C
De Groenlandse hond is een
held in de barre sneeuw
J
KLANKBORD
Het water was grondlegger van
Neerlands vrijheid
DE AUTO VAN DE TOEKOMST
RIJDT ZONDER CHAUFFEUR
Op „electrische rails"
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1953
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
ONDER GROEN LANDERS EN ESKIMO'S (XVIII)
Onbetrouwbaar en wild maar met
groot uithoudingsvermogen
In Zuid-Groenland zijn geen honden en de eerste die wij, nu al weer ver
scheidene weken geleden, ontmoetten, waren de honden van Holsteinborg.
Myn eerste indruk was te doen te hebben met een stel verwaarloosde,
nogal schurftige vertegenwoordigers van him ras. Een aantal Groenlan-
ders, mannen, vrouwen en kinderen, was bezig met het flenzen van een
paar zeehonden en de honden hadden zich in een grote kring rondom op
gesteld, teneide ook hun deel te krygen. U moet namelyk weten, dat de
Groenlander zijn honden in de zomer geen voedsel geeft. Dat heeft twee
redenen: de eerste is, dat de honden 's zomers niet werken, omdat er in
die maanden geen sleevervoer bestaat. Waarom zou men z'n honden dan
ook voeden, nietwaar? De andere reden is, dat men vindt, dat de honden
tyd en gelegenheid genoeg hebben in die periode, om hun kostje zelf op te
scharrelen. Hetgeen ze dan ook doen.
En hetgeen ze ook die dag deden:
grommend, jankend, keffend. De
handigsten zagen kans af en toe een
brok ingewand of een stuk van hec
donkerrode zeehondenvlees te be
machtigen, maar iedere poging werd
ook prompt beloond met een schop,
of een feilloos geworpen steen. Die
dag leerde ik opnieuw, dat deze
Groenlanders hard zijn Oók hun hon
den. Men moet hier, in dit land, be
paald geen Hollandse maatstaven in
zake dierenbescherming aanleggen.
door
ANTHONY VAN KAMPEN.
En toch is het noodzakelijk dat ik
in deze reportage een apart hoofd
stuk wijd aan deze honden. Omdat de
geschiedenis van Groenland zónder
die honden niet te schrijven is en wel
zeer incompleet zou zijn. Omdat het
juist deze honden zijn, die hun stem
pel op dit land drukken. En tenslotte,
en eigenlijk in de eerste plaats, om
dat deze honden in feite de onbeken
de, naamloze helden van Arctica, dit
Poolgebied, zijn.
Hier, in en bij Jakobshavn aan Dis-
ko-baai, valt men over de honden.
Jakobshavn is trouwens vermaard in
heel Groenland om zijn honden. Om
dat vrijwel iedere expeditie hier zijn
honden koopt. Omdat de fokkers van
Jakobshavn de beste fokkers van
Groenland zijn. Omdat ze een erva
ring op dit gebied hebben van eeuwen
en eeuwen.
Het zijn merkwaardige dieren en
beslist niet in ieder opzicht sympa
thiek. Maar daar zijn allerlei rede
nen voor. Zoals het feit, dat het nog
halve wolven zijn. En dat ze met
weinig of geen zorg omringd worden.
Omdat ze goeddeels voor zichzelf
hebben te zorgen, hetgeen in een
land waar zo weinig voedsel is, geen
eenvoudige zaak is.
Ze sluipen de hele dag rondom on
ze hut en eveneens de hele nacht.
Soms, als ik niet kan slapen en naar
buiten ga, zitten ze voor de hut en
kijken me aan in de verwachting iets
te krijgen, omdat ze altijd hongeren.
We sloegen nogal wat biscuit in en
verscheidene rollen zijn intussen in
de bodemloze magen dezer zwervers
verdwenen. Ik denk dat de Groenlan
ders, als ze het wisten, aan ons ver
stand zouden twijfelen.
f zijn vals
Velen zijn vals, hetgeen wel z'n
historische oorzaak zal hebben. En
het woord vals geeft maar betrek
kelijk juist weer, wat dit betekent.
Omdat in bijna iedere nederzet
ting aan deze Noord-Westkust ieder
jaar kinderen door de honden worden
verslonden. En omdat eveneens man
nen en vrouwen, die buitenshuis in
slapen, of door drank of kou be
dwelmd worden, het leven er bij in
schieten. In zo'n geval eindigt ook
altijd het leven van de hond. Hij
wordt opgehangen. En niet alleen bij,
maar het gehele team, waarvan hij
een onderdeel voipit.
Een hond hier behoort altijd tot 'n
team. Een team is circa 10 tot 12
honden. Bij de huizen van de Denen
Zij
Vandaag wordt in Groede de tentoon
stelling geopend van de Maatschappij
fot bevordering van Ooft- en Tuin
bouw door de Commissaris van de
Koningin in Zeeland. Deze Maat
schappij werd mede opgericht door
Vorst er man Van Ogen, de man die
zoveel deed voor Zeeland in het alge
meen en Zeeuwsch-Vlaanderen in het
bij zonder. Het monument, dat te zij
ner nagedachtenis in Aardenburg
werd opgericht.
hier ziet men de kinderen, de babies,
spelen in van ijzerdraad geconstru
eerde kooien. Vanwege de honden.
De Far 'Oer dokter heeft een team
van 12 honden. Ik vroeg hem, hoe
hij over z'n honden dacht. Hier is zijn
antwoord: „Soms zou ik ze kunnen
vermoorden, maar meestal ben ik
stapelgek op ze. Het zijn je vrienden,
maar soms je vijanden".
Ik heb ze urenlang gadegeslagen,
deze Groenlandse honden. Hoe ze
vechten, hoe ze elkaar te lijf gaan
zodat de vlokken en plukken haar er
afvliegen. Ik heb hun jongen gezien,
de welpen, zo lief en zo wollig en zo
hartveroverend warm en aanhalig,
dat je je moeilijk kunt voorstellen,
dat uit diezelfde welp over een jaar
een half-wilde wolf zal groeien.
Het was de dokter, zelf een harts
tochtelijke slee-rijder, die ons iets
over het leven dezer half-wilde die
ren vertelde. Over hun enorm uit
houdingsvermogen. Over hun in
stinct, dat hun de weg laat terug
vinden, als de mens die weg volledig
kwijt is. Hoe zij hem over de bevro
ren fjorden en over de gletschers
brachten, soms zwemmend, met de
slee achter hen aan, waarop hij zat,
tot aan z'n borst in het water.
Vanwaar
Nee, de geschiedenis van Groenland
kan men niet schrijven zonder de
honden. Vanwaar komen zede
ze wilde, ruwe half-wolven?
Was hun verre voorvader de Si
berische Samojeed, of stamt hij van
een ander ras? Ik ben er hier niet
achter kunnen komen. Als je het
vraagt, krijg je ten antwoord: het
zijn onze Poolhonden. Of: het is de
Groenlandse hond.
De Groenlandse hond. Dezelfde die
admiraal Peary naar de Pool bracht.
En dr. Cook. Dezelfde die Nansen
over de IJskap bracht, van Oost-
naar West-Groenland. En mannen
als Lauche Koch en, misschien als
eerste van allen, de onvergetelijke
Knud Rasmussen, door de Eskimo's
en Groenlanders hier genaamd de
Koning van Groenland.
Zij waren het. die de Peary's, de
Cook's en de Nansens in staat stel
den prestaties te leveren, waarbij df
wereld de adem inhield. Zij waren
het, die hen brachten naar het Noor
den en uiterste Noorden, in tochten
van eindeloze dagen en nachten. In
tochten, zo zwaar en langdurig, dat
een Europeaan, die dit land niet
kent, er geen idee van heeft. Bij tem
peraturen van 40 graden onder 0 en
lager. Tochten, gedurende welke de
honden elkaar tot voedsel dienden.
Ende mensen. Zo waren zy al
tijd: transport en voedsel tegelijk.
Sluipen in de nacht
Vannacht slopen ze weer om onze
hut. Zacht jankend, licht grommend.
Wachtend op een blik, waarin zich
nog iets eetbaars zou bevinden.
Wachtend op een stuk hard brood.
En misschien alleen maar wachtend
op een niet al te bars, ruw woord. Et
is er een, die helemaal niet meer
weggaat. Het is een wijfje en het is
half-blind. Ik denk, dat ze wel nooit
meer in een team zal meerennen en
dat ze in haar nadagen is. Ze is wit
achtig en grijs en net was me een
Mossadeq wil zijn
testament maken.
De stamleiders van de Kasjkai's in
Zuid-Perzië hebben verzocht Mossa
deq in vrijheid te stellen.
Intussen is Mossadeq zelf in hon
gerstaking gegaan uit protest tegen
het feit, dat men hem heeft overge
bracht naar een cel in een legerkamp
bij Teheran. Htf heeft gevraagd om
ee:. rechtskundige, want hjj wil zijn
testament maken.
Rood China nog ongeschikt
voor Ver. Naties.
Te Washington is de Anzusraad
bijeen, samengesteld uit de ministers
van buitenlandse zaken van de Ver
enigde Staten, Australië en Nieuw
Zeeland.
Naar Reuter meldt besloten de mi
nisters zich te verzetten tegen elke
poging van Rood China om lid te
worden van de Verenigde Naties „on
der de huidige omstandigheden".
De, honden van hel land
lief ding als we nog in de dagen van
Olim verkeerden, toen de dieren nog
spreken konden. Want ik denk, dat
deze hond, met de diepe inkervingen
van het tuig in de huid, menig ver
haal zou kunnen vertellen, waarbij
menig Europeaan, thuis in z'n ge
makkelijke stoel, het koude zweet
over z'n rug zou voelen lopen.
De honden van Groenland: de on
bekende helden van het Noorden, de
helpers van de mens in dit land zon
der transport en duizendvoudig de
redder van de mens.
Op hoeven. Een Amerikaanse
voetspecialist heeft op een con
gres te Los Angelos verklaard,
dat door het rijden in auto's en
trein en door het dagenlang
zitten de voeten van de mens
zullen degenereren... Het is
niet uitgesloten, dat ze in een
verre toekomst rudimentair
worden ...dat de ongebruikte
tenen verdwijnen en dat de
mens der toekomst met hoeven
geboren zal worden... Dit dan is
geen prettig bericht voor onze
goede paarden en ezels!
Toekomst. In Parijs zijn 5200
waarzeggers en waarzegsters.
De laatsten zijn verre in de
meerderheid, want er zijn maar
170 mannen, die alle geheimen
van de toekomst kennen. Aan
deze dames en heren gelukt
het per jaar vijf millioen gul
den te ontfutselen aan de
cliëntèle, die voor 95 pet. uit
vrouwen bestaat.
Uitzonderlyk man. Koning
Ibn Saoed van Saoedi-Arabië
heeft vele zonen, maar één van
hen is toch wel een uitzonderlijk
man. Toen hij onlangs in Bei
roet ging logeren, kwam er
vooraf een telegram om een bed
voor hem te laten bouwen. Ilij
is namelijk 2.04 meter lang en
eiste een bed van 2 meter 12!!
Edda. Bijna zou de wereld
Edda Ciano hebben vergeten,
die eens Edda Mussolini was...
die haar echtgenoot verloor en
haarvader verloor... neerge
schoten in de jongste oorlog.
Edda heeft in Brazilië ver
teld. dat ze weer gaat trouwen.
Ditmaal met een Russische ge
neraal in Polen. Zijn voornaam
is Dimitri; z'n achternaam wil
ze nog niet vertellen. Men moet
als vrouw soms zuinig zijn op
een man... heel zuinig zijn.
Een koning. De Zigeuners van
vele landen waren van plan
naar de stad Gonzaga in Noord
Italië te komen om een nieuwe
koning te kiezen, die het hoofd
zou worden van alle Zigeuners
ter wereld. Het gemeentebe
stuur van Gonzaga heeft de bij
eenkomst verboden. Zeiden de
autoriteiten: „Wij worden al
regelmatig bezocht door Zigeu
ners. Een versterking van hun
gelederen met enige duizenden
zou van het goede teveel zijn."
Misselijk worden. Toen Lady
Barnett (in Engeland) een aan
tal televisie-uitzendingen had
gadegeslagen, vloeide de vol
gende wijsheid •'van haar- lip- -
pen: „Ik denk dat het grootste
gevaar van de televisie onze
spijsvertering betreft en niet
ons intellect."
.J
ZEEUWEN ONTZETTEN LEIDEN
Met 200 platboomde vaartuigen voer
Boisot naar de Sleutelstad
Een hevige Noordwester storm joeg op 29 September 1574 het water
schuimend door grote gaten, welke in de Hooge Zeedijk ten Westen en ten
Oosten van Rotterdam waren gestoken. Na twee maanden van lage wa
terstanden, brniste het eindelyk de polders van Zuid-Holland binnen en
bracht de Lage Landen bij de Zee de zozeer begeerde vrijheid, het einde
van de Spaanse heerschappij. Steeds was het water de erfvyand van de
Nederlanders, in 1574 was iiet de vriend en de bevrijder, want de nood
was hoog en velen zuchtten onder het Spaanse juk.
In 1574 waren Zeeland en Holland
in opstand gekomen tegen de Span
jaarden, die met hun overheersing
het leven van Zeeuwen en Hollan
ders verbitterden. De Prins van Oran
je, de Vader des Vaderlands, leidde
de strijd. Spaanse troepen hadden
Leiden ingesloten om de stad door
uithongering tot overgave te dwin
gen. Als Leiden zou vallen, beheers
ten de Spanjaarden, door de centra
le ligging van de sleutelstad, het op
standige Holland.
Intussen droegen de watergeuzen
him steentje aan de strijd bij en
maakten het de Zuidelijke overheer
sers zo lastig als zij maar konden.
Onverschrokken vielen zij keer op
keer Spaanse galjoenen aan en ook
voor landingen schrikten zy niet te
rug.
In April 1574 bezocht Prins Wil
lem van Oranje Rotterdam om er
een Statenvergadering te houden. Op
deze vergadering werd besloten, de
sluizen van Schieland te openen,
waardoor het Maaswater naar bin
nen kon stromen en de Spanjaarden,
door de inundatie gedwongen, het be
leg van Leiden zouden moeten be
ëindigen. In de sleutelstad was de
nood reeds hoog. De sluizen bij Rot
terdam werden opengedraaid, doch
aangezien de waterstand door de aan
houdende Oostenwind laag bleef,
stroomde er niet veel water naar
binnen.
Men had er meer van verwacht. Toen
kwam het bevel om tussen Rotter
dam en Capelle de zeedijk door te
steken. Het doorsteken geschiedde
onder bescherming van drie oorlog
schepen en de bezetting van het
Kasteel Honingen. Zestien gaten zou
den er in de Hooge Zeedijk komen.
Het was inmiddels Augustus gewor
den. Het werk aan de Zeedijk vlotte
niet erg. want bepaald populair was
het bevel van de Prins niet by de In
woners van Schieland.
Intussen waren verschillende maat
regelen genomen. Overschie was ver
sterkt met een borstwering van met
aarde gevulde tonnen, HUlegersberg
kreeg een schans op de heuvel en
Delfshaven was een jaar tevoren
door de stad Delft behoorlijk ver
sterkt door een ring van wallen en
schansen.
De dijken werden echter niet vol
ledig doorgestoken. Er was heel wat
tegenwerking. Toen de Staten ont
dekten dat de bevelen gesaboteerd
werden, greep de Prins zelf in. Met
de landsadvocaat P. Buys begaf hij
zich naar Capelle en onder zijn toe
zicht werden de gaten uitgediept.
Vervolgens ging de Prins naar
de bocht bij Schoonderloo, waar
thans de Westzeedyk in Rotterdam
ligt, en ook daar moest de zeedijk er
aan geloven. Nu kwam er meer water
binnen, maar nog lang niet voldoen
de.
In Leiden steeg de nood hoger en
hoger. De burgers leden honger,
doch zij wisten de stad te houden, in
het besef, dat er spoedig hulp van
buitenaf zou komen. Boodschap na
boodschap werd met de Prins gewis
seld. Veel kon de leider van het ver
zet echter niet doen en tot overmaat
van ramp werd hy ernstig ziek.
Uit Zeeland was Boisot met zijn
dappere mannen gekomen. Deze Wa-
PROEVEN REEDS GESLAAGD
(Van onze correspondent)
NEW YORK, September Wat dunkt u ervan om binnen tien Jaar, wanneer
ge per auto van Zwolle naar Assen forenst, achter het stuurwiel uw ochtend
blad te kunnen lezen, een tukje te kunnen doen of het oog te strelen aan het
op uw dash-board geprojecteerde televisie-programma, zonder ook maar
een oogwenk bevreesd te zyn voor botsing of aanrijding
Beuaar deze courant tien jaar en zend ons dan uw commentaar. Een
Amerikaanse geleerde in dienst van een groot onderzoekingslaboratorium
heeft heel dit procédé reeds uitgewerkt. Technische problemen is men
volledig te boven gekomen. De „automatische chauffeur" geestverwant
van de automatische piloot kan worden ingevoerd, zodra de wegenbou
wers ervoor gewonnen kunnen worden. Is dat geschied dan is het met de
kostbare en verdrietelijke auto-ongelukken gedaan, mag men dc autobe
stuurders zoveel mogelijk afleiden, en gaan de premies der auto-verzeke
ring drastisch omlaag.
In Amerika, waar een zeer groot
deel van het vrachtvervoer over de
weg plaats vindt, zou men bepaalde
routes uitsluitend kunnen openstellen
voor het vrachtverkeer. Daarover zou
den chauffeurloze vrachtwagens hon
derden mijlen als over een tapis rou-
lant van het ene knooppunt naar het
andere kunnen rijden, waar mensen
hand deze bakbeesten zou overnemen.
Een specialist.
Dit project is het geesteskind van
dr. Zworykin, een onderzoek-specia-
list van de Radio Corporation of Ame
rica. een van de industriële kolossen,
actief op elk gebied dat met verbin
dingsvraagstukken verband houdt, of
dit nu de ontvangst van radio, televi
sie of een trans-atlantisch telegram
geldt. Zworykin spitste zich op dit
speciale onderzoek toe na het over
weldigende succes, dat in verschillen
de delen van de Verenigde Staten was
behaald met het bouwen van speciale
snelverkeerswegen, voor het berijden
waarvan de automobilist een tolgeld
betaalt. Méér dan oudere verbindings
routen bewezen deze snelverkeerswe
gen dat de snelste weg de rechte weg
is. Hoewel zij dus vrijwel geen boch
ten bevatten en de automobilist tot de
hoogst toelaatbare snelheden verlok
ken, bleken zij in de practijk nadelen
te bezitten van psychologische aard.
Het is wel normaal voor de New Yor
ker om een afstand van 120 mijl (180
km.) in één uur en drie kwartier af
te leggen. Maar het gevaar der mo
notonie dreigt; menig automobilist
valt met open ogen in slaap; hetgeen
bij snelheden van 65 tot 75 mijl per
uur noodlottig kan zijn. Het aantal
nodeloze ongelukken op deze snelver
keerswegen (turnpikes) heeft opzien
gebaard. De nieuwste turnpikes wor
den gebouwd met bochten; men over
weegt weg-reclames toe te laten, om
de chauffeur wat te lezen te geven.
„Allemaal lapmiddelen", zegt prof.
Zworykin. „De spoorwegen hebben
dezelfde problemen gekend. Om het
gevaar te voorkomen, dat stoker en
machinist hun perspectief op de snel
heid waarmee zij rijden zouden ver
liezen, werden er z.g. „blokseinen"
ontworpen. Deze verhinderden dat de
ene trein op de andere zou lopen.
Zworykins denkbeeld is nu, dat we
genbouwers onder het oppervlak van
de snelverkeerswegen kabels installe
ren, die een magnetisch veld uitstra
len. Een speciale installatie, die in
iedere auto moet worden ingebouwd
„ontvangt" dit veld; deze ontvangst
wij beperken ons tot de technische
hoofdzaken start de motor en
brengt de auto aan het rijden. Dit rij
den geschiedt echter ais gevolg van
de werking van de electronische ap
paratuur op het midden van het
wegdek waaronder de kabel was aan
gebracht. Uw auto rijdt derhalve op,
onzichtbare, ondergrondse „electro
nische rails".
De electronische apparatuur, die
thans bij de voortstuwing de hoofdrol
speelt, leidt er echter toe, dat het me
taal van de auto bepaalde radio-stra
len uitzendt. Zworykin tracht ze vi
sueel voor te stellen als een reeks bo
gen waardoor men een croquet-bal
jaagt, maar het zijn in wezen radio-
stralen. Mindert de voorste auto vaart,
dan oefenen deze radiostralen een ef
fect uit op het magnetische veld van
de auto er pal achter. Het magnetische
veld wordt al naar gelang de af
stand van de beide wagens gestoord
of zelfs gebroken. Daardoor vermin
dert de tweede auto vaart.
Niet passeren.
Dat wil niet zeggen, dat passeren
onmogelijk is geworden. Integendeel.
Onder iedere verkeersbaan zijn twee
kabels aangebracht. En op tal van
punten in de weg zijn men kan het
vergelijken met spoorwegwissels
diagonale kabels aangebracht die de
binnen-kabel verbindt met de buiten
baankabel. Via deze diagonale kabels,
waarboven het verstoorde magne
tisch veld dus weer wordt hervat, zal
de passerende auto geheel vanzelf en
zonder dat u ook maar een rukje aan
het stuur gaf, de tragere auto „ne
men".
terg-euzen, rauwe vechters bij uit
stek en ervaren zeelieden, zouden
Leiden gaan ontzetten. Zij hadden
schepen meegebracht. Het water in
Schieland stond echter niet hoog ge
noeg en zo verbleef Boisot met zyn
mannen te Rotterdam vol ongeduld
wachten op het moment, dat er aan
gepakt kon worden.
Tweehonderd platboomde vaartui
gen, gedeeltelijk uitgerust door Rot
terdam, vertrokken onder commando
van Boisot door de Spuisluis en voe
ren onder de Vlasmarkt door de Rot
te op. De vloot had versterking ge
kregen uit Delft en Gouda. Leiden en
omgeving bleven echter droog, want
de Rijnlandse dijk lag er hecht en
sterk. Deze dijk werd door de Geu
zen bij verrassing doorgestoken en
achter deze dijk nog drie verhoogde
wegen. De Spanjaarden, die terdege
beseften, wat de Geuzen van plan
waren, probeerden het doorsteken
met geweld te verhinderen. De Wa
tergeuzen waren hen evenwel te vlug
af en trokken zich van het Spaan
se musketvuur niet veel aan.
Het water bleef echter traag bin
nenstromen. Eindelijk, de 29e Septem
ber, draaide de wind van Oost naaf
Noordwest en groeide aan tot een
storm, die het zeewater de gaten
binnenjoeg. Snel rees het peil in
Schieland en Rijnland. De Spanjaar
den zagen dat ze het niet konden hou
den. Het wassende water dreef hen
uit de loopgraven. Ze weken naar
veiliger oorden en het terrein was
vrij voor de Watergeuzen, die op de
woelige watervlakten hun platboom
de vaartuigen naar Leiden brachten.
Zij hadden „harinck ende wittebroot"
i boord.
>e 3e October kwamen zij te Lei
den aan. Het was op het nippertje,
want de bevolking was uitgehongerd
en uitgeput na een maandenlange
strijd op leven en dood, afgesloten
van de buitenwereld. Rotterdam,
Delft. Schieland en Rijnland stonden
blank, maar de Spanjaarden ont
ruimden. door het water gedwongen,
in grote haast de Lage Landen. Er
brak een nieuw tijdperk aan, een tijd
waarin onder de beproefde leiding
van het Huis van Oranje de basis
gelegd werd voor de vrijheid van
ons land. Tot het verwerven van die
vrijheid hebben Boisot en zijn dappe
re Zeeuwse geuzen in beiangryke
mate bijgedragen.
Nevenstaande ets toont de toestand
rond Leiden op $9 September 157 if
(cliolê Bier Rotterdam
