PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
OMWENTELING IN PERZIE
THANS EEN FEIT
Te Nieuwerkerk zijn 40 van de
500 woningen bewoonbaar
BILT
Sjah gereed om terug te keren
VERBLEKENDE SJAH RIEP:
„ZOV HET WAAR ZIJN?"
DE TOESTAND IN MAROKKO
SPITST ZICH TOE
Vandaag
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE. VLISSINGSE. GOESSE. BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
196e Jaargang-No. 195
Dagblad uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct W de Pagter.
Hoofdred.: G. Ballintijn, Pl.-verv.:
W. Leertouwer en H. A. Bosshardt.
ABONNEMENTSPRIJS 44 cent per
week, f 5.45 p. kw., fr, p. p. f 5.70
oer kw. Losse nummers 10 cent.
Bur Vlissingen. Walstr. 50-60, telef. 2355 4 lijnen (b.g.g. 2861 of 2160)-.Middelburg, Markt 51. telef. 3841; Goes, Lange Vorststraat 63. telef. 2475 (b.g.g. 2228); Oostburg, Flnlandstraat 2. telef. 16; Terneuzen, Brouwerljstr. 2; Zierlkzee. N Bogerdstr C 160. telef. 26.
Donderdag 20 Aug. '53
ADVERTENTIEPRIJS 22 et. per
mm. Minimum p. advertentie f 3.-.
ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
van 1—5 regels f 1.—. Iedere regel
meer 20 cent ..Brieven 0f adres
Bureau van dit Blad" 25 cent meer.
Giro nr. 359300 P.Z.C.. Middelburg.
In Teheran heeft de situatie zich na de vlucht van de Sjah in zeer
snel tempo ten gunste van de vorst ontwikkeld. Via radio-Teheran
brak Dinsdag een stroom van berichten los, waaruit is komen vast te
staan, dat royalistische opstandelingen er nu in geslaagd zijn de rege
ring van Mossadeq omver te werpen. Alle leden van diens bewind zyn
gearresteerd, de minister van buitenlandse zaken, Hoessein Fatemi,
is door een woedende menigte vermoord en de Sjah bereidt zich te
Rome voor op zijn terugkeer naar Perzië. Mossadeq is, na een mis
lukte ontsnappingspoging, gearresteerd.
De Dinsdagmorgen nog onvindbare generaal Zahedi, die door de
Sjah was aangewezen als premier, heeft zich Woensdagavond in Tehe
ran geïnstalleerd.
Bloedige gevechten
Alle steden in de provincie Azer-
beidsjan zijn in handen van de strijd
krachten van de Sjah. In deze, aan de
Sowjet-Unie grenzende provincie, wo
nen stammen, wier leden vurige aan
hangers zijn van de vorst. Alle door de
regeringMossadeq aangestelde amb
tenaren zijn er afgezet. Een Koerdisch
stamhoofd verklaarde via de radio:
„De oude vos Mossadeq moet ter dood
veroordeeld worden".
De grote stad Isfahan, die aanvan
kelijk in handen was van Mossadeq's
aanhangers, is thans eveneens in het
bezit van de royalisten.
Volgens Woensdagmiddag te Parijs
telefonisch ontvangen berichten uit
Teheran waren de royalistische troe
pen de toestand in de Perzische hoofd-
Verwarring in
studio-Teheran
Nadat de strijdkrachten van de Sjah
de gebouwen van Radio-Teheran
hadden bezet, hoorde men de omroe
per, kolonel Ali Pahlavon, na veel
geschreeuw In de studio zeggen:
„Aan het volk, let goed op De
regering van Mossadeq is verslagen.
Beste landgenoten, luister. Ik ben een
soldaat en een trouw vaderlander.
Een aantal verraders, zoals Fatemi
(de minister van buitenlandse zaken)
willen het land aan vreemdelingen
verkopen. De Perzische royalisten
hebben de demagogische regering,
door middel waarvan Hoessein Fate
mi de macht uitoefende, verslagen.
Het Perzische volk, officieren, leger
en politie, hebben de toestand in han
den genomen. Zahedi zal zijn functie
aanvaarden. Er is geen reden tot be
zorgdheid. Blijft kalm".
Onder veel verwarring ging de uit
zending door. Onder andere werd het
Perzische volkslied gespeeld. Te 13.20
uur (Ned. tijd) verdween radio-Te
heran uit de aether.
Vlak voor dat de uitzending ein
digde, hoorde men een vrouwenstem
roepen „Aan het volk van Perzië.
Laat het Perzische volk bewijzen, dat
de vreemdelingen dit land niet kun
nen krijgen. De Perzen beminnen de
koning. Aan de stammen van Perzië:
Mossadeq regeert uw land zonder uw
instemming, en brengt uw land onder
het regiem van hamer en sikkel".
Nog 2,5 millioen stakers
in Frankrijk.
Volgens de vakbond „Force
Ouvriere" waren er Woensdag nog
2.500.000 Franse arbeiders in staking.
Na de Woensdagmorgen gehouden
ministerraad heeft de woordvoerder
van de Franse regering verklaard,
dat de ministerraad de hervatting
van het werk in de openbare en aan
verwante diensten wil afwachten al
vorens de eisen, welke hem gewet
tigd zouden voorkomen, te onderzoe
ken en over te gaan tot bijeenroeping
van de commissie voor de collectieve
arbeidsovereenkomsten voorzover
dat bij de wet is geregeld.
Wysjinsky is het -eens
met Schumann.
De politieke commissie van de Ver.
Naties heeft Woensdag de besprekin
gen over een te houden politieke con
ferentie over Korea voortgezet.
Wysjinsky, de Sowjet-afgevaardigde
verklaarde zich eens met de opvat
ting van de Franse gedelegeerde Schu
mann, volgens welke de politieke con
ferentie een „algemene rondetafelbe-
spreking" moet zijn. Hij leverde cri-
tiek op de Amerikaanse opvatting,
volgens welke de conferentie uit twee
tegenover elkaar staande partijen zou
moeten bestaan.
De Sowjet-afgevaardigde zei, dat
4e aan Korea grenzende landen aan
de politieke conferentie moeten deel
nemen. Hij noemde het oiilogisch om
te trachten de uitnodiging van de Sow
jet-Unie en India los te maken van
die van de landen, die in Korea aan
de strijd hebben deelgenomen.
stad volkomen meester. Een geestdrif
tige menigte verbroederde zich met
het leger. Tevoren zijn evenwel bloe
dige straatgevechten geleverd, waarbij
meer dan 300 doden gevallèn zouden
zijn. Aan vlossadeq trouw gebleven
strijdkrachten schoten op de menigte,
toen men de ambtswoning van de in
ongenade gevallen premier in brand
stak. De gebouwen naast de branden
de woning werden geplunderd. Vluch
tende soldaten werden onder de voet
gelopen, gestenigd of gearresteerd.
Vele regeringsgebouwen werden ge
plunderd, terwijl voorts post-, tele
graaf- en telefoonkantoren in de stad
door aanhangers van de Sjah bezet
zijn, evenals de ministeries en alle
sleutelpunten.
Bliksemsnelle
ontwikkeling
De staatsgreep heeft zich bliksem
snel ontwikkeld. Vroeg in de ochtend
waren slechts enkele honderden jonge
lieden in de straten, die aanvallen
pleegden op plaatselijke bureaux en
gebouwen van de regeringsgezinde
bladen. Tot verwondering van allen
reageerde noch de politie noch het le
ger hier op en weldra koos het pu
bliek de zijde van de monarchistische
partijgangers. Alle tegenstand beperk-
r~
De nieuwe premier
Generaal Zahedi, de door de
Sjah benoemde premier, werd
in 1942, toen hij bevelhebber
was van de plaatselijke Perzi
sche strijdkrachten te Isfahan,
verdacht van samenzwering
met het Duitse opperbevel te
gen de geallieerde bezettende
autoriteiten. De Britse briga
de-generaal Maclean, op het
ogenblik lid van het Britse
parlement, wist hem toen te
ontvoeren.
In 1945, na de geallieerde
overwinning in Europa, werd
hij vrijgelaten. Een jaar later
werd hij inspecteur van de
Perzische strijdkrachten in
Zuid-Perzië.
Generaal Zahedi werd in
1950 door zijn geboortestad
Hamadan gekozen in de se
naat. In April 1951 werd hij
benoemd tot minister van bin-
nenlandse zaken. Deze post
bezette hij tot Augustus 1951,
enige maanden nadat Mossa
deq premier was geworden.
Toen trad hij af.
Radio-Teheran zond een ver
klaring van generaal Zahedi
uit, waarin deze zeide, dat hij
de lonen der arbeiders zou ver
hogen, vrije geneesmiddelen
voor de armen zou verschaffen
en later zijn program in bijzon
derheden zou bekendmaken.
te zich tot het optreden van enkele
honderden soldaten, die het huis van
de minister-president bewaakten. De
monarchisten stelden zich snel in het
bezit van het gebouw van radio-Tehe
ran en te twee uur in de namiddag
begon de radio aan het land mede te
delen, dat de regering—Mossadeq om
vergeworpen was.
De Toedeh-partij, die communis
tisch gezind is, scheen een afwachten-
Het nieuws van de laatste gebeurtenissen in Perzië werd aan de Sjah
medegedeeld, terwyl hij met zyn echtgenote in zyn hotel te Rome de
lunch gebruikte. Het gezicht van de Sjah trok wit weg, toen hij de
eerste berichten van Radio-Teheran doorlas. Met van opwinding tril
lende handen pakte hij elk nieuw bericht, dat hem gegeven werd, en las
dat nauwkeurig door. Koningin Soraja las over zijn schouder mee.
„Zou het waar zyn", riep de Sjah uit, tenvyl hij de laatste stukjes
papier van de telexmachine op de grond liet vallen.
„Wat opwindend", voegde de koningin er aan toe, haar hand op de
arm van haar echtgenoot leggend.
„Dit is geen opstand", zei de Sjah. „Wij hebben nu een wettige re
gering. Generaal Zahedi is de premier, die ik heb aangewezen."
vliegtuig naar Teheran terug te vlie
gen", verklaarde hy.
Koningin Soraja zou niet met
hem naar Perzië reizen. Zij zou eerst
met vacantie gaan naar Noord-Ita-
lië of Zwitserland.
„Ons meningsverschil met de En
gelsen blijft, doch elk land, dat blijk
geeft onze hoogste belangen en onze
souvereiniteit te erkennen en dat
poogt op fatsoenlijke wijze betrekkin
gen, die zyn gegrondvest op weder
zijdse achting, met ons te onderhou
den, zal geen moeite hebben norma
le betrekkingen met Perzië tot stand
te brengen", aldus de Sjah.
„Ik hoop vooral, dat Perzië immer
in staat zal zyn vrij te blyven en
zijn onafhankelijkheid en souvereini
teit te verdedigen. Vanzelfsprekend
maak ik er géén aanspraak op een
zeer belangrijke rol in de bevrijdings-
strijd van mijn volk en mijn leger te
hebben gespeeld, daar ik buitenlands
vertoefde en niet gedeerd kon wor
den.
Doch ik heb mijn land slechts ver
laten, omdat ik bloedvergieten wens
te te vermijden. Ik hoop, dat de
nieuwe regering in staat zal zijn het
Perzische volk te dienen en zyn le
vensstandaard te verheffen, in over
eenstemming met die van moderne,
vooruitstrevende landen", zeide de
Sjah.
De vorst deelde voorts mede, „te
wachten op een telegram van mijn
minister-president, generaal Zahedi".
„Wanneer ik dat ontvangen heb, zal
ik per lynvliegtuig naar Bagdad rei
zen, om vandaar met myn eigen
Adjudant Kon. Marechaussee
omgekomen.
Woensdagmiddag is een jeep met
twee mannen van de Koninklijke
Marechaussee in de buurtschap Lin-
telo by Aalten, by het uitwijken
voor twee kinderen, uit de bocht ge
vlogen en tegen een boom terecht
fekomen. De naast de chauffeur zit-
ende adjudant J. van Dieren uit
Aalten, werd uit de jeep geslingerd
en zwaar gewond naar het zieken
huis te Winterswijk vervoerd. Onder
weg is hij overleden. De heer Van D.
was met ingang van 1 September
a.s. benoemd als brigadecommandant
van de Koninklijke Marechaussee te
Zevenaar. Hij was gehuwd en had
drie kinderen.
De chauffeur kwam met de schrik
vrjj.
de houding aan te nemen. De rege-
ring-Mossadeq had namelijk aangekon
digd, dat zij van plan was krachtige
maatregelen tegen de uiterst linkse
elementen te 'nemen, dit was waar
schijnlijk bedoeld als gebaar van ver
zoening tegenover rechts.
In de grote straten van de hoord-
stad liep de menigte met af
beeldingen van de Sjah en zijn
gemalin. Op de plek van het
standbeeld van Reza Sjah, dat
in het begin van deze week van
zijn voetstuk was losgemaakt,
plaatsten de royalisten grote
portretten van de Sjah. De
auto's in de straten worden ver
plicht een portret van de Sjah
en zijn gemalin mee te voeren.
Manifestanten houden de auto's
aan en schilderen er lofprijzin
gen voor de Sjah op. Volgens
een bericht van de Amerikaan
se ambassade heerst er in de
gehele stad een „vacantiestem-
ming" en rijden alle auto's met
de lichten aan, als teken van
overwinning van de Sjah op
Mossadeq.
Rust weergekeerd?
Radio-Teheran heeft Woensdagavond
omgeroepen, dat in de stad de rust is
weergekeerd en dat het leger en de
politie de toestand goed in de hand
hebben.
De Sjah zal per vüegtuig naar Tehe
ran terugkeren, aldus deze uitzending.
Alle politieke gevangenen zijn Woens
dagavond vrijgelaten. Alle demonstra
ties in de stad zijn verboden en de
politie en militairen hebben opdracht
gekregen onmiddellijk te schieten op
iedereen, die het uitgaansverbod over
treedt. Doorlaatbewijzen, die zijn uit
gegeven door de regering—Mossadeq
zijn ongeldig verklaard.
Knaapje onder tractor.
De vierjarige Leendert D. uit Ze
venhuizen, is Dinsdag te Moerkapelle
onder een tractor gekomen en op
slag gedood. Het Jongetje was met
zijn vader op bezoek op een boerderij,
waar hij op het erf rondliep, terwijl
zijn vader zijn zaken afhandelde. De
boer. die met een gereedstaande
tractor wilde wegrijden, informeerde
eerst bij een ander of de motor was
losgekoppeld. Het antwoord luidde
bevestigend, maar toen de mqtor
werd aangeslagen bleek zij niet ont
koppeld te zijn. Het gevolg was, dat
de tractor opeens in beweging kwam
en het jongetje aanreed, dat zich op
dat moment juist er voor bevond.
Braziliaanse onderscheiding
voor Koningin Juliana.
H.M. de Koningin zal vandaag ten
paleize Soestdijk de heer José Rober
to de Macedo Soares, buitengewoon
en gevolmachtigd ambassadeur in bij
zondere zending van Brazilië, ontvan
gen. Koningin Juliana zal het „grand
collier" in de Orde van het Zuider
kruis, welke onderscheiding enige
tijd geleden aan H.M. is toegekend,
in ontvangst nemen.
Kind door schot uit windbuks
getroffen.
Toen de heer A. J. S. te Apeldoorn
met een windbuks aan het oefenen
was, kwam het vierjarig meisje J. G.
van R. plotseling achter een muur
vandaan, juist op het moment, dat de
buks afging. Het kind werd in de
buik getroffen. De kogel werd in het
ziekenhuis verwijderd. De toestand
van de kleine is goed.
De Sjah van Perzië en zijn echtgenote, Koningin Sorajana hun aan
komst op het vliegveld te Rome. W einig kon de vorst op dat mom' ,a nog
vermoeden, dat de gebeurtenissen in zijn land zich in een zo snel tempo
te zijnen gunste zouden ontwikkelen.
Protest van Arabische landen.
Volgens de correspondent van Renter in Parijs spitst de toestand in
Marokko zich toe. In het Zuiden van het land zouden stammen, die ge
leid worden door de Fransgezinde pasja van Marrakesj, bijna openlijk
in opstand zijn tegen de sultan.
Men verwachtte dat een laatste poging zal worden ondernomen om
de pasja van Marrakesj, El Glawi, te bewegen niét tot nieuwe actie over
te gaan.
Vrijdag zou een verzoening tot
stand moeten zijn gebracht omdat op
die dag een groot Mohammedaans
feest wordt gevierd.
Wanneer aanhangers van de sultan
en de pasja in de moskeeën voor
twee verschillende „leiders der gelo
vigen" bidden, kunnen er licht on
geregeldheden uitbreken, die op een
burgeroorlog zouden kunnen uitlo
pen, aldus vreesde men Woensdag te
Parijs.
Het gevaar van een tussenkomst
van Spaans Marokko werd door de
Franse autoriteiten niet onmogelijk
geacht. De bergbewoners van Spaans
Marokko zouden de wapenen kunnen
opnemen en de sultan te hulp ko
men, „om de eenheid van zijn land
te bewaren en hun geestelijke leider
bij te staan."
Volgens zekere berichten heerst er
in de Franse regering verschil van
IN DE GREEP VAN HET WATER
Werkploeg van inwoners heeft
erg veel te doen
Als een eilandje ligt Nieuwerkerk in de nog steeds overstroomde Vier-
bannenpolder op Duiveland. By hoog water staat alleen de Kerkstraat
droog en worden de daar verblijvende mensen door het zilte nat terug
gedrongen op een stukje grond van ongeveer 200 by zestig meter.
Nieuwerkerk is zeer zwaar getroffen, want van de 500 huizen, welke
er oorspronkelijk stonden, zyn er thans nog maar 40 bewoonbaar. De
rest is ingestort of zwaar beschadigd. Om in Nieuwerkerk te komen
heeft men een bootje nodig, want ook bij laag water ligt het dorp midden
in een uitgestrekte watervlakte, waaruit behalve bomen, kapotgeslagen
huizen en scheefhangende telegraafpalen, hier en daar grauw-bruine
slikruggen steken.
Zolang de stroomgaten bij Ouiverkerk nog niet gesloten zijn, zal de
toestand daar zo blyven en dat is voor de geëvacueerde bewoners niet
bemoedigend. Toch zyn zy, net als degenen, die het dorp thans bewonen,
niet terneergeslagen. Het tegendeel is waar. Zij zien vol vertrouwen het
moment tegemoet, dat de bressen bij Ouwerkerk worden gesloten, het-
gen liopelyk binnenkort het geval zal zyn.
Hoe groot de schade in Nieuwerkerk
is, ziet men pas goed als het laag
water is. Dan steken met wier be
groeide puinhopen, de resten van in
gestorte huizen, boven water en ma
ken de omgeving van het dorp tot een
troosteloos landschap. Dik hangt er
dan de stank van modder..
Het dorp lijdt echter minder, dan
een maand geleden, toen de getij-
stroom dwars over de Vierbannen
polder liep, omdat tegenover de ga
ten Ouwerkerk het drjkgat Steven-
sluis lag. Deze bres Is echter geslo
ten en dat scheelt belangrijk, al
staat hier en daar bij opkomend tij
een zeer sterke stroming.
In Nieuwerkerk is een ploeg van
25 inwoners bezig met ruimings-
werkzaamheden. De dorpskern is
reeds schoon en by laag water wer
ken de mannen meer aan de buiten
kant van het dorp. Er is heel wat te
doen, maar onder leiding van ploeg
baas C. van der Weijde vorderen de
werkzaamheden goed. Het blijft niet
bij ruimen alleen. Timmerman Rade-
walt zorgt er met de mannen voor,
dat die muren, welke een steuntje
nodig hebben, gestut worden.
Ondanks de enorme schade in het
dorp en het feit dat de families ver
van het dorp geëvacueerd zijn, is de
stemming bij de werkploeg opge
wekt en monter. Er wordt hard aan
gepakt, de mannen kunnen het best
met elkaar vinden
Oudste inwoner.
De oudste inwoner van Nieuwer
kerk is op het ogenblik de gemeen
tewerkman J. Stoutjesdijk. Hij is 59
jaar en pakt net zo hard aan als de
anderen.
Café de Meebaal, waar de politie
post is gevestigd, werd het centrum
van het dorp. Hier staat de biblio
theek, geschonken door het Rode
Kruis. In de gelagkamer speelt de
radio. Op de leestafel liggen altijd
wel een paar nieuwe kranten, maar
kranten komen er, zoals de mannen
vertelden, te weinig. Zij zouden er
graag wat meer zien.
Niet alle leden van de werkploeg
beschikken over een eigen woning.
Vijf mannen zijn ondergebracht in de
pastorie, waar mevrouw Thiery de
scepter zwaait. Haar man en zoon
werken in Zierikzee, maar zy, geboren
.(Vervolg op pag. 2)
mening over de vraag of men de sul
tan moet steunen of afzetten.
Van gezaghebbende zijde te Parys
is Woensdag vernomen, dat Frank-
ryk aan de Verenigde Naties iedere
bevoegdheid zal ontkennen tot be
handeling van het Marokkaanse
vraagstuk.
In diplomatieke kringen in Parys
gaf men te verstaan, dat, indien
Frankrijk schuldig zou worden ver
klaard aan de huidige toestand in
Marokko, de Franse regering heeft
besloten „zeer ver te gaan."
De regeringen van de Arabische
landen hébben de regeringen van
Frankrijk. Engeland en de V.S. een
protest doen toekomen met betrek
king tot de jongste gebeurtenissen
in Marokko.
Schedel ingedrukt.
Dinsdagmiddag heeft zich in een
der houtloodsen van een meubelfa
briek te Leidschendam een ernstig
ongeluk voorgedaan, waarbij de 15-
jarige P. J. van der R. uit Den Haag
het leven heeft gelaten.
Een der arbeiders vervoerde op
een lorrie circa 600 kg. multiplex-
platen, daarbij geholpen door Van
der R. Een der wielen van de lorrie
geraakte buiten het tegelpad in het
mulle zand. De platen kantelden en
drukten Van der R. tegen de scherpe
kanten van een partij gezaagd hout,
waardoor zijn schedel werd inge
drukt. Een arts kon slechts de dood
constateren.
is het 40 jaar geleden, dat
de befaamde Franse staatsman
en redenaar Emile Ollivier, aan
wie het uitbreken van de
Frans-Duitse oorlog in 1870
werd verweten, te St. Ger-
vais-les-Bains overleed.
DE
VERWACHT:
REGEN IN HET NOORDEN
EN WESTEN.
Half tot zwaar bewolkt met in het
Westen en Noorden van het land tij
delijk wat regen of motregen. Mati
ge, aan de kust tijdelijk vrij krachti
ge Zuidelijke tot Zuidwestelijke wind.
Weinig verandering in temperatuur.
ZON EN MAAN.
21 Augustus.
Zon: op 5.32 onder 19.52
Maan: op 18.12 onder 0.30
