Russische sfinx kreeg een ander aangezicht De kerken in het jaar 1953 De H.-bom als een boemerang De Europese eenwording is iactor van grootste betekenis DONDERDAG 31 DECEMBER 1953 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 19 HET JAAR VAN STALIN'S DOOD Het huwelijk van prinses Josephine Charlotte van België met Prins Jean van Luxemburg verwekte grote vreugde in de beide landen. vredesneigingen aan de dag legde, evenwel met de bedoeling zijn greep op het land (eventueel) te versterken, hetgeen de nationalisten, die Bao Dai als een figuur beschouwen, die bij de gratie van Frankrijk regeert, stimu leerde in hun streven naar volledige onafhankelijkheid Een gang van za ken, die de Amerikanen in venvar- ring bracht, omdat ze de voorkeur ge ven aan een militaire oplossing boven een vredesregeling, die het gevaar van communistische infiltratie in Zuid-Azië, ook verder dan Indo-Chi- na, met zich brengt. Wereld in beweging Wanneer we aan dit ^verzicht in vogelvlucht dan nog kort toe voegen, dat in Kenia de strijd met de Mau Mau nog voortduurt, dat in Marokko sensatie werd gewekt door de afzetting van sultan Sidi Moh. ben Youssef (20 Aug.), dat in Perzië het bewind van de befaamde Mossa- deq ten val werd gebracht, dat Enge land in Brits Guyana en Boeganda rigoureus moest ingrijpen, dat Joego slavië meer aansluiting bij het Wes ten zocht, de affaire Triest in rusti ger banen kwam en dat in Egypte de onderhandelingen over de Kanaal- zóne nog slepende bleven, dan hebben we tegelijk nog enkele uit de vele pimten aangegeven, die aantonen, hoe de hele wereld in beweging is. Ze zoekt overal naar nieuwe vormen en het zal nog geruime tijd duren voor dat een betrekkelijke stabiliteit is be reikt. Het beste wat we van 1954 kun nen hopen, is dat de lichte ont spanning, die ontegenzeggelijk in het afgelopen jaar kon worden waargenomen al bleef de koude oorlog dan ook voortduren - de voorwaarden zal scheppen om te komen tot het wegnemen van en kele der hinderlijkste >truikelb!ok- ken, die de geeesten voortdurend op zo vermoeiende wijze hebben beziggehouden. Terwijl we daaraan de wens kunnen toevoegen, dat de Westelijke wereld bewaard za! blijven voor een econo mische inzinking, die door enkele ex perts is voorspeld en door de Sowjet- Unie met verlangen wordt tegémoet gezien. byteriale Hervormde Gemeenten. Zo doende zal bij een volgende volkstel ling do lijst van kerkgenootschappen in ons land, weer al langer zijn. Geref. kerken In de Ger. Kerken is het in 1953 betrekkelijk rustig geweest. Wel zijn hier verschillende gedachten naar voren gekomen over het vrouwen kiesrecht en het diaconaat. Tot nu toe heeft men hier niet willen weten van overheidshulp wanneer leden van de Kerk zich zelf niet meer konden helpen. Het aantal stemmen om deze houding te wijzigen, wordt groter. In de Ger. Kerken volgens art. 31 D.K., heeft men het verlies moeten betreuren van twee der leidende fi guren, Prof. Schilder en Prof. Hol- werda. De Lutherse Kerk is gaan varen op het kompas van haar nieuwe kerkorde. In de R.K. Kerk heeft men het feit gevierd dat 100 jaar geleden de bis schoppelijke hiërarchie werd her steld. Op allerlei wijze is er op gewe zen welk een activiteit er sindsdien door deze Kerk ontpiooid is en hoe zeer haar invloed op het volksleven gestegen is, Wanneer wij tot slot. denken aan de Ned. Herv. Kerk, komt uit dit jaar als belangrijk" feit naar voren, dat de Gen. Synode een nieuwe rege ling voor de predikantstractementen en -pensioenen heeft aanvaard. Met 1 Januari 1954 za! deze in werking treden. Te voorzien is echter dat de ze noodzakelijke regeling, omdat de tractementen niet op peil waren, ge zien de stijging van het levensonder houd en de pensioenen ontoereikend, menige gemeente in moeilijkheden zal brengen, omdat hieruit grotere lasten voortvloeien. H. Twee feiten springen aan het eind van dit jaar 'onmiddellijk naar voren uit de herinnering: de dood van Ruslands barse dictator (5 Maart) en de ontploffing van de eerste Russische waterstofbom (omstreeks 13 Aug.) We weten niet welke van de twee gebeurte nissen van méér invloed is op de internationale politiek. De eerste liet een vraag open, de tweede was harde, concrete werkelijkheid, veront rustend van aard, omdat ze de compensatie van de voorsprong op atoomgebied, die de Westelijke wereld had tegenover de achterstand in conventionele bewapening en strijdmacht, goeddeels ophief. In Ame rika vooral, waar men zijn hele internationale houding en politiek had gegrond op het bewustzijn der „atoom-superioriteit", gaf dit een zware, geestelijke schok, die stellig verder zal doorwerken, ook op de interna- tionaal-politieke gedragslijn. Ongetwijfelddit zwaarste massa-vernietigingswapen, dat we tot dusverre kennen, werkt voor ieder als een boomerang. Men heeft als lichtpunt in de demonische ontwikkeling der moderne bewapenings techniek wel gezien de mogelijkheid, dat ze zich door haar eigen ver nietigend geweld uitschakelt. Maar voor het ogenblik staat de Weste lijke, en in het bijzonder de Amerikaanse, wereld voor het feit, dat een voorsprong, die ze meende als troef achter de hand te hebben, waar deloos werd door een slag van de tegenpartij. Eisenhowers opzienba rende rede voqr de Verenigde Naties, daags na beëindiging van de Ber muda-conferentie, waarin hij de suggestie uitte een soort internatio naal bureau voor atoomenergie en het vreedzaam gebruik van splits baar-materiaal te stichten, zowel als zijn waarschuwing daarna aan de Amerikaanse steden was het eerste teken van de bezinning op het allesbeheersende probleem van een superioriteit, die haar zin verloren heeft. Europa zoekt zijn vorm Betekent dit dat Amerika en de Westelijke wereld hun onderhan delingspositie practisch hebben verloren in het jaar 1953? Zeker niet, maar wèl betekent het. dat ze op een andere wijze zullen moeten onderhan delen. Hierbij wordt een zware wis sel getrokken op het tactisch diplo matiek beleid van de Westelijke we reld, waarbij het er in de eerste plaats op aankomt een gesloten eenheid te bereiken en te behouden en van die positie uit de Sowjet-wereld te bena der-en, die óók haar eigen problemen heeft. Het ligt voor de hand, dat in een conglomeratie van democratische volken een strakke figuur moeilijker bereikbaar is dan in de geforceerde eenheid der Sowj et-sfeer. In de ene ligt zwakheid en sterkte besloten, in de andere sterkte en zwakheid. Hoezeer de Sowjet-Unie de sterkte der democratische verbondenheid kent en vreest bewijzen haar pogin gen, vooral in de tweede helft van dit jaar, om haar zwakke punten uit te buiten en op haar innerlijke verdeeld heid te speculeren. Zij kan daarbij vrijelijk de Westelijke wereld berei ken, terwijl haar eigen wereld prac tisch voor het Westen gesloten blijft. Haar hoop is vooral gevestigd op het besluiteloze Frankrijk, dat in de eerste plaats geen bruikbare rege ring meer kan vormen en zelfs zijn presidentsverkiezing maakte tot een demonstratie van politieke na-ijver en verdeeldheid, en in de tweede plaats terugschrikt voor zijn eigen concep tie: een Europa met een nieuwe vormgeving, waarin Duitsland zijn gelijkberechtigde plaats heeft en waarin historische tegenstellingen geen overwegende rol meer spelen. Zo er in het langzame denk- en ge voelsproces van West-Europa iets de laatste tijd is duidelijk geworden, dan is het wel dit: dat de eenwording van Europa niet in de eerste plaats een noodzaak is voor de afweer van een dreiging van buiten, maar van ver- val van binnen uit. De wereld rondom West-Euro pa is krachtig geëvolueerd, maar West-Europa zelf is daarin gees telijk niet meegegaan. Het hecht zich krampachtig vast aan zijn oude voorstellingen en denkwijzen, al zijn er velen, in wier bewustzijn de noodzaak van een nieuwe orde ning stedes levendiger wordt. Het oude, van zijn mondiale gezag beroofde, West-Europa kan zich tussen twee nieuwe werelden in nog een positie veroveren en een taak voor de wereldvrede wel licht een beslissende taak ver vullen, zo het de kracht opbrengt tot een geïntegreerde politieke en economische ontwikkeling, die in overeenstemming is met de tijd. Deze evolutie draagt alle kenmer ken van een geestelijke worsteling, waarin we waren er bijna dage lijks getuige van dikwijls de kleine elementen schenen te overheersen. Ook de beperkte doelstellingen ruimer bekeken behoort ook de E.D. G. daartoe werd kwalitatief een onevenredig gewicht toegekend, ty pische symptomen van de geestelijke verwarring, waarin voor West-Euro pa het jaar eindigde. Dat de Ameri kaanse minister van buitenlandse za ken, Foster Dulles, juist in het geval van de E.D.G. met zwaar geschut ging werken, is begrijpelijk, omdat het hier het practische werk in het heden betreft, waarin de Amerikaan se bijdrage en de gevoelens van het Congres een rol spelen, maar voor het overige kwam bijvoorbeeld bij de behandeling van buitenlandse zaken in onze Tweede Kamer de integratie als West-Europees probleem in zijn geheel veel meer tot haar recht. Toch is de Europese Defensiege meenschap en in het algemeen de Europese eenwording ook als factor op lange termijn van de groot ste betekenis, omdat de figuur der Nato er in belangrijke mate door be paald zal worden. Men weet nog niet wat Amerika ziet als alternatief voor de E.D.G., als die er niet mocht ko men, maar in eljc geval zal de „her oriëntering' van de Amerikaanse bui tenlandse politiek ook de Nato-stra- tegie in zeer belangrijke mate beïn vloeden. We moeten er maai- niet aan denken wat de gevreesde „periferie"- strategie in het geval van een oorlog voor West-Europa zou betekenen, wanneer ons Westelijke werelddeel van Engeland, Spanje, Noord-Afrika, Griekenland en Turkije uit zou moe ten worden ,sbevrijd". We zouden, naar het voorkomt, niet veel aan die bevrijding meer hebben. Intussen kan men zich ook niet goed voorstellen, dat de Verenigde Staten zonder meer de productiecapa citeit van West-Europa en zijn be langrijke stategïsche stellingen te genover Amerika en Engeland aan de Sowjet-Unie zouden overlaten. We zullen moeten afwachten welke op lossing in 1954 wordt nagestreefd van het Europese probleem, dat wat isolationistische kringen in Ame rika, die daar sedert de overname van de regering in het begin van dit jaar door Eisenhower en de republikeinse partij (sinds het optreden van Mc Carthy c.s. dekken ze elkaar niet ge heel meer) weer meer invloed kregen, ook mogen denken en zeggen ook een Amerikaans probleem is en blijft. Trumans „doctrine" is meer dan ooit van een politiek uitgangspunt een on vermijdbare noodzakelijkheid gewor den die misschien nuances in de be nadering, maar geen ontkenning toe laat. Dit laatste zal trouwens ook wel tot uiting komen in de houding van Amerika op de komende conferentie van Berlijn, al zal men wel een beetje op de vlakte blijven zolang de inpas sing van Duitsland die de Sowjet- Unie ten koste van alles wil voorko men in de West-Europese verde diging niet vaststaat. Toch moet zelfs een min of meer oppervlakkige en „vrijblijvende" bespreking tus-sen de Grote Vier, vooral in het licht van wat in de aanvang werd vezegd, van grote betekenis geacht worden. Wat Churchill in zijn beroemde rede van 11 Mei suggereerde informeel con tact op het „hoogste niveau" wat zijn licht- en zijn schaduwzijden heeft maar sindsdien opzij werd geschoven, moet nu op het tweede plan gepoogd worden: te weten te komen in hoe verre de „nieuwe" Sowjet-Unie be reid is tot een, desnoods tijdelijke, stabilisatie van de posities te komen. Ook de besprekingen over Eisenho wers voorstel inzake de atoom-ener gie kunnen wellicht verhelderend werken. Wat wil Rusland? Is er een nieuwe Sowjet-Unie en is er van de nieuwe heersers van het driemanschap Malenkov-Mo- lotov-Beria is de laatste intussen al weer afgevallen een nieuwe poli tiek te verwachten? Sommigen zeg- fen ronduit: neen. Er is een andere ezetting, maar het spel blijft gelijk. Anderen zijn daar niet zo zeker van. Zeker, uiteindelijk blijven de Sowjet- machthebbers krachtens hun dogma naar wereldheerschappij streven ze geloven zelfs dat de kapitalistische maatschappij zich zelf door een na tuurlijke inwendige verwording bin nen de communistsche wereldsfeer zal trekken maar ze zien dat op- lange termijn. Dit behoeft ook niet noodzakelijk door een open conflict met de rest van de mensheid verhaast te worden en inmiddels heeft de com munistische maatschappij zo haar eigen moeilijkheden. Die zijn in 1953 wel degelijk naar de oppervlakte ge komen. Op de Russische bevolking, en in het bijzonder op de boeren, is een te zware wissel getrokken bij de militaire voorbereiding en de daarbij aan de zware Industrie gegeven voor keur. Stalin kon dat doen door de kracht van zijn overwegend gezag. Zijn opvolgers begonnen met minder overwicht en streefden er niet >lleen naar de bevolking te doordringen van het besef ener „collectieve" leiding, maar zochten ook naar volksgunst. Dit behoeft men niet met een cy nisch oog te beschouwen en men zal er zeker ook geen overdreven illusies op moeten bouwen, wat aanvankelijk nogal eens in het buitenland werd ge daan. Het is volkomen begrijpelijk, dat men te Moskou onder de omstan digheden na Stalins dood aanvoelde, dat op dat ogenblik de overspanning gevaren inhield, die tgvoren ook aan wezig waren, maar hun tegenwicht vonden in de allesbeheersende figuur van Stalin. Men trok er zijn conclu sies uit, die intussen toch een ingrijr pende wijziging inhielden. Men her innert zich de concessies aan de boe ren, de prijspolitiek, de toezegging van beter en ruimer voorziening met gebruiksgoederen. Kortom, men heeft het Russische volk een beter leven be loofd. Geen haast Dit moet zijn consequenties heb ben op de buitenlandse politiek, ook al zijn die niet direct zo dui delijk merkbaar. Vooral dient men daarbij ook niet te vergeten, dat de Sowjet-Unie geen -eden heeft haast tc maken, noch veel conces sies te doen. Tegenover het ver langen der leiding de inwendige consolidatie veilig te stellen en daarbij rekening te houden met het vaststellen van baar buiten landse politiek, staat de weten schap der Russische militaire sterkte. Zowel de ene factor als de andere speelt een rol cn het is nu maar aan de intelligentie der Westelijke diplomatie overgelaten, hoe ze lier het juiste midden zal bepalen, zonder overdreven waar de toe te kennen aan tijdelijke ver schijnselen, zoals de gebeurtenis sen in Oost-Duitsland op 17 Juni, en aan dikwijls onbetrouwbare be richten over spanningen in de sa- tellietlanden. In een artikel van een bekend Rus sisch commentator over de buiten landse politiek werd in de laatste maand van dit jaar niet alleen nog eens de bekende passage uit Malen- kovs grote rede voor de Opperste Sowj et (Augustus) aangehaald: „Wij blijven onveranderlijk het standpunt handhaven dat er op het tegenwoor dige ogenblik geen punt van geschil of nog niet geregelde kwestie is, die niet op vredelievende wijze kan wor den opgelost op basis van wederzijd se overeenkomst tussen de betrokken partijen", naar werd tevens betoogd, dat de Sowjet-Unie bereid is te onder handelen op de grondslag van „we derzijdse voordelen", maar nooit op die van een „dictaat". Elke keer als Amerika van tevoren de voorwaarden wil bepalen, zal dat afstuiten op af wijzing door de Sowjet-Unie, naar wanneer het Westen wil geven en ne men, gelijk de Sowjet-Unie dat (des noods) wil, kan men tot een compro mis komen. Hiertussen zal dus het Westen zijn weg moeten vinden. De Russische sfinx blijft een sfinx, maar heeft nu een ander aangezicht Het karakter van Oost en West is fundamenteel verschillend. Ook de reacties zijn nooit gelijk. Ieder zal op zijn eigen manier de ander moeten begrijpen, en er zal zelfs bij een compromis wel altijd een stuk onbegrip blijven. Vrede in Korea Dat werd ook duidelijk bij de onder handelingen in Korea, waar in 1953 (27 Juli) eindelijk na een bloedige strijd, waarvan millioenen militairen en burgers het slachtoffer werden, een wapenstilstand werd ge sloten, nadat tevoren reeds tot uit wisseling van zieke en gewonde krijgsgevangenen was overgegaan en niet dan nadat de Noordelijken door een der zwaarste aanvallen in de Ko reaanse oorlog vlak voor het sluiten van het bestand hadden aangetoond, dat ze mensenlevens niet achten wan neer het erom gaat een goede onder handelingspositie in te némen. Bij de kwestie der krijgsgevangenen en bij de voorbereiding van de politieke con ferentie over Korea ontstonden de be kende moeilijkheden, waarbij de ge allieerde onderhandelaars zo nu en dan hun geduld, dat zwaar op de proef werd gesteld, verloren. Op de achtergrond stond hierbij overigens de gehele Zuid-Azië-politiek, waarbij het verschil van inzicht tussen de Amerikanen en de Europese mogend heden voortdurend op de voorgrond trad. evenals trouwens in de Verenig de Naties. Aan het einde van het jaar is de toestand hier nog niet opgehelderd het probleem van Noord- en Zuid- Korea ligt politiek trouwens net zo moeilijk als dat van West- en Oost- Duitsland terwijl ook nog geen de finitieve houding is bepaald ten aan zien van het opnemen m het interna tionale overleg van de Chinese rege ring te Peking, die stellig een be langrijke factor in de wereldpolitiek is geworden. Men herinnert zich. dat de Sowjet-Unie tijdelijk haar eis van een vijfmogendheden-conferentie liet vallen, maar ze zal er stellig op te rugkeren. Hoe men ook de positie van Peking-China beziet, voorlopig be hoort het tot de Sowjet-combinatie, die zich beijvert overal de invloed van de Westelijke wereld terug te dringen, waar ze er kans toe ziet" en een ver dere versterking van het Westen, het zij in Azië, hetzij in Europa of Afrika, te voorkomen. Een interessante ontwikkeling was die in Indo-China, waar Ho Tsji Minh ER WERD VEEL ARBEID VERRICHT. Ook het kerkelijk leven werd gekenmerkt door watersnood We horen wel eens de gedachte uitspreken dat er in de kerk niets veran dert, terwyl er in het bonte leven van deze wereld zoveel verandert. In de kerk blijft het altijd maar bij het oude. Zij is conservatief! Z\j gaat met haar tijd niet mee en blijft onberoerd bij alles, wat er op deze aarde gebeurt. Voor mensen die zo denken heeft een overzicht van hetgeen er in de ker ken gebeurd is gedurende een heel jaar, weinig zin. Kleine veranderingen zyn er natuurlijk. Er sterven ook mensen, die voor het kerkelyk leven van grote betekenis zijn geweest. En dan zijn er die twisten over de leer, waar om de kerk door de eeuwen heen berucht is geweest. Daarom leefde een anderhalve eeuw geleden het verlangen dat er nu eens een kerk moest ko men, waar dergelijke twisten onmogelijk waren. Maar ook toen ging het niet goed. Toen kwamen er de kerksplitsingen. Tegenover deze gedachten, dat de kerk van af Adam tot op heden, al tijd zich zelf gelijk gebleven is in verstarring, is een andere gedachten- fang mogelijk. Wanneer er heftige eroeringen in de wereld zijn, heb ben die altijd him weerslag in de kerk. Als de wereld lijdt, lijdt de kerk mee. Wanneer we aan het einde van 1953 denken aan al hetgeen er in de ze 364 dagen gebeurd is, zal dit jaar, ook in de kerk, gekenmerkt worden als het jaar van de watersnood. En aangezien onze provincie daarvap ruimschoots haar deel heeft gekre gen, is ook het kerkelijke leven daar door in sterke mate beïnvloed en op dezelfde wijze gedesorganiseerd als dat met de burgerlijke maatschappij het geval was. Die stormramp heeft elke kerkelijke gemeenschap, die er mee te maken had, voor een aantal problemen geplaatst, die zo maar niet waren opgelost. Juist voordien waren er enkele richtlijnen gekomen hoe te handelen in geval een gemeen te moest evacueren. Maar, wat kon daar mee worden gedaan, toen de ramp ons zo plotseling overviel en de kerkelijke gemeenten uiteenspatten naar alle hoeken van ons land. Er is toen veel geïmproviseerd, soms met meer, soms met minder succes. En bij de terugkeer van een gemeente wachtten er nieuwe problemen. Vele werkers in kerkelijke arbeid we denken hier niet alleen aan predikan ten hebben zich tot het uiterste gegeven. Aan het eind van dit jaar is een woord van dankbaarheid wel op z'n plaats. Geref. gemeenten. Wanneer we, in aansluiting hierbij, iets willen noemen wat onze provin cie direct geraakt heeft, dan denken we aan de scheiding die er in de Ger. Gemeenten heeft plaats gevonden. Ingewijden hebben reeds langer ge weten dat er in deze kerken span ningen waren. Een teken daarvan was ook een schrijven van een aan tal jongeren aan de Gen. Synode van deze gemeenten, waaruit o.a. bleek dat zij niet meer geheel tevreden wa ren over de prediking. Maar de niet- ingewijden stonden ineens voor een conflict. Zij zagen een kokende ketel overlopen, toen Dr. Steenblok als hoofddocent van de theologische school van de Ger. Gemeenten, werd ontslagen en later als predikant werd geschorst en afgezet. Dr. Steenblok bleek overal in het land, maar vooral ook in Zeeland, uit welke provincie hij afkomstig is, aanhangers te heb ben. In een 37-tal gemeenten gin| men geheel of gedeeltelijk met hen- mee. Deze hebben een nieuw kerk verband gevormd. Toen we eens vroegen aan iemand die niet uit het oude verband was getreden, waarom het eigenlijk ging bij deze twist, kre gen we ten antwoordJe weet dat bg ons de deur van de hemel niet al te ver open staat en nu vindt Dr. S. dat dit nog te veel is. Dit antwoord is toch wel tekenend voor deze broeder- De Ger. Gemeenten zijn trouwens de enige niet die last hebben gehad van een kerkscheuring. We zijn ook een groep van Chr.- Geref Gemeenten rijker geworden in ons land. Deze be staat uit een groep van 5 gemeenten die uit de hr. Ger. Kerk zijn getreden. Het eigenlijke conflict was er reeds een vorig jaar. Ds. Taverne, die predikant was bij de Herv. Gemeente te Hoogeveen, heeft een verband gesticht van Pres-

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1953 | | pagina 11