C D Over een droefgeestige zee in mistbanken en regen KLANKBORD Soesterbergse luchtvaartshow grootste van West-Europa ENGELSE KABINETSZORGEN ROND BRUINISSE WORDT HARD GEWERKT AAN HET HERSTEL VRIJDAG 17 JULI 1953 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 7 NAAR GROENLANDERS EN ESKIMO'S (IV) Eens trok de Noorman Erik de Rode over die zee (Door Anthony van Kampen) Vannacht klaagde, met irriterend precieze regelmaat, het mistsein van de Dronning Alexandrine. Vanmorgen klaagde het óók, en nu is het avond en klaagt het nóg. „Mist en regen" belooft het weerbericht en de vooruitzichten zyn: mist en regen. Heel het schip is nat, drijfnat. De mast is een dunne, zwenkende grijze pilaar, de pijp een vormloos geval, waarlangs de mistgordijnen flarden. Het is koud, en iedereen die aan dele komt duikt weg in bontkragen of dikke dassen. Als ik over de reling hang, en over de kleine wereld buiten dit schip staat, ga ik iets begrijpen van die twee woorden, die men zo vaak te genkomt in de oude Noorse legenden: droefgeestige zee. Er is nauwe lijks iets droefgeestigers, treurigere, verloreners denkbaar dan deze zee, dit grauwe, mee-jagende water, deze uur na uur neerdruipende re gen, deze laatste meeuwen, die ons maar niet verlaten willen en af en toe hun schril, gillend gekrijs laten horen. Een droefgeestige zeedroef- geestiger nu de avond over ons komt, na een dag vol schemer. Een maal zijn we, vanmbrgen vroeg, een trawler voorbijgelopen. Ze lag te springen en te dansen op de lange deining, een bar klein ding, hopeloos eenzaam en verlaten in deze wilder nis van mist en water. Erik de Rode. Uitstarend over deze lege zee, her innerde ik me brokstukken uit de oude IJslandse helden-liederen, waar in de grote dagen der Noormannen bezongen werden. Ik dacht aan hem, die als eerste dat land zag, dat ik binnenkort hoop te zien: Erik Thor- door ANTHONY VAN KAMPEN. valdson, bijgenaamd „de Rode". Erik de Rode, Noors kolonist op IJsland, vandaar verbannen wegens dood slag en zoekend naar een nieuw land, dat hem zou willen opnemen. Hij zeilde uit en dat was in de mist der tijden, in 982. Met hem gingen ande ren, zo ook zijn zoon: Leif. Leif Erik- son, Ze vonden dat verre, vreemde, on bekende, woeste land. Ze gingen te rug en vertelden ervan op IJsland. Ohhet was een goed en vrucht baar landniet voor niets had Erik het Groenland genoemd. Maar h\j loog'. Hij loog, om in de naam van dat land iets te leggen van El dorado: Groenland. Hoewel hij wist dat er haast alleen ijs was, sneeuw en mist. Drakenschepen. Ze voeren opnieuw, met vijf en twintig draken-schepen. Veertien er van bereikten, in 985, het doel. De rest werd opgenomen in de mateloze vrijheid van die onbekende zee. Ik kan het niet helpen, dat van avond Erik de Rode en z'n zoon Leif, me niet uit de gedachten willen. Zó moet ook de zee geweest zijn, die zij bevoeren: zo vaal-beschuimd, zo verstopt van mist, zo flessengroen van kleur. Met aldoor nieuwe gordij nen van mist erover jagend, als gees ten uit een vreemde, mysterieuze we reld. Ik moet er aan denken, aan deze emigranten. Voor hèn geen com. fortabel schip, voor hèn geen hutten, geen verwarming, geen vaste maaltij den, geen beschutting haast. Nau welijks een koers, zij het met Gods hulp en veel geluk. Ik zie daar aan de regeling van de Dronning Alexandrine, dat kleine, hopeloze groepje Vikings voorbijgaan in de avond. Schilderachtige sche penmaar akelig slecht bestuur baar. Een vreemd en romantisch dé cor van een vreemde en romanti sche zeemaar halfbevroren men sen, ziek van alleen maar gedroog de vis en dronken van slaap. En ve len zonder hoop eenmaal dat verre, door Erik beloofde Eldorado te vin den. Roeien. Ze roeiden voort, de mannen: me chanisch, verdoofd, zonder veel hoop op het doel waarheen ze voeren. Op een schip, waarvan de flanken waren uitgevreten door zout en wind. Op dat schip een zeil, bloedrood eens, maar nu verschoten, verrafeld dooi de harde, wrede winden uit het Noor den. Onder hen de wielende, kolkende zee, eeuwig grauw. Boven hen de glende wolken, eeuwig grijs. Later wordt zoiets altijd een epos, een heldendicht; van vijf en twintig schepen, waarvan er 14 dat nieuwe land bereikten. Het wordt nóg donkerder om de Dronning Alexandrine en nóg ge makkelijker zich dit alles voor de In de vissershaven van Bruinisse heerst bedrijvigheid. De haven gal, met het oog op het leggen van een zeewering voor een deel worden afgedamd. (Foto P.Z.C. geest te halen. Ik weet dat ik wa kend sta te dromen, maar deze zee, deze hemel en het donker ruisen van de golven rond het schip, schijnen de tijd terug te zetten en ik zie die kleine schepen met him wrjd-openge- sperde drakenkoppen, waartegen het schuim kapotslaat, verder gaan. Mijl na mijl. Steeds in die ene beloofde richting: Groenland. Ze kwamen er .En in dat land stichtte, in 986, Erik de kolonie. Os- terbygd bij het tegenwoordige Julia- nahabn Vesterbygd waar zich thans Godthab bevindt. De zoon bleef niet bij de vader; hij voer door en ont dekte in het jaar 1000, lang vóór Columbus, Amerika. Nog tijdens zijn leven werd de heldendaad van Erik bezongen. Ruïnes. Een droefgeestige zee. Ja... want toen John Davis in 1585 aan de Groenlandse kust ankerde, vond hij daar alleen Eskimo's en geen Vi kings of nakomelingen daarvan. En van Brattahlid, het huis van Erik waren alleen nog de ruïnes over. Waar eens een bloeiende kolonie had gestaan, waar trotse Noorderlingen overgingen tot het Christendom en zich verre verheven achtten boven die kleine, vreemde wezens, die uit het Noorden kwamen uitzwermen, de Eskimo's, daar waren alleen stukken steen, die nog herinnerden aan Erik en aan lien die na hem kwamen. De gehele nederzetting, al deze mannen, vrouwen en kinderen, waren onder gegaan in dat andere ras, dat hen kon vernietigen, toen alle contact met deze kolonie en het verre Moe derland werd verbroken. Niets bleef over, niet één jongen, niet één meis je. Zo voltrok zich een der bitterste treurspelen in het hoge Noorden; de tragedie van een der eerste emigran ten-groepen in de geschiedenis van het blanke ras. Ik word wakker als ik merk dat er iemand naast me is komen staan. Het is de marconist van de Dron ning Alexandrine, een jonge, aardige kerel. Hij kijkt me even van terzijde aan, maar zegt niets. Zo staan we zeker tien minuten. Ik vraag hem naar de laatste weerberichten en het is niet bepaald veelbelovend wat ik te horen krijg: Fog and rain, sir, mist en regen Hoe lang nog? informeerde ik. Hij lacht een beetje medelijdend: Niet bekend, maar U moet hier wennen aan mist en regen. De zon zult U niet veel meer te zien krij gen Wanneer zien we ijs? Misschien eerder dan me lief is. Er is ijs gesignaleerd ver Zui delijk van Kaap Farvel. Betekent dat, dat we een an dere koers gaan voorleggen? Ja, we gaan dan ver om de Zuid heen en we komen wat later in Godthab aan. Maarhet is best mogelijk dat alles nog verandert. Hier is nooit iets vast, je moet het maar nemen zoals het valt. Hij loopt door; het duister en de mist lossen hem binnen een meter op. Ik sta weer alleen. Niemand komt meer aan dek, behalve de wachts- man, die op z'n pijpje staat te kau wen en zachtjes voor zich uit neu riet. Geen ster, geen maan. Alleen de mee-rollende zee en de mist, die in grote, natte plakkaten over de steeds Westwaarts koersende Dron ning Alexandrine slaat. Het toplicht is de enige ster; een dansen, schui vende, steigerende ster. Godhab fjord op de Groenlandse kust Een Idioot. Samuel Butler ont dekte, wat een idioot is: "Een idioot is iemand, die voor zich zelf denkt, inplaats van ande ren voor hem te laten denken." Krant. In de gevangenis van Stockholm maken de gevange nen een eigen krant. Maar ze hebben de titel moeten ver anderen. De krant heette eerst: ,De Murenbreker"Nu heet ze: Celstof Woonwagen. Overal in Neder land bloeien woonwagenkam pen op, maar in de Verenigde Staten bloeien ze nog heviger. Daar wonen thans 1,8 millioen Amerikanen in woonwagens. Carrière. Doris Duke, de twee maal gescheiden dochter van de Lucky-Strike-tabakskoning is in Hollywood gaan wonen. De een zegt, dat ze flimster wil worden, de ander dat ze wacht op een benoeming als Amerikaans gezante in Luxem burg. Belasting. Het Franse parle ment heeft zich enige jaren lang verzet tegen belasting verhoging. De historicus René Sedülot geeft daarvoor de vol gende verklaring,J)e Merovin- glsche koningen deden 1000 jaar geleden een poging om de vroegere Romeinse belastin gen weer in te voeren. Dat wek te de verontwaardiging op van de Franken, die Gallië niet binnengevallen waren om be lastingbetalers te worden". Afbetaling. In België kan alles op afbetaling gebeuren. De So- bel-air organiseert luchtreizen naar de Congo: 30% vooruit en de rest in 12 maandelijkse ter mijnen! Vyanden. Weinigen hebben ooit gehoord van de Franse schrij ver Ai-mand Salacrou. Hier is één van zijn uitspraken: „Ik kies mijn vijanden met even veel zorg als mijn vrienden en lk blijf ze even trouw." (Opmerkng. „Die man moet bij ons in het dorp komen wonen".) Muziek. De harmonie Voor waarts uit Tegelen concerteer de in Bourgh en Bresse (Fr.) voor 15.000 enthousiaste lui steraars. Thuisgekomen gaf de harmonie een feestconcert. Aanwezig: 10 volwassen en 45 kinderen, die krijgertje speelden. WORDT EDEN TOCH PREMIER Churchill's aftreden verwacht (Van een bijzondere medewerker). LONDEN, Juli. Raspaarden, door eerzucht en vreugde over dc el- gen prestaties gedreven, blijven wel eens op de baan. totdat ze van uit putting en elkaar zakken. Bij mensen noemt men ditzelfde verschünsel afgeleid van het voorbeeld van het paard, „in de teugels sterven" en meer dan één heeft dit lot getroffen. Churchill is de senior, daar de te genwoordig bijzonder talrijke „grote oude mannen", waartoe eveneens Paus Pius XIH, De Gasperi, Dr. Adenauer en anderen behoren en op zijn 79e jaar heeft hij, behalve zijn belangrijke functies als premier van het Britse Rijk en leider van de regerende party, sinds Eden ziek werd ook nog het ministerie van Buitenlandse Zaken op zich genomen zijn bekende actie West op touw gezet. Zelfs zijn taaie constitutie was te gen deze belasting niet meer opge wassen en in welingelichte kringen vreest men, dat ook de rustkuur van een maand, die hij tegen zijn zin moest accepteren, niet voldoende zal zijn om hem zonder direct gevaar weer aan het werk te laten gaan. Hij had voor dit geval reeds lang van tevoren maatregelen genomen en zijn trouwste en betrouwbaarste mede werker, sinds verleden jaar ook zijn aangetrouwde neef, Anthony Eden, als opvolger ingewerkt. Diens nogal plotselinge en tenslotte in zware vorm opgetreden galziekte was dan ook een bijzonder zware slag voor DOORBREKING GELUIDSBARRIÈRE Meer dan 200.000 toeschouwers worden Zaterdag verwacht (Van onze speciale verslaggever) SOESTERBERG. Driehonderd vliegtuigen merendeels straalvlieg tuigen nemen Zaterdag deel aan het Nato-vliegfeest op Soesterberg, dat hoogtepunt is in de viering van het 40-jarig bestaan van de Nederland se militaire luchtvaart. Het wordt de grootste internationale luchtvaart demonstratie, die West-Europa tot nog toe te zien gekregen heeft. Naar schatting 225.000 mensen zullen die dag naar Soesterberg trekken, om deze gigantische show mee te maken. Men kan aan dit alles met gemengde gevoelens denken. Wij Nederlanders zijn niet militairistisch ingesteld; en NOG STEEDS RISICO'S Vermoedelijk wordt de Vissershaven gedeeltelijk afgedamd In de vluchtliaven tussen Zïjpe en Bruinisse Idinkt dag in dag uit het geronk van motoren. Hier ligt een werkzaam deel van de vloot, welke helpt bij liet dijkherstel. Grote stapels stortsteen wachten er op trans port. Machtige kranen gooien lading na lading steen op de lichters, welke even later, achter een kittig sleepbootje hangend, hun zware deklast naar de dijkgaten brengen. Wandelend van het veer bij Zijpe in de richting van Bruinisse, wordt men getroffen door de hoge bergen basalt. Aan de voet van zo'n berg ligt het noodkerkhof, waar rampslachtoffers een voorlopige rustplaats vonden. Zij rusten daar, vlak bij het arbeidsrumoer, als een treffend beeld van de vergankelijkheid van het leven, tegen een roezige achter grond van arbeidsdrukte. Vernietiging en wederopbouw ziet men hier bij een. Voort gaat de wandeling over de dijk naar Bruinisse. De dorpskom ziet er weer fris en fleurig uit. De bevolking is grotendeels terugge keerd. Dit droge dorpje van Oostelijk Duiveland vormt een vriendelijke oase in.de dorre vlakte. Bruinisse is tweemaal overstroomd. Daarvan getuigen de onbegroeide gronden rond het dorp. Hier en daar piekt slechts een enkel schraal gras sprietje, voor de rest ligt het land er gebarsten en gescheurd, kaal en onvruchtbaar. De burgemeester, de heer H. K. Michaëlis, heeft tussen zijn drukke werkzaamheden door in het houten noodgemeentehuis even tijd, om te vertellen hoe de zaken er in Bruinis se thans voorstaan. „Bruinisse", zo zegt bij, „liep 12 April voor de twee de maal onder water, maar de 16e April was het gat weer gedicht en kon met de opruiming worden be gonnen". Dijk nog te laag „Op het ogenblik", zo gaat hij ver der, „schieten wy al aardig op. On geveer 90 van de bevolking is te ruggekeerd. Dit geschiedde echter op eigen risico, want de veiligheid ten opzichte van het water is hier nog maar zeer betrekkelijk. Als er een normale stormvloed komt, kan de zaak weer ondergaan. De Oudedijk wanneer er zo iets gaande is, is het ons dus niet gemakkelijk los te ko men van de gedachte, dat achter dit alles een vernietigings-apparaat schuil gaat, dat spot met alles wat wij ons op dit punt zouden kunnen voorstellen. Daarnaast denken we en er zijn mensen, die dit aanstonds in pamfletten ook willen laten merken aan de gigantische bedragen, die in weinig tijd, zoals men pleegt te zeggen, „vermorst" worden en die zo veel nuttiger besteed hadden kunnen worden. Laten we beginnen te zeg- fen, dat dit vliegfeest zichzelf be- ruipt, ja waarschijnlijk zelfs voor enige nuttige instellingen nog een ba tig saldo zal opleveren, tenzij de weersomstandigheden het in het wa ter zouden doen vallen. Verdediging Wat het overige betreft, dienen we goed te beseffen, dat dit gigantische apparaat een noodzaak is, met om er agressief voor de dag te komen, maar „uitsluitend ter eventuele ver dediging van vrijheid en goed", zoals minister Staf ergens gezegd heeft. En dan is het goed, dat ook de Nederlan ders eens te zien krijgen, waartoe West-Europa op het ogenblik in staat is. Elders werd dit al in beperkter mate getoond. Voor Nederland is dit vliegfeest min of meer een primeur. En aan kan men volkomen objec tief gezien bewondering hebben is op dit moment een stevige binnen dijk, maar hij is te laag. Het is niet alleen de Oudedijk, welke een pro bleem vormt. Ook de zeewering vraagt de volle aandacht. De bevolking wordt officieel terug geroepen als het dijkgat bij Ouwer- kerk dicht is. Wij kunnen de men sen nu eenmaal niet laten terugko men zolang er nog van risico sprake is. Het wordt al beter als de Ram- paartsedijk is hersteld. Thans wor den plannen ontworpen om de haven zijde te beveiligen. Vermoedelijk zal een deel van de haven worden afge damd om er een zeewering te leggen. Dat werk zal voor de winter ge klaard moeten zijn. In het voorjaar volgt dan wel de afwerking". Zo belicht de burgemeester nog een paar problemen van de bescherming tegen het water. Het water, vijand nummer 1, baart de meeste zorg. Bruinisse wordt nog steeds van twee kanten door het zilte nat bedreigd, maar energiek wordt er gewerkt om het dorp vóór de winter veilig te stellen tegen het tomeloos geweld van het door de najaars- en winter stormen opgezweepte water. voor de organisatie van dit alles. De organisatie aanstonds van de enorme verkeersstroom, die de zes smalle toe gangswegen naar Soesterberg te ver werken zullen krijgen, de verwerking van deze stroom op het vliegveld zelf, en tenslotte de organisatie in de lucht. Geheimen Wat dit laatste betreft: er zullen enkele toestellen deelnemen, waarvan de details zelfs deskundigen nog niet bekend zijn. We denken aan de Haw ker Hunter, die door de bekende En- felse testpiloot Neville Duke zal wor- en voorgevlogen en aan de Franse Mystère, die door de kolonel-vlieger Rozanoff zal worden bestuurd, de zelfde, die op de luchtvaartshoeve van Le Bourget met deze Mystère verscheidene malen in duikvlucht de geluidsbarrière doorbrak. Dit laatste zal ook gebeuren boven Soesterberg. Het zal te herkennen zijn aan ae scherpe knallen, die dan veroorzaakt worden, en die dus geen ontsteltenis teweeg behoeven te brengen onder de duizenden toeschouwers. Zijn deze fei ten reeds voldoende om de nieuwsgie righeid van velen op te wekken, die bewondering hebben voor de vlucht, die de techniek in onze dagen geno men heeft, er is meer. We denken aan de vertoning van de Vickers Super marine Swift straaljager gevlogen door de fabriekspilootLathgow, welke machine kortelings binnen 19 minuten van Londen naar Parijs trok; we den ken ook aan het stuntteam der Sky- blazers en niet te vergeten ons Nederlandse stuntteam „Ruiten Vier"; die staaltjes van luchtacroba- tiek zullen vertonen tijdens de forma- tievluchten, waarvan de koude rillin gen ons over de rug zullen lopen. Bommenwerpers Dit zijn zo maar enkele grepen uit het omvangrijke program. Gezwegen hebben we dan nog over de komst van de Amerikaanse B-36, (twee stuks), de lange-afstandsbommenwerpers, die de grootste bommenwerper ter we reld is met zijn zes door propellers aangedreven zusjesmotoren, en over de komst van de 240 parachutisten, die boven het vliegveld zullen afsprin gen. Een gigantische show, voorwaar, waaraan acht landen Amerika, Groot-Brittannië, België, Canada, De nemarken, Frankrijk, Italië en Neder land zullen deelnemen met hun beste vliegtuigen en ervarendste pi loten, en waarbij de organisatoren uiteraard bedacht zijn, dat er onge lukken kunnen gebeuren. Natuurlijk zijn ze daarop bedacht. Een zieken huis in Utrecht en één in Amersfoort worden in gereedheid gehouden voor eventuele slachtoffers, ambulances en radioposten staan in wijde cirkel op en om het vliegveld opgesteld, een le ger rode kruismensen en E.H.B.O.-ers staat klaar om de helpende hand te bieden. Farnborough ligt allen nog vers in het geheugen. We mogen hopen, dat het allemaal overbodige moeite ge weest zal zijn. Verkeer Voor wie plannen hebben dit vlieg feest te gaan bijwonen, moge gezegd zijn, dat het van het grootste belang de rol van eventuele bemiddelaar tussen Oost en hem. Daarom nam Churchill liever ook nog de last van het ministerie van Buitenlandse Zaken op zich, dan dat hij naar hem van verschillen de kanten werd voorgesteld Eden in Downingstreet wilde vervangen. Dat nu Lord Salisburg met de werk zaamheden werd belast, is dan ook maar een voorlopige oplossing, daar deze als Peer niet zelf tegenover het parlement rekenschap kan afleggen en alleen al daarom niet in aanmer king komt om het Foreign Office voorgoed over te nemen. Er was voor deze beslissing ech ter nog een andere, uiterst belang rijke reden: namelijk juist zijn eigen opvolging, waarvoor hy met het oog op zijn afnemende lichamelijke krach ten maatregelen moet nemen. Als Eden in de komende maanden terug keert men hoopt met het oog op zijn gunstig herstel na de operatie in Amerika op een tijdstip binnen 2 a 3 maanden dan zou ny eventu eel het ambt van premier van Chur chill kunnen of moeten overnemen. En in dit geval zou hij het zijn, die over de keuze van zijn opvolger in het Foreign Office zou moeten be slissen. Het is du3 een tactvol ge baar, dat Churchill deze beslissing voorlopig uitstelt steeds in de hoop, dat hij het zelf zo lang zal uit houden, ook al zou de natuur hem beletten om na een min of meer langdurige rustkuur weer met zyn oude vitaliteit achter zijn schrijfta fel plaats te nemen. Voor R. A. Butler als eerste can- didaat is dit een niet bepaald ge makkelijke situatie. Maar als trouw volgeling van Churchill zal hy de toestand weten te beheersen. De minster voor Woningbouw, Machillan, die ook wel eens genoemd is als candidaat voor portefeuille van Buitenlandse Zaken, is nu ook met een ernstige ziekte, hoewel slechts tijdelyk, uitgevallen, terwijl Churchill's schoonzoon Duncan San dy's, de minister van Voorzieningen, met een voetkwaal te bed ligt. Het is dus een sterk gedecimeerd kabinet, dat tegenwoordig in Londen de za ken waarneemt aan het begin van een „vacantietijd", die allesbehalve vacantie schijnt te geven aan een we reld van voortdurende spanningen en dringende problemen. Wat Cnurcill in Januari tegen Eisenhower zei: „De gelegenheid om myn land de grootste dienst te bewijzen, ligt nog vóór my", geldt ook heden nog. EEN BOEK OVERi HONDERD JAAR KROMSTAF. Dr. A. J. Bronkhorst Rondom 1853. Uitgave Boekencentrum 's-Gravenhage. Dr. A. J. Bronkhorst Rome viert feest- Uitgave Boeken centrum 's-Gravenhage. Het eerste geschrift heeft als on dertitel: De invoering der Rooms-Ka- tholieke Hiërarchie en het tweede: Hervormde overwegingen bij het eeuwfeest der Rooms-Katholieke bis dommen. Het eerste kost 3.25 en het tweede 45 cent. Het eerste ge schrift geeft een goed gedocumen teerd overzicht van de situatie der -looms-Katholieken in ons land vanaf de Hervorming tot 1853. In het twee de hoofdstuk wordt de invoering van de hiërarchie in 1853 behandeld met alles wat daarmee samen hangt. Daarna volgt een overzicht van de z.g.n. Aprilbeweging en tenslotte krij gen we nog een overzicht van de ont wikkeling na 1853 in de R.K. Kerk van ons land. In het tweede geschrift kunnen we vinden het Hervormde, beter mis schien het Protestantse standpunt over deze gebeurtenissen. Wie zich voor de vaderlandse kerk geschiedenis interesseert en wie be lang stelt in de verhouding Rome Reformatie, zal deze beide geschrif ten niet ongelezen laten. H. is de aanwijzingen van de verkeerspo litie in acht te nemen. En overigens, men lette op de kleur van zijn plaats bewijs en volge onmiddellijk de pijlen, die ook die kleur dragen en die ae be zoekers naar hun plaats zullen leiden en naar de plaatsen, waar ze hun voertuigen zo nodig kunnen parkeren. Voor wie per trein komen, zij gezegd, dat de halte Den Dolder de plaats is waar men het beste uit kan stappen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1953 | | pagina 7