Geschiedenisvervalsers komen niet aan bod bij J. B, Charles Waar onderdelen van seconden beslissende betekenis hebben RADIO-ARTISTEN VERMAKEN DE L00SDRECHTSE ZEILERS ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1953 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT T STOUTMOEDIG EN ACTUEEI Gedenkschriften van een verzetsman „CHARLES" WAS EEN VAN DE NAMEN waarachter de in 1910 te Zwolle geboren mr. W. H. Nagel tydens de Duitse bezetting schuil ging. Hij heeft deze naam na de oorlog aangehouden om er zyn schrijversmap mee te dekken: we kennen de novellist Charles van o.a. „Ontmoeting in den Vreemde", en de dichter Cliarles van de bundels „Zendstation" en „Het Geheim", werk dat men nu niet direct van enorm belang kan noe men, maar dat toch degeen die er kennis mee maakt niet één-twee-drie loslaat. Thans echter, nu „Volg het spoor terug" in boekvorm versche nen is (wie „Podium" leest kent er grote stukken uit), treedt Charles in onze letteren naar voren als een man van grote integriteit en van een allure, die menig schryver met gevestigde reputatie hem kan benyden. Er is geen ogenblik aarzeling: „Volg het spoor terug", dat niet te rubri ceren, hier en daar fel-polemisohe, zelfs rancuneus-agressieve boek dat stellig meer dan negentig procent van de Nederlanders meer of minder grondig ergeren zal (en het is te hopen dat iedereen het van A tot Z leest), is een van de belangrijkste en tevens boeiendste werken die de laatste jaren in ons land het licht zagen. „Belangrijk" hier in de zuiverste betekenis van het woord genomen: het is een werk, uit de diepste nood zaak geboren, een werk dat er móést komen en dat millioenen ingeslapen Nederlanders de ogen zou kunnen openen of heropenen (maar ze zul len ze stijf dicht houden). Een werk, dat vertaald diende te worden in de Letterkundige kroniek doorllAJiS WARRËÜ taal van alle landen waar men nog eerbied heeft of zegt te hebben voor de cultuur en voor de rechten van de mens. Zo er iemand recht van spreken heeft, dan is het zeker Charles, ook al geeft hij grif toe dat er mensen zijn, die alles even goed zien als hij en die op allerlei punten nog over meer bewijsstukken beschikken. Maar zij zwijgen. Reeds in 1939 ging de schrijver als spion heen en weer over de Duitse grens, en gedu rende de gehele bezetting is hg een zeer actief, moedig en vooraanstaand verzetsman geweest. En dat omdat hij dat doodgewoon „normaal" vond, fatsoenlijk, behoorlijk. Hg behoorde niet tot die leidende groep van con servatieven, die in feite alleen de machten van het verzet steunden, nee, hg was bezeten door de ware géést van het verzet. Nu is het onge lukkig dat de oorlog gewonnen is door de macht, en niet met de geest, waardoor eigenlijk slechts een soort gevechtspauze werd bereikt. Wie zich thans tegen de gebeurtenissen verder wil verzetten, moet alleen gaan staan, en dat heeft Charles, afkerig van dc politieke ontwikke ling hier te lande na de bevrgding (en elders, in Italië b.v. is het heus nog erger, hij geeft daar trouwens staaltjes van) gedaan. Hij heeft al zijn ongenoegen, woe de, bezwaren en rancune uitgeschre ven in dit moedige boek, dat tegelij kertijd een aanklacht en een zelfbe vestiging is. Hg is op zijn eentje gaan spoorzoeken en gaan onderzoe ken naar alles wat vervalst en ver wrongen werd, Waar het spoor uit gekomen is, het heden, dat weet hg. En dat kan ieder weten die de kran ten goed leest. Om slechts enkele dingen te noe men: het natïonaal-socialisme en zijn nevenvormen is niet dood, het steekt de kop weer op en het eist dus nog steeds dezelfde felle afwijzing en krachtdadige bestrijding als voor heen; het recht in ons land wordt aangetast (en de eerbied van het volk voor het recht ondermijnd) doordat de uitvoerende macht het werk van de rechter naar eigen po litiek inzicht doorkruist of neutra liseert. Dah is er nog de „algëmene stem ming", voortreffelijk gekarakteri seerd op pag. 21„De grote meerder heid van de mensen om je heen, van het deel dat „goed" was, laat ik zeg gen van het niet-landverraderlijke deel, was bij de oorlog zedelijk niet betrokken. Men heeft er onder gele den, en zijn zelfrespect heeft er onder geleden. Daarom hoort men liever niet meer over de oorlog. Men heeft nu een paar jaren belangstelling ge veinsd voor en uit beleefdheid stu ge zwegen by de herdenkingen, maar God zij dank kwamen al gauw de processen tegen de illegalen die zich verrijkt hadden of zich op andere wgze hadden misdragen, het kan nu dus langzamerhand wel uit zijn". Dat is dus het heden. Het eerste teken op zijn persoonlijke spoor te rug heeft Charles gevonden bij de dood van Van der Lubbe. Wie denkt dat „Volg het spoor te rug" een oorlogsboek is, heeft het mis. Het werk is, zoals reeds gezegd, niet te rubriceren, het staat als gen re op zichzelf. Men zou het mogelijk het beste als de in een voortreffelijk proza gestelde gedenkschriften van een verzetsman kunnen noemen, want de hoofdschotel wordt gevormd door het zonder enige ophef uitgebrachte insidersverslag van Charles' illegale werkzaamheden. Dat verslag is in zijn eerlgke en felle eenvoud boeiend, soms zelfs spannend of in hoge ma te aangrgpend, zoals in het hoofd stuk gewijd aan de tragische onder gang van de Armenische vrienden van de schrijver, wier lot op onthea trale maar schrijnende wgze wordt getekend. Maar dan weer springt men van de mémoires in andere ge bieden over, wanneer Charles' sym pathieën daar plotseling heen leiden, zoals in het extra hoofdstuk over de geschiedenis van het Armenische volk. of in de (niet zo bar boeiende reisimpressies uit Frankrijk, Enge land en Duitsland. Wat Charles meemaakte, heeft hem er toe gedwongen zyn eigen plaats te bepalen in de wereld, en dat is, na zo innig met het lot van zijn volk verbonden te zijn geweest, uit eindelijk alleen: een zo goed rooge- lyk „individu" met als overtuiging, dat wellicht het voornaamste doel van dit leven is: zo fatsoenlyk moge lijk te sterven. (Een ondertoon die men ook in zyn verzenbundel „Het Geheim" hoort). Individueel maakt hij zich los van alle banden, van zyn volk, zijn vaderland, van vele din gen die bij nader onderzoek slechts ficties blyken. Van elke onthechting zyn we getuige, en de schrijver heeft zelferitiek genoeg om ook eigen fou ten en tekortkomingen te zien. (Het is mogelyk nuttig te vermelden dat Charles geen communist en een uit gesproken anti-Stalinist is). Hij eindigt: „Misschien zullen wg het eenmaal redelgk vinden, wanneer wij allen worden opgeroepen om te verschijnen bij de burgelijke stand onzer gemeente om te worden dood geschoten, morgen te beginnen bij hen, wier namen aanvangen met de letters A tot en met D, tussen 9 uur Katharine Hepburn zal de hoofdrol vervullen in de filmversie van Bernard Shaivs The Millionairess". Met het werk zal in October worden begonnen en er is reeds een mondelinge over eenkomst gesloten met José Ferrer, dat ook hij in de film zal spelen. Of dit doorgaat, lioudt verband met de gewilligheid van de maatschappij waarmee hij een langdurig contract heeft. Schtjji.. - .~c Katjn Bcrndsen en Freddy Vreden van rechts naar links. Uiterst links de ober van Van Dijk, (de enige die van een zeilboot verstand heeft!) des v.m. en 5 uur des n.m„ wie niet komt wordt beboet, de Burgemees ter. Ik zal niet gaan en hij zal de boete moeten komen halen, want ik ben mijn eigen Burgemeester. Ik was een vredelievend mens, maar toen de oorlog kwam, heb ik terecht of ten onrechte, het geweld niet ontweken. Toen onze officieren in vier dagen de veldslagen, waar zij vele genera ties lang als voorschot een zeker aanzien op genoten hadden, verloren hadden, hebben wij, individuele bur gers, hun sFrgd vier jaren lang voort gezet, met een honderdvoud van hun verliezen. Toen de regering ons te recht, natuurlgk had achtergela ten onder bezetting van een afschu welijke vijand, hebben wij ons eigen beleid in handen genomen. Ik laat mij de keuze van mijn vijand en de beslissing omtrent wat mij te doen staat niet meer uit handen nemen". Het is ondoenlijk hier alle facet ten van dit uitzonderlgke boek recht te doen wedervaren. Men zou er een fraaie verzameling aforismen uit kunnen halen. Er staan scherpe en juiste opmerkingen in over zionisme en anti-semietisme, over de Friezen, vorstenhuizen, Rooms-Katholieken, wat niet al. Zoals gezegd: massa's mensen zullen zich groen ergeren aan dit geschrift. Er staan ook wel eens kleine onjuistheden in, en de mentaliteit van de jongen die expres op bergen en dagen klimt omdat hg hoogtevrees heeft en die zich dwingt om op een strandwandeling een aangespoelde mgn aan te raken om dat hg er doodsbang voor is, is er mogelijk niet helemaal vreemd aan. (Die beelden komen uit een griezel verhaal van Charles. „De menseneter van Nowawes", Podium, Oct. 1947). 'Charles heeft onderzocht en ontmas kerd en vele bekende figuren op on genadige manier in hun hemd te kgk gezet. Daardoor heeft hij enige ge schiedenisvervalsers een stok tussen de benen gestoken. Op een persoon- lgke wijze, en grondig. Wat nog heel wat stof zal doen opwaaien. J. B. Charles: Volg het spoor terug. De Bezige Bij, Amsterdam. Rita Hayworth vertolkt in haar nieuwste film de ról van Salome. Ondanks alle goede bedoelingen van scenarioschrijver en regisseur is het werk hoe kan het anders met Rita niet veel meer geworden dan een kasstuk. DE CHRONOMETER-CONTROLEUR Een 70-jarige precisiewerker won 897 prijzen! Na 50 jaar trouwe dienst, heeft de nestor van de Zwitserse horloge ré- gleurs zyn werk neergelegd. Louis Augsburger, die nu 70 jaar is, is een „Maitre Régleur de Précl- sïon", een meester in het nauwkeurig afstellen van horlogen, één van een klein gilde, wier namen in Zwitserland spreekwoordelijk zyn geworden. De oude heer Augsburger is een genie. Hg behaalde 897 pryzen met zijn uurwerken in de nauwkeurigheidswedstrijden, uitgeschreven door de sterrenwachten van Neuchatel en Génève en van Kew TeddingtonL Bij deze wedstrijden moeten precisie-horloges concureren met de Absolute Tyd: de onverbiddelijke loop der sterren. toen hij er de leeftijd voor had, moest de jonge Louis naar de horlogema- kersschool, waar hg de traditie getrouw zijn diploma verkreeg door een horloge te vervaardigen, waarvan hij alle onderdelen zelf ge maakt had. Als jonge man met een, zich steeds uitbreidend gezin, ging het Augsbur ger goed in Le Locle, tot de malaise in het begin van de dertiger jaren de gehele Zwitserse horloge-industrie verlamde. Hij was gedwongen op een andere manier zgn geld te verdienen. Hij trok naar Nyon en ging kippen fokken. Hoge eisen Omstreeks 1938 werd de Zwitser se horloge industrie gereorganiseerd en ontwikkelde zich snel. Augsburger keerde terug naar Le Locle, als chef- régleur voor de chronometer-fabri kant, wiens, uurwerken de zo zeer begeerde lauweren zouden oogsten in de nauwkeurigheidswedstrgden, uit geschreven door de Sterrenwachten. Zoals het meer met geniale mensen het geval is, stelt Augsburger aan zichzelf de hoogste eisen. Wanneer zijn horloges meer dan vier honderd ste seconde onnauwkeurig zgn, is hij niet tevreden. Dat hij zijn werk heeft neergelegd betekent echter niet, dat hg het nooit eindigende vraagstuk om de tijdmeting tot de hoogste graad van nauwkeurigheid op te voeren van zich afgezet heeft. In zijn woning, in Nyon, aan het meer van Génève werkt Augsburger in een zonnig la boratorium. Hier brengt hij zgn oude dag door met het afstellen van fgne chronometers voor een aantal privé- klanten. Hij legde zijn werk als chef-régleur van een der grootste chronometer- fabrieken in Le Locle neer, omdat hg op grond van zgn hoge leeftgd zgn drukke warkkring niet meer aan kon. Augsburger is een gemoedelij ke ouwe baas, die nog steeds plezier in zijn werk heeft. Een roeping „Horlogemaken moet een roeping zgn", zegt hij „en wg Zwitsers be zitten die. Men moet geduld hebben, uithoudingsvermogen eneen ge regeld leven leiden. Maar daar zorgt moeder-de-vrouw wel voor; dat wordt niet door het observatorium geregeld. Enfin, het is een goed beroep." Zoals bg de meeste Zwitserse hor logemakers, ging ook bg Augsburger het vak van vader op zoon over; In zijn huis-laboratorium heeft Augsburger gewoonlgk vier of vijf Marine- of Luchtvaart-chronometers onder contróle en deze worden alle aan dezelfde warmte- en koude proe ven en standswisselingen onderwor pen die de observatoria toepassen. Vgf keer per dag vergelgkt hij ieder uurwerk met het tijdsein dat door geheel Zwitserland omgeroepen wordt door de sterrenwacht van Neuchatel. En hun gedragingen worden nauw keurig getekend. Corrigeren Het corrigeren van verschillen ten opzichte van de juiste tijd is een kunde op zichzelf en vereist een uit gebreide kennis van de wetenschap van tgdmeten, een zekere en gevoe lige hand en een instinctieve drang om de perfectie zo dicht mogelgk te benaderen. Voor de doorsnee horloge- bezitter betekent dit afstellen van een horloge niet meer dan het wij zertje dat in het uurwerk zit iets meer „slow" of „fast" te verschui ven tot het regelmatig loopt. In wer- kelglcheid is deze beweging alleen maar de ruwste contróle over de ge hele lengte van de spiraalveer. Tal- rgke andere factoren kunnen het re gelmatig lopen van een nauwkeurig afgesteld horloge beïnvloeden en het is de taak van de chef-régleur, om al deze uiterst kleine ongerechtighe den op te sporen. Minitieus regelen van de fgne schroefjes, waarmee de rand van de balans bezet is, kan no dig zgn: het aanhechtingspunt van de spiraalveer moet misschien een fractie van een millimeter verplaatst worden: de bijna onzichtbare oliere servoirtjes in de gesteende lagers waarin de horloge-asjes draaien, kun nen gereinigd moeten worden. Eén voor één gaat de régleur de lange lijst van mogelgkheden na, en iedere geringe verbetering wordt gevolgd door een lange periode van testen. Augsburger, die hoofdzakelijk werkt met navigatie-chronometers, beweert. Frans koor zong in Scheveningen. I 't Bekende Pargse kerkkoor „Les Chanteurs de Saint Severn",, heeft onder leiding van abbé Pierre Cour- veaulle een concert van geesteiyke en wereldlyke koorwerken in de Scheveningse Kurzaal gegeven. Het concert stond onder auspiciën van de culturele dienst van de Franse ambassade in Nederland. Na een jubilate Deo van Bouzignac volgden liederen en madrigalen uit de tijd van de renaissance. Deze wer den gevolgd door religieuze motet ten. Na de pauze werd eerst ten ge hore gebracht het „Salve Regina' van Poulenc, gevolgd door de can tate „De la Paix" van Milhaud. Hier op sloten folkloristische en moderne liederen aan. Elk lied werd toege licht door de leider van het koor, i waarna een koorknaap in het Neder- j lands het lied en de componist aan- kondigde. De waardering voor deze uitvoering was zeer groot. I Voor de pauze werd reeds een toe- I giftje afgedwongen. Aan het slot werd het „Wilhelmus" in het Neder lands gezongen, gevolgd door de „Marseillaise". OP EEN „ZOMER"-PODIUM. Hun stemmen zijn beter bekend dan hun gezichten (Van een medewerker) LOOSDRECHT. De speciale zomerdrukte, die samenvalt met toerisme en uitverkoop, brengt tevens op de plassen de drukke passage van honder den zeiljachtjes. Zomertyd is de periode van de watersport en watersport concentreert zich nu eenmaal rondom de dorpen, die onze meren omzomen. Die uitzonderlijke seizoendrukte brengt niet alleen extra werk mee voor de winkelier en de zeilmaker: ze stelt tevens de restaurateurs en café houders voor problemen. Een daarvan is: hoe houd ik de mensen 's avonds bezig, vooral als het slecht weer is Deze moeilijkheid is in Loosdrecht door de artissten van de radio af doende opgelost. In de grote boten- stalling van Van Dijk die nu met vele rijen tuinstoeltjes en een toneel tot theater is omgetoverd is Ton- ny Schifferstein aangetreden, de be kende radio-pianist en organisator, wiens activiteit vrijwel aan iedereen dank zij de omroep bekend is. Tonny heeft onder zgn collega's gespeurd en toen de mogelijkheid overwogen of met hun medewerking de loods in Loosdrecht in een raaio-cabaret kon worden veranderd en hij is met een hele verzameling bekende kun stenaars terug gekomen De Wereld omroep heeft veel interesse voor Ton- ny's zomercabaret aan het water en daarom worden talrijke voorstellin gen opgenomen en uitgezonden, voor stellingen, waar het publiek in de schuur met de neus op zit en aan meewerkt. Tonny's ega houdt de kas en iedere Woensdag en Zondag kan men in het zomercabaret zijn bekende en beminde artisten in levende lijve gaan bewonderen. Bekend Wat de namen betreft ze ker! Daar is Son ja Oosterman, Cees de Lange, Jan de Cler, Piet Ekel, Katja Berndsen en heel de stoet van Louis Augsburger 70 jaar 897 prijzen.. dat een minimum van 80 dagen nodig is voor het regelen van deze uurwer ken. Voor de vlieger of de scheeps kapitein kunnen minuten of secon den mijlen betekenen bg 't berekenen van hun positie en nauwkeurigheid kan het grote onderscheid zijn tus sen een veilige reis en een ramp. Uurwerken, die nodig zijn voor ster renwacht-proeven worden dikwijls maandenlang getest alvorens aan de hoogste eisen te voldoen. Zgn er in de afgelopen jaren be langrijke uitvindingen gedaan op het gebied van nauwkeurige tijdmeting? Ontwikkeling Augsburger meent dat de vooruit gang thans meer een kwestie van ontwikkeling is, want reeds jaren geleden, zo zegt hg, hebben de hor logemakers van Zwitserland de me thoden en de materialen ontdekt, om de invloed van temperatuursver schillen op metalen onderdelen, mag netisme en trillingen op te heffen. Vroeger vond men met het oog op de veiligheid zo'n strikte nauw keurigheid alleen noodzakelijk voor uurwerken als bijvoorbeeld scheeps- chronometers. Tegenwoordig stelt men die hoge eisen ook aan een dood gewoon polshorloge. Door minitieus onderzoek en grote accuratesse zgn de Zwitsers er in geslaagd ook hier aan te voldoen. Over zgn ambt als chef-régleur vertelt Augsburger: „Onze taak is de laatste schakel in de keten van werkzaamheder die nodig zgn om een horloge te maken. En nooit raken we uitgekeken op het vakmanschap dat hieruit spreekt. Wij, régleurs, leggen er slechts de laatste hand aan." de Bonte Trein, van Negen heit de Klok en andere bekende uitzendingen. Zelfs hypnotiseurs en tovenaars zet ten Loosdrecht in 'n mysterieus licht. Maskers weg Daar is Piet Ekel met z'n on afscheidelijke emmer die als Pe pijn in „Negen heit de Klok" en als Kras in „Kris, Kras en Kruimeltje" triomfen heeft gevierd en die nu een blonde jonge man blijkt te zgn, die met of zonder emmer de stemmen van Paul Vlaanderen, van de Bieten bouwers en van talrijke anderen door de aether stuurde. Ekel noemt zich zelf dan ook de eeuwige dubbel (van bekende stemmen en figuren)hg sprak de stemmen van bekende staatslieden in films na. imiteert de buitenlandse omroep en kent zo lang zamerhand zelf het aantal van zgn imitatie-geluiden niet meer. Hier in Loosdrecht gaan de maskers af en treden de favorieten in burger naar voren: dat is de typische steer van dit cabaret aan het water, waar an dere golven dan die van Hilversum de toon aangeven en waar een zo mers zeil-publiek met veel plezier de verstrooiing van zo'n avond geniet. Schiffersteins cabaret kent geen vast schema: hij haalt en brengt voor het landelijke voetlicht al wie hij op zo'n ogenblik maar vrij weet te praten van andere verbintenissen. Daarom blijft Loosdrechts zomerca baret altijd een verrassing tot op het moment, dat de gordijnen wijken en het luchtige getinkel van Tonny's piano de opening van de avond aan kondigt. Sfeer en stijl zgn typisch improvisatorisch; luchtig en zomers de nummers, zoals het hier past. Voor wie maar horen en kgken wil, is hier aan de plassen een vrolijk stel kunstenaars aan de slag, dat door zgn werk bekend is geworden en dat nu de kans aangrijpt om eens van aangezicht tot aangezicht te staan tegenover „zijn" onbekend publiek. Culturele Cavalcade TE ARNHEM is opgericht het Gel ders Kamerorkest, dat onder leiding zal staan van Johnny van Rosmalen. Er zyn reeds veertien vakmusici tot het ensemble toegetreden. Men wil zich vooral gaan toeleggen op de be geleiding van oratoria, VOOR DE VIJFDE maal zullen in Brunsswn ,JZunstweken" worden ge houden, waarvan het voornaamste onderdeel zal bestaan uit een straat- expositie" van hedendaagse Limburg se kunst. De weken worden gehouden van 14 Augustus tot 4 September a*. HET NEDERLANDS KAMERKOOR is naar Engeland vertrokken, om con certen te geven tydens het festival te King's Lynn, in de kathedraal van Lincoln en in de ummerschool of music" in Dartington Hall. GEDEPUTEERDE STATEN van Gel derland hebben hun goedkeuring ge hecht aan het besluit van de Arn hemse gemeenteraad om een afgietsel in brons te laten vervaardigen van het originele gipsmodel van het we reldberoemde beeld ,ilet grote hert" van de Franse beeldhouwer Frangois Pompon. TIJDENS EEN Congres van de in ternational Folkmusic Council", dat te Granada werd gehouden, is besloten in 1955 een Wereldfestival van volks muziek in Nederland te organiseren. Het zal in Hengelo worden gehouden. De organisatie is itimiddels opgedra gen aan D. J. F. Wilmink aldaar. IN HET NEDERSAKSISCHE Staats bod Pyrmont worden van 4 tot 7 Au gustus a.s. Nederlandse Dagen gehou den, waaraan o.m. het Nederlandse Nationale Ballet en de Oosterhoutse Nachtegalen hun medewerking zullen verlenen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1953 | | pagina 7