Met een Franse poolexpeditie naar de Groenlandse ijskap mmoRt De verdwenen beeldjes C Niet krabben J A. M. DE JONG WERD 10 JAAR GELEDEN LAFHARTIG GEDOOD JIMMY BROWJN ende oranjehemden DÉBRAI1IME „DE KOEPOORT" - E. A. Spelier Hoe blijft Uw huid in conditie 4 PR0VINC1 ALE ZEEUWSE COURANT DINSDAG 6 OCTOBER 1953 ONDER GROENLANDERS EN ESKIMO'S (XXIV) De tocht werd gemaakt met „weasels" op rupsbanden Wat hier volgt en voor een gedeelte in het daarop aansluitende artikel, is de beschrijving van de tocht, die AVRO's reporter Siebe van der Zee en ik, tezamen met dokter Ole Kofod, de radio-telegrafist Torben Nielsen, en drie leden der Franse Poolexpeditie, naar de IJskap van Groenland maak ten. Het eerste traject, van Port Victor aan de fjord naar kamp II in de vallei, die dicht achter de IJskap gelegen is, werd gemaakt met twee wea sels, en ik nil op voorhand verklaren, dat ik nooit in m'n leven een sensa tioneler transport per motorvoertuig meemaakte dan dit. Het is bijzonder plezierig dit te hebben mogen meemakenachteraf! Gedurende de tocht onderging ik echter zoveel verschrikkingen, dat het alleen maar mogelijk is een klein gedeelte ervan op deze plaats weer te geven. washoe zou het einde worden...? Dat was een pijnlijke vraag, die zich bij me opdrong. Vlak bij kamp I passeerden wij de weasel, waarmee Jacques Du bois zyn ongeluk had geiiad. Hij lag op z'n kop, beide rupsbanden boven. Een allermiserabelst schouwspel en werkelyk geen ge schildS beeld voor ons om enige moed voor de meest nabije toe komst te scheppen. We stopten en bezagen het re sultaat. De weasel was beestach tig beschadigd en ik denk dat het lang zal duren, eer hij "weer op gang zal komen. We stonden daar, de Fransen druk pratend en gesti culerend, wy aanzienlyk rustiger en minder spraakzaam. Steeds vroeg ik me af of deze omgesla gen weasel een omen, een alleron gunstigst toekomstbeeld voor ons betekende. Het was gedurende de uren van deze tocht, dat wij leerden dat er ten slotte enig verschil bestaat in het uithoudingsvermogen van jarenlang getrainde Franse Pool-explorateuis en journalisten, die „het wel eens wilden meemaken" Ik heb de vryheid datgene, wat ik hierboven vermeld, mede te verkla ren namens mijn reisgenoot, Siebe van der Zee. In Holland maakte hij, als radio-reporter, enkele forse ritten mee op tanks. Deze dubbele weasel- affaire was, naar hij mij na afloop verklaarde, aanzienlijk zwaarder en riskanter. Levend ijs Vóór we vertrokken stond ik nog lang geboeid te kijken naar het leven der gletscher, door de fjord van ons gescheiden. Hij gromde opnieuw en ik kon duidelijk de langzaam wegzak kende grijze brei zien, die zich in de richting van het water bewoog. Een grijze breidie soms deed denken aan rook. En aldoor was daar het donkere dreunen van dat levende ijs. Toen hoorde ik knallen. De weasels werden gereedgemaakt. Twee oranje motorvoertuigen, die ik het best kan vergelijken met lichte carriers op rupsbanden. Op beiden stond met zwarte letters geschreven EXPEDI TIONS POLAIR.ES FRANCAISES. Bernard Gaillard bleek de bestuur der van de ene, waarin Van «der Zee en de dokter zouden meerijden. Tor- ben Nielsen en ik werden toever trouwd aan Maurice Grisoni. Grisoni droeg die morgen een kleine, vuurro de wollen muts. Om zijn hals een oranje doekje. Het zal de lezers wellicht interes seren te weten dat deze weasels in de oorlog door de Amerikanen werden februikt voor het binnenrukken van et allermoeilijkst begaanbare land. Het zijn amphibie-voertuigen, uiter mate geschikt voor het nemen van rivieren, moerassen en bergland schap. Ze moeten (en gelooft u mij dat ik daarover thans kan oorde lenijzersterk zijn, en naar wat ik er mee beleefde veronderstel ik dat ze letterlijk onverwoestbaar zijn. Het vermogen is 75 PK, gevoed door een 6-cylinder motor van de Stude- baker-fabrieken. Him snelheid op normale wegen bedraagt maximaal 50 kilometer. Tijdens onze tocht was die snelheid ongeveer 4 kilometer. Het benzineverbruik was: 1 op 1. Onprettig Grisoni zat aan het stuur. Rechts op de kant zat Nielsen, links onder getekende. Wij zaten daar, omdat Nielsen me had ingefluisterd dat het verstandig was een positie in te ne men, zodanig, dat je bij het omslaan van een weasel de kans kreeg eraf te springen. Ik vond deze mededeling, gedaan vóór de start, bepaald onpret tig, en als ik u daarbij verklaar dat ik deze tocht met een uiterst mini mum aan enthousiasme begon, dan behoeft u aan de waarheid van deze bewering niet te twijfelen. Het was alleen onze vaste wil de IJskap te be reiken. Dit was onze kans. En ten slottewe konden moeilijk in dit vergevorderd stadium van voorberei ding zeggen dat we voor de eer be dankten. Zo begon deze tocht, die me lang zal heugen. Juister gezegd: ik zal hem nooit meer vergeten en Van der Zee evenmin. Het begin, dat al direct aan de nogal forse kant was, omdat op nauwelijks tien meter van Port Victor de eerste hoogten, variërend van 5 tot 15 meter, te nemen waren. Wij kregen op deze manier al direct enig begrip voor wat ons nog te wachten stond. Als dit het begin valleien was wat spaarzame begroei ing. Lage heesters, mos, kruipwilgen. De poelen lagen vals en gemeen te glinsteren achter de rotsen. Als onze weasel er doorheen raasde, spoot het water meters hoog op en we moes ten ons bukken om niet doorweekt te worden. De zon scheen, maar het was be hoorlijk koud. Ik geloof echter niet dat ik me de kou ook maar een halve minuut gerealiseerd heb. Ik had het te druk met andere dingen. Met m'n evenwicht. En met het steeds op nieuw uitzoeken van een enigszins strategische positie. Ond oor grond elijk Ik weet niet wat het ergste was. Het beklimmen van de steile hellin- fen, waarbij er waren tussen de 42 en e 45 graden, of het afdalen ervan. Ik hield scherp, voor zover dat mogelijk was, het gezicht van Grisoni in de ga ten, om daarvan af te lezen hoe de si tuatie was. Er viel niets af te lezen. Een ondoorgrondelijk masker, nogal ernstig. En het zat na een half uur dik onder het stof en vuil. Alleen die helrode muts bleef daar irriterend bo venuit steken. Als een vlag, als een signaal, als een baken. Wij reden voor. Soms keek ik ach teruit om te zien waar de andere wea sel bleef, waarin Van der Zee zijn smarten onderging. Als ik hem zag, opduikend, moeizaam klauterend te gen een helling, deed het ding onein dig klein, belachelijk gering aan in het grootse landschap. Twee weasels, die als twee saurus sen van niet te groot formaat van moeras tot moeras, van rivier tot rivier, van rots tot rots kropen. Brullend, daverend, krijsend, schud dend, trillend, wankelend, laverend De beide „weasels" met op de achter grond de grote gletscher. Toen reden wij door. Rijden... Nee, dit was geen rijden! Dit was van alles tegelijk, behalve datgene wat men redelijkerwijze rij den kan noemen. En dat kon ook niet, omdat er niet zoiets was als een weg. Er waren alleen rotsen, klippen, da len, valleien, smalle canyons en stuk ken moeras. En daar waren de grote re en kleinere poelen en meertjes. Door dit alles brachten ons de wea sels, en beurtelings vroeg ik me af of dit een bizarre nachtmerrie was, een stuk circus-acrobatiek of een sportieve prestatie. Ik denk dat hei van alles iets was, maar tezamen was het onbeschrijflijk onplezierig. En be nauwend. En nogal pijnlijk voor let terlijk ieder onderdeel onzer licha men. en schokkend. Het was in die uren, dat ik begreep waarom je dit land niet te voet kunt doorkrui sen. Het is geen land om te belopen. Misschien in de winter, per honden slee. In deze maanden is het noch land, noch water. Muskieten Als laatste kwelling kwamen de muskieten. Eerst honderden, toen dui zenden, toen honderdduizenden. Het was een geluk dat we onze netten hadden meegenomen, maar ook deze netten konden de kwellingen niet ten volle afweren. We werden gebeten in onze polsen, in onze nek, op ons hoofd. Ze kropen door onze broekpij pen naar boven, en door de openingen van onze jassen. Ze kwamen overal, en de weinige plekken op m'n lichaam die nog niet gloeiden van inspanning en vermoeidheid, die gloeiden nu al spoedig van de ontelbare beten dezer kleine ellendelingen, die zonder enige moeite de beide weasels volgden. Grisoni alleen had geen muskieten net. Hij trok af en toe z'n rode muts wat dieper in z'n ogen. Later vertelde hij me dat hij zo vaak en zoveel ge stoken was, dat hy volledig immuüm was voor het gedierte. Na enkele uren rustten we een kwartier. Ik had nérgens meer enig menselijk gevoel over. Ver boven ons zweefde een arend. Met een vlucht van twee meter gleed hij van berg top tot bergtop en keek neer op de twee kleine oranje dingen, die zyn land doorkruisten. Toen zette Grisoni- zich opnieuw achter het stuur. En wij gingen ver der. 9 Het gedeelte van de weg Amsterdam Utrecht (Rijksweg no. 2) van de provin ciale weg UithoornVreeland tot en met de verbindingsweg naar Maarssen is Za terdag voor het verkeer opengesteld. Vrouwenfront. Wanneer de dames in Afrika en het midden Oosten geen Franse parfums meer gebruiken en haar echtge noot des namiddags niet meer ontvangen gehuld in een wolk van Cote d'or of Soir de Paris is dat de schuld van Doria Sha- Cik, de presidente van het Egyp tische vrouwenfront. Om te pro testeren tegen het optreden van de Fransen in Marokko, Tunis en Algiers wil ze aan iedere Arabische vrouw verbieden in het vervolg nog Franse par fums te gebruiken... Oude auto's. De gemakke lijkste manier om een auto kwijt te raken in New York is de wagen in een zijstraatje te rijden, de nummerborden enz. er af te halen en het voertuig te laten staan. De gemeentereini ging zorgt er dan voor, dat de wagen weggesleept wordt en verkocht. By de laatste verkoping wer den 132 „gevonden" automo bielen geveild. Ze brachten ge middeld 15 dollar per stuk op!! Champagne. De Franse wijn handel verkocht in 1952 dertig millioen vijf honderd duizend flesen champagne. Daarvan werden 12 millioen flessen ge ëxporteerd... Engeland was de beste klant met 2,7 millioen flessen. Het oorlogvoerend In do China bleek ook dorstig te zyn. Men verschalkte er in 1952 een millioen flessen cham pagne! Leeuw. Een modemagazijn aan de Nieuwstraat in Brussel iaat in zijn etalage een levende leeuw rondspringen. Achter tra lies natuurlijk. Dit is geen po ging om aan de dames een ■.eeuwenvelletje voor bontjas sen te verkopen. Het is alleen maar een reclamestuntje voor een filmdie de Christenver volgingen uit het begin van on ze jaartelling in beeld brengt. Drommen pubhek verdrin gen zich voor de étalage. De 1leeuwin blijft er volkomen kalm onder, maar ze kijkt toch net alsof ze taxeert wie van de toe schouwers het smakelijkste hapje zou vormen voor diner of souper. De lach als misdaad. In Oost Duitsland mogen de typistes niet meer „Hochachtimgsvoll" onder de brieven schrijven. Ze moeten er onder zetten (in het Duits)„Voor vrede en een heid". Een typiste, die om de nieuw opdracht lachte, werd in Per- (Saksen) ontslagen... Ze een misdaad begaan tegen „strijd voor de vrede". Genoeg er van. De 26-jarige filmster June Haver in Holly wood (laatste salaris 3500 dol lar per week) heeft genoeg van de droomfabrïek. Ze is in een klooster te Leavenworth ge gaan en verzorgt nu zieke en verlaten kinderen. Ze wil non worden. EERSTE SILBERTANNE-MOORD Plannen voor een gedenksteen In de late avond van de 18e Octo ber 1943 een kille herfstavond belden twee mannen in luchtbe schermingsuniform aan de woning van A. M. de Jong, Professor van Reeslaan 12 te Blaricum, de schrij ver van de bekende Meryntje Gijzen- cyclus. Zijn dochtertje deed open. Mevrouw De Jong lag ziek op beil. De heer De Jong was nog aan het werk in zyn studeerkamer. „Luchtbescherming! De verduiste ring Is niet in orde!" gaven de late bezoekers lnid te verstaan. „Wilt U meneer De Jong even roe pen?" Mevrouw De Jong, door het luide gepraat gewekt en verontrust, be gaf zich naar beneden en stond bei de mannen vervolgens te woord. Haar belofte, dat de afscherming verbeterd zou worden, deed de lucht- Aandoerdijk. Grisoni bleek zich telkens te herin neren dat hij twee gasten achterin had. Het was werkelijk aandoenlijk zijn gezicht te zien als hij zich, na een zware „puist" genomen te hebben, omdraaide, een beetje droefgeestig lachte en „pardon" zei. Het speet hem zomaar het kon nu eenmaal niet anders! Dan draaide het gezicht, half bedekt met dat vuurrode kapje, zich weer om en voort ging de ver schrikking. Het land, dat wij op rupsbanden doorploegden, was een uiterst vijan dig land. In de ogenblikken, dat ik niet bezig was m'n evenwicht op de kant of in de kleine bak van de wea sel te bewaren, zag ik een donker land, met zwarte, door water over stroomde rotsen en klippen. Overal kleinere en grotere watervallen Overal borrelde water, overal lekte en droop het over de stenen. In de FEUILLETON DOOR PATRICIA WENTWORTH 21. James Lessiter richtte zich met een ruk op. „Wie zegt dat ik 't niet bewy- zen kan? Dat bewijs zal ik, als 't mogelijk is, leveren." Opnieuw scheen meneer Holderness zeer geschokt, al kreeg hij een minder hoge kleur dan zoëven. Hij staakte wederom zijn potloodspelletje en be gon: ,Heus..." maar James viel hem in de rede. „Ik weet het, ik weet het... u vindt dat ik 't moet laten lopen. Welnu, dat ben ik niet van plan. Ik houd er hele maal niet van, voor gek te worden gehouden en nog minder om te wor den bedrogen. Ik kan u verzekeren, dat dit maar weinig mensen is gelukt Ik heb zo'n idee, dat er heel wat achter mijn rug is gebeurd. Welnu, ik wil de zaak grondig onderzoeken en als ik dat doe, zal iedereen, die meende, uit mijn afwezigheid voordeel te kunnen trekken, nog een lelijke pijp roken." Meneer Holderness stak een hand omhoog, blijkbaar als waarschuwing, „Beste James, ik hoop toch niet dat je de Mayhews verdenkt. Je moeder vertrouwde hen ten volle..." „Als er niet zoveel vertrouwen was, zou er ook niet zoveel beschaamd ver trouwen zijn, wel Nu zal ik iets ver tellen. U zegt, dat ik mijn verdenkin- 121. „Dat is "m!", riep mevrouw Ballewipper nog maals, terwijl zij met uitgestrekte hand naar Jimmy wees, die met Jackie in haar salon was binnen gestapt. „Waar heb je die brief gelaten, lelijke stieLumerd?" riep ze met een stem die oversloeg van woede. Jimmy keek haar even een beetje spottend aan. „Die brief, mevrouw, zit in mijn zak", zei hij kalm. „En die brief heeft mij het bewijs 'ever dat uw man. de heer Ba rend Ballewipper. degene is oeweest "e v -antwoorde- lyk genoemd mag worden voor de opzienbarei.de ont voering van mijn zoon Jack, die op het ogenblik naast mij staatDeze onverwachte mededeling maakte een waarlijk verpletterende indruk op de aanwezigen. De twee agenten, die hoofdinspecteur Lowietje bege leidden, keken vol verbazing naar Jackie, die op zijn beurt vol bewondering naar zijn vader opzag. „Wel ver draaid'", riep ten der agenten, terwijl hij Jackie ver bluft aanstaarde, „t Is no;- w - ook. Dit is Jackie Brown, de grote voetballer van de Bigg die ze had den gekidnapt. Tjonge, dat is casueel 1" Ook hoofdin specteur Lowietje kon zijn >azing niet onderdruk ken. maar daar hij niet zo héél g van begrip was, zei hij: „Dus. dus, dit is Jackie Brown, die door een troep bandieten was ontvoerd? Maai, maar hoe zi* dat dan precies in elkaar?" Toen begon mevrouw er zich weer mee te bemoeien „Maar wat heeft .nijn man daar mee te maken?", vroeg zij verontwaardigd. gen niet kan bewijzen, omdat mijn moeder heeft gezwegen en niets in haar testament heeft gezet. Maar wel heeft ze my een paar dagen voor ze stierf geschreven. Wilt u ook weten wat?" „Dat zou ik inderdaad graag." „Nu ik kan het u woordelijk mede delen: „Ik heb," zo schreef ze „je niet lastig gevallen met brieven over za ken, omdat ik hoop, dat je weldra thuis zult komen. Intussen zou ik, voor 't geval er iets mocht gebeuren, je graag doen weten, dat ik alles nauwkeurig genoteerd heb..." Alles nauwkeurig genoteerd... dat zou ons op weg kunnen helpen, nietwaar?" „Misschien," <jaf meneer Holder ness langzaam toe. „O, ik geloof, dat u te voorzichtig is. Wat my betreft, ik denk heus, dat het zou helpen. Mijn moeder had, als zovele vrouwen, weinig vertrouwen in bank- of kantoorsafes. Natuurlijk zou het veel verstandiger en gemak kelijker geweest zyn, als ze dat me morandum in uw handen had gesteld, maar dat heeft ze niet gedaan. Ik heb alle laden van het schrijfbureau en een grote kast in de bibliotheek door zocht maar misschien had ze voor zo een bijzonder stuk als dit ook een bij- zondere bergplaats. Ik heb alle hoop die te vinden en dón..." Meneer Holderness keek op en zag zyn bezoeker vast en ernstig aan. „Je bent wraakzuchtig," zelde hij. waarop James lachend antwoordde: „Dat ben ik ook." „Zou je de zaak heus tot het uiter ste drijven?" „Ik zou een vervolging Instellen." De theevisite van mevrouw Voycey had het gewone verloop van zulke ge beurtenissen. Men genoot van haar eigengebakken heerlijkheden en de zelfgemaakte, met bescheiden trots gepresenteerde kweeperengelei. „Dit was al een recept van myn lieve moeder. Een mooie kleur nietwaar? Ze doet mij denken aan die donkerrode japon van jou, Rietta, maar ik zou wel eens willen weten, hoe ze in Portugal de lichtgele kleur van de vruchten we ten te behouden. Ik heb daar, toen Ik nog een jong meisje was, een maand gelogeerd en ze maakten er een heer lijke kweeperen-„kaas", die ze mar melade noemden, de kleur had van groene druiven en uit één vruchten pers werd gedraaid, 't Werd gegeten als pannekoek en was aan de boven kant helemaal gekristalliseerd. Het smaakte buitengewoon lekker, maar ik heb nooit iemand ontmoet, die me kon vertellen, hoe ze dat klaarspeel den. Zodra ik kweeperen met suiker kook, doen ze precies als verkeers lichten... eerst worden ze oranje daarna rood." (Wordt vervolgd) beschermers echter nog niet vertrek ken. In ieder geval wilden ze er toch nog wel even met meneer over pra ten. Ingepalmd door de zeker niet onvriendelijke aandrang der bezoe kers, bracht mevrouw De Jong hen naar haar man's studeerkamer. Daar werd hun een sigaret gepresenteerd en wat gepraat over het werk van de schrijver, die juist aan een nieuw boek begonnen was. Zo'n prettig ver loop had het gesprek, dat de gast vrouw zich zelfs geroepen voelde de A. M. de Jong vermoord Wie waren de daders van de laffe moord op A. M, de Jong? Het waren de in 1943 25-jari- ge kantoorbediende Van Gog, en de 29-jarige grossier Ber nard. die tot voor de Bijzonde re Raad van Cassatie hun on schuld bleven volhouden, al waren de bewijzen tegen hen veelvuldig. Van Gog gaf slechts toe een der twee luchtbeschermers ge weest te zijn. Maar geschoten had hy niet. Bernard ontkende pertinent er zelfs bij geweest te zijn. Hij was „slechts" debet aan de „Silbertanne" op de heer L. Spaan, die directeur was van het Gewestelijk Ar beidsbureau in Beverwijk. Ondanks al deze ontkenning werden beiden echter veroor deeld tot twintig jaar gevan genisstraf met aftrek. mannen een kop thee te offreren. Sa men ging men hierna naar beneden. Terwijl mevrouw De Jong in de keu ken bezig was met de thee, hoorde ze een der mannen zeggen: „Wel dan gaan we maar". Vlak daarop klonken twee schoten. Mevrouw De Jong. die op dit geluid naar de gang terughol- de. vond haar man stervende in het portaal. De eerste z.g. Silbertanne-moord was voltrokken. De laffe S.D.-wraak voor een aanslag, die een Gooise ver zetsgroep twee dagen tevoren deed op de beruchte W-A.-hopman en Sturmführer bij het N.S.K.K. Albert Nijland, de buurman van de schrijver A. M. de Jong. Deze Nyland stookte herhaaldelijk de Duitsers op tegen de socialistische schrijver. Hij had hun eerder verteld, dat De Jong Joodse goederen, waaronder een auto, in be waring had. Samen met twee S.D.- rechercheurs kwam hij eenmaal de wagen in beslag nemen. Erger nog was het noodlottige gerucht, dat hij verspreidde, dat De Jong een Bloed raad van de illegaliteit had opge richt Er is een herdenkingscomité ge vormd, dat een gedenksteen wil plaatsen in de villa aan de Prof. van Reeslaan in Blaricum, waar A M. de Jong zovele jaren woonde. En onge twijfeld zullen velen daarvoor een klein geldelijk offer willen brengen. Want A. M. de Jong is in zyn leven een zeer populair schrijver geweest. Men moet in de letterkundige histo rie teruggaan tot Dickens om een voorbeeld te vinden van een schrrj- verspopulariteit, die die van A. M- de Jong evenaarde. (Advertentie) VWWWVWVWW/WVW als Uw huid jeukt Dal maakt 4 het erger en het veroorzaakt =r infecties. Neem vandaag nog het beroemde huidgenccsmiddet Dealer voor Zuid-, Noovd-Beveland en Walcheren: GARAGE GOES, TELEFOON 2484. Er is een Casiella-soori voor IEDERE vrouw. In de loop van de laatste twintig ja ren zyn de schoonheidsmiddelen stérk vooruit gegaan. Maar de beste cos metica hebben toch een heel kort stondig effect, als de huid zelf niet in conditie blijft. Daarom is het ge bruik van de werkzame Castella Schoonheidszeep (2 stukken 50 et.) zo belangryk. Castella Schoonheids- zeep reinigt de huid volledig, tot diep in de poriën, en geeft de huidweef sels met haar rijke oliën nieuwe veerkracht. Zou uw huid het meest gebaat zijn met een overvloed van schuim, vraag dan naar Castella Spécial (32 ct.), evenals de klassieke Castella Schoon heidszeep voornaam en delicaat ge parfumeerd. Tijdelijk ontvangt U voor slechts 8 ct. een stuk Castella Spécial bij aankoop van eén grote tube Castella Tandpasta. En de da mes. die de financiële teugels bijzon der strak willen houden, kunnen wij een proef aanraden met de onver pakte Castella Bloomenzeep. een echte merkzeep in heerlijke kleuren en geuren voor slechts 20 cent

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1953 | | pagina 6