PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Westelijke waarschuwingen aan
Italië en Joego-SIavië
St. Baafskerk Aardenburg wordt
omstreeks Pasen 1954 ingewijd
BILT
Kantlijn
N.V. P0LYN0RM VERKEERT
IN MOEILIJKHEDEN
DE POLITIEKE CONFERENTIE
OVER KOREAANSE KWESTIE
196e Jaargang No. 205
Dagblad uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie F van de Velde en F. B
den Boer. Adjunct W. de Pagter.
Hoofdred.: G. Ballintyn, Pl.-verv..
W. Leertouwer en H. A. Bosshardt.
ABONNEMENTSPRIJS 44 cent per
week. f 5.45 p. kW., fr. p. p. f 5.70
per kw. Losse nummers 10 cent
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE. VLlSSlNGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Dinsdag 1 Sept. 1953
ADVERTENTIEPRIJS 22 et per
mm. Minimum p. advertentie I 3.-.
Ing mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties imax. 8 regelsi
van 1—5 regels t 1.— Iedere regel
meer 20 cent ..Brieven of adres
Bureau van dit Blad" 25 cent meer
Giro nr 359300 PJS.C» Middelburg.
Bur. Vlisslngen. Walstr. 58—€0. telef. 2355 4 lijnen (b.g.g. 2861 of 2160);Middelburg, Markt 51. telef. 3841; Goes. Lange Vorststr. al 63. tele! 2475 (b.g.g. 22281; Oostburg. Finlandstraat 2. teJef 16: Terneuren Brouwerijstr 2; Zienkzee. N Bogerdstr C 160. leief. 26
RUMOER RONDOM TRIEST.
Rijden met vechtwagens en varen
met oorlogsschepen
De vertegenwoordigers van de drie Westelijke Mogendheden, Frankrijk,
Engeland en de Verenigde Staten, hebben naar het Franse persbureau A.
F.P. meldt stappen ondernomen te Belgrado en Rome om de regeringen
van Joego-SIavië en Italië tot kalmte en matiging aan te sporen in de
kwestie Triëst. De Italiaanse zaakgelastigde te Londen stelde zich Maan
dag in verbinding met het Engelse departement van buitenlandse zaken,
naar men aanneemt voor een bespreking over de toestand in Triëst. Te
Rome meende men Maandag, dat een ontspanning is ingetreden. Maan
dagavond heeft de Italiaanse premier en minister van buitenlandse zaken
Pella zich naar Terminillo begeven om enkele dagen rust te nemen.
De Joegoslavische regering heeft aangekondigd, dat zy heden Dins
dag een protestnota zal zenden aan de Italiaanse regering in verband
met „militaire demonstraties en andere militaire maatregelen van Itali
aanse kant" langs de grens der beide landen.
Volgens een bericht uit Triëst aan
Radio Belgrado zouden Italianen met
vechtwagens langs de grens rijden.
Uit Venetië wordt gemeld, dat daar
drie Italiaanse oorlogsschepen zijn
aangekomen.
Een woordvoerder van het Joego
slavische ministerie van buitenlandse
zaken verklaarde Maandag te Belgra
do, dat Joego-SIavië niet het plan
heeft de door dit land bezette B-zóne
van het vrije gebied van Triëst bij
Joego-SIavië in te lijven.
Te Washington werd Maandag ver
klaard, dat de toestand in Triëst niet
zo ernstig was als de eerste berich
ten wellicht deden vermoeden.
Het Joegoslavische persbureau
Tandjoeg meldde, dat zich Maandag
ochtend een incident voordeed by
Novo Goriza ongeveer 25 km. ten
Noorden van de stad Triëst.
Ongeveer 25 Italiaanse soldaten
uitgerust met automatische wapenen
In Vlissingen ligt Hr. Ms. „Ja
cob van Heemskerck" en aan
boord van deze' oorlogsbodem
bevindt zich een koperen gedenk
plaat, herinnerend aan een bezoek,
dat H.M. Koningin Wilhelmma op
11 Februari 1941 aan deze kruiser
heeft gebracht bij de indienststelling
van het schip.
Negentien één en veertig. Dat
was dus in de zwartste oorlogsda
gen. De grote Duitse luchtaanval
op Engeland lag toen nog vers in
het geheugen. Het waren donkere
dagen voor Nederland.
Maar H.M. Koningin Wilhelmina
kon niettemin in Portsmouth een
Nederlandse kruiser in dienst stel
len. Zy kon met haar regering wer
ken aan de voorbereiding der toen
nog zo ver in het verschiet liggende
bevrijding.
En zó dankbaar was al wat Neder
lands was in Engeland H.M. de Ko
ningin voor haar aanwezigheid daar
cn voor haar activiteit, dat de Neder
landse regering in Londen besloot om
de 31ste Augustus, de verjaardag van
H.M. de Koningin, tot in lengte van
jaren tot nationale feestdag te ma
ken.
De koperen gedenkplaat aan boord
van de kruiser „Jacob van Heems
kerck" herinnert aan de uitreiking
van een oorkonde, waarin dit besluit
is vastgelegd, die door de voorzitter
van het Comité „Neerlands Vrij
heidsdag", dr. Paul Rijken in tegen
woordigheid van de minister-presi
dent aan H.M. de Koningin werd
overhandigd. Een afbeelding van de
ze plaat kan men elders in dit blad
aantreffen.
De 31ste Augustus '53 ligt achter
on3. HQ is geen nationale feest
dag geweest, zoals geen enkele
31ste Aiigustus sedert Koningin Wil
helmina vijf jaar geleden afstand
deed van de troon en werd opgevolgd
door H. M. Koningin Juliana.
De gedachten van vele Nederlan
ders zullen niettemin terug zijn ge
gaan naar de tijd, waarin de 31ste
Augustus wel een feestdag was en te
vens een slot van de zomerperiode.
Sedert hun jeugd is de laatste dag
van de Augustusmaand voor ontelba
re Nederlanders een blijde dag ge
weest, een hoogtepunt van het jaar.
En nog altijd is net vreemd, dat er op
deze aag tegenwoordig alleen nog
maar vlaggen worden uitgestoken en
dat verder niets geschiedt.
Want het besluit van de Nederland
se regering te Londen is een dode let
ter gebleven. Er is nimmer uitvoering
aan gegeven. In de plaats daarvan is
de vijfde Mei nationale feestdag ge
worden.
Maar men weet het; de vijfde Mei
is als nationale feestdag geen
succes. Hy wordt voorafge
gaan door de 30ste April, de verjaar
dag van H.M. de Koningin. Hij wordt
eveneens voorafgegaan door de eer
ste Mei, voor vele duizenden de Dag
van den Arbeid. De vierde Mei is ge
wijd aan de herdenking der doden uit
de laatste oorlog. Helaas, de vijfde
Mei is een surrogaat nationale feest
dag gebleven, omdat hij in een zeer
ongunstige periode valt. De viering
is er dan ook naar, het is bescha
mend, maar waar.
Een nationale feestdag, die geen
nationale feestdag is
Een 31ste Augustus, die van alle
glorie is beroofd
De vraag is onder deze omstandig
heden gewettigd, of het geen
aanbeveling verdient om het be
sluit, destijds door de Nederlandse re-
fering in Londen genomen, om de
lste Augustus tot in lengte van ja
ren nationale feestdag te maken,
eens op te diepen uit de inmiddels al
vergeelde Londense documenten.
Nog altijd is de verering, die ons
volk Prinses Wilhelmina toedraagt
zo groot, dat een nationale feestdag,
die de herinnering aan deze vorstin
levend zou houden, met vreugde zou
worden begroet.
Het opheffen van de vijfde Mei als
nationale feestdag zou niet op verzet
stuiten, als men de dodenherdenking
maar de plaats blijft geven, die haar
toekomt.
Ten slotte worden regeringsbeslui
ten niet genomen om er nimmer uit
voering aan te geven.
zouden de grens hebben overschre
den en 50 meter op Joegoslavisch ge
bied zijn doorgedrongen, maar na
sommatie door Joegoslavische grens
wachten trokken de Italianen ter ug.
Het Italiaanse departement van
buitenlandse zaken sprak dit bericht
tegen en meende, dat men de Itali
aanse soldaten alleen door de „ver
rekijkers der verbeelding" had ge
zien.
Radio-Belgrado zei Maandagmor
gen over de Italiaanse troepenbewe
gingen in het gebied rond Triëst. dat
deze waren bedoeld om het Italiaan
se volk de „sterke hand" van Pella's
regering te tonen. Joego-SIavië heeft
slechts één antwoord op zulke ma
noeuvres: „dat niets kan worden be
reikt door provocaties", aldus het ra
diostation.
Een West-Duits
verkiezin gsgrap j e
In de Westduitse bioscopen i
schijnt de laatste dagen in de pa
een stekelvarkentje op het doek, dat
de bevolking aanraadt Zondag a.s.
haar stem in ieder geval uit te bren
gen. Het stekelvarkentje, Mecky ge
naamd, berispt degenen, die zeggen
dat de politiek hun niet aangaat en
dat anderen zich daar wel mee zul
len bezig houden. „Past U maar op",
zo zegt Mecky, „dat die ander er niet
zó uitziet", en dan heeft het diertji
plotseling een zwarte lok over zfln
voorhoofd en een klein snorretje.
Met een knipoogje en een: „Dus U
stemt Zondag ook" neemt Mecky ver
volgens afscheid van het publiek.
Bij de restauratie-werkzaamheden
aan de St. Baafskerk te Aardenburg
is men gereedgekomen met de Zuid
zijde van het gebouw. Op de foto ziet
men rechts twee van de nieuwe boog
ramen van de Zuidbeuk, waarin mo
menteel kerk wordt gehouden, Met
Pasen 1954 hoopt men met de gehele
restauratie gereed te zijn en de kerk
officieel te kunnen inwijden.
(Foto P.Z.O.)
Oost-Duitse agitators naar
West-Diiitsland
Toestand niet alarmerend
Do Westduitse politie heeft specia
le maatregelen genomen om aan de
invasie van Onstdultse (communlstl-
srlie propagandisten het hoofd te
bieden, die nog steeds trachten in
West-Duitslunc) door te dringen om
aan de verkiezingsstrijd deel te ne
men. De grensde'aehementen r(Jn
versterkt. Van Westduitse zijde
meent men. dat ongeveer 10.000 per
sonen aan deze Oostduitse actie deel
nemen. Ongeveer 8000 van hen kon
den worden aangehouden. De meeste
van hen zijn naar Oost-Ituitsland te
ruggezonden.
Redenen tot bezorgdheid acht men
niet aanwezig.
Een bedrag van meer dan 200.000
Westmark is al in beslag genomen,
evenals duizenden kilo's gedrukt pro-
paganda-materiaal.
Te Helmstedt. het voornaamste
doorgangspunt naar de Britse zóne,
werden 1.500 Oostduitsers aangehou
den. Duizenden hunner brachten de
nacht door in een bewaakte fabrieks
hal. waar zij slienen op pakken
communistische vlugschriften, die zy
voor dat doel mochten houden.
De bankbiljetten uit de Flying En
terprise", die werden overgebracht
naar de Banque de Bruxeïles" wor
den daar, met behulp van het fornuis
in de keuken gedroogd.
Vragen over rijks
begroting 1954
Wie lichtte „Het Vrije
Volk" in
Het Tweede Kamerlid van Rijcke-
vorsel heeft aan de minister-presi
dent en de minister van financiën
schriftelijk de volgende vragen ge
steld: 1 Zyn de door het dagblad
„Het Vrye Volk" bekendgemaakte
gegevens over de rijksbegroting 1954
juist
2 Zo neen, wil de regering dan deze
bekendmaking ten spoedigste tegen
spreken
3 Zo ja, is de regering van oordeel,
dat die bekendmaking het gevolg is
van een krachtens de artikelen 98
en/of 272 sr. strafbare schending
van staatsgeheimen door een of meer
ambtenaren, en is de regering voor
nemens te dezer zake een strafver
volging te doen instellen?
Orders uit Amerika en Turkije blijven uit.
Naar het A.N.P. te Amersfoort van
welingelichte zijde verneemt zijn er
blijkbaar opnieuw moeilijkheden ge
rezen bij de N.V. Polynorm, voorna
melijk door het uitblijven van orders
uit 'Amerika en Turkije. De leiding
van het bedrijf zou zich genoodzaakt
zien de in Amersfoort gevestigde ont
wikkelingsmaatschappij, de N.V. Po
lynorm, op te heffen.
Het personeel, voornamelijk teke
naars en technici, dat in het gebouw
aan de Bilderdyklaan te Amersoort
werkzaam is, zou ontslag zijn aange
zegd. Het gebouw zou mettertijd in
gebruik komen by 's Rijks belasting
dienst. Ook in Winschoten, waar df
N.V. Polynorm de Nederlandse Me
taalindustrie is gevestigd, zouden
ongeveer 20 man, werkzaam by de
ontwikkelingsmaatschappij, worden
ontslagen. Een van de directeuren, de
heer ir. J. van Hulst, vertoeft mo
menteel in Turkije, waar de N.V. een
erder hoopt te plaatsen van
VOORBESPREKING TE NEW YORK
Zuid-Korea zal adviseren
De Verenig-de Staten hebben vertegenwoordigers van de vijftien landen,
die strydkrachten in Korea hebben ingezet, uitgenodigd Dinsdag byeen te
komen om tyd en plaats van de politieke conferentie over Korea te be
spreken. Minister van buitenlandse zaken Dulles zal de Verenigde Staten
vertegenwoordigen. Zuid-Korea zal zich na de bijeenkomst van Dinsdag by
de landen voegen om te helpen bij de keuze van tijd en plaats voor de con
ferentie.
gevangenschap teruggekeerde Ame
rikaanse luchtmacht-kapitein Payne
zullen de Noordelijken de uitwisseling
van de krijgsgevangenen nog tot 10
September a.s. voortzetten. Kapitein
Payne had dit van de Chinezen ver
nomen.
De voorhoede van het Indische con
tingent voor de bewaking van com
munistische krijgsgevangenen, die
niet gerepatrieerd willen worden, is
Maandag per vliegtuig in Seoel aan
gekomen. De uit zes officieren be
staande groep is onmiddellijk per hef-
schroefvliegtuig naar de vooruitge
schoven basis van de Verenigde Na
ties te Moensan doorgereisd.
Volgens de Maandag uit krygs-
RESTAURATIE NADERT VOLTOOIING
Toren zal grotendeels in zijn oude
vorm herbouwd worden
Wat verloren in de enorme ruimte staat in het koor van de in 1944 zo
deerlijk verwoeste St. Baafskerk te Aardenburg een preekstoel, zo maar
in het rulle zand, en temidden van planken en steigerpalen. Een kansel in
Barokstijl, afkomstig uit een Belgische parochiekerk, en momenteel ogen
schijnlijk een doelloos voorwerp temidden van de restauratie-attributen.
Maaromstreeks Pasen 1954 hoopt de predikant van Aardenburgs Ned.
Hervormde Gemeente, ds. L. S. Blom, deze kansel in een hersteld kerkge
bouw te kunnen betreden om voor te gaan in de officiële inwijdingsdienst!
Want gestaag vorderen de werkzaamheden; de Zuidzijde van de kerk is
thans gereed, het koor, dat in de herfst van vorig jaar nog overgeleverd
was aan wind en regen, is glasdicht eninmiddels worden ook voorberei
dingen getroffen om te kunnen beginnen met de herbouw van de grote to-
Zoals gemeld, is toestemming ver
kregen om ook de toren te herbou
wen en het ontwerp voor de bouw is
reeds door architect E. P. Messer uit
Amsterdam gemaakt. De toren zal
grotendeels in zijn oude vorm herrij
zen, zij het met enkele kleine afwij
kingen van bouwkundig-technische
aard. Van „voet tot spits" zal de
lengte niet minder dan 54,5 meter be
dragen en de spits zal gekroond wor
den door een schip met volle zeilen.
De traditionele haan prijkt immers
reeds op de dakruiter, een miniatuur-
vieringstorentje, dat van een nieuwe
spits werd voorzien.
De grote toren zal tot een hoogte
van 36 meter vierkant worden opge
trokken; daarboven volgen dan smal
lere geledingen, eindigend in een ui
vormige top.
Zo zal Aardenburgs eeuwenoude
kerk volledig haar vroegere luis
ter herkrijgen en een waardiger
sluitstuk van de herbouw van
verwoeste kerken in Zeeuwsch-
Vlaanderen was moeilijk denk
baar geweest. De restauratie van
de St. Baafskerk, waarmede in
1946 begonnen werd, vormt na
melijk de slotphase van het her
stel der hervormde kerken in
deze streek, zodat er dank zij
ook de herbouw van de grote to
ren als het ware een magis
traal uitroepteken zal worden
geplaatst achter het laatste
woord van het hoofdstuk „her
bouw" in Zeeuwsch-Vlaanderens
kerkgeschiedenis 1
Men is in Aardenburg trots op die
toren en.terecht. In tegenstelling
immers met vele andere gemeenten
in het Zuiden des lands bleef de to
ren van de St. Baafskerk eigendom
van de kerkelijke gemeente en na de
verwoesting kon met het Rijk een
overeenkomst worden aangegaan om
trent herbouw en onderhoud.
BESCHEIDEN MUSEUM.
Een andere bijzonderheid van de
Sint Bavo is de Middeleeuwse sacris
tie, waarvan de fundamenten werden
weergevonden aan de ZuidOost
zijde van de kerk. Men heeft besloten
ook deze voormalige kerkekamer te
doen herbouwen en hierin zal een be
scheiden museum worden ingericht
voor het onderbrengen van de opge
graven, eeuwenoude grafschilderin-
vervolg op pag. 2)
Leiders van N.E.S.B.
blijven in arrest
De Amsterdamse rechtbank heeft
Maandagochtend in de raadkamer
een bevel tot voorlopige hechtenis
uitgevaardigd, tegen de algemeen lei
der der N.E.S.B., de 31-jarige Paul
van T. uit Amsterdam, en tegen de
landelijk leider, mr. J. A. W. uit Gro
ningen. Dit bevel is dertig dagen van
kracht en kan een onbepaald aantal
keren met die termyn worden ver
lengd.
Het „Oude Loo"
als vredescentrum.
Voor de vijfde maal is op kasteel
het Oude Loo te Apeldoorn een by-
eenkomst gehouden van een groot
aantal genodigden van verschillende
overtuiging, positie, professie, natio
naliteit en ras, teneinde zich uit te
spreken over vredestichting door
oriëntering op de ene aanvaarding:
„God, grondlegger der wereld en dus
onoverwinnelijk". Een vijftal spre
kers uit verscheiden landen heeft i
hierbij een exposé gegeven van hun
visie op het wereldgebeuren en de
bevordering van de vrede.
f 27.000.000.Komt deze order af
dan bestaat er voor de werknemers
bij de Nederlandse metaalindustrie
geen reden tot ongerustheid. In ieder
geval is er nog voldoende werk aan
lopende orders.
Van een liquidatie der N.V. Poly
norm, waarover in sommige berich-
tengesproken wordt, zou evenwel
geen sprake zyn.
Prinsessen Beatrix en
Irene terug van vacantie
Met byna een halve dag vertraging
door motorstoring kwam Maandag
middag circa vijf uur, het K.L.M.-tc«-
stel op Schiphol aan, dat de princes-
sen Beatrix en Irene van hun vacan
tie in de Verenigde Staten en Cana
da thuisbracht.
De prins, een witte anier in het
knoopsgat, stond zijn dochters op het
vliegveld op te wachten en omhelsde
haar hartelijk evenals een vriendin^
netje, Renée Roell, dat uit Canada
was meegekomen om enige tyd in
Nederland door te brengen.
Prinses Beatrix was gekleed in
een licht blauwgrys mantelpakje en
hoed. prinses Irene droeg een gryze
mantel met rode hoed.
De prinsessen waren in opgewekte
stemming en vertelden, dat zij niet
luchtziek waren geweest, in tegen
stelling tot de haar omringende pas
sagiers.
Toen de bagage in orde was ge
bracht zette prins Bernhard zich ach
ter het stuur van een der wachtende
auto's en reed met zyn beide doch
ters naar Het Loo om de verjaardag
van prinses Wilhelmina te vieren.
Veteranenlegioen wil
nationaal monument
In een bespreking van het dagelijks
bestuur van de vereniging „Het vete
ranenlegioen Nederland" waarbij
ook de generaal-majoor b.d. P. Schol
ten aanwezig
deze oud-sti
doen tot oprichting
omvattend nationaal monument. Een
plan voor de voorbereidende werk
zaamheden werd opgemaakt.
Besloten werd centraal een folder
uit te geven in de geest van de fol
der, welke de afdeling Rotterdam
reeds verspreidde, teneinde grotere
eerbied voor de vlag aan te kweken.
Door de algemene vergadering van
het legioen is ingesteld een commis
sie tot beheer van een opgericht
schulddelgingsfonds. dat tot taak zal
hebben de aanloopkosten, welke de
vereniging heeft gehad en die 30.000
gulden bedragen, Dyeen te brengen.
DE
VERWACHT:
WARMER.
Perioden met zonneschijn, vooral
in het Zuiden van het land en droog
weer. Matige, aan de kust tijdelijk
vrij krachtige Zuidwestelyke wind.
Warmer.
ZON EN MAAN.
2 September
Zon: op 5.52
Maan: op
onder 19.26
onder 16.57
Mysterie van Enterpriseopgelost
Een functionaris van de Londense
firma Tyler and Company heeft ver
klaard, dat er „niets geheimzinnigs"
is met de bankbiljetten, die uit net
wrak van de „Flying Enterprise" zijn
geborgen. De bankbiljetten waren
per post van Europa naar New York
gezonden. Belgische, Britse en Zwit
serse firma's hadden een aantal post-
zendingen van Europa naar New
York verzekerd en de firma Tyler
kreeg in Januari 1952 instructies toen
deze postzendingen niet waren aan
gekomen. Uit een onderzoek bleek,
dat deze zendingen met de „Flying
Enterprise" waren gegaan en dat de
bankbiljetten zich in postzakken in
een der ruimen bevonden.
De firma Tyler onderzocht toen of
de zendingen te bergen waren. „Wij
wisten, dat er een grote hoeveelheid
bankbiljetten was. Indien de berging
snel zou geschieden, konden wij de
biljetten nog redden", aldus de func
tionaris.
Thans is een groot deel van de
bankbiljetten geborgen. Zy werden
by Belgische banken geteld, gesor
teerd en gedroogd.