lie verdwenen beeldjes
Eeuwenoud bouwwerk wordt nu
voor ondergang behoed
Alle menselijke energie nodig
GROOT VOORRECHT DAT WIJ
KERSTFEEST MOGEN VIEREN
HOE KAN MEN KOMEN TOT EEN
HOGERE PRODUCTIE?
4
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 24 DECEMBER 1953
TORENRESTAURATIE TE KLOETINGE
Veel zal worden hersteld in
oorspronkelijke glorie
(Van een bflzondere medewerker).
„En dat Is de toron van Kloetinge" zei Koningin Wilhelmina, toen zij
te Apeldoorn enige jaren geleden een expositie van werken van Zeeuw
se schilders bezocht en daar tussen de verschillende etsen en schilderden
het beeld van deze toren ontwaarde. Ja, het beeld van de Kloetingse to
ren geniet een zekere bekendheid. Ieder die het traject van Bergen op
Zoom naar Vlissingen over de rijksweg aflegt, wordt steeds weer getrof
fen door de aanblik van deze toren, die aanvankelijk in de as van de weg
ligt en daarna terzijde uit het midden van dit typisch Zeeuwse dorp om
hoog rdst.
Ook deze toren wordt thans ge
restaureerd, zoals zovele andere in
Zeeland. Het is bijzonder verheu
gend, dat er momenteel allerwegen
en in het bijzonder by de overheid,
zoveel interesse is voor onze oude
monumenten. Men kan zich afvra
gen wat beter is: huizen en scholen
bouwen of cultuurmonumenten voor
ondergang te behoeden. Het is steeds
fout eén van deze beide ondernemin
gen te verwerpen, want ze zyn bei
den nuttig.
De Kloetingse toren dateert uit
het begin van de 15e eeuw, dlthans
toen is men met de bouw aangevan-
fen. Hij behoort onmiskenbaar tot
e groep der specifiek Zeeuwse to
rens uit de late gothiek. De toren
bouw in deze streelc geschiedde onder
de sterke invloed uit Zuid Brabant,
omdat het Zeeuwse type der dorps
torens zo veel gemeen heeft met dat
van Vlaanderen en omdat de lever
anciers van natuursteen, welke ook
in de Kloetingse toren zo rijk ver
werkt is, in vele gevallen de Mechel-
se Keldermans waren. Wanneer men
deze toren vergelijkt met die van
Kapelle en 's-Heer Arendskerke, wel
ke tot dezelfde groep behoren en uit
dezelfde tijd dateren, dan zijn daar
grote verschillen. Zo zwaar en
streng de stijl van de torens van Ka-
Ïielle en 's-Heer Arendskerke is, zo
uchtig en hoog opstrevend is die
van Kloetinge.
Opvallend aan deze toren zijn de
overhoekse steunberen tegen de eer
ste drie geledmgen, waarna ze zich
splitsen in haakse beren tegen de
hoeken van de vierde geleding. An
dere bijzonderheden zyn de merkte
kens in de gevels. Typerend daarvan
zijn de twee kruisen en de ruitvorm
welke van geglazuurde steen in de
Oostelijke gevel zijn ingemetseld en
die in de ochtendzon zo sprekend
naar voren treden.
In de Westgevel vindt men een In
zandsteen gebeiteld wapentje, ter
wijl in de Noordgevel een steen met
een jaartal werd aangebracht.
Helaas werden in de oorlog alle
drie de klokken van de toren geroofd,
doch gelukkig werd er één terug ge
vonden. Gezamenlijk werden deze
drie resonerende klokken voor het
laatst geluid bij de begrafenis van
Koning Willem UI. Het is onbegrij
pelijk dat deze oude klokken alle
werden weggevoerd. Toch geschiedde
dit op 13 April 1943.
De kleinste welke voor de half
uurslag diende woog 350 kg. en da
teerde uit 1761. Haar randschrift
was: Alexius et Petrus Petit Me Fu-
derunt Ao 1761.
De middelste klok wordt voor de
kerkdienst geluid en weegt 900 kg.
terwijl op de rand staat Soli Deo
Gloria Michael Burgerhuys Me Fe
cit Anno Domini 1633. Baudewyn
de Witte Pensionaris van E.M. Hee-
ren Staten van Zeelandt Rentm. tot
Cloetingen. Hans Wolfaert de Brede-
rode Hr van Cloetingen. Pieter Jo-
chimsen. Adriaen Jacobsen Gelock
ende Jóhan Croone, Kerckmeesters
de Heer Schout Niclaes Jansen Ser-
rellesdorp.
De grootste klok diende voor
de uurslag en werd door vier man
voor begrafenissen geluid. Ze
woog niet minder dan 1540 kg.
Haar rand vermudde het volgen
de opschrift: Soli Deo Gloria Mi
chael Burgerhuys Me fecit Anno
Domini et Servatoris Nostri Jesu
Christi 1620. Deze klok luidde
haar zwanenzang op Zondag 11
April 1943.
Op 25 Juli 1945 werd de middel
ste Klok te Groningen terug gevon
den en werd op 16 December 1945
voor het eerst weer geluid.
De klokken staan nauw in con
tact met de wijzers die de uren
aanwijzen. Nu heeft elk wrjzerbord
twee wijzers, doch het is nog niet zo
heel lang geleden, dat op elk wijzer-
bord slechts één wijzer was aange
bracht. Drie van deze oude puur ko
peren wijzers sieren thans de gang
van het gemeentehuis. Op het wij-
zerbord aan de Noordzijde van de
toren staat „Praetereunt Imputan
tur". Ze gaan voorbij, ze worden U
toegerekend
In 1949 werd contact met de Rijks
dienst voor Monumentenzorg opge
nomen in verband met de oorlogs
schade aan de toren.
Na het ingestelde onderzoek bleek,
dat een algehele restauratie alleen
redding kon brengen. Het muur
werk is buitengewoon slecht. Ver.
schillende van de steunberen hangen
alleen nog aan een paar ijzeren an
kers. Sommige delen van de toren
zyn sterk ingewaterd en uitgevro-
ren. Het moet een wonder genoemd
worden, dat. geen stukken uit het
muurwerk gevallen zijn. Ook is ge
bleken, dat een vroegere restauratie
zeldzaam ondeskundig werd uitge
voerd.
Aan de architect H. van der Kloot
Mejjburg werd opdi-acht gegeven een
restauratieplan te maken. Het werk
werd begroot op 269.500 en zo
werd in 1953 een officieel verzoek
tot Rijk en Provincie gericht om een
bijdrage te mogen ontvangen in de
voorgestelde restauratie. Het Rijk
zegde 60 toe of 161.700 en de
Provincie 10 van de eerste 30.000
en 5 van het meerdere of 14.975.
Na de aanbesteding besloot de ge
meenteraad het werk aan Fa. D.
Huurman te Delft toe te wijzen. Het
steigerwerk is aannemingswerk,
terwijl de restauratie zélve in regie
wordt uitgevoerd.
Het werk is reeds aangevangen.
De toren is in een stalen steiger-
werk gevangen en men is bezig de
zandstenen balustraden weg te ne
men. terwijl het uurwerk is stil ge
zet. Dit ongemak zal men ongetwij
feld gaarne nemen voor de uitvoe-
rine van dit Drachtige werk.
En wat gaat er nu gebeuren? En
kele onderdelen zullen we noemen.
De doodslag te
Weesperkarspel
In de zaak tegen de 37-jarige me
vrouw E. J. van H.-S., die er van be
schuldigd wordt op 3 Juli j.l. in haar
keuken haar buurman van het leven
te hebben beroofd, heeft de Amster
damse rechtbank het onderzoek on
volledig geacht en bepaald, dat zij op
6 Januari a.s. zelf de situatie
plaatse zal gaan opnemen.
De officier van Justitie eiste drie
jaar tegen de vrouw, omdat hij niet
wilde aannemen, dat zij uit zelfverde
diging zou hebban gehandeld.
De scheefstaande spits zal worden
recht gezet. Tussen de verschillende
geledingen worden betonvloeren ge
bracht. die het geheel beter in ver
band zullen houden. De hinderlijke
ijzeren ankers zullen uit de trappen-
toren verdwijnen. Het slechte muur
werk wordt geheel weggenomen en
opnieuw ingemetseld. De toegang
tot de omlopen zal worden verbeterd.
Voorts komt er een prachtige toren
hal met een stijlvol gewelf, waarin
door een monumentaal glas-in-lood-
raam het licht zal binnen vallen. De
vloer zal geplaveid worden met Go-
bertange vloertegels. De zo zeer ver
waarloosde oude gothische deuren,
waarin het kenmerkende medaillon
motief nog aanwezig is, zullen in
hun oorspronkelijke glorie hersteld
worden. En tenslotte worden de wij
zerplaten verlicht. Ter bekroning van
dit grote werk zal moeite gedaan
worden om de overgebleven Iclok met
twee nieuwe te completeren, zodat
het oude driegelui in ere zal worden
hersteld.
Zo zal dan deze bepaald elegant
opgetrokken toren met zijn hoog op-
strevende nissen en open balustra
den, welke zo bij het Zeeuwse land
schap hoort en In het byzonder by
Kloetinge, voor het nageslacht be
houden blijven. Wanneer we dan we-
ten dat deze toren op een vry gaaf
dorpsplein by een bedehuis staat in
HET dorp van Zuid-Beveland, zoals
ir. In 't Hooft dit noemt, dan mag
Kloetinge hierop trots zijn.
HET VIJFDE WERELDDEEL OP HET EERSTE GEZICHT (XXII)
Met hard aanpakken ongehoorde
kansen te verwezenlijken
SYDNEY. (New South Wales), Dec. Ongestoord genieten van de
schoonheid van het Australische landschap is voor mij niet weggelegd. Ik
mag wel zeggen, dat ik van ieder vrij uur van 60 minuten het dubbele pro
beer te maken. Overigens ook weer niet alleen voor eigen genoegen, want
ik kan de Nederlandse emigrant onmogelijk losmaken uit de omgeving,
waarin hjj woont en leeft, bemint cn haat, slaagt of mislukt.
Indien ik tot nietsdoen in staat was, dan zou ik pas werkelijk enige teu
gen kunnen nemen van deze stad en haar wyde omgeving; dan had ik de
auto, waarmee ik me uit Sydney naar hef Zuiden spoedde herhaaldelijk la
ten stoppen om rustig de omgeving in te drinken, waar de natuur een
kunstmatig en kunstig decor lijkt, zó prefect is iedere heuvel in het beeld
geplaatst, zo volmaakt is de witte branding, ver beneden de Princes High
way, die langs de kust van de Stille Zuidzee loopt. Ik zou overigens niet
met een toevallige stop tevreden zijn geweest, evenmin met een veel te kor
te blik van Sublime Point naar de in de diepte gelegen plaatsjes Austin-
ner en Thlrroul, die ik benaderde als was ik Gulliver zelf. Ik kan dit deel
van New South Wales werkelijk geen groter eer deen dan het te vergelij
ken met de Rivièra van Hyères naar Menton, waar belde Corn'ches een
zelfde onweerstaanbare aantrekkingskracht bezitten. Want verliefd ben ik
op Frankrijk; Australië beeft me tot nu toe zeker nog niet tot blgamisti-
sche neigingen verleidt. Ik zou er wel heel dicht bij geweest zjjn daar
van ben ik me bewust indien de stadjes maar in de verte de charme van
een Lavandau of Cagnes sur Mer, van Bergen aan Zee of Sneek zouden be
zitten. Maar de huizen staan er niet als zijn zij geschilderd tegen de rotsen,
maar in vlakke rjjen en blokken; de stinkende rook van staalfabrieken en
het stofgruis van steenkoolmijnen hangt in de lucht, je ruikt er de citroenen
niet en niet de druiven en er lopen hier geen quasi-schilders rond met pen
seel en palet, achtervolgd door sentimentele Engelse juffrouwen.
Men heeft er geen oog voor de na
tuur, behalve op het vrije en lange
weekend van Vrijdagavond af. Zater
dag en Zondag stuiven de Australiërs
met auto, tent en kampeergerei naar
buiten; zij spelen golf op één der on
telbare openbare terreinen in en rond
de steden; organiseren een partijtje
cricket of brengen de tijd door op de
tennisbaan. Je kunt het wel zo stel
len, dunkt me, dat de Australiër vijf
dagen voor „het pond" over heeft; de
zesde en zevende dag zyn er voor de
zon. Het overschot van de veertig-
FEUILLETON
DOOR
PATRICIA WENIW0RTH
De moordenaar van Lessiter was m.i.
iemand, met wie deze op goede, zelfs
vertrouwelijke voet stond, anders zou
hy zeker niet rustig voor zijn schrijf
tafel hebben gezeten, terwyl de ander
hem van achteren naderde. Van een
worsteling, zelfs van een twist was
m.i. geen sprakede dader kon kalmp
jes de pook grijpen en menepr Lessi
ter neer slaar En ik herhaal, dat Cy
ril tot zoiets niet in staat was. Ik heb
hem van heel jongs af aan gekend en
weet, dat hy geen wesp zou kunnen
doden, dus zeker niet een mens. Als u
me vertelde, dat hij wat kleingeld of
postzegels had gestolen, zou ik u ge
loven, maar moorden of de kamer van
een vermoorde binnen sluipen... neen,
wie hem dddrvan beschuldigd praat
onzin."
Onderwijl waren beiden aan de rand
van het dorpsplein gekomen. Juf
frouw Silve* had nog maar de weg
over te steken om het huis van haar
gastvrouw te bereiken. Aan 't einde
vna het pad bleef ze staan en zei, ter
wijl Allen Grover nu eindelijk haar
arm losliet, op vriendelyke toon:
„Wat u me verteld hebt, was uiterst
belangwekkend, meneer Grover; er zit
veel in, dat nadere overweging ver
dient en ik zal er ten volle rekening
mee houden. Goedenavond en tot
ziens."
HOOFDSTUK XXXIV
Een flinke poos later begaf Randal
March zich op weg naar huis. Hg was
blij, dat zijn dagtaak was afgelopen,
maar vooral, dat hy ni°- meer met de
hoofdinspecteur Drake te maken had.
Diens reacties op de door juffrouw
Silver ontdekte voetafdrukken waren
buitengewoon irriterend geweest. Hy
was in zijn wiek geschoten, werd drif
tig en argwanend. Eerst veronderstel
de hy, dat de afdrukken reeds
vroeger aanwezig waren en toen
March opmerkte, dat het Woensdag
's middags hevig had geregend, i
Drake's argwaan nog toe. Natuui
nam
o'atüuriyk
is er voor een politieman niets verve-
lenders dan een ogenschijnlijk op goe
de grondslagen rustende theorie aan
't wankelen te zien gebracht. Met
Rietta Cray en Carr Robertson als
verdachten, kon Drake naar eigen op
vatting volkomen over zichzelf te
vreden zijn. Het was zyn eerste ern
stige moordzaak en heimelijk zag hg
al promotie op komst. Ook de maat
schappelijke positie van de twee ver
dachten had tot zyn zelfvoldoening
by'gedragen. Toen meneer Holderness
het denkbeeld opperde, dat Cyril
Mayhew de schuldige kon zyn, had
de hoofdinspecteur dit allesbehalve
prettig gevonden, maar tenslotte
kans gezien tot het spelen van een
mooie, zeer in zyn voordeel spelen
de rol van alleen oprecht en op waar
heid belust politieambtenaar.
En nu opeens vond daar een totaal
onbekend vrouwmens, die zowaar ge
heel zyn aandacht ontgane voetaf
drukken! Zoict3 was al genoeg om
iemand buiten zichzelf te brengen, al
leen reeds om het feit, dat hy, Drake,
naar de hoofdcommissaris ook wel be
greep, die afdrukken eigeniyk zelf
had moeten vinden. Indien nu maar
gebleken was. dat ze van juffrouw
Cray afkomstig waren, zou 't nog niet
zo erg geweest zijn, maar daarvan
was geen sprake en 't diende tot niets
in die richting een proef te nemen:
de hoofdcommissaris behoefde hem
dit heus niet aan zyn verstand te
brengen!
Gelukkig het karwei was achter de
rug. De voetafdrukken waren by blik
semlicht gefotografeerd en duurzaam
gemaakt door er cement in te gieten,
tot overmaat van zorg nog afgedekt
met geteerd doek om ze tegen het
weer te beschermen. Randal March
-on voorlooig huiswaarts gaan.
Aan de andere kant van Melling ge
komen, reed hij langzaam door een
donkert., smalle laan. Aan weerszij
den stonden nogal verwilderde, slecht
onderhouden heggen, hier en daar
door donkere hulstbosjes onderbro
ken. Niemand anders scheen hier in de
buurt, geen automobilist, fietser of
voetganger en March had daar vol
komen vrede mee, want zowel gees
telijk ah lichamelijk voelde hy zich
dodelijk vermoeid De laatste twee da
gen waren zyn hersens dan ook op een
zware proef gesteld en 't had hem
moeite gekost, zijn ambt zonder aan-
ziens des persoons, alleen om der ge
rechtigheid wille, uit te oefenen. De
hoofdcommissaris wist zélf niet met
absolute zekerheid, of hem zulks wel
volkomen en tot eigen tevredenheid
was gelukt.
Terwijl hg zo voortreed in het
schijnsel der beide koplampen, die het
pad voor hem verlichtten, wenste hij
van ganser harte, dat hn ook zijn weg
als politiechef zo duidelijk voor zich
zou zien afgebakend.
Enige honderden meters voorbü
Melling boog de laan zich onverwacht
naar links, re"ht voor hem uit ver
rees eensklaps in het felle lampen
licht de gestalte van een vrouw op
het vóetpad, dat uit de richting van
Rowberry kwam en als 't ware t ver
lengde van de laan vormde. Een ogen
blik bleef ze verblind stilstaan en
March zag haar onbedekte hoofd,
haar wijdgeopende ogen, haar onna-
tuurlyk bleke gezicht, dat wel 't ge
laat van een drenkelinge leek. Hij
stuurde zyn auto door de bocht, remde
stapte uit en hep een eindje terug.
De vrouw was inmiddels weer verder
gegaan en 't schonk March een on
gekend gevoel van opluchting, toen hij
een steentje van haar voet hoorde gig
den. Ofschoon hij 't zichzelf nooit zou
hebben bekend, bang te zijn geweest,
was dat lichte, maar onmisbare geluid
hem toch van harte welkom! Meteen
herkende hij de late voetgangster, die
hem als een schaduw naderde...
„Rietta!, wat doe jy hier?"
Haar antwoord gaf slechts weinig
opheldering. „Ik ben naar Rowberry
gewandeld, thuisblijven was me on-
mogelyk."
„Ja, maar je moest niet in 't don
ker daarheen gaan; 't is daar niet vei
lig."
(Wordt vervolgd).
uren-werkweek wordt eensdeels door
overwerk (dat uitmuntend wordt be
taald) en andersdeels in de „pub"
doorgebracht waar liet geld even ge-
makkelyk wordt uitgegeven.
Dit is misschien een algemeen-gel
dende regel te noemen, hetgeen even
wel nog niet wil zeggen, dat iedere
Australiër op deze wyze zyn leven in
richt, Er zijn tallozen, evenas bij ons.
die maar één verlangen koesteren:
hun kinderen meer te geven dan zijzelf
hebben gehad. Daarvoor getroosten
zij zich grote offers. Van de andere
kant ontzien zij zich niet driekwart
van de vaste benodigdheden in hun
huis op afbetaling aan te schaffen: het
htiis zelf, de auto. de radiotoestellen
men houdt er één in zijn huiskamer,
één in de keuken voor de vrouw en
een draagbare voor het strand stof
zuigers, wasmachines, ijskasten, het
faat allemaal op gemakkelijke condi-
ies. zoals dat dan officieel heet. Komt
er een kink in de kabel, dan loopt het
spaak. Maar hoewel de Australische
economie niet op al te vaste basis is
gebouwd, de verdiensten blyven goed-
Niettegenstaande cl&t zyn er thans
weer onderhandelingen gaande tussen
de- vakbonden en de regering van de
Commonwealth om de minimumlonen
te verhogen. Vast staat, dat de be
zorgdheid, welke men fn Europa vaak
treft in de gezinnen, de zorgen ook om
het hoofd boven water te houden, in
Australië onbekend zijn.
Je moet als Nederlander inderdaad
aan deze gesteldheid wennen. Daar
van getuigde ook de heer Kryger uit
Zeist, die in Wollongong een radio-
herstelbedryf heeft opgezet. Hij is
drie-en-twintig jaar. Zijn jonge vrouw
van negentien was meöepassagie-
re in het vliegtuig, dat ons van Schip
hol naar Australië bracht. Deze man
werkt tot ontzetting van zyn vrouw
minstens zestien uur per dag. Hg
wil er in zo kort mogelijke tijd „bo
ven op" komen. Zyn taak is nu nog
teveel van economische fluctuaties af
hankelijk.
Ik heb over die jonge moed verbaasd
gestaan. Je bent geneigd het overmoed
te noemen. Dit land 'aat dergeiyke
initiatieven toe. Men heeft het mij wel
van honderden kanten gezegd: in
dien je wilt werken, als je niet bang
ber.t om ontzettend hard te werken,
dan heeft Australië ongehoorde kan
sen te bieden, „Maar de gebraden dui
ven komen bepaald niet in je mond
vliegen," zei een Tsjech. „En gelooft
U maar, dat mijn koffie-espresao-
zaakje niet met in de zon zitten zo
„BLIJDSCHAP IS SCHAARS"
Toespraak van Prins Bernhard
op een Kerstbijeenkomst
De Koninklijke familie heeft gistermiddag met het hofpersoneel in de
Koninklijke stallen te Den Haag het Kerstfeest gevierd. Prins Bernhard
hield daarbij een toespraak.
leder jaar opnieuw", zo zeide Prins Bernhard, „is het voor otts een groot
voorrecht, dat we wi de donkerste tijd van liet jaar het Kerstfeest mogen
vieren. Bij het naderen van de stille en heilige nacht is het alsof vele harten
worden beroerd door de hand van God, waardoor een golf van vriendelijk
heid en welwillendheid hun leven binnenstroomt. Het is dan alsof zich meer
dan anders onder ons, harde mensen, de geest en de liefde van Jezus van
Nazareth laat gelden.
boren is, en het is wereld omvattend:
die al den volke wezen zal. En de le
vende kern van deze boodschap is de
grote blijdschap.
En die blijdschap lebben wij hier op
aarde zo erg nodig, want blydsehap is
schaars. Blijdschap is iets, dat onaf
hankelijk is van de omstandigheden
waarin men verkeert.
Met de komst van Jezus heeft het
goede uur van de grote blijdschap
voor deze wereld geslagen en die
grote blijdschap, voor iedereen, wie en
waar dan ook. door het Kerstkind, is
waar het om gaat in de Kerstbood
schap.
Over twee dingen zou ik hier graag
nog iets willen zeggen: ten eerste over
het feit, dat ons in het Kerstfeest een
brug tot God gegeven werd. En hier
klinkt de grote 1 'ijdschap van de
kerstboodschap in haar diepste toon.
Wy mensen hebben veelal de even
hardnekkige als noodlottige neiging
om in allerlei drukke bezigheden op
de een of andere wyze God te ont
vluchten en eigenlijk te vergeten. Met
Kerstmis wordt deze sleur doorbro
ken. Hij komt tot ons. die altijd weer
onwillig, te trots of te bang zyn om
tot hem te komen.
Ik geloof niet, dat er één welden
kend en welwillend mens bestaat,
wien net verhaal van Jezus' geboorte
en de verschyning van de engel aan
de herders in de Kerstnacht onberoerd
laat. Zelf- na al die eeuwen straalt
iets van het hemelse licht van dié eer
ste Kerstnacht tot ons door.
Nooit v. erd het korter of beter ge
zegd: zie, ik verkondig u grote blijd
schap, die al den volke wezen zal: u
is heden de Heiland geboren, nameiyk
Christus, de Heer, in de stad van Da
vid.
Deze boodschap komt recht op teder
mens persoonlyk af: dat u heden
welvarend is geworden," antwoordde
de Hongaar. „Dacht U, dat m\jn eet
tentje zoveel bami verkocht, als ik er
niet dag en nacht bij was geweest,"
prevelt de Chinees. Op hen allen heeft
de Nederlander iets voor. Hy kan on
gelofelijk hard werken, hy heeft meer
nodig om te leven.
ik kan, lezers, in dit Australië niet
genieten, Het probleem dat wy ons
gesteld hebben achtervolgt me. Ik zie
het steeds. Ook toen ik dat jonge
vrouwtje in Corrimal op de weg s
staan wuiven. Voor de tweede keer.
Eerst in Perth, toen het vliegtuig
van de K.L.M, vertrok en de groep
journalisten achterbleef. Nu opnieuw
in New South Wales, aan de verblin
dend mooie kust van de Stille Zuid-
toen een paar van onze groep haar
opnieuw hadden ontmoet en dus op
nieuw afscheid moesten nemen.
Ik betrap mij er op, dat ik mede
lijden met. haar heb. Nederland en
Zeist zyn ver weg. Zij is nog heel jong
en zal met haar man (van 23) mee
moeten vechten. De onbezorgdheid
van de jeugd, die haar eigeniyk in
hoge mate toekomt, zal haar deel niet
zyn. Zy had nog niet eens tijd gehad
om aan het strand te liggen. Ilaar
man werkt: zestien uur per dag. Wan
neer de tjjd gekomen is, waarop hij
zich misschien wat meer luxe kan ver
oorloven is de jeugd voorbij.
Zo is Australië wel: het vreet ener
gie.
Je zou dat niet zeggen, wanneer je
dan opnieuw je ogen keert naar ,de
zee, die onvergankelijk is. En dan wil
je ook wel eens op de gedachte komen,
dat al dit werken toch eigenlijk een
straf is. En dat de mens dagelijks
doende is van deze straf een deugd te
maken.
BOUW NIJVERHEIDSDAG 19S3
Deskundigen aan het woord
Op de „Bouwnyverheidsdag 1953"
te Hilversum heeft minister De
Bruijn o.a. opgemerkt, dat ons land
groot belang heeft by de verhoging
van de bouwprodnetiviteit. Daardoor
wordt het mogelijk meer woningen te
bouwen met hetzelfde aantal mensen
en met hetzelfde kapitaal. Bovendien
werkt dit ook door voor andere be
drijfstakken.
Hg bégroette in het bijzonder de
oprichting van een centrum voor de
opvoering van de productie. Een zes
tal deskundigen, die deel uitmaakten
van een team, aat naar de V.S. ging
voor een studiereis, hield korte inlei
dingen, waarby tevens gelegenheid
werd gegeven vragen te stellen.
De architect ir. F. J. Gouwetor be
sprak de taak van de stedebouwkun-
djge en de architect. Hij behoort zyn
wijkverkavelingsplannen op doelma
tige en bondige wijze op te zetten en
de voorbereidingsarbeid dient ver
minderd te worden.
Men kan ook constructies toepas
sen, die een snelle bouwwyze bevor
deren. Ir. J. P. Helderik besteedde
aandacht aan de werkzaamheden, die
voorafgaan aan een aanbesteding. In
Amerika betekent teamwork snel
werken en snel beslissen, terwijl in
Nederland met deze samenwerking
een periode van langdurig en veelvul
dig overleg wordt aangeduid.
Ir. F. J. Hulshoff Pol was van me
ning, dat de huidige situatie in het
bouwbedryf weinig bevorderiyk is
voor zuinig en efficiënt werken. Niet
alleen by ae arbeider maar ook by de
uitvoerder ontmoet men vaak een
diep geworteld wantrouwen, dat een
bewijs is voor scheef gegroeide ver
houdingen. De heer B. Cloo, hoofdbe
stuurder van de Algemene Neder
landse Bouwbedryfsbond, hield een
beschouwing over de menselijke fac
tor in het bouwbedrijf. Een machine
heeft nooit behoefte aan een klopje
op de schouder maar voor de mens
kan dit van bijzondere waarde zyn.
Met de persoonlyke verzorging van
Ware broederschap
En het tweede, waarover ik iets zou
willen zeggen, is juist die wonderbaar
lijke macht van het Kerstkind om
mensen tot elkaar te brengen en by
elkaar te houden. Een eenzaam mens
is een ongelukkig mens en hetzelfde
gekit voor een vyandig mens. De we
reld zal alleen toekomst hebben, wan
neer de mensen zich in ware broeder
schap vinden. Wy mensen doen helaas
zo dikwyls juist alles om van elkaar te
vervreemden en elkander te verliezen.
Soms lijkt het er op alsof wij geen ge
legenheid willen laten voorbijgaan om
die scheidende en splitsende macht te
laten gelden. Maar waar het Kerst
kind aanvaard wordt, daar vinden wij
de weg om elkaar te naderen, de brug
om tot elkaar te komen en de liefde
om bij elkaar te blyven. De geest en
de liefde van het Kerstkind wekken
ons op en maken het ons gemakkelij
ker ons te voegen naar het grote ge
bod, dat ons in de Bijbel zovele malen
wordt voorgehouden: „Heb uw naaste
lief gelyk uzelve". Zonder naasten
liefde bestaat geen Christendom.
Op alle dagen
Maar ons streven naar het bezit
van deze naastenliefde mag niet be
perkt blyven tot de Kersttijd alleen.
Het Kerstfeest mag niet een uitzon
dering vormen. Meer dan iemand of
iets anders heeft Jezus de mens ge
plaatst voor een keuze en de conse
quentie van die keuze. Zijn invloed
mag niet beperkt blijven tot wat
godsvrucht en vriendelijkheid gedu
rende de Kerstweek. Hij is de heer van
alledag en van iedere dag. Daarom
zullen godsvrucht en naastenliefde
met ons het nieuwe jaar moeten bin
nengaan en alle dagen van ons leven
moeten beheersen.
de mens is het op de bouwplaats in
het algemeen droevig gesteld, aldus
:leze spreker. Een behoorlijke wasge
legenheid en een cantine komen maar
sporadisch voor.
Prof. ir. A. de Heer, hoogleraar in
de Bouwconstructies aan de Techni
sche Hogeschool te Delft, vergeleek
de bouwresearch in Amerika met wat
in Nederland op dit gebied geschiedt.
Daarbij valt sterk de aandacht op het
grote belang dat in Amerika óók in
de bouwsector aan research wordt
toegekend en vooral op het grote
aandeel, dat het bedrijfsleven hierin
neemt. In Nederland is de bouwre
search nog in de beginfase.
De heer H. van Eesteren heeft als
een van de sleutels van de hoge pro
ductiviteit van de bouwnijverheid in
de V.S. gevonden de grote mate van
samenwerking, van teamwork, geba
seerd op wederzijds begrip tussen alle
groepen, welke betrokken zyn by de
totstandkoming van een bouwwerk.