Aan de middenstand wordt pas
sedert 1900 aandacht besteed
KLANKBORD
Technisch wonder knap verfilmd
VIJF NEDERLANDERS OP ZOEK
NAAR HET WARE AMERIKA
WATERSCHAPSPLAN VAN RUIM
ZESMILUOEN GVLDEN
10
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 13 FEBRUARI 1954
VESTIGINGSWET EN WINKELSLUITING
In de latere jaren kwamen belangrijke
wetten tot stand
(Van onze parlementaire redacteur)
Nu de middenstandenota door de regering is aangeboden aan de Tweede
Kamer, wordt daardoor opnieuw de aan acht gevraagd voor het midden-
standsvraagstuk in ons land. In 1901 wees de toenmalige eerste minister
dr. A. Kuyper, er in de Tweede Kamer reeds op dat de middenstand, wat
georganiseerd initiatief en activiteit betrof, ver by de arbeidende klasse
ten achter stond en dat het de reger ing eerst mogeiyk zou zjjn na te gaan
of ook in het belang van die klasse iets kon worden gedaan, als zij daar
voor zelf opkwam, uit eigen Initiatief en met meer kracht.
Dr. Kuyper liet het niet by raadgevingen op congressen, hy toonde zyn
belangstelling voor het probleem ook door daden, hetgeen o.a. tot t'tdruk-
king kwam In de instelling van een staatscommissie, die behave een en
kel succes ook teleurstellingen boekte. Na het aftreden van dr. Kuyper
verminderde echter, naar het scheen, de regeringsbelangstelling.
De eerste wereldoorlog veroorzaak
te belangryke maatschappelijke en
po':tieke verschuivingen. Het begin
van een nieuwe maatschappelijke or
dening kwam tot stand, die onder
meer met zich bracht, dat de rege
ring een ruimer gebruik ging maken
van voorlichting door lichamen,
voortgekomen uit kringen van het
particuliere bedrijfsleven. Naast de
Hoge Raad van Arbeid en de Nyver-
Middenstand
in cijfers
In totaal waren in 1950 in het
gehele bedryfsleven in ons land
ruim 2.500.000 personen werk
zaam, waarvan 38 procent of
ongeveer 1.000.000 in de mid-
".enstandssector: ny verheid 18
orocent, handel 15 procent, ho
recabedrijven 2 procent en ver
keer 3 procent.
De gemiddelde bezetting per
vestiging in het gehele bedrijfs
leven is 6,1 personen. De ge
middelde bezetting van de
middenstandszaken is niet ho
ger dan drie personen. Ruim
66 procent van alle midden
standszaken werkt zonder
vreemd personeel.
Het totale nationale inkomen
bedroeg in 1950 ruim 15,6 mil
liard gulden, waarvan de mid
denstand 2,2 milliard gulden,
zijnde 14 procent, bijdroeg.
Deze bqdrage tot het nationale
inkomen is nagenoeg geiyk aan
die van de landbouw. Bijna 50
procent van deze bydrage
wordt geleverd door het am
bacht en de kleine industrie;
34 procent door de détailhan-
circa 9 procent door de ho-
recasector en 7 procent door
het vervoer.
heidsraad ruimde nu minister Aalber-
se ook een plaats in aan de midden
stand (Midaenstandsraad).
Gewijzigde situatie
Inmiddels was ook de situatie van
de middenstand grondig gewyzigd.
Tal van zakenlieden hadden tiidens
de oorlogsjaren winsten behaald.
Toen echter de vrede van Versailles
het einde van een toestand van over
spannen oorlogseconomie inluidde en
daarna grote verliezen werden gele
den, dreigde een debacle.
In 1927 werd de Nederlandse Mid-
denstandsbank opgericht, gerugge-
steund door de regering. Korte ty'd
later brak de grote economische cri
sis uit; toen kwam eerst recht aan
het licht, hoe zwak het merendeel
der middenstandsondernemingen ge
fundeerd was. Nadat minister Aal-
berse omstreeks 1920 de positie van
de middenstand in de maatschappe-
ïyke organen had geregeld, nam mi
nister Verschuur, tien jaar later de
economische ordening ter hand, die
meer dan voorheen gefundeerd zou
zijn op kennis van de economische
problemen. Er kwam een Econo
misch Instituut voor de Midden
stand.
Het belangrijkste wetgevende
werkstuk uit deze tijd was de Win
kelsluitingswet 1930. Intussen woe
kerde het proces van de economische
crisis door, die de totstandkoming
van de Vestigingswet Kleinbedrijf
1937, de hoeksteen van het midden-
standsbeleid sinds 1937, tot een dwin
gende noodzaak maakte.
Nieuwe wetten
De oorlog van 1940 maakte een
eind aan veel, dat in de voorgaande
jaren ontstaan en gegroeid was. In
1941 werden alle middenstandsorga
nisaties opgegeven en vervangen
door zg. Woltersomse organisatie.
De vestiging van nieuwe onderne
mingen werd over het gehele mid
denstandsterrein aan banden gelegd
door het Besluit Algemeen Vesti
gingsverbod Kleinbedrqf 1941.
Eerst na de bevrijding kon het wet
gevend werk op middenstandsgebied
opnieuw worden opgenomen. Zo kwa
men tot stand de nieuwe Wet op de
Kamers van Koophandel en de Wet
op de Bedrijfsorganisatie. Deze beide
wetten waren van veel betekenis
voor de middenstand. Voorts zy ge
wezen op de Winkelsluitingswet 1951.
Tenslotte werd bh de Staten-Gene-
raal op 16 Maart 1952 het ontwerp
van de Vestigingswet Bedrijven in-
Jediend en resp. op 21 Maart er 22
uni 1952 ontwerpen tot wyziging
van de wetten op het Handelsregis
ter en op de Handelsnaam. Over een
wetteiyke regeling van het cadeau
stelsel werd het advies van de S.E.
R. gevraagd en vervolgens een ont
werp van wet gereed gemaakt.
Dank zy de economische statistiek
zyn we thans vrij goed ingelicht over
de betekenis van de middenstand.
De totale détailhandel heeft in '50
voor een waarde van by na 7.5 mil-
Chauffeur schoot op zijn
huishoudster
In totaal 12 jaar geëist
Vier jaar en drie maanden gevan
genisstraf eiste Donderdag de Officier
van Justitie by de Haarlemse recht
bank tegen de 48-jarige chauffeur-
monteur H. J. B. uit Haarlem
B. werd onder meer ten laste ge
legd bedreiging van zyn huishoudster,
overtreding van de vuurwapenwet en
diefstal van brandpompen.
Als getuige werd allereerst gehoord
de 38-jarige huishoudster van ver
dachte- Deze verklaarde, dat B. op de
avond van 1 Augustus beschonken
was thuisgekomen en na haar dreige
ment dat zy zou weggaan, een geweer
had gegrepen en van vyf meter af
stand een schot had gelost Een kogel
kwam dertig centimeter naast baar
terecht. Een bij B. inwonende oud
politieman bevestigde de lezing van
deze getuige. Hy had verdachte het
geweer afgenomen. By het onderzoek
was komen vast te staan, dat B. ook
een aantal handgranaten in huis had.
De Officier van Justitie meende, dat
poging tot moord niet bewezen was en
nam aan, dat verdachte zijn huishoud
ster had willen intimideren. De over
treding van de vuurwapenwet was
wel bewezen en hy eiste wegens be
dreiging en voor deze laatste overtre
ding een gevangenisstraf van vier
jaar. Voor de diefstal had de Officier
al een straf van drie maanden geëist.
Tydens de behandeling met geslo
ten deuren van ontuchtzaken tegen
de 48-jarige chauffeur-monteur H.
J. B. wera tegen deze verdachte
voorts 8 jaar gevangenisstraf geëist.
liard gulden omgezet; de circa
100.000 ambachtsvestigingen ver
werkten in 1947 een bedrag van ruim
1,3 milliard gulden, terwyl de ruim
31.000 horecabedrijven in 1948 een
omzet hadden van byna 0,5 milliard
gulden.
Per hoofd van de bevolking werd
circa 723 gulden via de détailhandel,
ruim 130 via de ambachtsonderne
mingen en by'na 50 gulden via het
Horecabedrijf besteed. Wat de détail
handel betreft zyn deze cyfers 475
gulden voor het platteland en 847
gulden voor de stedelingen.
De Nederlander brengt veruit zijn
meeste geld naar de manufacturiers
en de kruideniers, namelijk naar bei
den meer dan 100 gulden per jaar!
Minder dan 100, maar meer dan 50
gulden per Jaar ontvangen de slager
en het Horecabedrijf. Tussen 25 en
50 gulden gaat naar de melkboer,
de bakker, het metalenverwerkende
ambacht, de groenteboer, de sigaren
winkelier en de kolenhandelaar. Meer
dan 10 gulden, maar minder dan 25
gulden wordt besteed by de bouw
en aardewerkambachten, by de
schoenwinkelier, de woninginrich
ter, de houtverwerkende ambachten,
de rijwielhandelaar, de kleermaker,
de distillateur, de drogist en de han
delaar in ijzerwaren.
De overige winkeliers en ambachts
ondernemer» ontvangen van de mees
te Nederlanders nog geen 10 gulden
per jaar.
Nieuwe regeling voor
bevrachtingsprovisie
Moeilijkheden voor schippers
Bij de Wet Goederenvervoer Bin
nenscheepvaart, die op 15 Februari in
werking zal treden, wordt gebroken
met de historisch gegroeide verhou
dingen inzake de betaling van de
scheepsbev ichtingspr isi- door de
schipper, aldus deelt de Vereniging
van Nederlandse makelaars in
scheepsvrachien mede.
Was het tot nu toe de gewoonte en
tevens voorschrift, dat ae schipper
met zijn vrachtpenningen de scheeps-
bevrachtingsprovisie betaalde, vol
gens de nieuwe wet moet deze provi
sie thans voor rekening van de op
drachteevers komen. De vrachtpry-
zen zullen voortaan exclusief scheeps-
bevrachtingsprovisie worden vastge
steld.
De Vereniging van Nederlandse
makelaars in scheepsvrachten is van
oordeel, dat zowel voor schippers als
scheepsbevrachters en in het alge
meen voor het bedryfsleven hier te
lande zich tal van moeiiykheden zul
len voordoen door de nieuwe toestand,
die een situatie schept welke enig in
Europa is.
Donderdagmorgen zijn per vliegtuig
uit de V.S. teruggekeerd de vijf per
soneelsleden van de Linoleumfabriek
Krommeniedie enige tijd geleden
vertrokken naar Amerika, waar z%
werkten in bedrijven met dezelfdepro
ductie als bij de Linoleumfabriek
„Krommenie".
De heer J. B. Jonker begroette de
terugkerenden op Schiphol, namens
de directie. Van links naar rechts:
achterde heren M. Gravesteyn en
A. Zwart: (voor) de heren N. J. de
Jong, P. Rem, J. H. Balfes en J. B.
Jonker.
TACT. In Liverpool is een
nieuw borocn onstaan. Er zyn
daar in dancings anti-kns-da-
mes aangesteld. Eén daarvan
is de 22-jarige Eunice Spen
cer. Wanneer zy een paar ont
dekt, dat de danspassen af
wisselt met kussen of, dat elk
aar al te innig omarmt, stapt
ze op dat paar af en geeft een
waarschuwing.
„Mannen kruinen we voor
dat werk niet gebruiken", zeg
gen de danshuisdirecteuren,
..die zonden zonder ophouden
in vechtpartijen gewikkeld
zyn".
VERKIEZING. In het slot te
Versailles heeft men kort gele
den langdurig vergaderd om 'n
president van Frankrijk te kie
zen. Behalve de parlementsle
den waren er vele honderden
nieuwsgierige gasten in het
sloirestaurant. De restaurant
houder was enigszins teleurge
steld toen na de aftocht van
het prominente gezelschap 98
lepels en dertien electrische
broodroosters verdwenen wa
ren
DOEZELIG. Mevrouio Mar
garet H. Jordan te Boston heeft
echtscheiding aangevraagd. Re
den: toen ze tijdens haar hu
welijksdiner wat doezelig werd
en later uit die doezel ontwaak
te ivaren haar man en alle gas
ten verdwenen; eerst vijf jaar
later zag ze haar man terug.
ADVERTENTIE. Een man in
Anchorage (Alaska) zoekt een
baantje. Hier is zijn adverten
tie in het plaatselijk blad: „Jon
gemanvoor het ogenblik
nuchterniet verwaand
wil zelfs een concierge-baantje
aannemen. Heeft zestien jaar
schoolervaringin hetzelfde
vertrek en dezelfde klas
trouwde met de onderwijzeres."
SCHRIJFKRAMP. De Engelse
literator W. Sommerset Maug
ham, die onlangs 80 jaar werd,
plaatste een advertentie in de
Times om mede te delen, dat hij
in verband met schrijfkramp de
schriftelijke gelukwensen niet
meer persooniyk kan beant
woorden. Z'n vrienden krijgen
nu een getypt kattebelletje!!
DIOR-DASSEN. De Franse
modekoning Dior heeft ontdekt,
dat de Amerikaanse mannen
gek zyn op „rare" dassen. Hy
heeft nu een serie Dior-dassen
ontworpen. Prijs ongeveer 80
gulden per stuk.
BLOEMEN. De Russische amb
tenaren in Berlyn bieden Molo-
tow dagelijks bloemen aan. 's
Morgens komt de bloemenlever-
ancier, die de kinderen van Flo
ra overhandigt aan een der
lyfwachten. De lyfwacht onder
zoekt de bloemen, ky'kt in de
kelken en bestudeert de stelen.
Dan zet hy de bloemen in de va
zen en Molotow geniet er van.
J
FILMS IN ZEELAND
Italianen bewijzen meesterschap
Het filmprogramma voor de ko
mende week brengt o-a. de verfil
ming van een technisch wonder, dat
nog niet zo lang geleden in het mid
delpunt der belangstelling stondbet
doorbreken van de geluidsbarrière.
„Geluidsbarrière" (Grand, Goes) is
dan ook de titel van het filmwerk,
vervaardigd onder regie van David
Lean, dat met Ann Todd, Ralph
Richardson, Nigel Patrick en John
Justin in de hoofdrollen d est yds
;erekend werd te behoren tot de tien
teste films van 1952. Niet ten on
rechte overigens, want regisseur Da
vid Lean heeft dit actuele onderwerp
voor de toeschouwer boeiend en met
feilloos vakmanschap op het witte
doek gebracht. Ann Todd Ralph
Richardson en Nigel Patrick vertol
ken hun rollen op sublieme wyze en
zo werd „Geluidsbarrière" een byzon-
der knappe film.
Een oude bekende, de Nederlander
Johannes Heesters, kan men ontmoe
ten in Electro (Middelburg), waar de
blflmoedige rolprent „lm weissen
naar de geiyknamige operet-
DE POSITIE VAN DE MIDDENSTAND IN NEOERLAND
te en het gelijknamige blijspel, draait.
De muzielt in deze opgewekte ge
schiedenis, zich grotendeels afspe
lend in de herberg „Het Witte Paard"
is van Ralph Benatzky en ze neemt
in deze film uiteraard een grote
plaats in. Regisseur was Willi Forst,
die de luchtige Weense sfeer goed
wist te treffen.
Telkens weer bewyzen de Italia
nen, dat zy op filmgebied hun man
netje staan en dit bewys wordt in
Alhambra (Vlissingen) opnieuw gele
verd met de grandioze avonturenfilm
„In de klauwen der Maffia's". We
derom „en film waarin het realisme
kracht van de Italiaanse filmma
kers zegeviert. Het is een roman
tisch avonturenverhaal over de strijd
van een enkeling tegen een terreur
organisatie. De enkeling is een creatie
van Amadeo Nazzari, een andere by-
zondere knappe prestatie levert de ac
teur Umberto Spadaro als een veelal
dronken dorpsdokter. Regisseur
Mario Camerini leverde voortreffe
lijk werk met deze ongemeen boeien
de film.
Een wel geslaagd amusements
product, met de komieken Dean
Martin en Jerry Lewis, is „Pechvo
gel Co." (Luxor, Vlissingen), waar
in Jerry Lewis de rol vervult van een
nogal onhandige jongeman. Een sim
pel verhaaltje met nochtans vele op
de lachspieren werkende scènes. Een
plezierige klucht.
Een overdaad aan romantiek (in
technicolor) biedt de Schouwburg
bioscoop (Middelburg) met „De lok
kende wildernis"; een uiterst avon-
tuuriyke, helaas nogal onwaarschyn-
lyke geschiedenis, op het witte doek
gebracht onder regie van Jean Ne-
gulesco. Een „sprookje voor grote
mensen", met als zodanig wel ver
diensten.
Een gebeurtenis op filmgebied was
destyds de verfilming van Hoffmanns
Vertellingen en het resultaat is de
volgende week te zien in Grand
(Goes).
Een by zonder filmwerk, niet slechts
voor filmliefhebbers, maar ook voor
de minnaars van ballet en opera.
Want in een montering van Hein
Heckrototh en onder regie van Po
wells en Pressburgers is dit sprook
jesachtige verhaal op sublieme wyze
op het celluloid gebracht. Een „ci-
ne-opera", welke tot nu toe niet werd
overtroffen. De muziek werd uitge
voerd onder leiding vp- Sir Thomas
Beecham. de zang is van Robert
Rounseville en Ann Ayars en de bal
let-liefhebbers kunnen genieten van
de feilloze danstechniek van Robert
Helpmann, Moira Shearer en Lud-
milfa Tcherina.
Een weelde van klank, kleur en
fantasie; ziedaar wat .Hoffmanns
Vertellingen" biedt.
Het verhaal van een grootscheep
se juwelendiefstal wordt in Electro
(Middelburg) gebracht onder de ti
tel „Asphalt Jungle". Regie John
Huston. Een verhaal over misdaad,
zoals er vele verhalen over misdaad
op het vitte doek werden gebracht.
Aan spanning ontbreekt het niet.
Edward G. Robinson garandeert in
„De gouden jungle" (Alhambra, Vlis
singen) enkele uren spanning; zyn
spel in de rol van een vry geweten
loze rijkaard is rondweg meesteriyk
Hetgeen we overigens van Edward
G. gewend zijn. De overige rolbezet-
Linoleummakers uit Krommenie
keken er rustig rond
In 1952 trok 7-owel in Nederland als in de Ver. Staten een sociaal expe
riment de aandacht, waarby een Amersfoortse en een New Yorkse
chauffeur eikaars plaats innamen om andere levenservaring op te doen.
Onlangs heeft een nieuw Nederlands initiatief een vyf tal vertrouwens
lieden in de gelegenheid gesteld kli maat te schieten in Amerika. Dit ini
tiatief van de directeur van de N.V. Nederlandse Linoleumfabriek te
Krommenie, C. H. Kaars, grijpt in menig opzicht dieper in dan het eerste
experiment. De „proefkonynen" waren in velerlei opzicht geschoolde lie
den: in hun vak in hun vakverenigingsleven (de drie grote organisa
ties zyn vertegenwoordigd) en in het leven.
Hun leeftyd varieerde van 47 tot 58 jaar. Bovendien: deze uitwisseling
duurde 3 maanden. In de Beaver Valley, een van die intensief industriële
dalen onder rook en roet van Pittsburg (waar, naar de Nederlanders op
merkten, de katten zich niet wassen, omdat het hier niet schynt te regenen
en waar de huizen van hout of steen alle dezelfde grauwe kleur hebben)
werden drie hunner te werk gesteld door Armstrong Cork, een vooraan
staande Amerikaanse Linoleum fabriek; de twee andere werkten een paar
honderd mijl meer Oostwaarts, in Lancaster, waar dezelfde maatschappij
een bedryf heeft»
Men kan zich indenken, dat dit ex
periment plaatseiyk zowel als in de
fabriek sterk de aandacht heeft ge
trokken. De „News Tribune" uit Bea
ver Falls, raakt er niet over uitge
schreven. En de Nederlanders, die 11
Februari j.l. in Nederland terugkeer-
JOHANNES HEESTERS
..oude (veranderde) bekende..
ting in deze sterke speelfilm staat
bovendien ook op een goed plan, zo
dat „De Gouden Jungle*, naar de ro
man „David Golder" van Irene Ne-
mirowsky, alleszins kan worden aan
bevolen.
„De trek naar het Westen" tenslot
te is volgende week te zien in Lu
xor (Vlissingen); een niet onverdien-
stelyke avonturenfilm.
Donderdag
Het programma voor de speciale
Donderdagavondvoorstellingen zal
een keuze moeilyk maken. Electro
(Middelburg) brengt „De ernst van
Ernst", naar het beroemd geworden
toneelstuk van Oscar Wilde. Een bij
zonder boelende film, met vele intri
gerende complicaties en knap spel.
„Arsenicum en Oude Kant", die ver
rukkelijke satyre over moordlustige,
oude dametjes, met o.a. Boris Kar-
loff, komt in Grand (Goes). Van har
te aanbevolen!
Alhambra (Vlissingen) vertoont
Donderdagavond „Humoresque"; een
film waarin Joan Crawford excel
leert en waarin men bovendien kan
genieten van Oscar Levants piano
spel in werken van Tsjaikofsky, Wag
ner en Beethoven. In „Humoresque"
werd een romantisch gegeven boeiend
verfilmd.
Te Oude Pekela is men al jaren be
zig met pogingen om verbetering te
bewerkstelligen In de bemaling van
de gronden, die Westeiyk Van deze
plaats gelegen zijn. Na maandelange
opmetingen en besprekingen is thans
door de Nederlandse heidemaatschap-
i>y een voorlopig plan gemaakt dat
ae instemming van een aantal betrok
ken waterschapsbesturen heeft kun
nen vinden.
Hierbij wordt het gehele gebied
ter grootte van ongeveer 1200 hec
tare gesplitst in twee afzonderlyke
gebieden van ongeveer 600 hectare
elk. Voor elk dezer gebieden werd
een afzonderlyke kostenberekening
opgemaakt. Naar eer schatting van
de cultuurtechnische dienst zullen de
hier gelegen landbouwgronden, na
dat het plan verwezenlykt is, een
waardeverhoging van 100 tot 275
per hectare ondergaan.
De voorlopige begroting vermeldt
een bedrag van ongeveer 6 VI mil-
lioen gulden. Een deel daarvan, no
dig voor het aanleggen van een aar-
debaan en snelverkeersweg door het
nieuw te bemalen gebied, komt voor
rekening van de provincie Gronin
gen. Met het provinciaal bestuuj is
overleg gepleegd en dit heeft zich
bereid verklaard, de desbetreffende
plannen aan te passen aan de water
schapsplannen. De rest zal voor een
deel ten laste van de ingelanden ko
men en voor het grootste deel hoopt
men op steun van de overheid.
Becijferd is, dat hy de uitvoering
van het plan de werkzaamheden ge
durende vier jaren werk zullen ver
schaffen aan drie honderd arbeiders.
den, raken er niet over uitgepraat,
Baltes, die niet alleen goed van de
tongriem is gesneden, maar oog en
oor de kost weet te geven, maakt
één voorbehoud by het trekken van
zyn conclusies: „Het is vaak moeilyk
voor my", zegt hy, „onomwonden myn
mening te geven. In de eerste plaats
danken wy dit oriëntatie-bezoek aan
liet enthousiasme van onze direc
teur. De fabriek (en Baltes kan niet
nalaten op te merken, dat er ln de
41 jaar, dat hy er werkte, niet «ca
arbeidsconflict van enig^ betekenis
geweest is) heeft bovendien de reis
kosten betaald, en zorgde dat moe
der-de-vrouw 't gewone salaris, dat
haar man in deze maanden had ver
diend. bleef ontvangen. „De harte
lijkheid waarmee de Amerikaanse
werkgever ons heeft begroet", aldus
Baltes, „schept ook bepaalde ver
plichtingen. Ook al blyken de Neder
landers het loon, dat zy daar ver
dienden, dubbel en dwars waard te
zyn, de verhouding gast-gastheer
blijft bestaan."
„Het enthousiasme van de heer
Kaars Sypesteyn was gewekt*, aldus
Baltes, „vooral door de materiële
welstand van de Amerikaanse arbei
der. Daaraan bestaat geen twyfel. In
een Amerikaans bedryf verdient een
ongeschoolde kracht al byna 60 dol
lar in de week. wy zelf waren, na twee
weken van proef-werken al een klas
se geklommen. Ons uurloon bedroeg
L51 in plaats van 1.46. Het
zou ons geen moeite kosten voorman
te worden. Maar dat was niet het doel
van onze komst: wy wilden zien en er
varen hoe de gewone arbeider werkt
en leeft.
„Het loon was dus goed. Wy zagen
hoeveel meer de mensen er mee kun
nen doen. Een auto is daar wat by
ons de fiets is. Wy zyn ettelyke ma
len thuis ontvangen bij onze voorlie
den op de fabriek en by ettelyke Hol
landers en oud-Hollanders, die in de
krant hadden gelezen, dat wy daar
aan de slag waren. By hen thuis
staan mooie televisie-toestellen. Er
komt bier uit de ijskast te voorschyn.
Louter materieel bezien heeft de heer
Kaars Sypesteyn dus volledig gelyk.
„Toch moet het my van het hart,
dat de werkmethoden in de Neder
landse fabriek over het algemeen ge
nomen prettiger zijn, ook al missen
wy die vele kleine motortjes en trek-
karretjes, waardoor zware handenar
beid in de wordt vermeden, en
al missen wy' ook de mogelykheden
om de productie aanzieniyk op te
voeren, toch is ons bedryf in Neder
land zindeiyker."
Douche's
Baltes erkende, dat het voor iemand
van zyn leeftyd wel eens moèiiyk was
zich aan de Amerikaanse omstandig
heden aan te passen. Na afloop van
het werk maken de meeste arbeiders
in dit bedrijf (waar een ieder zwart
van de kurkstof wordt wat in
Krommenie veel minder het geval
schynt te zyn) gebruik van een ge
meenschappelijke douche-zaal. Maar
de douches zyn geen afzonderlyke
hokjes; voor een zo sterk individua
listisch Nederlander is het kenneiyk
moeilyk zich onder de gemeenschaps
douche kip-lekker te voelen.
De vraag, die Baltes opwierp, en
voor een deel ln negatieve zin be
antwoordde. was of de Amerikaanse
loonarbeider met zyn meerdere ma
teriële rijkdommen ook een gelukki
ger mens was. „Ik heb daar heel
wat gevallen meegemaakt van on
derlinge jalouzie: of de auto van de
een mooier was dan die van de an
der. Wie van de twee aan het kort
ste eind trekt voelt zich dan gedron
gen om zyn wagen in te ruilen voor
een mooiere. Dat kost geld. Door de
vele aantrekkelykheden, die het
Amerikaanse leven biedt, leunt men
zwaar op de afbetalings-regelingen.
De banken, die deze regelingen ma
ken. moeten wel scherp zyn. wie aan
ztjn termijnbetaling niet kan voldoen,
is zyn aankoop onherroepelyk kwijt.