Ned. Herv. kerk te Retranchement
bestaat 300 jaar
Tachtig jaar Verbindingsdienst
in het Nederlandse leger
C
3
Nog nooit geziene
Voetbaldemonstratie
BON
BIJ HUIDIGE OPZET P.B.O.
CONSUMENTVERGETEN"
JIMMY en de Bende van Bolletje Bink
10
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 18 FEBRUARI 1934
PRINSES MARIJKE IS PETEKIND!
Na bescheiden begin thans een
technisch-voldoende apparaat
(Van onze Haagse redactie).
Men kan niet zeggen, dat de Nederlandse regering op 18 Februari 1874
over één nacht ijs ging, toen zjj de Stoot gaf tot de uitvaardiging van een
Koninklijk Besluit, waardoor by het „Bataillon Mineurs en Sappeurs" een
telegraaf-eenheid werd opgericht, welker leden de haam van veldtele-
grafisten kregen. Samuel Morse uit Massachusetts had nl. al in 1882 het
naar hem genoemde telegraaftoestel en het streèpjes- en puntjes-alfabet
uitgevonden. Wy hadden düs óp vaderlandse wyze de kat eerst uit de
boom gekeken en het was ook hog maar een heel klein troepje, dat in
1874 de gebundelde bliksemstralen als onderscheiding op de mouw kreeg.
Maar dat kleine troepje, in 1877 nog geen honderd man sterk, is sedert
1 Mei 1949 het „Wapen Van de Verbindingsdienst", waarvan het eerste
regiment in Utrecht, het tweede in Ede geigerd is. Het 80-jarlg bestaan
van de Nederlandse verbindingsdienst zal daar feestelijk herdacht wor
den.
Vergeleken met 1Ü74 zijn de werk
zaamheden van de verbihdingsdienst,
welks apparatuur met een paar rol
len telegraafdraad en een paar Mor-
se-seintoestellen toen wei zowat be
keken was, dermate uitgebreid, dat
men hem zonder oVefdryvirtg de PT
T van het Nederlandse leger kan noe
men. Alles wat telegraaf, telefoon, te
lex en radio in het leger betreft, daar
bij nog inbegrepen de veldpost, vindt
zijn organisatie in de Verbindings
dienst, het zenuwstelsel van de mo
derne legers.
Uiteraard is bij alle oorlogen de
verbinding tussen de afzonderlijke
groepen van een strijdmacht, tussen
deze en de opperste bevelvoerihg en
tussen leger en acllteridhd. een be
langrijk probleem geweest. In de
Trojaanse oorlog trachtte men met
vuren op bergen communicatie tot
stand te brengen, Indianen werkten
met rooksignalen, terwyl ook andere
optische middelen werden gebrtiikt
tot de toepassing van een optische te
legraaf toe. Doch de koerier, te voet
of te paard, is tot aan het irt practijk
brengen van moderner communicatie
middelen als telegraaf en telefoon,
wel de meest gebruikelijke overbren
ger geweest van berichten, welke
over het verloop van een veldslag be
slisten. In "talië heeft Hannibal ten
slotte de oorlog tegen de Romeinen
verloren, omdat zijn koeriers onder
schept werden. Zijn genialiteit als
veldheer kon het falen der Verbin
dingen niet goed maken.
Dan waren de Amerikanen, toen fey
in de winter van 1944 bn Von Run-
stedt's Ardennen-offensief ingesloten
waren ln Bastogne (Bastenaken) be
ter af. Zij hadden, voordat zij geheel
geïsoleerd werden, nog kans gezien
een vrachtauto met een radio-zend
en ontvang-apparaat in de stad te
krijgen feil de communicatie, wélke
zij daarmede tot stand konden bren
gen met de geallieerde legers, heeft
mede de mislukking van net Duitse
wanhoops-offensief veroorzaakt.
De taak.
De Nederlandse militaire verbtn-
dlhgsdienst, zo bescheiden in 1874
bégonnen, is rtu een technisch per
fect uitgerust apparaat, Waarin de
uitvoering van alle soorten van com
municatie is toevertrouwd aan vak
mensen. Zij worden bij het wapen zelf
opgeleid. In Ede, dat men meer of
minder een „filiaal" van Utrecht kan
noemen, bepaalt men zich tot de lyn-
communicatie, die naast de radio nog
niet gemist kan worden. Hier worden
niet alleen lynwerkers opgelèid, maar
ook personeel voor bediening van te
lefooncentrales, chauffeurs, motoror
donnansen (de koeriers zijn dus hog
niet geheel verdwenen-), schrijvers en
tekenaars. In Utrecht zijn gevestigd
de opleiding tot radio-telegrafist en
tele -commüniCatie-mohteur, de ka
der-Opleiding vobr alle categorieën én
de officiersopleiding.
Mèt dé summiere opsomming is
maar heel. gebrekkig aangêgevên de
omvaftgrpke taak, welke hét Wapën
van de Verbindingsdienst heeft te
vervullen. Bjj verschillende grote
oefeningen van de laatste tijd heeft
hij bewefeen voor zijn taak berekend
te zijn.
Het wapen van de verbindittgs-
Als een baken ln een zee van auto's stond het Wembley-
stadion te Londen toen daar de voetbal wedstryd Engeland-
FIFA werd gespeeld. Uit geheel Europa hadden zich hier de
sportliefhebbers verzameld om getuige te zyn van de jubi-
leumwedstryd van de 90-jarige Engelse Voetbalbond. En het
wérd een match om nooit te vergeten! Hoevelen, die Woens
dag 21 October door de radio de reportage beluisterden,
hebben gezucht: „Die wedstrijd zou ik wel eens willen zien!"
Voor de lezers van de PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
is er de komende dagen een unieke gelegenheid om deze wens in
vervulling te laten gaan. Zoals wij gisteren reeds aankondigden,
wordt immers in VlissingetiMiddelburg en Goes de VOL
LEDIGE televisiefilm gedraaid van „de wedstryd van de
eeuw": ENGELANDFIFA, gevolgd door een film over
ENGELAND—HONGARIJE.
Deze twee Voetbalwedstrijden worden door de Internatio
nale experts unaniem genoemd: EEN NOG NOOIT GEZIE
NE VOETBAL-DEMONSTRATIE. Voor de duizenden voet
balliefhebbers uit ons gewest dus een gebeurtenis, die zy niet
mogen missen. Twee-en-twintig voetballers die ten volle
het praedicaat „de besten ter wereld" verdienen, ziet men
anderhalf uur in actie! Daarna volgen nog de hoogtepunten
uit de wedstryd Engeland-Hongarye, waarin „volbloeds van
de poeszta" het nog nooit op eigen terrein verslagen En
gelse elftal een 8—6 nederlaag toebrachten!
De tot barstens toe geladen spanning van het Wembley-
stadiou herleeft op het witte doek dank zij de televisie-came
ra en de telelens, welke ieder ogenblik van de wedstryd
hebben vastgelegd. Een leerzame én spectaculaire voetbal
film, waarover K.N.V.B.-officials na de eerste voorstelling
als om stryd hun enthousiasme hebben vertolkt. Voor de lage
prys van slechts 85 cent worden de lezers van de Provinciale
Zeeuwse Courant in de gelegenheid gesteld deze grandioze
film by te wonen.
De voorstellingen zijn: Maandag 22 Februari te Vlissingen
ln het Concertgebouw om 8 uur;
Dinsdag 28 Februari te Middelburg ln het Schuttershof
om 8 uur;
Woensdag 24 Februari te Goes in het Schuttershof om 8 u.
Voorverkoop kaarten (uitsluitend aan de zalen)Vlissin
gen: Zaterdag 11-12 en 2-4 uur; Middelburg: Op de dag der
vertoning; Goes: Woensdag (speeldag) 1-2 uur.
De PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT is er trots op
zijn lezers deze uitgelezen film te kunnen aanbieden!
Zonder inlevering
van de hiernaast
afgedrukte BON
worden geen toe
gangskaarten
verstrekt.
Filmvoorstelling P.Z.C
Engeland - F.I.F.A. en
Engeland Hongarije.
Deze bon geeft recht op
do aankoop van een toe
gangsbewijs 85 cent voor
de filmvoorstelling ln het
Concertgebouw te Vlissin
gen. het Schuttershof te
Middelburg of het Schut
tershof te Goes.
(Plaatsbespreken 10 cent).
dienst, eertyds onderdeel Van het .Ba
taillon Mineurs en Sappeurs", later
van het daaruit gegroeide regiment
Genie, maar nu geheel zelfstandig, is
niet alleen daarop trots doch ook op
zyn peetschap. Koningin Juliana
heeft namelijk goedgevonden, dat de
Verbindingsdienst, op dezelfde dag
geboren als prinses Marijke, de prin
ses als petekind aannam. Op naar
verjaardag heeft de jongste prinses
daarvan wel het eer en ander ge
merkt, en wy zyti er wel zeker van,
dat het op deze bijzonder feestelyke
verjaardag haar ook niet aan belang
stelling Van de Zijde Van 't jubileren
de Wapen Zal ontbreken.
Eenvoudige zend-ontvang-installatie
voor radio-telefonie.
Uitleggen van een veldkdbel door mi
litairen Vdn de verbindingsdienst.
Winkelier vrijgesproken
van brandstichting.
De Maastrichtse rechtbank heeft
Dinsdag de winkelier J. A. R. uit
Geleen, tegen Wie wegens brandstich
ting negen maanden was geëist, vry-
gesproken.
In de avond van 24 October was
dc noodwinkel van de heer R. uitge
brand. De politie vertrouwde de feaak
niet en liet door het gerechteiyk la
boratorium te 's-Gravenhage een on
derzoek instellen.
Het laboratorium kwam tot de con
clusie van vermoedelijke brandstich
ting. De aard van de middelen die
hierby gebruikt waren was eVenwel
zes dagen na de brand niet
meer vast te stellen.
De rechtbank oordeelde, dat het
Wettig bewys in deze zaak allerminst
geleverd was en sprak verdachte vry.
Medeleerlingen bestolen.
Op een der Hilversumse middelbare
scholen werd de laatste tyd steeds
geld vermist uit zakken van leraren
en leerlingen. De recherche werd ge
waarschuwd en deze heeft than^ de
dader, een jeugdig Hilversums scho
lier betrapt. Men had geld gemerkt
met hét bekende poeder, dat zich niet
Van de handen laat Verwijderen. Toen
opnieuw geld werd vermist, moes
ten de leerlingen allen aantreden De
dader met het gfele poeder op de hand
kon toen gemakkelijk worden aange
wezen. Hg is van school gezonden.
GESTICHT DOOR PRINS MAURITS
Op 17 Februari 1654 werd de stenen
kerk in gebruik genomen
Er zyn niet veel dorpen, waar de geschiedenis Van de kerk zó nauw ver
bonden is met die van het dorp als Retranchement. Ook de afleiding en
betekenis van de meeste plaatsnamen in Westelyk Zeeuvvsch-Vlaanderen
zyn niet zo duidelijk als die van Retranchement. Eerst geven wy in 't kort
de geschiedenis van het dorp.
Op 25 April 1604 voer Prins Maurits met een vloot uit zee door 't Zwarte
Gat en landde op 't eiland Cadzand. Daar het oorspronkelijke plan oiri door
te trekken naar Ostende ên deze stad te ontzetten mislukt was, werd be
sloten de vestingen Oostburg, IJzendijke, Aardenburg en Sluis met de om
liggende schansen te veroveren. Dit gelukte ook, al duurde het beleg Van
h8t sterke Sluis drie maanden. Wie Sluis in bezit had, kon het Zwin af
sluiten. Daarom achtte Prins Maurits het noodzakeiyk, dat aan de overzijde
van het Zwin op het eiland van Cadzand enige schansen werden opgewor
pen. Spoedig werd aan deze retranchement of verschansing begonnen.
Toen na het einde van het twaalf
jarig bestand in 1621 terecht ge
vreesd werd, dat de Spanjaarden een
inval zouden doen om het verlorene
terug te winnen, werden de schansen
uitgebreid en verder versterkt. Hier
toe werden ook diepe grachten gegra
ven.
Tussen de schansen Oranje en Nas
sau was een grote ruimte, Waar de
woningen stonden voor de militairen,
van wie velen vrouw en kinderen bij
zich hadden. Ook stond er het woon
huis van de commandant en waren er
magazijnen.
Op oude kaarten werd de verschan
sing genoemd het Retranchement van
Cadzand, ook wel Cassandria.
Voor de militairen was een houten
kerkje gebouwd, waarin de predikan
ten van Sluis, St. Anna ter Muiden
en Cadzand om beurt kwamen pre
ken. Gazamenlyk kregen zy daarvoor
van de Staten 100 jaars. De ker-
keraad werd gevormd aeor officie
ren van de bezetting. Daar ook dr be
woners van 't naburige gehucht Ter
Hofstede en uit de aangrenzende pol
ders te Retranchement ter kerke
kwamen, werd het kerkje te klein, zo-
soms buiten moesten
predikanten wilden
.lienst ontslagen zyn,
vooral omdat *s winters het overste
dat kerkgangers som
blyven staan. De pr<
graag van hun diens
VIERDE ELEMENT ONTBREEKT
Nauwere samenwerking nodig
(Van onze economische medewerker).
Er 1b een tyd geweest dat de belangen der consumenten als het ware
automatisch werden behartigd door het systeem der vr*ye concurrentie.
Toch waren het in die dagen de ondernemers die over dc grootste maat.
schoppeiyiie macht beschikten. Voor zover deze macht niet strookte met
het consumentenbelang, hetgeen bv. I>y de zg. gedwongen winkelnering
het geval was. hebben de consumenten zich verenigd in verbruikscoöpe
raties (Pioniers van Rochdale). De verbruikscoöperaties hebben dan ook
een geheel andere oorsprong dan de vakverenigingen; de laatsten behar
tigen de belangen van de arbeiders als producenten.
De maatschappelyke ontwikkeling is echter verder voortgeschreden ln
de richting van een minder vrije concurrentie, die men heden ten dage in
het algemeen aanduidt als monopolistische mededinging.
Trusts, kartels en andere afspra
ken traden hoe langer hoe meer op
de voorgrond en ook de arbeiders
hebben in hun functie van producen
ten bygedragen tot deze monopolis
tische verschijnselen door collectieve
arbeidsovereenkomsten en andere af.
spraken. Vele van deze afspraken
kwamen uiteindeiyk neer op een sa
mengaan van ondernemers en arbei
ders tegen de consumenten. De be
langen van deze uitgebreide maat
schappelyke groep is daardoor niet
weinig in het gedrang gekomen.
„Heel het raderwerk staat stil, als
uw machtige hand het wil", werd eens
door een socialistische stryder ge
dicht. Dit gold de werkkracht van
de arbeiders, doch de genoemde dicht
regels zyn éigeniyk nog meer van toe
passing op de consumenten, die ln
reite de grootste, maar tevens meest
verdeelde macht in het economische
bestel vormen. Nu door de maat
schappelyke ontwikkeling het consu
mentenbelang in het gedrang blykt te
komen, wordt het hoog tyd dat dit
belang in organisatorisch verband
wordt verdedigd. Meer en meer
merkt men in de laatste tyd een ze
kere onbewuste consumentensolidari-
teit; in 1951 b.v., toen de pryzen van
verschillende verbruiksgoederen, met
name textiel en schoeisel, sterk ste
gen, heeft een consumentenstaking
paal en perk gesteld aan deze dolle
prysontwlkkeling.
ERNSTIGE LEEMTE.
Het moet als een ernstige leemte
worden beschouwd dat by de huidi
ge opzet van de publiekrechtelyke
bedrijfsorganisatie (P.B.O.) het con
sumentenbelang op geen enkele wyze
wordt vertegenwoordigd. Ons econo
misch leven wordt in toenemende
mate beheerd door de Sociaal Eco
nomische Raad in het leven geroepen
product- en bedrffsschappen. Men
heeft daarbij uitdrukkelijk gesteld
dat deze organisatie van onderop zal
geschieden De consumenten zouden
de behartiging van hun belangen
kunnen overlaten aan het gezonde
verstand van werkgevers er. werkne
mers, die zich in het kader van de
P. B. O. rondom één tafel scharen
Het is echter de vraag of het gezon
de verstand altyd wel aanwezig zal
4. Jlmmy trok zich niet al te veel van de Inbraken
aan. die bijna elke nacht ln Wilgenwolde en omgeving
werden gepleegd. Nu goed - hl) las de verhaien in de
krant, die sinds zij door de nieuwe verslaggevet Simon
Snuffel werden geschreven, erg spannend en leesbaar
waren. Tjonge, wat kon ale man een aardig stukje
over zo'n Inbraak schrijven. Maar voor de rest interes
seerde het Jimmy maar heel weinig. Zo dacht Mtebet er
echter helemaal niet over. Die was er gewoon vól van.
Haar mond stond er niet over stil Met alle leveranciers,
met de bakker, de slager, de melkboer, met al wie er
maar aan de deur kwam sprak zij over de brutaliteit
van de inbrekersbende, die naar het leek hoe tanger
hoe actiever werd Als er eens een enkele nacht géén
inbraak plaats vond dan was dal een grole uitzondering
Miebet was bovendien ontzaglijk bang, dat de inbre
kers de een of andere nacht ook héér een bezoek zou
den komen brengen, s Avonds besteedde zij wel een
half uur om het huis te inspecteren en om na te gaan
of alle deuren en vensters stevig gesloten waren. In alle
hoeken en gaten spiedde zij naar inbrekers, die zich
daar mogelijkerwijs verstopt zouden kunnen hebben en
zij zou nooit In haar bed stappen zonder er eerst, bij
gelicht door een kaars, ónder te hebben gekeken.
ken van het ^win bezwaarlijk was.
Een eigen rredikant was noodzake
iyk. Een aanvrage hiervoor werd dan
ook toegestaan. Zijn salaris werd be
paald op 500 Hiervan zouden de
Staten 300 geven en het Vrye van
Sluis 200. De eerst predikant was
Joachim Ructinger, die ln 1632 zyn
ambt aanvaardde.
De kerkeraad vroeg nu om een
stenen kerkgebouw, omdat het hou
ten kerkje veel gebreken Vertoonde.
Ook was t te klein Het vèrzoek werd
niet ingewilligd, wel werd in 1636
voor 727 aan het houten gebouw
gerepareerd.
De zuinigheid bedroog echter de
wysheid. Na enkele jaren kwamen
weer vele gebreken. In 1644 Werd het
Verzoek om een grotere en 'n stenen
kerk opnieuw afgewezen. Eindelyk
kwam in 1651 de toezegging. Van 's
werd 1200 geschonken.
door B. J DE MEIJ.
Het Vrye van Sluis gaf 250. Het
oVèrige geld moest door een algeme
ne collecte worden ontvangen Mid
delburg gaf bv. f 100. In het geheel
werd bijna 900 ponden Vlaams of
5400 ontvangen.
In Februari 1653 werd de kerk aan
besteed voor 1045 Vlaamse ponden of
6270. Juist éen jaar later öp 17 Fe
bruari 1654 werd z(j ingebrulk geno
men. Het gebouw heeft dezelfde vorm
als byna alle Hervormde kérken, die
in de 17e eeuw ln Zeeland zijn ge
bouwd. Eerst een eeuw later, in 1756,
kwam in het torentje, een z.g. dak
ruiter, een klok te hangen.
Oorlogsschade
Al was de verwoesting van Retran
chement in de oorlogsdagen van Oc
tober 1944 niet zo groot als van som
mige andere plaatsen in West-
Zeeuwsch-Vlaanaeren, toch was er
heel wat oorlogsschade, vooral aan
de molen en de kerk Eerst na vier
laar konden beide na de nodige res
tauratie weer in gebruik worden ge
nomen. In November 1948 werd in de
hevstelde kerk de eerste dienst ge
houden.
Maar de inwendige restauratie van
het kerkgebouw en het opknappen
van de aan de kerk gebouwde consi
storie Is meer dan noodzakelijk. Hier
voor is ln het afgelopen Jaar een ba
zar gehouden, die een groot succes
was.
Met de restauratie zal in Mei van
dit laar begonnen worden. Jammer
dat de weder in gebruikname der kerk
niet op a.a. Woensdag 17 Februari
kan plaats hebben, daar het dan juist
300 jaar geleden zou zjjn, dat de kerk
werd ingewyd.
zyn. De maatschappelyke ontwikke
ling duidt dikwyis op het tegendeel.
Nederland kent reeds enkele orga
nisaties die her consumentenbelang
behartigen. Wij noemen de Neder
landse Huishoudraad, waarin ook de
zo belangrijke consumentengroep, de
huisvrouwen, een grote stem in het
kapittel heert. Daarnaast is er de
Centrale van Nederlandse Verbruiks
coöperaties, een organisatie die, zo
als de naam reeds aanduidt, uit de
coöperatieve beweging is voortgeko
men en die o.a. de leuze voert: „niet
voor het gewin, maar voor het ge
zin".
En tenslotte is er nog de korte tyd
geleden opgerichte Consumentenbond.
Indien het deze drie organisaties mag
gelukken en biykens hun organen
is men reeds een goed stuk op weg
tot een nauwere samenwerking
te geraken, is het zeer wel denk
baar dat het consumentenbelang op
een geheel onpolitieke en op een
zuiver zakeiyke wijze ln de nieuwe
organen op economisch gebied wordt
verdedigd.
De P. B. O. kent tot dusverre ei
genlijk drie elementen: dal der rege
ring, dat der werkgevers en dat aer
werknemers. Indien aan deze elemen.
ten een vierde element wordt toege
voegd. zal dit een heilzame werking
kunnen hebben op de dikwyis zo uit
eenlopende belangen van kapitaal en
arbeid.
Meer nog dan de regering zal de
consument het cement kunnen zyn
dat de stenen van ons economische
bestel tot een hecht bouwwerk kan
binden. De nog altyd bestaande te
genstellingen tussen kapitaal en ar
beid kunnen daardoor op een doel
treffende wijze worden overbrugd,
hetgeen de sociale vrede verzekert
en het streven naar vergroting van
welvaart vergemakkelijkt.
