werk bij Zuiderzee-inpoldering
met kracht hervat
Als de „Marinekapel"
in Middelburg kwam
RAKKERTJES
Waarom geen muzikale
marsen in de hoofdstad
DE CHRISTENVERVOLGINGEN
IN ZUID-CELEBES
WRIGLEY
10
PROVINCIALE ""-EEUW BE COURANT
WOENSDAG 14 APRIL 1954
DE OOSTERPOLDER IN WORDING
De spoedige opbouw van Lelystad
is thans urgent
(Van onze speciale verslaggever).
Dezer dagen is nu het materieel van de Zuiderzeewerken weer vry
kwam uit de rampgebieden het werk aan de inpoldering van Oostelijk
Flevoland, vroeger de Oosterpolder genoemd, met hernieuwde kracht her
vat. Nederland bouwt in de voormalige Zuiderzee weer op volle toeren aan
zijn toekomst.
Het is een groots en een spectaculair werk, dat thans in uitvoering is,
doch onze waterstaatkundigen en alle arbeiders, die op enigerlei wyze hun
aandeel leveren in de afsluiting van de derde grote Zuiderzeepolder, mak
en er geen drukte over. Hun boten puffen over het woelige water van net
ÏJsselmeer. IJle rookslierten in de verte verraden een concentratie van
arbeid. Daar groeit een dijk langzaam de onafzienbare watervlakte in.
Daar bevechten onze deskundigen soms gemakkelijk, soms in een moei
lijke strjjd nieuwe triomfen op het water.
Het plan van dr. ir. Lely, de ont
werper van de droogmaking der Zui
derzee, vormt nog altijd de grond
slag voor deze activiteit. Het is on
gewijzigd door de tegenwoordige wa-
staatkundigen overgenomen; het
voorziet in de indijking van twee
Noordelijke polders, namelijk de Wie-
ringermeer, die van 1927 tot 1930 ge
reed kwam en de Noord-Oostpolder,
waar vruchtbaar land gewonnen
werd van 1937 tot 1942 en twee Zui
delijke polders, namelijk de Zuid-
Westeipolder en de Zuid-Oostpolder.
In 1941 begon men, met het doel
te verhinderen, dat het materieel
en de mensen naar Duitsland afge
voerd zouden worden, met de aanleg
van een stuk dijk bij Marken in de
richting van Volendam. De Duitsers
hebben dit werk stopgezet.
Pas in 1949 kreeg ons land
20.000.000 uit de Marshall-luilp
voor de voortzetting van de Zui
derzeewerken. De vraag was toen.
welke polder voorrang moest heb
ben. Gezien de aanwezigheid van
het stukje dflk by Marken leek het
't meest voor de hand te liggen
eerst de Zuid-Westerpolder aan de
Zuiderzee te ontworstelen.
Na de stopzetting in 1941 zijn ech
ter verschillende studies gemaakt,
waaronder een sociale studie aan de
C. A. P. Takes, waaruit bleek, dat
er een hoofdwooncentrum moest ko
men als hoofdstad van het gehele
nieuwe gebied. Het zou moeten die
nen als industrial en cultureel cen
trum en daarom zo centraal mogelijk
dienen te liggen.
Emmeloord en
Marknesse.
De meest centrale plaats bevindt
zich in de toekomstige Zuid-Oost
polder, iets ten Zuiden van het begm
van het middenkanaal. Nu heeft de
ervaring in de twee bestaande pol
ders geleerd, dat een hoofdwooncen
trum zo snel mogelijk tot stand be
hoort te komen. In de Noord-Oost
polder bijvoorbeeld had men Emmel
oord, ongeveer in het midden van de
polder, als hoofdstad geplant. Maar
men begon met het in cultuur bren
gen van het nieuwe land van het
Oosten uit, zodat de plaats Marknes
se eerder verrees dan Emmeloord.
Het wonen in een polder, die in cul
tuur wordt gebracht, is nu niet zo
heel erg prettig. Zodra ergens een
woonkern wordt gesticht, gaat het
leven in de polder zifeh dan ook op
die woonkern richten. Het gevaar
dreigde, dat Marknesse op de duur
de functie van hoofdstad zou gaan
vervullen, hoewel het niet op de
geschikste plaats lag.
Het gaat er by de opzet van de
nieuwe polders om een zo rationeel
mogelijk ingerichte gemeenschap te
vormen. Het is begrijpelijk, dat men
de fouten en de onlogische indelingen
van historisch gegroeide gemeen
schappen wil vermijden. Toen Mark
nesse de functie van hoofdstad van
de Noord-Oostpolder dreigde te
gaan vervullen, is Emmeloord in
versneld tempo gesticht, al strookte
dat niet met het oorspronkelijk opge
stelde plan.
Voor Lelystad, het hoofdwooncen
trum voor het gehele ingepolderde
gebied, wenste men de in de Noord-
tn het ÏJsselmeer groeit weer
een nieuwe polder. Nadat het
werk aan Oostelijk Flevoland
enige tijd stil gelegen heeft, is
het dezer dagen hervat. Het is
een interessant werk met al
lerlei aspecten, niet alleen wa
terstaatkundige, maar ook
agrarische, sociologische en an
dere. In enige artikelen zal on
ze speciale verslaggever enke
le hiervan belichten. Het eerste
publiceren wij hiernaast.
Oostpolder gemaakte fout in elk ge
val te vermijden. Lelystad moet er
zo gauw mogeiyk komen. Dat is een
van de motieven geweest om aan de
Zuid-Oostpolder voorrang te verle
nen boven de Zuid-Westerpolder.
Een tweede reden hiertoe, was,
dat langs de Veluwe de bodem van
het ÏJsselmeer losgewoeld werd, zo
dat volgens de deskundigen het ge
vaar ontstond, dat de goede boven
laag verloren zou gaan Men wilde
zo vlug mogelijk de maatregelen
treffen tot behoud van deze grond.
De Zuid-Oostpolder kwam dus het
eerst aan de beurt. Maar men stond
toch nog voor een niet geringe moei
lijkheid. Deze polder is namelijk
100.000 ha groot en het apparaat
van de directie van de Wieringer-
meer (Noord-Oostpolderwerken) is
erop berekend om 8000 ha per jaar
in cultuur te brengen, nadat de dij
ken gesloten en het land droog ge
vallen is. Waterstaattechnisch was
het geen bezwaar om een zo grote
polder in één keer in te dyken en
droog te leggen. Landbouwkundig is
het echter oneconomisch om het ge
hele gebied in eens in cultuur te
brengen. Want dat zou betekenen,
dat men daarvoor twaalf jaar nodig
heeft. Dit zou uiteraard een enorm
renteverlies op het in de dijken ge
ïnvesteerde kapitaal opleveren.
Daarom rijpte het plan gezien
de wenselijkheid om Lelystad zo
spoedig mogelijk te doen verrijzen
de Zuid-Oostpolder in twee ge
deelten uit te voeren. Het gevolg
was, dat men een extra dijk moest
aanleggen van Harderwijk uit in
Noord-Westelijke richting. De kosten
van deze dijk bleken aanzienlijk la
ger dan het renteverlies bij het in
cultuur brengen van de Zuid-Oost-
polder in zijn geheel. Bovendien wa
ren aan deze dijk belangrijke voor
delen verbonden: in de eerste plaats
kon over deze dijk zo spoedig mo
gelijk een verbinding met Lelystad
worden verkregen en in de. tweede
plaats fungeert deze dijk later, als
ook het tweede deel van de polder
klaar is, als binnendijk.
Dat laatste is van een niet te
onderschatten waarde. Bij rampen
is namelijk gebleken, dat een polder
niet te klem mag zijn, maar ook
niet te groot. Op Goeree-Overflak-
kee met veel binnendijken en veel
kleine, snel vollopende polders zijn
verscheidene mensenlevens verloren
gegaan. Aan de andere kant gmg
het dijkherstel daar veel sneller,
doordat men er kon werken met klei
ne vloedkommen: er stroomden door
de dykgaten niet elke keer weer
enorme watermassa's, zoals in de gro
te polders. Van belang is dat uiter
aard in tijden van oorlog, bij moed
willige vernieling van dijken, of bij
dijkdoorbraak als gevolg' van storm
vloeden.
Men besloot derhalve het Noorde
lijk gedeelte van de Zuid-Oostpolder
genaamd Oosterpolder en thans
Oostelijk Flevoland eerst droog te
maken".
Paaseieren
goedkoop
Verwacht wordt, dat de huidige
betrekkelijk lage eierpryzen ook met
Pasen gehandhaafd zullen kunnen
bleven, zo vernemen wij van de com
missie voor de groothandel in eieren.
De oorzaak hiervan is de grote pro
ductie. die er op het ogenblik is. De
commissie vestigt er echter de aan
dacht op, dat er moeilijkheden in de
afzet kunnen komen, wanneer het
Eubliek alleen de grootste eieren
oopt. Men raadt de consumenten
daarom aan, zowel grotere als klei
nere eieren te nemen. Bovendien is
de kwaliteit van deze laatste door
gaans beter, aangezien de grootste
eieren afkomstig zijn van oude kip
pen.
De oude kous
Een 85-jarige vrouw heeft by de
Amsterdamse politie aangifte gedaan
van het verlies van een oude kous,
inhoudende circa 25 kwartjes en eni
ge centen, haar gehele moeizaam ge
spaard kapitaal. Tot dusver heeft
nog niemand zich bij de politie ge
meld met de mededeling, dat deze
spaarpot is gevonden. De oude, brui
ne kous is vermoedelyk verloren in
de omgeving van de Rozengracht.
Omwisseling van de oude
munten vlot niet
De resultaten van de na-inlevering en
omwisseling van buiten omloop ge
stelde oude munten zijn in het alge
meen beneden de verwachting geble
ven. In verschillende delen van ons
land blijkt men niet altyd op de hoogte
te zyn van de nu bijna een maand
lan<r geboden gelegenheid om voor de
oude munten bij de postkantoren
gangbare betaalmiddelen te verkre
gen. .In verband hiermede wordt het
publiek er aan herinneiS, dat het voor
deze omwisseling nog maar twee da
gen d tijd heeft, nJ. tot 15 April a.s.
Het gaat hier om alle munten, die
sedert het in werking treden van de
nieuwe muntwet van 1948 hun gang
baarheid he men verloren: de oude zil-
vei halve guldens en kwartjes, de
vierkante nikkelen stuivers, de oude
bronzen halve centen, centen en 2Vz-
centsstukken en de uit de oorlogsjaren
stammende zinken kwartjes, dubbel
tjes. stuivers, 2%-centsstukken en
centen.
Bovenstaand overzicht van de Zui
derzeepolders geeft de ligplaats weer
van de reeds gereed gekomen nieuwe
gebieden, de Wierinaermeer en de N.
O. Polder en van de nog in te dijken
po' 'ers: de Zuid-Westerpolder of Wes-
terpotder tegen,Noordholland aan en
de Zuid-K)ostpolder tegen de Veluwe
en 't Gooi aan. De Zuid-Oostpolder
wordt ir twee gedeelten uitgevoerd,
de Zuiderpolder en de Ooster Polder
of Oostelijk Flevoland. Met laatstge
noemde polder is men thans bezig.
Een aanzienlijk gedeelte van de dij
ken is reeds gereed. In het westen van
Oostelvjk Flevoland, aan het midden-
kanaaï, dat deze polder van de Wes
terpolder scheidt, komt Lelystad, de
hoofdstad van het gehele ingepolder
de Zuiderzeegebied te liggen.
Scheepsbouwschandaal in
Japan in sneeuwbal
Reeds 75 arrestaties
Een directeur van een scheepswerf
te Isjikawadjima (Japan), Miadjima,
die betrokken was bij een groot Ja
panse scheepsbouwschandaal, heeft
Dinsdagochtend zelfmoord gepleegd.
Eerder reeds, op 29 Maart, had een
hooggeplaatst functionaris van de
afdeling scheepsbouw van het depar
tement van verkeer, Hinida, de hand
aan zichzelf geslagen.
In verband met het schandaal is
reeds tegen 75 personen, onder wie
25 directeuren van scheepswerven,
een arrestatiebevel uitgevaardigd.
c zyn twee parlementsleden bij de
zaak betrokken. Er is om opheffing
Van parlementaire onschendbaarheid
verzocht. Het onderzoek m deze zaak
duurt thans reeds drie maanden.
Waarnemers te Tokio zijn van oor
deel, dat deze schandalen tot de val
van het kabinet-Josjida kunnen lei
den.
't Was altijd zo'n prettige verrassing voor
de Middelburgers, wanneer de bemanning
van de oorlogsschepen, die te Vlissingen
gestationeerd waren, op hun grotemars
ook Middelburg aandeden
Met aan 't hoofd van de troepen onze
„Marinekapel"
Meestal kwamen ze onverwachts langs
Poelendale en Blauwedijk onze stad bin
nen gemarcheerd met slaande trommen
en pittige pypersmuziek tot eindelijk
want 't kon nooit te vroeg de bekende
„aanslag" weerklonk en de muziek-zelve
inzette
Hoe vrolijk klonken dan de eerste opwek
kende tonen der marsmuziek door onze des
zomers zo zon-verlichte brede Statiqns-
straat
En was zoals een enkele keer gebeur
de. de komst van de marinemannen be
kend geworden dan was iedereen present
hetzij op straat of voor de vensters
Boem, Boem „In naam'van Oranje
doe open de poort" klinkt het vol en helder
uit het blinkende koper en de pijpers, die
nu en dan invallen, houden er met de trom
men de flinke mars-maat in, waarop onze
Jantjes en Mariniers kranig voortmarche-
ren keurig ir 't gelid aan 't hoofd de
officieren met getrokken sabels
Ginds komt een „hoge" van de Infante
rie
„Hoofden rechts" klinkt 't commando
de troep richt de hoofden stram brengt
de bevelvoerende officier zijn sabel groet...
Bij de Koningsbrug klinkt het fluitje
„stop muziek" ..uit de pas
Dan een eindje de brug over doen ze
het met de trommen doch alsof ze Mid-
Idelburg nu maar eens de
le portie willen geven
sooedig klinkt weer het sein
voor een nieuw muzieknum
mer
En op de tonen van de
„Zilvervloot" trekken we
door de Segeerstraat de
stad in
Honderden ilangstellende
inwoners staan geschaard
langs de weg doch ook
velen stappen parmantig
vooraan of sluiten zich ach
ter aa by de stoet
Geen vensteraam onbezet
een echt prettige belang
stelling bij jong en oud...
Vrouw Jansen heeft het
middagmaal dat óp stond in
de steek gelaten en is met
buurvrouw van boven even gaar. neuzen
,,nie verder as 't hoekje hoor" had ze buur
vrouw gezeid
WIMPIE
Ziek Wimpje van drie hoog zat al van ne
gen uur voor het raam geschoven in een
grote stoel uit te kijken naar de muziek
want moeder had een zwager op het
Wachtschip en die had hun verteld dat dit
festijn te wachten stond
Dat was wat voor Wimpie „al die
mooie muziek enne die soldaten van
d' oorlogsschepen enne die grote boem-
ketel en die officieren met hullie sabels
dat waren nu echte sabels hé moed
dat was allemaal wat as 't ie groot was
ging ie zeker ok by de marine hé moeder
en die dikke meneer van voren met die
mooie stok met die blinkende bal eraan
LEZERS SCHRIJVEN
In U1 nummer van Maandag j.l. ~te ik tot mijn genoegen
want Vlissingen heeft daar natuurlijk ten volle recht op) we
derom de aankondij \ng van een mars door die stad met de
Marinekapel terwijl des avonds een muzikale taptoe i -et
tamboers er pijpers zal plaat zbben op het Beursplein.
Ook andere steden in ons land mogen van tijd tot tijd ge
nieten van de muziekkapellen van Zee- of Landmacht.
Middelburg nog wel een Provinciale hoofdstad, waar zich
vele officiële bestuursapparaten zetelen schijyit voor een be
zoek met een pittige mars door onze stad niet in aanmerking
te komen!
Een enkele keer, bij een Militaire plechtigheid, lean de lief
hebber trachten op een kUometerafstayid op het Molenwater
enige verwarde klanken van ons Volkslied op te vangen ter
wijl de mars zelve zich bepa door anderhalve straat voor
bij het stadhuis - en voort- kazernewaarts
Vóór de "~*-yog was dit toch wl anders.
Meermalen hoorden toe dan hier de vrolijke tonen van de
muziek van het toenmalige 8e Regiment te Bergen op Zoom
van de Koninklijke Militaire kapel der Grenadiers en Jagers
en meermalen maakte de kapél van een te Vlissingen liggend
oorlogsschip een mars naar en door Middelburg.
En of dat gewaardeerd werdf Snuffelend in mijn dagboek,
waarin ik de gewoonte had en nog heb de „topics of the
day" in onze goede stad te boekstaven vond ik op enkele blad
zijden, aanteketiingen van een dergelijke welkome invasie van
enige jaren vóór de oorlog.
Met genoegen stél ik ze te Uwer beschikking.
Misschien komt ze onder de ogen vayi de betrokken autoritei
ten van Marine en Landmacht
Ook Middelburg kan in deze tijd van economische en politieke
zwaarwichtigheid nu e t, dan wél eens zo'n muzikale vispectie
verdragen!
U, geachte redactie, dankend voor de plaatsing dezer regelen
L. A. STOFKOPER
Middelburg, April 195lf.
GELOOFSDWANG
Binnenlandse kwestie?
Hot lijden van de Christenen in
Zuid-Ceiebcs is een binnenlandse aan
gelegenheid, aldus heeft de Indonesi
sche vice-premier Wongsonegoro in
een verklaring aan de pers gezegd. H(j
zeide dat h(j het een a-nationale daad
zou zyn, wanneer men ln deze kwestie
hulp uit het buitenland zou vragen.
I~ i voegde hieraan toe, dat wanneer
men in deze kwestie buitenlandse hulp
wil inroenen, de Indonesische commu-
ni-dit st.aks ook zouden kunnen
doen en bijvoorbeeld hulp van de
Chinese volksrepubliek of van Rus
land zoude- kunnen vragen. Mr.
Wongsonegoro zeide een en ander
naar aanleiding van het voornemen
van verschillende stromingen om de
kwestie van de Christenvervolging
aan de wereldraad en de Verenigde
Naties voor te leggen, indien de Indo
nesische regering geen bevredigende
maatregelen neemt.
Mr. Tamboenan, voorzitter van de
Zal vliegveld te Zoute
verdwijnen
Nu de Sabena besloten heeft, de
zomerdienst tussen Knokke en Lon
den te beperken, en er bovendien
sprake van is, dat het vliegveld te
Zoute zal verdwynen. tracht de Zoute
Aviation Club met alle mogelyke
middelen het veld te behouden en
meer bekendheid te geven. Hiertoe is
voor 1 Mei a.s. een internationale
vliegrallye geprojecteerd, waarvoor
;ds door meer dan vijftig buiten
landse toeristen werd ingeschreven.
Bovendien worden bekers beschik
baar gesteld voor de vliegers, die dit
jaar ae meeste landingen op het veld
uitvoeren.
fractie der Christelijke party in het
Indonesisch parlement, zeide in een
commentaar op de verklaring van mr
Wongsonegoro dat de Christenen
niet het publiek op de hoogte willen
stellen van de wreedheid der benden,
die men overal kan constateren in al
le onveilige gebieden. Wat de Chris
tenen wensen bekend te maken, is
slechts de dwang, die gewapende ben
den uitoefenen op de Christenen om
naar een andere godsdienst over te
gaan, waarbij degenen, die weigeren
aan de wensen van de benden te vol
doen, gedood, of gemarteld worden.
Mr. Tambunan zei, dat indien de stap
pen van de regering geen bevredigen
de resultaten opleveren, de Christenen
de kwestie wensen voor te leggen aan
de Verenigde Naties.
7 helpen direct f
Advei^entie
Zet Uw zorgen aan de kanT*
kikkert U helemaal op. I
Heerlijk verfrissend, zuivert
mond en i. goed
-1°°' tanden.
met 'n gillend veelzeggend:
„Affijn hoor dan effentjes"...
„Die marinier met die
zwarte snor is van de Bri-
nio" beweert de dienende
geest van 1 meden mede
deling, die voor 't meisje
vanuit 't zolderraam in het
geboem der Turkse trom
verloren ging...
„Weracntig nie" mengt
de „volle meid" van d'over-
kant zich in de discussie
werachtig nie dat 's Ko
Krelissen van d'onderzee-
dienst...
,,'k Geloof dat je mis bent"
klinkt 't prompt terug
dwars over de straat...
en die grote snorren die was zeker de
hoogste hé moeder?"
En grootvader, van twee en tachtig met
December as onze lieve Heer 't wilde
was ook al vroeg uit de bedstede en naar 't
venster gescharreld zonk daar gemak
kelijk in z(jn uitgezakte stoel lachte
guitig en sloeg met zijn pijpesteel de
maat
„In een blauw geruite kiel" speelden ze
nou
Verdikkeme dat had le vroeger zeivers
ook nog op school gezongen hé jongens
kérel wat ging zo'n leven toch gauw
voorbij
DISPUUT
„Is 't 'n meziekje" oppert een daghitje
uit een zolderraam tegen de ,,meid voor dag
en nacht" van naast de deur, die repliceert
Dat m je mjjn zeggen!
klinkt het terug d'r Is 't
'r geen een die 'k nie ken
van al de schepeneen mededelin die
,,'t zolderraam" en „dag en nacht" beant
woorden met een veelzeggend kuchje en
veronderstellingen, die de volle meid",, die
van haar breedsprakerigheid al berouw
heeft hakkelend van nyd, doch haaste-
lijk, het hoofd binnen het venster doen trek
ken
OUD GEDIENDE
De stoet is nu ln de Noordstraat geko
men
Een oud gediende, die eerst op een stoep
had staan glunderen, was er direct weer
in leefde weer terug 'n twintig jaar ge
leden even markeert hy de pas en schiet
dan vooraan de troep trots als een
pauw; aan de hoek van een andere straat
gekomen zet hjj er de sokken in, als om de
nog niets vermoedende buurt aan te zeg
gen: „Naar buiten mensen daar komen
we met de jongens van de marine en de
muziek"
Op de Markt wordt „halt" gehouden
de geweren aan rotten geplaatst en een
half uurtje rust gegeven
AFTOCHT
Daarna gaat het door de Lange Viele,
wier bewoners nog een pittige mars te ge
nieten krygen, over de Lange Viele-brug
en Domburgs Schuitvlot weer in flinke pas
op Vlissingen terug
En Middelburg heeft dan weer zijn aan
zien van deftige en bezadigde provinciale
hoofdstad hernomen
En iedereen loofde de goede Intentie van
de Commandant der Marine om ook Middel
burg weer eens op bezoek van onze weer
macht te water te vergasten
Behalve dan de echtvriend van vrouw
Jansen, toen ie om twaalf uur thuis kwam
„om te schaften" en inplaats van aardap
pels met groenten -n vlees werd opge
schept; een soort breiachtige pap aan
gebrande andyvie en een bonkje vlees dat
met geen houweel van elkaar was te kry
gen
Boos schimpte hy op „die kerels van die
dryvende belastingpapieren"
Maar juffrouw Jansen hield vol „dat ze
er maar 'n minuutje tussenuit was geweest
„effentjes tot an 't hoekje in nou
man, 't was machtig lollig hoor en nou
kon je tenminste ereis zien waar je belas
tingcenten bleven"
L. A. STOFKOPER
