Het Reconstructieplan in twaalf punten
Agrarische sanering - Coöperatie
in vlasindustrie
BEVOLKING VAN RILLAND NAM
AFSCHEID VAN HUISARTS
Recreatie heeft een grote
toekomst
4
PR0VIN01 ALE ZEEUWSE COURANT
MAANDAG 11 JANUARI 1954
Centralisatie van woonkernen - Toeristische
ontsluiting - Verkeersmaatrege en
Het reeds voor zijn verschijning druk besproken rapport van de recon
structiecommissie Schouwen-Duiveland is thans verschenen: De belang
rijkste conclusies, waartoe de commissie gekomen is, luiden als volgt:
1 By het herstel van Schouwen-
1 Duiveland is ten behoeve van de
landbouw een herverkaveling met be-
dryfsgroottesanering noodzakelijk. In
Duiveland, Zonnemaire en Dreischor,
alsmede in de K->o van Schouwen ver
dient een minimum bedryfsgrootte
van 7 ha, in overig Schouwen van 9
ha aanbeveling.
O Ten behoeve van de visserg is een
hechte organisatievorm gewenst,
terwyi aandacht besteed dient aan de
consequenties, welke de afsluiting dei-
zeegaten voor de Zeeuwse, c.q. de
Schouwse visserij zal hebben.
3 Ten behoeve van handel en in-
dustrie moet worden gestreefd
naar uitbreiding van het industrieel
productieapparaat en aan de ontwik
keling van ambachtsbedrijven tot
kleinindustrieën. Daartoe zullen goe
de verbindingen, voldoende technische
scholing en faciliteiten noodzakelijk
zyn.
De vlasnijverheid zal gemoderni
seerd moeten worden in coöperatief
verband.
Uitbreiding van de werkge-
legenneid en stimulering
van nijverheids- en vakon
derwijs zijn ook sociaal-psy
chologisch van het grootste
belang.
A De vele haventjes van
Schouwen-Duiveland
dienen zo mogelijk te wor
den geconcentreerd tot en-
ke goed geoutilleerde ha
vens.
Het wegennet moet aan de
hocere eisen, welke het goe
deren vervoer in de toe
komst zal stellen, worden
aangepast. Goede verbin
dingen ook met het overig
Nederland zijn noodzakelijk.
Busvervoer verdient verre
de voorkeur boven tramver-
voer en zelfs tijdelijke her
vatting van de tramdienst is
ongewenst.
R Nader onderzoek van de
tarievenpolitiek bij de
electr. vooorziening, ratio
nele reconstructie van 't wa
terleidingnet met aandacht
voor de weidewatervoorzie-
ning, vorming van een finan
cieel, materieel en sociaal
gezond waterleidingbedrijf
en automatisering van de
telefoon acht de commissie
van hte grootste belang.
L Gezien de beperkte
huisvestingsmogelijk.
heden voor de beiaarden
acht de comm. de stichting
van 3 pensiontehuizen en de
bouw var geschikte bejaar
denwoningen wenselijk.
Vernieuwing van de me
thodiek van 't jeugdwerk is
in verband met de gevaren
van sociale desintegratie na
de ramp noodzakelijk en kan
geschieden door ïnschake-
ng van nieuwe jeugdlei
ders.
Handhaving van de bijzon
dere maatschappelijke hulp
verlening van na,de ramp
gedurende nog verscheide
ne jaren acht de commissie
dringend noodzakelijk. Ook
zal het verenigingsleven en
het sociaal-paeaagogisch
werk steun nodig hebben.
De bevolking zal moeten
doordrongen worden van de
noodzaak op dit gebied niet
afhankelijk te blijven van
hulp van buitenaf.
De oprichtig van een be
schutte werkplaats voor
minder-validen verdient
aanbeveling.
Grondige vernieuwing van
de schoollokaliteiten en het
schoolmeubilair is noodza
kelijk.
7 Ten aanzien van de t.b.
c.-b-strijding in na de
re-evacuatie 'n bevolkings
onderzoek zeer gewenst. In verband
met een te verwachten tekort is zo
spoedig mogelijk een volledige ver-
Êleegstersopleiding nodig, terwijl het
eroep van kraamverzorgster finan-
ciele aantrekkelijk dient te worden ge
maakt.
Uitbreiding van het aantal tand
artsen is aanbevelenswaardig.
In het belang der volksgezondheid
acht de commissie het gewenst, dat
in ruime mate aandacht wordt ge
schonken aan riolering, zuivering van
afvalwater, afvoering van vaste stof
fen en de bouw van badhuizen en
zwembaden. Voorts dienen maatre
gelen getroffen te worden in verband
met de onhoudbare toestanden bg de
Zierikzeese slachtplaatsen.
Er dient een verantwoorde sprei
ding tot stand te komen van vere
nigingsgebouwen of dorpshuizen.
8 Wat de culturele vraagstukken
betreft acht de commissie verbe
tering der lokaliteiten voor klauter-
onderwys en het aanstellen van ge
diplomeerd personeel gewenst, terwgl
rom aantrekken van geschikte leer
krachten L.O. raogelgk te maken ont
heffing van de bestaande classifica
tieregeling gewenst zou zyn.
De schooloutillage laat veel te
wensen en speciaal accommodatie voor
grmnastykonderwys is nodig. Voort
gezet l.o., dat op het eiland nog
ontbreekt, dient gestimuleerd te wor
den en voor het vervoer van excen
trisch wonende leerlingen dient een
regeling te worden getroffen.
Regering der lectuurvoorziening,
vormingscursussen voor leiders van
amateurtoneel, directiecursussen voor
muziekgezelschappen worden bepleit,
terwijl ter verhoging van het peil
van liet muziekleven Schouwen-Dui
veland een plaats zou moeten inne
men in een te stichten Zeeuwse Mu
ziekschool.
O In verband met het zeer grote
7 aandeel der een- en twee-kamer
woningen in de woningvoorraad van
Schouwen-Duiveland voor de ramp,
acht de commissie het gewenst, dat
de. beschadigde woningen in deze ca
tegorie niet zullen worden hersteld,
doch vervangen door volwaardige
woningen.
Gezien de grote bezwaren, welke zo
wel in economisch, sociaal, als cul
tureel opzicht aan verspreide bewo
ning op het agrarisch platteland, of
in te kleine dorpskernen kleven, acht
de commissie het in het belang van
de ontwikkeling van Schouwen-Dui
veland, dat bij de wederopbouw ge
streefd zal worden naar een concen
tratie der niet agrarische bewoning
In enkele flinke dorpskernen. Kleine
gehuchten als Oudendijke, Noordwel-
le. Eikerzee, Moriaanshoofd, Loo-
perskapelle, Brgdorpe, Nieuwerker-
ke, Capelle. Vianen en Schutje zou
den moeten worden bevroren, of niet
herbouwd.
10 In verband met de zeer grote
lv economische betekenis van het
vreemdelingenverkeer voor Schou
wen-Duiveland acht de commissie het
gewenst, dat rekening zal worden
gehouden met:
a. de aanleg van nieuwe ontslui
tingswegen naar het strand te Wes
ten-Schouwen, Haamstede en Renes-
se;
b. aanzienlijke uitbreiding van de
vacantiebehuizing, vooral in de goed
kopere logiesvormen;
c. herstel van de weg over de zee
dijken langs de Zuidkust van de pol-
dèr Schouwen en
d. behoud van de onvervangbare
natuurgebieden.
Ten einde deze voorzieningen n. on
derlinge harmonische samenwerking
tot stand te brengen, zal het gewenst
zijn, dat de gehele Westhoek in een
bestuurlijke eenheid wordt onderge
bracht.
11 Gestreefd moet worden naar zo
11 gunstig mogelijke verbindingen,
waarbij een afzonderlijke veerhaven
aan de Val aanbeveling verdient
Ten behoeve der sportvliegerij is een
tweede startbaan op het vliegveld
Haamstede gewenst, welke uit een
grasbaan zou kunnen bestaan.
Ten behoeve van het interne ver
keer is door de commissie een ver
betering en uitbreiding van het be
staande wegenplan ontworpen, welke
onde rmeer inhoudt het p-hpnpen
Verspreiding der kernen met hun verzorgingsgebieden
OUWERKERK
e bullen het verzorgingsrayon der wooncentra vallen
Oe getallen onder a
Ontworpen kernenspreiding
dulden hel aantal Inwoners a
n die bulten hel vcr2orgingsrayon
De getallen onder de plaatsnamen duiden het aantal inwoners a
PROVINCIALE PLANOLOGISCHE DIENST VOOR ZEELAND
Afscheid „met muziek" van dokter K. J. Nanninga.
Met een prachtige salonradio-grammofooncombinatie vertolkte de be
volking van Rilland-Bath haar dank aan de vertrekkende huisarts, dok
ter K. J. Nanninga, die zich na een vijftienjarig verblijf in deze gemeen
te, te Rotterdam zal vestigen om zich aan de specialisten-studie voor
rheumatoloog te wijden. Niet alleen met dit geschenk, doch ook met vele
hartelijke woorden hebben verschillende sprekers Zaterdagmiddag in zaal-
Colpaart getuigd van de grote waardering, welke de inwoners voor hun
huisdokter koesterden.
De voorzitter van het comité, bur
gemeester Jobse sprak over de ge
mengde gevoelens waarmee men af
scheid moest nemen. Enerzyds is
men verheugd, dat een jarenlang be
staande wens van dokter Nanninga
om zich aan de rheumatologie te
kunnen gaan wijden, thans in ver
vulling gaat, anderzijds neemt men
echter met weemoed afscheid. In de
vijftien jaar dat dokter Nanninga
hier zijn praktijk uitoefende, hebben
ongeveer 700 kinderen in Rilland en
Bath het levenslicht aanschouwd
T d- hierdoor zijn vele banden van
vriendschap en sympathie tussen
dokter en gezinnen gelegd De schei
dende had een grote plaats in de
harten van de inwoners verworven,
zodat algemeen dit vertrek wordt
betreurd. Namens de bevolking
bracht burgemeester Jobse dokter
en mevr. Nanninga dank voor de ge
toonde toewijding en plichtsbetrach
ting.
De heer J. Goeree, bestuurslid van
de plaatselijke afdeling van „Het
Groene Kruis", schetste met voldoe
ning en dankbaarheid het vele werk,
dat dokter Nanninga als afdelings
voorzitter voor „Het Groene Kruis'
heeft verricht. Vooral het wykge-
bouw had zijn bijzondere aandacht.
Dat het gebouw thans goed is inge
richt, noemde spreker de bekroning
op het werk van dokter Nanninga
Ook mevr. Nanninga werd dank ge
bracht. De heer Goeree eindigde met
de bede, dat de scheidende ook in
zijn nieuwe woonplaats en werk
kring veel zal mogen doen voor de
lijdende mensheid.
VELE SPREKERS.
Namens de geestelijkheid sprak de.
van directe verbindingen Haamste
de- Seroi iskerkeBrouwershaven,
BrouwershavenKerkwerveZierik-
zee en BrouwershavenDreischor—
NieuwerkerkOuwerkerk.
Bg de reconstructie van het eiland
dient aandacht te worden besteed
aan de opbouw van het landschap en
doelmatige beplanting.
10 In verband met de structuurwijzi-
L gingen tengevolge van de ramp
stelt de commissie voor 't aantal ge
meenten aanzienlijk te vermi ren
door opheffing der kleinste gemeen
ten. De commissie stelt voor Renes-
se, Haamstede en Burgh samen te
voegen en te doen grenzen aan een
grote gemeente Oostelijk daarvan
met Scharendijke, Serooskerke en
Kerkwerve als centra. De gemeente
lijke indeling van de „corridor",
waarin Brouwershaven, Zonnemaire,
Dreischor. Schuddebeurs en Zierikzee
liggen, dient nog vastgesteld te wor
den. waarbij evenwel reeds vaststaat,
dat Zierikzee een afzonderlijke ge
meente zou blijven. Ook Bruinisse
zou zelfstandig blijven. Sirjansland,
Nieuwerkerk, Oosterland en Ouwer
kerk worden echter samengevoegd.
(Zie de kaart).
Ten slotte bepleit de commissie
een stelsel van binnendijken als extra
beveiliging bij eventuele rampen, het
plaatsen der bewoning op terpen
waar geen dijken kunnen worden ge
legd en doelmatig dijksbeheer.
C. den Engelse, Ned. Herv. predi
kant. Deze wees er met name op, hoe
dokter Nanninga bij zijn arbeid
steeds heeft getracht de mens in zijn
patiënt te beschouwen. Zijn arbeid
is niet altijd gemakkelijk geweest,
als hij ook machteloos tegen ziekte
en dood stond. Men mag dan echter
wflzen op Jezus Christus, die gege
ven is de macht op hemel en aarde
Spreker besloot met dokter Nannin
ga Gods zegen toe te wensen op zijn
verdere werk.
De dank van de vrouwen werd
vertolkt door mevr. Boonman. De
ze spreekster herinnerde er aan, hoe
de vertrekkende arts ieder uur van
de dag en de nacht voor zijn patiën
ten klaar stond en de moeders vaak
in moeilijke uren heeft bijgestaan
„Wij zullen uw bekwame behande
ling en uw medeleven niet vergeten".
Namens de landbouwvereniging en
de vrienden sprak tenslotte de heer
W. C. van de Werff. Dokter Nan
ninga, die één geworden was met de
agrarische gemeenschap en Zeeuw
onder de Zeeuwen was, toonde be
grip voor de moeilijkheden van het
bedrijf, terwgl de zorg voor het her
stel en de gezondheid van de werk
nemers bij hem in veilige handen
was.
Hoewel niet overdreven of zacht
zinnig wanneer dit nodig was, ge
noot dokter Nanninga toch grote
waardering bij de gehele bevolking
Gevolg van diens bekwaamheid als
arts, zg'n voorbeeldig plichtsbesef en
de gave om met frappante zekerheid
diagnose te stellen, docb bovenal om
zg'n hoge opvatting van zijn taak.
Hierna bood burgemeester Jobse
het geschenk van de bevolking aan,
waarop na een pauze dokter Nan
ninga zich voor het laatst tot zijn
patiënten richtte.
Het besluit om zijn praktijk neer
te leggen was hem zwaar gevallen.
„Ik heb genoten in mgn praktijk te
Rilland-Bath" Ik heb getracht mijn
best te doen, doch verheel niet fou
ten gemaakt te hebben. De zorgen
van mijn patiënten waren mijn zor
gen en hun noden, mijn noden. Naast
teleurstellingen heb ik ook vreugde
meegemaakt, doch de vreugde heeft
verreweg de overhand gehad. Zee
land en Rilland-Bath in het bijzon
der zijn voor rnjj zeer dierbaar ge
worden". Tenslotte wenste dokter
Nanninga allen het beste toe en
dankte voor het fraaie geschenk.
Nadat burgemeester Jobse nog 'n
album met de handtekeningen van
alle oud-patiënten had toegezegd, na
men de vele aanwezigen met een
handdruk afscheid van dokter en
mevr. Nanninga.
Door middel van de reportagewa
gen van de P.Z.C., was het voor hen,
die geen plaats konden krijgen in de
zaal, mogeiyk, de afscheidsplechtig-
heid buiten te volgen.
Véle inwoners van de gemeente
Ouwerkerk. die na de rampnacht
moesten worden geëvacueerd, kon
den de feestdagen in de maand De
cember, weer thuis, in de hun oude
vertrouwde omgeving doorbrengen.
Toen zij naar hun dorp terugkeerden
konden zij dit echter nog niet berei
ken over de grote toegangsweg. De
uit de modder en het slib omhoog
stekende lantaarnpalen gaven wel de
plaats aan xcaa- deze weg moest lig
gen. maar h\j 1 oas onbegaanbaar voor
het publiek. Thans is men bezig met
het „uitgraven" van de weg.
Het opengraven van de toegangsweg
tot Ouwerkerk. Aan heide zijden lig
gen bergen slib, door het water hier
gebracht.
Maareisi grondige maairegelen
Gehuchten dienen te verdwijnen - Opruiming van
een- en twee- kamerwoningen gewenst
Blzondere aandacht wordt in het reconstructie plan voor Schouwen-
Duiveland ook besteed aan de recreatie. Daarbij wordt gewezen op de
zeer grote betekenis van het vreemdelingenverkeer voor het eiland. De
jaarlijkse omzet bedraagt namelijk niet minder dan 2 millioen, maar
goed materiaal is niet aanwezig om vele toeristen te herbergen. Dich
ting van de zeegaten zou de toeristenstroom naar Schouwen-Duiveland
zeer aanzienlijk vergroten en de omzet zou dan gemakkelijk 6.3 milli
oen kunnen worden.
Deze toeneming zal niet uitblgven.
Thans bedraagt de afstand tussen
Rotterdam en Haamstede nog 108
kilometer, terwgl zg in de toekomst
50 .tot 60 kilometer zal bedragen
Alleen reeds de invoering van bo
ten met koplading bg Zgpe zal sti
mulerend werken.
Er is echter zoals gezegd een
schreeuwend tekort aan ruimte. Ge
bleken is dat na de oorlog zeventig
procent der huizen pensiongasten
herbergt in sommige plaatsen. Meer
en meer ziet men in, dat er aan de
vreemdelingen te verdienen is. Er
moeten daarom maatregelen worden
genomen om de toeristenstroom op
te vangen. In verband daarmede zgn
nieuwe toegangswegen naar 't strand
nodig in Haamstede, Burgh en Re-
nesse. Bij Westenschouwen zal een
geheel nieuwe toegangsweg moeten
worden aangelegd, in Haamstede
kan verlenging van de Jonge Jan
Boegesweg uitkomst brengen, in Re-
nesse zal een nieuwe weg moeten
komen ten Westen van de oude
Moolweg.
Tevens wordt aangedrongen op
herstel van de weg langs de Zuide-
lgke dijken van de polder Schouwen,
welke een pendant vindt in de in het
Noorden ontstane rampweg Renesse
Scharendyke.
De reservering van ruime kampeer-
gebieden in de drie seizoenplaatsen
wordt warm aanbevolen, terwijl ten
slotte aangedrongen wordt op het
tot een bestuurlijke eenheid maken
van het gehele toeristengebied in
de Kop.
GEHUCHTEN MOETEN
VERDWIJNEN.
Wat de bewoning van Schouwen-
Duiveland betreft bevat het rapport
uiterst belangryke suggesties. Er
heersten op het eiland erbarmelijke
toestanden, wat blijkt uit het feit,
dat waarin ons land 10,4 procent
van de voorraad gewone woningen
een- en tweekamerwoning is, dit
voor Zeeland 28,3 procent is en 34,7
voor Schouwen-Duiveland. Het on
gunstigst is de situatie in Midden-
en Oost-Schouwen, waar deze wo
ningen 49,0 en 47,1 procent van de
woningvoorraad bedragen. Het
wordt verantwoord geacht al deze
woningen op te ruimen en te ver
vangen door nieuwe.
Tevens wordt aanbevolen een aan
tal kleine gehuchten te bevriezen of
niet te herbouwen. Bevriezen bete
kent in dit verband niet herbouwen
wat verwoest is bg behoud van wat
overbleef.
Een onderzoek heeft uitgewezen,
dat de grote kernen de gebieden,
waarin thans de gehuchten liggen
ruimschoots kunnen verzorgen en
daarom kunnen deze gehuchten ver
dwijnen. Serooskerke, Scharendijke
en Kerkwerve zouden dan in omvang
toenemen. De te bevriezen of niet
te hei-bouwen gehuchten zouden zgn
Moriaanshoofd, Brijdorpe, Loopers-
kapelle, Nieuwerkerke, Oudendijke,
Noordwelle en Eikerzee.
Dat de boeren zouden aandringen
op handhaving van de gehuchten ter
wille van hun landarbeiders werd on
waarschijnlijk geacht.
Met twee voorstellingen voor de pa
tiëntjes van het ZeehospitiumZonne
veld" te Oostkapelle, werd Zaterdag
de „Pinky"-tournee besloten. De kin
deren hebben genoten van de avon
turen van Pietje en zyn hondje Pinky.
Bovendien leverd. deze tournee voor
de verpleeginrichting 1.250,op,
de opbrengst van de toegangsgelden.
(Foto P.Z.C
