PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Volgens Djakarta is revolutie
in Atjeh thans bedwongen
Afzonderlijk woningcontingent
voor herbouw gevallen?
BILT
Kantlijn
ONMIDDELLIJKE TERUGZENDING
VAN 3400 GEVANGENEN
Vandaag
RITA HAYW0RTH VOOR DE
VIERDE MAAL GETROUWD
196e Jaargang-No. 226
Dagblad uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant.
Directie F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct W. de Pagter.
Hoofdred.: G. Ballintijn, Pl.-verv.:
W. Leertouwer en H. A. Bosshardt.
ABONNEMENTSPRIJS 44 cent per
week, f 5,45 p. kw., fr. p. p. f 5,70
per kw. Losse nummers 10 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE. VLISSINGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Vrijdag 25 Sept. 1953
ADVERTENTIEPRIJS 22 ct. per
mm. Minimum p. advertentie f 3.-.
Ing. mededelingen driemaal tancL
Kleine advertenties (max. 8 regels)
van 1—5 regels f 1.—. Iedere regel
meer 20 cent. ..Brieven of adres
Bureau van dit Blad" 25 cent meer.
Giro nr 359300 P.Z.C.. Middelburg.
Bur. Vllssingen. Walstr. 58-60. telef. 2355 4 lijnen Ib.g.g. 2661 o£ 21601Middelburg, MarM 51. telel. 3841: Goes. Lange VorsMraat 63. iele» 2475 (b.g.g. 22281: Oostburg. Finlandstraat 2. lelei. 16: Temeuzen. Brouw.rtjstr. 2: Zleri'taee. N. Bogerdslr. C 160. Mrt- 26
ISLAMSTR1JDERS LEDEN VERLIEZEN
„Achtergronden" van opstand zouden
bestudeerd moeten worden
Dr. Tobing, de Indonesische minister van voorlichting, heeft verklaard,
dat leger en politie in Atjeh krachtige maatregelen hebben genomen en dat
de regering de toestand thans meester is.
Uit Medan wordt nader gemeld, dat daar twee schepen zijn aangekomen
met honderden evacué's. Volgens verklaringen van deze vluchtelingen zijn
de ordeverstoringen begonnen in de nacht van 20 op 21 September. De met
krissen, messen en vuurwapens bewapende aanvallers kwamen zowel met
auto's als met prauwen. Zij zouden vele verliezen hebben geleden.
De vice-voorzitter van het Indonesisch parlement, mr. Tamboenan, wil
trachten een parlementaire missie naar Atjeh te doen zenden om daar de
achtergronden van de opstand te bestuderen. Zo nodig zou een beroep ge
daan moeten worden op de vice-president, drs. Moh. Hatta, om zich naar
Atjeh te begeven.
De Indonesische minister van voor
lichting, dr. Tobing, zeide nog, dat de
regering het gebeurde temeer be
treurt, omdat zg juist thans haar ui
terste best doet de veiligheid te ver
zekeren. De regering neemt 't stand
punt in, dat tegen benden, die met
geweld van wapenen optreden tegen
de staats-apparaten en die onschuldi
ge mensen vermoorden, eveneens met
wapenen gestreng zal moeten wor
den opgetreden.
Na een Donderdagmiddag gehou-
Er is weer eens een klein „schan
daaltje" Ben der hoofdredacteu
ren van de Leeuwarder Courant,
de heer J. Piebenga, bekend voor
vechter van de Friese beweging, heeft
Zondag het woord gevoerd op de
„Landdag der Vlaamse Concentratie",
welke bij Antwerpen werd gehouden.
Enkele Nederlandse bladen hebben
van die landdag verslag uitgebracht
er uit him mededelingen bleek, dat de
bijeenkomst het karakter droeg van
de vroegere nazi-bijeenkomsten.
De landdag begon met trompetge
schal dat werd afgegeven op een met
een oranje-blanje-bleu vlag versierd
podium. Daarna volgde de opmars
van een vaandel, dat bestond uit een
zwart dundoek met een rode letter
A, waarmede het woord amnestie
weru aangeduid. Voor een verduide
lijking van de betekenis van dit vaan
del zorgde de voorman van de Vlaam
se 'Concentratie, het Antwerpse
raadslid Wagemans, die in gloedvolle
bewoordingen amnestie bepleitte voor
de oud-Oostfrontsoldaten. Een zekere
heer Van Overstraeten, die mede de
redactie vormt van een contactorgaan
van Belgische Oostfrontstrijders,
vroeg eerbied voor deze categorie van
in Hitiers regionen strijdende front
soldaten. Hij besloot zijn rede met de
uitroep: „Voor volk en vaderland, in
dienende liefde, hou zee!"
Tenslotte kwam ook de heer Pie
benga aan het woord. Zijn verschijnen
op het podium werd onderstreept door
begeesterd houzeegeroep. Hij begon
zrjn rede met een fors: Volk van
Vlaanderen!'en kwam op voor de klei
ne volkeren die in de knel zitten. In
dit kader zette hij de verlangens der
Friezen uiteen.
Er werd gecolporteerd met het in
Nederland herhaaldelijk in beslag ge
nomen blad Alarm en er waren ver
tegenwoordigers van de in Nederland
vei'boden beweging van mr. Wolthuis
en Paul van Tienen, in zwart uni
form
Het werd de heer Piebenga kwalijk
genomen, dat hij in een dergelijk ge
zelschap voor het voetlicht was ver
schenen, vooral omdat hij op de pro
gramma's abusievelijk was aangekon
digd als lid van de Friese Cultuur-
raad.
Inderdaad doet het merkwaardig
aan, dat een figuur, die zowel in
de Nederlandse journalistiek als in
de Friese Beweging een positie be
kleedt, zich in een dergelijk milieu
begeven heeft.
Iedere zaak heeft echter twee kan
ten en daarom is ook de opvatting
van Piebenga zelf van betekenis.
Deze merkt op, dat zijn optreden
voortsproot uit een lezing over de
Friese kwestie, die hij deze zomer ge
houden heeft voor een groep Vlamin
gen, die in het kader van de Volks-
hogeschoolreizen in Friesland vertoef
den. Uitgenodig werd hij door de wel
bekende taalstrijder Flor Grammens,
die geen collaborateur in de gewone
zin is. In Antwerpen zelf verzekerde
de heer Piebenga zich ervan, dat er
geen neo-fascistische organisaties
mee zouden doen en dat ae Alarm-
groep geweerd zou worden. De Hit
lergroet werd door hem niet opge
merkt, wel „houzee" of „hoezee"-ge-
roep, echter in de trant van de
Vlaamse blauwvoeterij. Dat een Ant
werps raadslid en een bekend Brus
sels advocaat mede op het podium
verschenen, versterkte hem in zijn
vertrouwen, niet met een neo-fascis
tische beweging te doen te hebben.
Niet vermeld werd in de verslagen,
dat de heer Piebenga zich ter plaatse
reeds distancieerde van vele der
Vlaamse uitingen en waarschuwde te
gen overdrijving. Elk separatisme
werd door hem afgewezen. Zijn eigen
lezing was een historisch-cultureel-
staatkundig betoog over plaats er
taak der kleine nationaliteiten in
Europa. De geuite „grieven" beperk
ten zich tot de constatering, dat een
wettelijke regeling
onderwijs er nog sic
slotte merkt de heer Piebenga op, dat
van het Friese
leeds niet is. Ten-
den spoedzitting van het kabinet ver
klaarde de juist uit Noord-Sumatra
teruggekeerde vice-premier, de heer
Wongsonegoro, o.m., dat er totdus 34
OPSTAND IN ATJEH
jane zijn zij naar Matjam Koebang
getrokken en vandaar naar Blang
Kedjeren
Leger staat gereed
Te Djakarta zijn en worden op hoog
niveau besprekingen over de veilig
heidssituatie gehouden, waarbij ook
de toestand in Atjeh aan een be
schouwing werd onderworpen. Aan
deze besprekingen namen de minis
ter-president Ali Sastroamidjojo, de
chef-staf van de landmacht, kolonel
Bambang Soegeng, de procureur-ge
neraal, het hoofd van de staatspolitie
en de minister van defensie deel. De
souschef-staf van de landmacht, over
ste Soeprapto, heeft medegedeeld, dat
dezer dagen een groep officieren van
het hoofdkwartier van het leger naar
Atjeh zal gaan om de situatie aldaar
op te nemen. Op een vraag over de
door het leger ondernomen stappen,
zei majoor Soeprapto, dat het leger
steeds gereed staat om, indien nodig,
acties uit te voeren, welke tevoren
door de regering worden voorbereid.
ordeverstoorders In Atjeh zgn gedood
en 80 gevangen genomen. Volgens de
in Medan gearriveerde vluchtelingen
hadden de opstandelingen, die ge
kleed waren in zwarte en khaki uni
formen, met op hun mouwen kente
kenen van het „Mohammedaanse le-
gei-" „Tentara Isdam Indonesia), vele
verliezen geleden. Men had lijken zien
liggen bij de haven van Lhok Seitma-
we. Het leger zou één man verloren
hebben.
Het dagblad „Merdeka" te Djakar
ta meldde, dat blijkens op een gearre
steerde koerier gevonden documen
ten, de voormalige militair gouver
neur van Atjeh, Toengkoe Daud Beu-
roeh, benoemd zou zijn tot comman
dant van het Mohammedaanse leger.
Het blad meldt voorts, dat vele der
regenten hun posten hebben verlaten.
Het plaatselijk bestuur heeft maatre
gelen genomen om een vacuum in de
bestuursvoering te voorkomen.
„Merdeka" meldt tenslotte, dat de
bevolking van Atjeh aan leger en po
litie steun verleent.
Nederlanders
geëvacueerd.
De Algemene Vereniging van Rub
berplanters ter Oostkust van Suma
tra Avros) heeft medegedeeld, dat
op advies van de gouverneur van
Noord-Sumatra alle employé's van
de bij deze organisatie aangesloten
ondernemingen in Atjeh naar elders
zijn overgebracht. De vrouwen en kin
deren waren reeds enige dagen geë
vacueerd.
Het personeel van de ondernemingen
is thans voorlopig voor een deel on
dergebracht in de vacantie-centra
van Oost-Sumatra, Brastagi en Pra-
pat. Ook een aantal ambtenaren zou
den met him gezinnen uit plaatsen
in Atjeh naar Medan zijn geëvacu
eerd.
Gedeserteerd.
Naar thans bekend is geworden,
zijn Zondagavond de eerste luitenant
Ibrahim Saleh en 87 man van, zijn
compagnie, die in Sidikalang in Tapa-
nuli was gelegerd, van hun onderdeel
gedeserteerd en naar Atjeh vertrok
ken, aldus is te Medan bekend ge
maakt. Saleh en de 87 manschappen
zijn alle Atjehers, de overige 31 mili-
litairen van de compagnie waren niet
van Atjeh afkomstig.
De deserteurs zijn met een jeep van
het leger en in twee burgerjeeps naar
Kotatjane in Zuid-Atjeh getrokken.
Zg gaven voor, op oefening te gaan
en namen ook wapens mee van de 31
andere manschappen van de compag
nie. Voor hun vertrek verbraken zij
de telefoonverbindingen. Van Kotot-
liij zgn lezing geheel buiten overleg
met de Friese beweging hield.
Het „schandaaltje" is dus een
storm in een glas water!
K.V.P.-voorzitter treedt af
Het dagelijks bestuur der Katho
lieke Volkspartij deelt mee een schrij
ven ontvangen te hebben van de heer
W. J. Andriessen, waarin deze bericht
zich op medisch advies genoopt te
zien af te treden als voorzitter der
K.V.P.
De heer Andriessen deelde tevens
mee, dat hij zijn functie van kamerlid
zal blijven vervullen. Hiertegen werd
van medische zijde geen bezwaar
maakt, wel tegen de combinatie
beide functies. De heer Andriessen
heeft reeds nu ontslag willen nemen
om de partij voldoende tijd te geven
zich over de opvolging te kunnen be
raden.
Ned. Vakcentrale betreurt
loonronde-hnpasse
Het bestuur van de Nederlandse
Vakcentrale heeft verklaard het ver
loop der onderhandelingen tussen de
centrale werkgevers-organisaties en
de centrale werknemers-organisaties
over de komende algemene loonronde
met grote bezorgdheid te hebben ge
volgd.
Ondanks het feit, dat de Nederland
se Vakcentrale niet bij het overleg
was betrokken-, meent het bestuur
zijn mening te moeten kenbaar ma
ken. Betreurd moet worden, aldus het
bestuur, dat de onderhandelingen
thans in een impasse zijn geraakt,
waardoor wederom de regering ge
noodzaakt wordt de hoogte van het
percentage der loonronde vast te stel
len. De Nederlandse Vakcentrale hul
digt het standpunt, dat de regering
zich juist meer moet gaan terug trek
ken van het te voeren loonbeleid.
Een der nieuwe vleugels van „Der
Boede". Links de lege zuil welke in
de toekomst een beeld zal dragen.
(Foto P.Z.C.j
„Mig" gaat terug
De V.S. hebben Donderdag aange
boden de Mig-straaljager, die Maan
dagochtend door een N'oordkoreaan-
se piloot naar Zuid-Koreaans gebied
is gevlogen, aan zgn ..rechtmatige
eigenaars" terug te geven.
In de verklaring wordt met geen
woord gerept over de 100.000 dollar
voor de Noordkoreaanse piloot. Vol
gens Amerikaanse functionarissen
blijkt uit niets, dat de verklaring te
rugwerkende kracht heeft.
Terzelfder tijd is, voor de duur van
de onderhandelingen over Korea, de
uitgeloofde beloning van 50.000 dol
lar voor communistische piloten, die
onbeschadigde straaljagers naar V
N.-gebied brengen, ingetrokken
Het verlenen van politiek asvl aan
personen, „die de vrijheid zoeken,
blijft onveranderd", aldus een bekend
making van generaal Mark Clark.
GENERAAL CLARK EIST
Beschuldigingen van
N.-Koreanen afgewezen
De opperbevelhebber van de V. N.-
strijdkrachten in Korea, generaal
Clark, heeft Donderdag de beschuldi
gingen van de Noordkoreanen en
Chinezen van de hand gewezen, vol
gens welke de geallieerden zonder
gerechtvaardigde grond een lijst heb
ben samengesteld met de namen van
3.404 gevangenen, die de communis
ten in stryd met de wapenstilstands
overeenkomst zouden vasthouden.
In een verklaring voor het commu
nistische opperbevel zeide Clark, dat
de namen, die op de lijst voorkomen,
van krijgsgevangenen zijn, die voor
de Noordelijke radiozender hadden
gesproken of in een uitzending waren
genoemd.
Clark eiste nogmaals de onmiddel
lijke terugzending van de op de igst
voorkomende gevangenen.
Maandag zeiden de communisten,
dat zg de meeste van de op de lijst
voorkomende personen, nooit gevan
gen hadden gemaakt. Zg beschuldig
den de geallieerden er van, dat zij
over 15.584 Chinezen en 83.584 Noord-
Koreanen geen verantwoording heb
ben afgelegd.
Het opperbevel van de V.N. deelde
Donderdag mede, dat het alle gevan
genen, die in zijn handen waren, had
teruggezonden.
Donderdag hebben de geallieerden
27 namen van de lijst van geallieerde
gevangenen over wie geen verant
woording is afgelegd, geschrapt en er
44 aan toegevoegd.
Zingend
De Noordelijken hebben Donder
dagmorgen de geallieerde krijgsge
vangenen, die niet naar hun land
willen terugkeren, aan de Indische
troepen in de neutrale zóne overge
dragen. Het contingent bestond uit
300 Zuid-Koreanen, 23 Amerikanen
en 1 Brit.
De 23 Amerikanen en de Brit zon
gen bij aankomst in het kamp de
„Internationale". De Amerikanen,
onder wie zich een sergeant bevond
lachten en bedankten de Chinezen en
Noordkoreanen, die hen hielpen bij
het uitstappen. Een Amerikaan zei
tot een Chinees: „veel geluk, kame
raad. We zien je terug in Peking".
De gevangenen droegen op hun
blauwe uniform speldjes met de vre
desduif van Picasso en sommige sche
nen medailles te hebben.
is het 50 jaar geleden, dat M.
te Barneveld vóór de toren,
waarvan Jan van Schaffelaar
zich in 1482 naar beneden
H wierp om het leven van zgn
manschappen té redden, een
monument te zijner herinnering
M werd onthuld.
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllll
Verpleeghuis „Der Boede"
Doktersbezoek in het gezellige dag
verblijf, waar de vrouwelijke patiën
ten, voor zover ze daartoe in staat
zijn, de tijd kormet handwerken
(Foto P.Z.C.j
Televisie-uitzendingen
in grotere omvang
Experimentele periode
achter de rug
De voorzitter van de N.C.R.V., mr.
A. B. Roosjen, heeft meegedeeld, dat
het bestuur van de Nederlandse Tele
visiestichting van het departement
van onderwijs, kunsten en weten
schappen het besluit heeft ontvangen,
dat de regering het wenselijk acht de
televisie-uitzendingen op den duur in
grotere omvang voort te zetten.
Ter voorbereiding daarvan is een
overgangsperiode van drie maanden
bepaald, waarin de televisie op de
zelfde voet als thans voortgaat en
waarbij de verzorging van de pro
gramma's is toevertrouwd aan de
Nederlandse Televisiestichting. Met
de industrie is overeengekomen, dat
zenders en studio voor deze periode
van drie maanden in huur worden
overgenomen. Het Rgk zal de kosten
van huur en programma's dragen.
Dit komt er dus op neer, dat de
verleende machtiging thans officieel
met drie maanden is verlengd, waar
bij door de minister is bepaald, dat 't
woord „experimenteel" in de aankon
diging der uitzendingen moet verval
len.
Prinses Josephine in
blijde verwachting
De Belgische bladen melden, dat
Prinses Josephine-Charlotte, die be
gin van dit jaar in het huwelijk trad
met erfprins Jan van Luxemburg, in
blijde verwachting is. Het prinselijk
paar verblijft op het ogenblik bij
Prinses Ingeborg van Zweden, de
grootmoeder van Prinses Josephine-
Charlotte.
Plechtigheid in Casino van
Las Vegas.
Te Las Vegas, in de Amerikaanse
staat Nevada, is de Amerikaanse
filmster Rita Hayworth Donderdag
in het huwelijk getreden met de Ar
gentijnse liedjeszanger Diek Haymes
Het was voor beiden de vierde maal,
NIET MET MONDJESMAAT
Vereniging van Nederlandse
Gemeenten belegt speciale vergadering
Vijftienhonderd woningen kreeg Zeeland van minister Witte voor de ko
mende periode van drie jaar toegewezen, een aantal, dat weinig verschilt
van de toewijzing, welke voor de nu ten einde lopende drie jaren aan onze
provincie werd gegeven. De vraag rijst of er voor Zeeland aanleiding be
staat over deze toewijzing te juichen of wat ogenschijnlijk meer voor de
hand ligt de alarmtrompet te steken. Wanneer men zgn oor op het ogen
blik hier en daar te luisteren legt, blijkt dat de autoriteiten, welke zich
met de onderhavige materie in Zeeland bezighouden, in het algemeen nog
maar weinig geneigd zijn om commentaar op de bekendmaking van mi
nister Witte te leveren. Wat overigens niet wegneemt, dat de belangstelling
uiteraard bijzonder groot is, hetgeen overigens ook moge blgken uit het
feit, dat de afd. Zeeland van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
volgende week Vrijdag aan de kwestie van de woningbouw en het bouwvo
lume een speciale vergadering in Middelburg wijdt, waarin de vertegen
woordigers der gemeenten ongetwijfeld gelegenheid zullen vinden hun wen
sen in het openbaar nit te spreken.
De reserve, welke men algemeen
aan den dag legt, vloeit vooral voort
uit de omstandigheid, dat men de des
betreffende stukken nog niet heeft
ontvangen en dus nog niet „officieel"
zwart op wit heeft gezien hoe de re
geling van de minister er uit ziet.
Dat dc woningen, welke ter vervan
ging van de door de ramp van 1 Fe
bruari verloren gegane huizen ge
bouwd moeten worden, buiten het ge
noemde contingent zgn gehouden
stemt algemeen tot voldoening. Dit
was trouwens reeds bekend uit de
formulering van de wet op de Wa-
ternoodschade.
Maar hoe zal het gaan met de her-
bouwgevallen, welke als gevolg van
de oorlogsschade nog gerealiseerd
moeten worden? Dat rijn er in Zee
land altgd nog rond 2000 en alleen
al door dit getal te stellen tegenover
de 1500 woningen, welke Zeeland
voor 1954, '55 en '56 toegewezen
kreeg, moet het duideljjk worden, dat
hier eigenlijk toch een afzonderlijk
contingent nodig ïs, wil men de nor
male woningbouw niet volkomen
blokkeren.
Mr. A. J. van der Weel, die als lid
van Ged. Staten zich in het bijzonder
met deze problemen bezighoudt, acht
te de mogelijkheid van een afzonder
lijk „vervangingskwantum" zeer ze
ker aanwezig, hoewel hij natuurlijk
ook geen enkel definitief oordeel wil
de uitspreken zolang de officiële stuk
ken uit Den Haag nog niet zgn ont
vangen. En hij bevestigde, wat even
tevoren de Vlissingse wethouder van
volkshuisvesting, de heer M. A. van
Popering, ons reeds had gezegd, nl.
dat voor een gemeente als Vlissingen,
waar nog 475 herbouwplichten op af
doening wachten, een vrijwel hopelo
ze situatie zou ontstaan, wanneer dit
alles uit het normale „driejarenplan"
zou moeten worden gerealiseerd In
dit verband mag men vooral niet ver-
feten, dat het nu de overdracht van
erbouwplichten weer mogelijk is ge
maakt, uitsluitend om volkomen reële
gevallen gaat. Wil men dit probleem
bijv. binnen drie jaar tot een oplos
sing brengen, dan zal het toch niet
{Vervolg op pag. 5.)
dat zij deze stap deden.
De plechtigheid, die slechts drie
minuten duurde, werd voltrokken in
het casino van Las Vegas. Het spe
len aan de speeltafels werd er niet
voor gestaakt.
Bruid en bruidegom hadden zo'n
haast, dat het wisselen der ringen
gedeeltelijk,mislukte. Haymes schoof
zijn bruid de trouwring aan de vin
ger, doch Rita gaf hem de zijne eerst
later. De bruid is 34 en de bruide
gom 35 jaar. De huwelijksvoltrekking
werd bijgewoond door twee dochter
tjes van Rita Hayworth, de achtjari
ge Rebecca, uit haar huwelijk met
thans ,,'s werelds befaamdste vrijge
zel", Orson Welles en Jasmijn, het
drie en een halfjarige dochtertje uit
Rita's derde huwelijk met Ali Khan,
zoon van de alom om zijn rijkdom
bekende Mohammedaanse godsdien
stige leider Aga Khan.
Jasmijn was vol aandacht, toen
Haymes zijn bruid de trouwring aan
de vinger schoof, riep zij uit: „Ik wil
ook een ring hebben".
Buiten het casino hadden zich ver
scheidene honderden belangstellenden
verzameld. De plechtigheid begon een
half uur te laat, omdat naar „woord
voerders" mededeelden, Rita „meer
tijd nodig had om zich te kleden".
De méesten dergenen, die de hu
welijksvoltrekking bijwoonden, droe
gen sportkleding. De eenvoud er van
stond in scherpe tegenstelling met
de sprookjesachtige bruiloft, welke
in 1949 Rita's derde huwelijk met
prins Ali Khan inluidde.
DE
VERWACHT:
WEINIG WIND.
Op de meeste plaatsen droog weer
met flinke opklaringen, maar in de
ochtend plaatselijk mist of laaghan-
fende bewolking. Ongeveer dezelfde
emperaturen als gisteren. Overwe
gend zwakke wind uit Zuidelijke rich
tingen.
ZON EN MAAN.
26 September
Zon: op 6.32 onder 18.30
Maan: op 19.25 onder 11.27
