Een kwart eeuw geleden verging Mobile's „Italia" in het poolijs De wereldreis van JIMMY BROW IN ZEVEN RADARPOSTEN LANGS DE NIEUWE WATERWEG FRIS BE DROMER 8 PROVIN 01 ALE ZEEUWSE COURANT ZATERDAG 18 APRIL 1953 EEN VERGETEN VERHAAL Rnald Amundsen betaalde reddingspoging met zijn leven Aardenburgs burgemeester van Dongen snelde met slede te hulp GENERAAL UMBERTO NOBILE, constructeur van luchtschepen, be vechter van het poolys, zij het met verkeerde middelen, het is alleen een naam geworden, omdat de Italiaanse generaal zo goed als vergeten is. Wy leven snel en vijf en twintig jaar is ontzettend lang tegenwoordig. Wy le ven te snel om lang te onthouden. En tóch is het nog maar een kwart eeuw geleden dat de naam Nobile op ieders lippen lag, dat Nobile, na successen te hebben verworven, zich het misnoegen van de gehele wereld op de hals haalde. Dat was in de tyd, dat een bomaanslag werd gepleegd op de Itali aanse koning bij de opening van de Jaarbeurs te Milaan, in de tyd dat Köhn, Hühnefeld en Fitzmaurice met het vliegtuig „Bremen" van Duits land uit na veel moeilijkheden de overkant van de oceaan bereikten, dat ge heimzinnige duikboten in de Atheense golf werden gezien, dat Dorus Rij kers overleed. De tijd, dat generaal Nobile met zyn luchtschip „Italia" een vlucht naar de Noordpool begon, een dramatische tocht, door allerlei om standigheden, die in een ramp van wereldbetekenis zou eindigen. Het was eigenlijk al in 1926 begon nen. Ronald Amundsen, Noorwegens nationale held, maar veel meer in de ogen van de wereld een uitermate bekwaam poolvorser, maakte toen een tocht naar de Noordpool met het luchtschip „Norge", gebouwd door een onbekend overste...... Umberto Nobile. Deze Italiaan was eerzuchtig, benijdde misschien Amundsen om zijn overwinning op Scott aan de Zuidpool in 1911 en moest nu voor de Noor de „N.I." besturen. Dat Amund sen hem toen onbekwaam noemde en als ondergeschikte behandelde, riep een wrok op, die om revanche schreeuwde. Een wrok, die mensenle vens zou kosten, o.a. dat van Roald Amundsen Toen Nobile in Italië terug was, be gon hij zyn voorbereidingen voor een nog succesvoller tocht naai- de Noord pool, doch deze voorbereidingen wa ren verre van safe. Goede raadgevin gen werden in de wind geslagen en slechts na veel moeite kreeg men ge daan, dat Nobile er in toestemde de Zweea Finn Malgrem, een kenner van de Pool, mee te nemen. Wat Amundsen over gevaren ver telde, liet de heethoofdige nieuwbak ken generaal Nobile Mussolini had daarvoor gezorgd volkomen koud... De start. Verschillende berichten over uitstel van de tocht flitsten aanvankelijk de aether in en eigenlijk was Nobile met zijn „Italia" al op weg eer goed en wel bekend was, dat hij was gestart' op 15 April 1928, nu ruim 25 jaar ge leden. De tocht over Europa moet vrij vlot zijn verlopen, maar het leek, of de. moeilijkheden toenamen naarmate de' „Italia" het barre Noorden naderde. De Pool verzette zichMet het nieuws over de Oceaanvlueht van lady Bailey hoorde de wereld op 3 Mei uit Stolp het bericht dat NobiJe' koers zetten zou naar Spitsbergen, om vandaar in 45 uur naar Kingston Baai te vliegen. Een brand in Stolp: vernietigde bijna het enorme gevaar te, maar toch genoot Stockholm een dag later van het imposante schouw spel, dat de „Italia" hij de overtocht bood- Men was erg enthousiast, maar twijfelde aan de afloop Het weer bleef gunstig tot de avond van de 4e Mei. Toen stak een Noorderstorm op de snelheid van de „Italia" liep terug tot enkele kilome ters per uur en totaal uit de koers geslagen landde het luchtschip ten slotte op het eiland Vadsoe. Pas op 7 Mei kwam Nobile in Kingsbay aan en op 13 Mei arriveerde hij daar op nieuw; zijn eerste aanval op het Pool ijs was door het barre weer tot mis lukken gedoemd. Amundsen verklaarde zich in de pers nog verre van gerust op de af loop van het Italiaanse Poolavontuur en sprak over onkunde. Half Mei zette Nobile opnieuw koers naar de Pool en op 24 Mei had hij die inderdaad via de Noordpunt van Groenland bereikt. Italië was uitzinnig van vreugde en Nobile gooide van 150 meter hoogte een door de Paus kruis en de Italiaanse vlag uit.Hy voelde zich overwinnaar van de pool èn van zijn vroegere meester Amund sen. De moeilijkheden van de terug tocht werden geëlimineerd. Maar juist daarin school het noodlot. Op 25 Mei seinde Nobile door de stroom van gelukwenstelegrammen dat de tegenwind minder werd en dat ondanks ijsvorming op het 125 meter lange en 25 meter hoge luchtschip de terugtocht zonder moeite doorging. Op 26 Mei echter bleven de berichten uit en werd alleen gemeld, dat sterke tegenwind optrad; m Kingsbav maak te het hulpschip „Citta di Milano" zich op voor een reddingsexpeditie. Maar men vertrok niet, men wilde niet geloven dat het mogelijk was, dat zoveel trots, dat zoveel zelfver trouwen ten onder kón gaan. 29 Mei was het, toen Nobile zelf uit sluitsel gaf en noodseinen in vier talen de wereld inzond, seinen overi gens, die maar nauwelijks gehoor vonden naast de vele geruchten, die toen over het schip de ronde gingen doen. Er werden hulpexpedities in gericht, er trekken dappere kerels de sneeuwvlakten in om er te redden of zelf te sterven. De brandstof van de „Italia" moest al lang op zijn. Het schip zou geland en verongelukt, er zouden doden zyn, er zou een ge slaagde noodlanding zijn uitgevoerd. Wat was de waarheid - De waarheid werd -pas langzamer hand bekend. Velen waren toen al op patl in het Poolys. Het hulpschip „Cit ta di Milano" liep vast in het pakys en de halve bemanning ging te voet verder. Finhen stegen op met water vliegtuigen .en toestellen op ski's, de Russen trokken er op uit met de ijs- brekers „Krassin" en „Maligyn", de regeringen van Zweden en Noorwe gen rustten hulpexpedities uit en ten slotte vertrok ook Amundsen eind Juni met de dubbeldekker „Latham", de „Krassin" was toen in het ijs vast gelopenDrie Fransen hadden in een vliegtuig reeds een ellendige dood gevonden. Amundsen vertrok en de meesten dachten dat nu het leed voor Nobile, die zich overigens de verbittering van geheel Noorwegen op de hals had ge haald, spoedig geleden zou zijn. Maar Amundsen liet niet meer van zich horen en de „Latham" werd nimmer teruggevonden. De grote on derzoeker vond de dood in net pak ijs. Hij was maar één van de vele slachtoffers van het „ItaHa"-avon- tuur dat als volgt verlopen schynt te zyn. Door jjsvorming was de „Italia" steeds lager gedaald tot op een gege ven moment de commandogondel een ijsspits raakte en afluiapte. Nobile bleef met een gedeelte van de ben ning op 'n grote ijsschots achter. Het luchtschip zelf steeg door verminden- ring van de last en dreef stuurloos met nog 6 mensen in een andere gon del veraer. Tien kilometer verder ontplofte de rest van de „Italia"; 6 mensenlevens waren reddeloos verlo ren, maar Nobile bleef koppig en seinde niets te weten van het lot der overige bemanning. Hy liet zich op timistisch uit over de vooruitzichten en verzweeg de doden en gewonden. Op 25 Juni slaagde de Zweed Lund- berg erin te landen op de kleine schots en toen maakte Nobile zijn laatste en grootste fout door zich als eerste aan noord te laten nemen. Hij was gered, maar pas lang na hem werden 7 andere gewonde en uitge hongerde opvarenden van het lucht schip gered. Acht was het getal van de overledenen, die uit het trotse ge zelschap dat zich eens in Milaan in scheepte overbleven. Hiervan werd een gedeelte gered door de Russische IJsbreker „Krassin", juist voor de neus van een Hollandse jongen... Jef van Donge, thans burgemeester van Aardenburg. Van Dongens tocht. Op 13 Juni hadden de kranten ge meld, dat de „sledemenner", van Don gen, die zich op Spitsbergen bevond samen met de Deen Varming en een volledige uitrusting zich aan boord van de „Braganza' had begeven om later met zijn slede de tocht naar het binnenland voort -.te-zetten op zoek naar overlevenden. Hij zette door, óók toen Varming sneeuwblind moest terug keren en een Italiaanse kapitein van de Alpenjagers, Sora, zyn metgezel werd. Hoewel hij echter aan de eerste oproep gehoor had ge geven, mocht hij het geluk niet sma ken daadwerkelijk tot de redding bij te dragen. Onder stoomwolken, die door van Dongen en zijn metgezel werden gezien, haalde de „Krassin" op 12 Juli de zwervers van de „Italia" uit het ijs weg. Van Dongen bleef met Sora in het ijs achter toen de wereld weer vrijer ademde na weken en we ken van spanning. Pas later, toen de twee redders met veel moeite uit de woestenij waren teruggekeerd, werd ook over hun tocht meer bekend. Een tocht temeer, helaas, die niet nodig was geweest als de Italiaanse generaal naar raad had willen luiste ren en het hoofd had willen buigen en dat in het bijzonder voor net meesterschap van Amundsen, die bij het redden van zijn lïvaal het leven verloor... Offici^e nnklicatiës MIDDELBURG. DRANKWET. Verlof A aangevraagd, en W. van Middelburg brengen ter openbare kennis, dat door Jan Pieter van Ham een verlof A is aangevraagd voor de beneden- en bovenzaal resp. ter oppervlakte van 50,78 en 50.96 vierkante meter van perceel Markt No. 21. Binnen twee weken na heden kunnen tegen inwilliging van dit verzoek schrif telijk bezwaren bij ons college worden ingediend, KOSTELOZE INENTING EN HERINENTING TEGEN POKKEN. B. en W. van Middelburg brengen ter openbare kennis, dat op Dinsdag 5 Mei 1953, des voormiddags van 9—10 uur, ge legenheid bestaat tot kosteloze inenting en herinenting tegen pokken in het Me disch Centrum, Eigenhaardstraat 2. Er wordt in het bijzonder de aandacht op gevestigd, dat de leeftijd beneden de 2 jaar als de meest geschikte voor in enting moet worden beschouwd. Voor een juiste vermelding in de vac cinatiebewijzen van de namen en ge boortedata der kinderen is het gewénst, dat bij de aanmelding het trouwboekje der ouders wordt medegebracht. 97. Als hij uit zijn humeur is, dan kent Jimmy Brown zyn eigen kracht niet en dat begon de politiemacht van Oekoeroewanda aan den lijve te voelen. Eén voor één wierp Jimmy al zijn belagers van zich. Het ge bouw dreunde op zijn grondvesten en er bleef in de werkkamer van de commissaris geen meubelstuk heel. Ook de agenten, die buiten de wacht hielden en die moesten verhinderen, dat de nog steeds woedende menigte het politiebureau zou binnen dringen, kwa men de eeri na de ander toegesneld, maar even snel sloeg Jimmy hen weer uit de kamer. Toen greep hij de beduusde Roekifaki, die nog altijd niet wist hoe hij het had en rende met hem de kamer uit, het por taal over en verscheen op het bordes. ,J3éór komen de Roekiraki'sl" schreeuwde Jimmy, terwijl hij in de verte wees. Alie mensen draaiden verschrikt het hoofd om. bang, dat zij in de rug zouden worden aangeval len. Maar toen zij weer naar het bordes keken, was Jimmy met de kleine gewonde chimpansee al ver dwenen. Hij holde naar de auto, sprong er in, tegen Plet Potlood roepend: „Vol gas, Piet en rijden wat je rijden kunt, Laat je door niets weerhouden I" Piet Potlood klemde de tanden op elkaar en reed zo snel mogelijk weg. Gillend sprongen de mensen opzij. Eén probeerde op de treeplank te springen, maar Jimmy duwde hem er af. De motor begon te ronken en over stemde het geschreeuw van de woedende menigte. „Rechts aanhouden. Piet", commandeerde Jimmy. „We gaan regelrecht naar het oerwoud. Ik zal ze leren, wie Woewoesoeki is!" HULPMIDDEL VOOR SCHEEPVAART. Kapitein en loods blijven verantwoordelijkheid dragen Misschien was het slechts een toeval, dat men kort achter elkaar in de laatste weken een reeks berichten in de kranten kon lezen, die allen be trekking hadden op Radar. Grote Radar-plannen voor de haven van Ham burg, eveneens voor die van Antwerpen, van New York en andere Ameri kaanse havens, en tevens vele berichten over scheepsbotsingen in de mist, waarbij steeds werd vermeld, dat deze ongelukken Radar ten spijt waren gebeurd. Vooral in de laatste verhalen nu Was een misvatting te vinden die men al te vaak tegenkomt waar het de algemene beoordeling van de moderne technische uitvindingen betreft. Wy bedoelen de gevaarlijke voorstelling van de onfeilbaarheid der hedendaagse electrische wonderwerken, de idee dat zij de mens overbodig zouden maken of hem zouden kunnen vervan gen. Wij zyn wellicht verwend door de mechanisatie van het dagelijkse leven. Maar zo min als men totaal succes van de nieuwe geneesmiddelen eist, mag men dit b|j de nieuwe machines doen. Nog te zwijgen van het feit, dat de idee van robots, die ingewikkelder denkprocessen zouden kunnen uitvoeren, schrikwekkend is. Hoe belangrijk juist bij Radar het menselijke element blijft, maar ook hoe belangrijk dit element in het scheepverkeer al is, bleek uit een ge sprek, dat wij met de Rotterdamse havenmeester, de heer J. van Leeu wen voerden over de grote Radar ketting, die langs de Nieuwe Water weg en rond de Rotterdamse haven gelegd wordt. De grondidee van de Rotterdamse installatie is, dat Radar het gebruik van de haven ook bij de dikste mist mogelijk zal maken, en niet. dat de te bouwen Radar-stations het bevel over de schepen uit de handen van kapitein en loods zouden nemen. De radiofonisch ononderbroken van uit deze landstations naar de brug van het schip gezonden mededelin gen over diens positie, eventuele ob stakels in zyn koers e.d. vervangen slechts het optische zicht, zijn dus slechts van adviserende aard. De be slissing over de te treffen maatrege len blijft bij loods en kapitein. Men legt in Rotterdam de klemtoon hier op, en wel tegenover vele buitenland se met name Duitse stemmen van de laatste tijd, die de wenselijkheid op- péren, een absolute bevelsmacht van het Radarsysteem in te voeren, waar bij dus het initiatief op de brug zou moeten wegvallen en slechts de com mando's van de Radarstations de lei ding van het schip bepalen. Door de voorstanders van een der gelijk systeem wordt op het luchtver keer gewezen, waar, zoals bekend, de commando-toren van 't vliegveld bij blindlandingen alle bevelen geeft. Maar dit is een verkeerde vergelij king. Vanwege de grote snelheid van vliegtuigen Is hier immers de situa tie geheel anders. In de gedeelten van seconden,die voorbijgaan, voordat een blind landende piloot uit de medede lingen van het vliegveld over zyn po sitie zijn conclusies zou kunnen trek ken, is het vliegtuig alweer honder den meters verder. Daarom zoekt men zelfs naar een constructie, die de piloot volkomen uitgeschakeld en de aanwijzingen van de toren onmid dellijk op de automatische piloot van de vliegmachine overbrengt. Omgekeerd is tegen soortgelijke constructies voor waterverkeer bij voorbeeld ih te brengen, dat in tegen stelling met de in verhouding uni forme, moderne vliegtuigen de zee schepen ontelbare afwijkingen ten opzichte van him reactie op roerbe wegingen, snelheidsveranderingen etc. tonen. Uit deze feiten trok men in Rotter dam de conclusie, dat slechts het vol gende systeem mocht worden geko zen: Langs de Nieuwe Waterweg wor den zeven Radar-landstations ge bouwd, de eerste onmiddellijk aan de kust by Hoek van Holland, de laat ste midden in de stad bij de Maas tunnel. Daartussen op een onderlin ge afstand van 6 kilometer van elkaar de andere vyf. Elk punt van de Waterweg en de haven wordt door deze stations bestreken. Op hun ont- vangstschermen later waarschijn lijk op grote projectieschermen kan men het te navigeren schip onafgebroken volgen. De dienstdoen de waarnemer spreekt in de micro foon een „gesproken beeld", dat naar de brug van het schip wordt gezon den. Elk station heeft haar eigen ui trakorde golf, zódat zij elkaar niet storen. Deze mededelingen (zij luiden bij voorbeeld „U is thans bij ducdalf no 100 m. rechts voor 'n ander schip" etc.) worden op de brug op gevangen door een lichte draagbare ontvanger, welke door de loods werd meegebracht. Naar de mededelingen uit de luidspreker oriënteren loods en kapitein zich en besturen het schip. Het was niet eenvoudig tot de thans gevonden perfecte vorm van dit ontvangtoestelletje te ko men. Het mocht niet afhankelijk zijn van de op het schip gewekte stroom, en men moest het grote gewicht van een luidspreker aanvaarden, aange zien koptelefoons onbruikbaar zyn: zij zouden met hun draden kapitein en loods in hun bewegingsvrijheid hinderen. Men is er in geslaagd de eigen batterij en de luidspreker ten spijt een makkelyk draagbaar en lichttoestel te construeren. De bedoe ling is, tenminste in de eerste tijd, dat elke loods ook bij goed weer deze ontvanger draagt. Mettertijd zal men tot verbeteringen kunnen komen, bij voorbeeld deze, dat in Rotterdam ge- domilicieerde schepen 'n eigen vaste ontvanger inbouwen. Een andere ver betering zou kunnen zijn, dat 't lo pende Radarbeeld van uit de land- stations ook nog voor controle radio grafisch naar de brug van het schip zou zenden. De landstations zullen in de twee de helft van 1954 gebruiksklaar zijn, de hele organisatie kort daarha, be gin 1955. De stations zullen hun stroom ontvangen uit 't stadsnet, maar zullen daarnaast echter ook een eigen noodgenerator krijgen, zodat zij onder alle omstandigheden be drijfsklaar blijven. De totale kosten worden voorlopig b|j benadering op 2 millioen gulden geschat. HOOG EN LAAG WATER 19 en 20 April. U. N.A P. U. N.A.P. U. N.A.P. U.—N A.P. Vlissingen 5.36 1.83 18.00 1.62 11.44 2.00 Temeuzen 6.04 2.01 18.32 1.81 0.06 2.28 12,21 219 Hansweert 6.38 2.09 19.04 1.89 0.46 2.43 13.03 2,35 Zierikzee 7.01 1.28 19.23 110 0.11 1.66 12.46 1,62 Wemeldinge 7.18 1.52 19.44 1.33 0.41 1.91 12.57 1.87 Vlissingen 6.27 1.67 18.52 1.40 0.15 1.99 12.34 1.81 Temeuzen 6.56 1.86 19.24 1.61 0.50 2.18 13.09 2.01 Hansweert 7.26 1.97 19.51 1.71 1.28 2.33 13.49 2.15 Zierikzee 7.46 1.23 20.11 .0.98 1.12 1.65 13.49 1.51 Wemeldinge 8.04 1.45 20.32 1.19 1.24 1.88 13.47 1.73 Dan voel ik me rustig en op m|jn gemak. En wip ik al fluitend van d'hak op de tak. En eens in de week is het feest dan voor m|j. Dan laat het baasje me een half uurtje vr|j! Dan vlieg ik en zweef ik het kamertje rond. Dan wip ik op lampen gordijnen en grond. Dan sla ik mijn vleugels weer uit met veel moed. Dat doet een kanarie zeer zeker eens goed. Daarna ga ik dankbaar mijn kooitje wéér in. Ja heus waar, ik heb het hier best naar m|jn zin." PETER PAN Je hebt vast wel eens ge hoord van het sprookje van Peter Pan. Nu heeft Walt Disney daarvan een nieuwe tekenfilm gemaakt, die te gen Kerstmis in ons land gaat draaien. Het belooft een boeiend verhaal te wor den, met elfjes en meermin nen, met zeerovers en India nen. In de film worden ook vrolijke liedjes gezongen. Als je het boek „Peter Pan" eens ergens vindt, moet je het beslist eens lezen. „Tjiep", zei de kanarie, „wat is het toch fijn, om heel myn leven kanarie te zyn. 'k Zit veilig geborgen in een Ijzeren kooi. Een prachtig paleisje, zo glanzend en mooi. Een bakje voor water, een bakje voor zaad. Ik zing en ben vrolijk, van heel vroeg tot laai, Als ik door de ruiten de musjes zie pikken, de kraaien en vinken van auto's zie schrikken; Als ik dan de merel daar zie en de spreeuw, die hongerig zoeken in ijs en in sneeuw. Oei... wat is .Frans een flinke jongen als hij langs de rijksstraatweg in het gras zit! Met zijn ogen half toe geknepen kijkt hy naar de auto's en motoren die voor bij flitsen Er hangt een lucht van benzine en olie, waardoor Frans zich nóg flinker voelt. Hij heeft toch zeker zélf óók een auto! Een prachtige rode sportwagen met veel glimmends eraan. De kap is open, hét stuur is wit^.de banken z|jn van leer en ér zitten Indrukwekkend veel meters en klokjes in. Frans loopter heen. Ieder een kijkt naar hem, maar Frans doet net of hy het niet ziet. Maar inwendig gloeit hij van trots :n -ammelt met het contactsleuteltje. Met een vermoeide zucht opent hy het portier en laat zich achter het stuur zakken. Behendig glijdt het sleutel tje in het contact, er gaat een rood lampje branden en plotseling loopt de motor. Brrrr... Brrrr... drie, vier keer laat h|j de motor brul len, schakelt dan in en stuift met de rode wagen de druk ke weg op. Terwijl hy nog de versnel- ling overhaalt vliegt de wa gen al drie andere auto's voorbij. Harder gaat het. steeds harder, piepend gaat Frans de bochten door, tot dat...... maar wat is dat!... waarom steekt die man zon der uit te kijken de weg over... Moedig drukt Frans de rem in en zet zijn tanden op elkaar... de wielen staan stil, de banden glijden luid piepend over de weg. Frans gooit z|jn stuur om. schiet halverwege de berm van de weg in en komt dan tot stil stand. „Dat scheelde niet veel, meneer!", zegt Frans, met de spanning nog op zijn gezicht, uit de wagen stap pend en met trots zijn rem spoor bekijkend. „Dat was op het nippertje..,!" ...Dan komt Frans weer* tot de werkelijkheid terug... Oh, hij zit nog steeds in het gras.,, en hoe laat zal het al zijn! Traag staat Frans op en slentert naar huis. Het wordt al donker. Plotseling hoort hij een aantal jongens stemmen. „Toet... toet", roe pen ze. Er komt iets aan... een eigen gemaakte auto van planken en karton met wielen van een oude kinder wagen en een echt stuur. „Die hebben we gemaakt na schooltijd!", juichen de jon gens. „Oh", antwoordt Frans voortslenterend, en schuld bewust voegt hy er aan toe: „Na schooltijdja, na schooltijd zit ik te dromen langs de weg!" Dat smaakt lekkerl Ik neem er nog één. Dan nog één, nog twee, nog acht...." Dat tabletjes zó fijn smaken Had ons muisje niet verwacht. Maar.... het doosje miet tabletten Is de volgende dag nog vol! Mies nam het verkeerde doosje Doos met snoepjes dat 's te dol! Na een dag van heel hard werken, Stapt Mies in haar ledikant. „Oei", zucht ze. „Ik heb zo'n hoofdpijn, Hier en daar, aan alle kantl" kan de slaap niet vatten, zegt ze, „een tablet. Ik heb het doosje gistermiddag. Hier vlak naast mijn bed gezet!" In het donker graait het muisje. Spoedig heeft ze 't doosje beet. Een tabletje in haar mondje „Gunst!", roept ze, „wat ik nu eet?!

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1953 | | pagina 4