PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Aan herstel Noord-Zuidverbinding
wordt koortsachtig gewerkt
Nog deze zomer wordt er geoogst
Kantlijn
MÏLLIOENENSCHADE AAN DE
ZEEUWSE BOOMGAARDEN
Zeeuwse landbouwdiensten werken
eendrachtig samen
Hoofdred. G. Ballintijn PI. verv.: W. Leertouwer en
abonnementsprijs 44 ct. per weck, 15..5 p. kw., WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
fr, p. p. f5.70 per kw. Losse nummers 10 cent.
Bur. Vlissingen, Walstr. 58—60, telef. 2355 4 lijnen (b.g.g. 2861 of 2160) Middelburg, Markt 51, telef. 3841 Goes. Lange Vorststraat 63. telef. 2475 (b.g.g. 2228) Oostburg, Flnlandstraat 2, tclef. 16 Temeuzen, Brouwerljstr. 2, Zierikzee, N. Bogerdstr. C 160, telef. 28.
Dinsdag 10 Febr. 1953
ADVERTENTIEPRIJS 22 ct. per m.m. Minimum per
Advertentie f3.—.
Ing. mededelingen driemaal tarief. Kleine adver
tenties (max. 8 regels) van 1—8 regels f 1.—. Ieder»
regel meer 20 cent. „Brieven of adres Bureau van
dit Blad" 25 cent meer. Giro nr. 359300 P.Z.C.
Middelburg.
Amerikaanse soldaten zijn op de oude weg
sluizen, welke onder
naar Moerdijk bezig met het afdammen van
deze weg doorlopen.
Het tentrum van al deze bedrijvigheid is
wel gelegen in de omgeving van hotel „Bra
bant" aan de rijksweg bij Zevenbergsehoek,
juist daar waar deze weg vertak
kingen heeft naar liét station Lage-Zwaluwe
en naar Moerdijk.
Er heerst een ongekende drukte op dit
punt. Alleen zij, die zich bezig houden met
de herstelwerkzaamheden of die een toe
zichthoudende functie hebben, mogen zich
daar ophouden. Voor anderen geldt het on
verbiddelijke bevel van de Rijkspolitie en
van de Marechaussee, die in deze dagen
onbeschrijfelijk veel werk verrichten en die
voor die arbeid zeker een pluim verdiend
hebben, van „Tot hiertoe en niet verder".
Aan kijkers heeft men niets, wel aan wer
kers!
Er wordt hard gewerkt
En er wordt gewerkt.. Met man en macht
Js men er bezig: landgenoten en buiten
landers. De Amerikanen hebben een heel
belangrijk aandeel in het herstel van de
Noord-Zuidverbinding. Zaterdagmiddag ar
riveerden er ook Franse genietroepen. Met
een duck gingen zij de rijksweg verkennen.
Het bleek, dat het beton op vele plaatsen
verzakt is, o.m. in de directe omgeving van
hotel „Brabant". Daar was men met een
hijskraan" bezig een groot? stuk wegdek,
dat ongeveer vijftig centimeter in het water
gezakt was, op te halen.
Behoorlijk geleden
Hoewel men natuurlijk momenteel op geen
•tukken na de schade kan bepalen, staat
het toch wel vast, dat het gedeelte van
deze rijksweg van Zevenbergsehoek naai
de Moerdijkbrug behoorlijk geleden heeft
van de er steeds maar weer overheen rol
lende golven.
\¥7at moet er niet omgaan in de Zeeuwen,
als zij lezen met hoeveel voortvarend
heid, hoeveel bewonderenswaardige energie
de zaken in Zeeland worden aangepakt!
Het is, alsof Zeeland een nachtmerrie van
zich heeft afgeschud, alsof met een driftige
snuk de Zeeuwse ruggen zich hebben ge
strekt, de Zeeuwse nekken zich hebben.ge
bogen. Het is alsof alle'rouw om de doden
ten spijt een geest in: allen gèvarén. is, die
herinnert aan dë zwartste dagen van Wal-
cherens nóodlotsjaar, tóen ook, alle ravage
ten spijt, een ganse provincie zich verbeten
tegen het noodlot keerde, vastbesloten om
ongedaan te maken wat onze eeuwige
vijand, de zee, losgebroken uit haaf boeien
had aangericht.
Het klinkt „ongelooflijk en het is aangrij
pend, dat vandaag reeds bericht kan wor
den, dat. op de geïnundeerde delen van
Zeeland zal worden gezaaid in dit voorjaar
en dat er oogst mag worden verwacht, ook
al zal die verre van duizendvoüdig zijh.
En het klinkt ongelooflijk, dat men in
Kortgene de regenputten al wéér leeg
pompt: er moet veel, zeer veel belangrijker
werk zijn verricht, voordat men daar weer
aan toe kwam. Of neep de drinkwaternood
zozeer, dat de regenputten voorrang
moesten hebben?
De evacuatiecommissaris, Gedeputeerde
Schout, kon reeds thans een voorlopig over
zicht van 't werk van 2ijn bureau aan ons
blad vertrekken, dat in zijn sobere strakheid
een diep respect afdwingt. In al zijn
nuchterheid onthult dit rapport, welk een
omvangrijk werk ook dit bureau heeft
moeten verzetten.
De rampweek is voorbij, schreven wij
Zaterdag. En inderdaad: zij is voorbij.
Zeeland heeft het oog weer voorwaarts
gericht. Het kent zijn plicht. Er is aan Het
herstel begonnen, in een geest van saamho
righeid, die bezielend werkt.
Zo hoort het ook.
"Dij alle ontsteltenis zal menige Zeeuw
gedacht hebben, dat de overstromings
ramp de afsluiting der Zuidhollandse en
Zeeuwse zeegaten dichterbij zou brengen.
Er komen helaas mededelingen los, die
zulks weerspreken. Onder meer met het
argument, dat er zoveel honderden mil-
lioenen mee gemoeid zouden zijn.
Gelukkig staan daartegenover ook andere
opvattingen. Als de Afsluitdijk zichzelf in
één dag betaald maakte, zal immers ook
een dijk, die'de zeegaten afsluit, dat kun
nen doen. Of loopt de thans geleden schade
wellicht niet in de honderden mïllioenen,
waarbij dan over het verlies aan mensen
levens nog geen woord gerept behoeft te
.worden?
Colonel Ellery W. Nilies heeft in over
leg mét de Rijkswaterstaat een plan ont
worpen om de situatie in de omgeving van
■de twee bruggen over de Moerdijk zo spoe
dig mogelijk overzichtbaar te maken. Hij
zond luit. Alan Chenevert, die met zijn
eenheid in Frankfort gelegen was en in
snel tempo naar Breda was gekomen om
daar een opdracht in ontvangst te nemen,
naar Zevenbergsehoek. Daar was hulp
dringend nodig.
Men is met bekwame spoed begonnen
met het leggen van een hooddijk van Lage-
Erkentelijk voor hulp
Burgemeester H. A. M. Schaminée
Zevenbergen tot wiens ambtsgebied dit
zwaar getroffen gebied behoort, kwam zich
persoonlijk, in gezelschap van wethouder
Balemans en enige hoofden van dienst, op
de hoogte stellen van de vordering van de
werkzaamheden.
Deze eerste burger van Zevenbergen, die
men overdag en 's avonds in zijn noodgebied
kan aantreffen en die met krachtige hand
leiding geeft aan de herstelwerkzaamheden,
toonde zich zeer erkentelijk voor de hulp,
welke men van alle zijden ontvangt en niet
in het minst van de buitenlandse militairen.
Ook burgemeester Godwaldt van Etten.
die thans weer de leiding heeft in zijn oude
gemeente Hooge en Lage Zwaluwe, laat zich
niet onbetuigd. Hem komt men op verken
ningstochten eveneens meermalen tegen.
Zo werkt men thans hand in hand aan de
opbouwwerkzaamheden, die heel wat tijd
zullen vergen, maar welke men zij 't voor
lopig toch spoedig hoopt te kunnen vol
tooien, want de weg BredaDordrecht is
één van de belangrijkste wegen in de v
binding NoordZuid. Zij is ook voornaam
met het oog op het verkeer naar en van
het buitenland.
Zeelands roem ten dele verzwolgen
Ruim 1000 ha verdween onder water
De Zeeuwse fruitteelt, welke zich er op mocht beroemen in ons land aan de spits te
Kaan. heeft bij de ramp zeer zware slagen gekregen. Ruim 1000 ha boomgaarden, ongeveer
20'/# van het Zeeuwse fruitareaai, zijn door het zeewater overstroomd. Het grootste
gedeelte hiervan kan practisch als verloren worden beschouwd: na herstel van de bodem
structuur zal hier nieuwe inplant noodzakelijk zijn. Hoewel het nog niet mogelijk is, zich
een afgerond beeld te vormen van de omvang der schade, kan voorlopig worden aange
nomen, dat de Zak van Zuid-Bevcland, met ca 400 ha overstroomde boomgaarden^ het
zwaarst werd getroffen.
Vooral jong materiaal
Daarna volgt het jonge centrum Oost-
Zuid-Beveland met ongeveer 300 ha. Het
na de inundatie in 1944 voor eeri.groot deel
nieuw ingeplante Schouwen-Duiveland
moest opnieuw. 175 ha, waaronder de proef
tuin in Haamstede, aan het water prijs
geven. De bedrijven op de zandgronden aan
de duinrand zijn gespaard gebleven. Alleen
het gedeelte, dat direct aan de Polder
Schouwen grenst, loopt bij hoog watër nog
onder. De Thoolse fruitteelt besloeg onge
veer 50 ha. Noord-Beveland werd met 55
ha getroffen, terwijl voorts in de omgeving
van Wolphaartsdijk, ongeveer 50 ha boom
gaard' overstroomde.
Met uitzondering van de Zak van ZuicJ,-
Beveland en Wolphaartsdijk, waar ook oude
anplant voorkwam, heeft de overstroming
slechts boomgaarden vernietigd, welke nog
niet in volle productie waren. Het waren
vooral deze gebieden, die door hun kwalï-
teitsfruit in zo belangrijke mate de roem
van de Zeeuwse fruitteelt hielpen ver
breiden.
Wat er van dit alles nog terecht zal ko
men? Wij stelden deze vraag aan de Rijks-
tuinbouwconsulent ,voor de Zeeuwse Eilan
den, ir W. van Soest.
Uiteraard moest deze hierop een defini
tief antwoord vooralsnog schuldig blijven.
Indien het zoute.water zeer spoedig ver
dwijnt, kan misschien nog iets gered
worden. Wanneer de boomgaarden echter
nog een paar weken door het zoute water
worden overspoeld of omspoeld hetgeen
op vele plaatsen ongetwijfeld het geval zal
zijn dan zullen de bomen als verloren
beschouwd moeten worden.
De vrucht van jarenlange noeste arbeid
is dus met één slag vernietigd.
Niet in geld uit te drukken
De schade aan dc Zeeuwse fruitteelt kan
ook niet in geld worden uitgedrukt. Rekent
men echter de opstand op 5000 per ha dan
moet alleen de schade aan dc bomen reeds
op ƒ5 millioen geraamd worden. Daarbij
komen nog de verliezen aan gebouwen en
inventarissen, waarin met de naoorlogse ver-,
nicuwingon aan trekkers en sproeimachines,
grote kapitalen werden geïnvesteerd.
Het zal geheel van de structuur van de
bodem afhangen of het mogelijk zal zijn
op korte .termijn na de drooglegging weer
t.ot herinplant over te gaan.
De Zeeuwse koelhuizen, waarin de fruit
oogst 1952 voor een belangrijk gedeelte lag
opgeslagen, zijn intact gebleven. Het is
echter dringend noodzakelijk, dat de ver
bindingen. met overig Nederland zo vlug
mogelijk hersteld worden, opdat de afvoer
van het koelhuisfruit voortgang kan heb
ben, daar anders ook hier verliezen kunnen
gaan optreden.
Het zal zo moeten zijn, dat inderdaad na
de voltooiing van de Zuiderzeewerken voor
Waterstaat de afsluiting der zeegaten het
voornaamste probleem wordt.
Ook al zijn daarmede honderden mil-
lioenen gemoeid.
Op het ogenblik wordt nog naar schatting 29.000 ha kostbare Zeeuwse
landbouwgrond door het zoute water overspoeld. Aan de dijken wordt
hard gewerkt, zodat vertrouwd wordt, dat spoedig verschillende polders
zullen droogvallen. Nog deze zomer zullen daar de eerste gewassen wor
den geoogst!
Hiervoor zal echter veel werk moeten worden verzet, doch. het is een
gelukkig verschijnsel, dat de verschillende Zeeuwse consuleriten onder
leiding van de Prov. Voedselcommissaris een team vormen en tezamen
het herstelwerk ter hand nemen. Er mag geen tijd verloren gaan, door
langs elkaar heen te werken. Voor de boeren zal het ook een gerust
stelling zijn te weten, dat de eigen vertrouwde mensen hen zullen bij
staan, zodat men niet „bedolven" wordt onder nieuwe diensten met in
deze omgeving vreemde ambtenaren.
Alle droog gekomen polders zullen in
iéder geval ingezaaid dienen te worden,
ook al komt er van het gewas niets terecht.
De practijk heeft namelijk bewezen, dat
gerst, ook al komt dezë slechts „25 cm hoog,
door de. grondbedekking en beworteling
van groot belang is voor het verder herstel
van de grond.
Het ligt ook .in de bedoeling weer over
te gaan'tot-het verstrekkeri varf'gips. Soms
Ervaringen van vorige
inundaties komen te pas
Momenteel is de Provinciale Voedselcom
missaris, ir J. D. Dorst, nog de man waarop
alles draait, doch wanneer straks het sta
dium van herstel wordt bereikt en de Dienst
voor Landbouwherstel weer in Werking
treedt, zal, evenals in 1945, de Rijkscultuur-
consulent voor Zeeland, ir J. Post, optreden
als inspecteur van deze dienst. De assisten
ten van de Voorlichtingsdienst, die thans bij
het Prov. Voedselcommissariaat zijn inge
schakeld, hebben zich in de afgelopen dagen
reeds zeer verdienstelijk gemaakt bij de
veeregistratie, het verzamelen van cadavers,
enz., terwijl ze straks een belangrijke taak
zullen krijgen, wanneer in de drooggeval
len polders tot inzaai kan worden overge
gaan.
In de eerste plaats zullen dan op grote
schaal grondmonstei-s genomen moeten wor
den, ter bepaling van het zoutgehalte. De
duizenden monsters (een per 2 ha) zullen
worden onderzocht op het Laboratorium
voor Grondonderzoek te Goes, dat tijdelijk
als zoutlaboratorium wordt ingericht. Er
zal voor gezorgd worden, dat de boeren nog
vóór Maart richtlijnen ontvangen over de
behandeling van de grond en de gewassen-
keuze. Het ziet er wel naar uit, dat de keuze
van de gewassen voor het grootste deel tot
zomergranen beperkt zal moeten blijven. In
het bijzonder wordt gedacht aan zomergerst
en lucerne. Van erwten, bonen én aardap
pelen zal niet veel terecht kunnen komen,
terwijl de verbouw van suikerbieten mis
schien in bepaalde gevallen mogelijk zal
zijn.
lijkt het met de structuur van .droog geval
len gronden nog wel mee te vallen, doch bij
verdere ontzilting blijkt vaak, dat' de grond
keihard wordt.
Een.gelukkige omstandigheid .was. dat de
grond vóór de overstroming redelijk ver
zadigd was'met 'zoet water, doch "anderzijds
is het een ongunstige factor, dat de grond
in vele gevallen openlag. En juist bij de
.vorige inundati.es is gebleken dat de gron
den, welke stoppelsof" een' wintergewas
droegen, minder schade hebben ondervon
den.
Zeven km spoorweg vernield
Bij RiHand-Raih
Wanneer de omstandigheden meewerken,
zullen eind van déze we'ek de spoorwegen
de dienst tussen Vlissingen en'Kapéile kun
nen hé'rva'tten. Een en ander hangt geheel
af. van de herstelwerkzaamheden op de
Sloedam,'waar de rails zijn weggespoeld.
V^n de Bevelandse zowel als .van de Wal-
chërse zijde '.wórdt hard gewerkt aan het
herstel van de spoordijk.
Het treinverkeer met Brabant zal echter
voorlopig nog niet kunnen worden hervat.
Alleen reeds tussen Rilland en Kruiningen
zijn twee baanvakken met een totale lengte
van 7 km vernield. Ook verderop bij Ber
gen op Zoom is een gedeelte van de spoor
lijn verwoest.
Zaterdag- heeft de directeur van de Ned.
Spoorwegen, ir F. Q. den Hollander, de
schade persoonlijk in ogenschouw genomen.
In ieder geval zaaien
Ook in het zwaar geteisterde Tholen wer
den Zondag rouwdiensten gehouden. Mi
litairen ran het 331ste bataljon Grenadiers
namen in de kerkbanken plaats, om de
slachtoffers uan de- watersnoodramp te
herdenken.
Aan de Lezers
Deze editie van de Provinciale
Zeeuwse Ccurant is de eerste, die in
Rotterdam is gedrukt, op de persen van 5
het Rcttcrdamsch Nieuwsblad, dat
reeds enkele uren., nadat cp 1 Februari
zich het onheil aan ons VJissingsc
bedrijf had voltrokken, spontaan hulp
en medewerking aanbood.
Als de weersomstandigheden niet al
le zeer voor spelbreker spelen.-zal deze
editie onze lezers weer bereiken op
hetzelfde uur. waarop zij- voorheen ons
blad plachten te ontvangen.
Niet-uitgesloten is.-dat de inhoud
voor een klein gedeelte ook reeds op-
genomen is geweest in onze editie van
Maandag. Jn dat geval bicden wij daar-
voor. onze verontschuldigingen aan. Het 5
was onmogelijk bij het overplaatser 5
van Goes naar, Rotterdam dergelijke
doublures te voorkómen.
Directie en Hoofdredactie
Provinciale Zeeuwse Courant.
VERWACHT:
De inundaties van 194445 hebben veel
geleerd. Zo heeft men destijds op Tholen de De Prinsessen Beatrix en Irene brachten werden verrast mei speelgoed. In De Bilt
gronden mei een hoog zoutgehalte braak j Zaterdagmiddag onverwacht een bezoek gaf prinses Beatrix een pop aan de vier-
laten liggen, doch dit is achteraf niet juist ncn de evacué's in Doorn. De Bilt en Rens- jarige Corry Kesteloo "uit Zierikzee, die
gebleken. 1 woude. De kinderen der pas aangekomenen juist was aangekomen.
Enkele buien
Weerverwachting, meegedeeld door 'net
K.N.M.I. in De Bilt, geldig van Maandag
avond tot Dinsdagavond.
Veranderlijke bewolking met enkele bui
en. Aanvankelijk matige tot krachtige en
aan de kust mogelqk harde wind lussen
West en Zuid. Later tijdelijk veranderlijke
wind. Temperatuur om het vriespunt tot
lichte dooi.
WEEKOVERZICHT.
Zondag bewoog een kleine storing over Ne
derland. die buien veroorzaakte en in de Zuid
oostelijke helft van het land tijdelijk dooi
bracht. Een actneve depressie bewoog van IJs
land naar het zeegebied ten Noorden van
Schotland. Aan de Zuidzijde hlerva.^ontwik-
kelde zich een krachtige Westelijke stroming,
die iets warmere oceanische lucht In de rich
ting van West-Europa stuwde. Het front, dat
deze lucht bergensde, bracht op de Brits®
eilanden en in West-Frankrijk flinke doni.
Het bereikte vanmorgen onze kust en de
neerslagzone er van bracht Nederland een
flink sneeuwdek. Door de meeste stations wer
den. sneeuwdlkten van 7 tot 13 cm gemeld.
Voor het fron: kwamen op de Noordzee stor
men uit het Zuid-Oosten voor.
10 Februari Afnemende maan
Zon op GZM: onder 17.43
lfaan op CS.C3. onder 12.44
In de nabijheid van de Moerdijkbrug, welke als een gigantisch bouwwerk
boven de uitgestrekte watervlakte uitsteekt, zijn duizenden nijvere han
den, geholpen door vernuftige machines, bezig om de voor de verbin
ding tussen Noord en Zuid zo belangrijke rijksweg watervrij te maken,
't Is geen eenvoudig werk, maar ingenieurs van de Rijkswaterstaat hopen
toch, dat over drie a vier weken deze verkeersweg weer intact is. Ook
de Nederlandse Spoorwegen zullen al het mogelijke doen om binnen een
maand de spoorlijn BredaDordrecht weer berijdbaar te maken.
Zwaluwe, via Blauwe Sluis en Zevenbergse
hoek naar Lochtenburg onder Rode Vaart.
Deze dijk zal de uitgestrekte Royale polder,
welke nu blank staat, in tweeën delen.
Het gedeelte naar de Moerdijkbruggen wil
men dan trachten droog te malen. Maar
eerst zal men' dan het ongeveer veertig
meter en tientallen meters diepe gat in
de zeedijk ten Westen van de verkeersbrug
moeten dichten. De voorbereidende werk
zaamheden daarvoor zijn reeds begonnen.
Gelukkig is het stoomgemaal „Leeghwater"
bij Moerdijk nog ongeschonden en werken
er ook nog enkele sluizen.
Zaterdag en gisteren was men tevens in
de weer om een waterkering van zand
zakken en stenen te maken aan de linker
zijde van de oude weg naar Moerdijk. Tien
tallen legerauto's reden af en aan en hon
derden Amerikaanse militairen maakten
zich verdienstelijk bij het opwerpen van
deze dam naar Moerdijk. Zij zijn self-sup
porting en hebben dus geen hulp, ook niet
wat voedsel betreft, nodig. Duikers, welke
onder de weg .naar Moerdijk, die de polder
in tweeën deelt, zijn aangebracht, werden
voorzien van waterkeringen, zodat het
doorstromen van water niet meer moge
lijk is.
