Verrassende ontwikkeling van
talent van Claire Bonebakker
Claire Bonebakker: Wildzang,
maar geen Koekoek-Eenzang
ZATERDAG 24 JANUARI 1953
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
Meesterlijke aquarellen
op Haagse expositie
Zuiver, poëtisch, krachtig werk, dat trilt van emotie.
By Esher Surrey aan de Lange Voorhout in Den Haag exposeert tot
31 Januari de Veerse schilderes Claire Bonebakker haar werk der laatste
jaren. Een vijftigtal doeken, aquarellen en tekeningen siert er de wanden
jaren. Een vijftigtal doeken, aquarelen en tekeningen siert er de wanden
en demonstreert, dat deze schilderes zich in een verrassend tempo ont
plooit. Haar reizen naar de Balearen en Frankrijk hebben haar nieuwe
impulsen gegeven en haar reeds thans gemaakt tot een opmerkelijke
figuur in de rij der Nederlandse schilderessen. Als zich by haar zeer mooi
palet en haar voortreffelijke techniek nog de verdieping voegt, die zal
ontstaan, zodra Claire Bonebakker haar hartstochtelijke scheppingsdrift
heeft leren beheersen, heeft haar werk een goede kans op het hoogste
niveau aan te landen.
Claire Bonebakker stelt de beschou
wer van haar werk niet voor proble
men. Zij is modern, maar zij staat
volkomen afwijzend tegenover wat
men abstracte kunst pleegt te noe
men. Zij demonstreert een door en
door gezond en zuiver aanvoelen van
wat mooi is en geeft dat in een onge
twijfeld persoonlijke stijl overtuigend
weer. Haar werk is poëtisch, maar
terzelfder tijd verre van vrouwelijk.
Het is by alle poëzie fors, hevig man-
nelijk-geconcentreerd, gedurfd van
kleur, trillend van emotie.
Dat zijn zonder uitzondering kwa
liteiten. Maar vooral in haar schilde-
tijen zou men vaak meer beheersing,
Zij is zo
Er is altijd onder kunstenaars
veel gesproken over de kunst,
maar stellig nooit meer dan in
deze tijd. Wij willen daarop
geen critiek oefenen, wij willen
niet prijzen, wij willen alleen
een feit constateren.
Ondanks de ongehoorde com
plicatie, ondanks die worste
ling, ondanks die hevig botsen
de meningen en belangen zijn
er enkelen, aan wie deze bijna
onduldbare strijd voorbij gaat.
Die niet bewust de theorie af
werpen, niet met een kreet:
„terug tot de natuur", alle
krampen van zich gooien, maar
die nooit anders hebben gezien
en gevoeld dan het natuurlijk,
spontaan verband met water,
lucht, bomen en bloemen. Er is
veel moed voor nodig in deze
tijd met zulk een eenvoudige
waarheid te voorschijn te ko
men.
Nu zult u denken, dat ik er op
aan stuur om te zeggen: Claire
Bonebakker heeft die moed
maar dat wil ik niet. Zij komt er
niet aan toe om die moed te heb
ben; zij is zo. Zij heeft een direc
te verbinding met alle vanzelf
sprekendheid, met alle argeloos
heid, met alle eerlijkheid, met al
le bruisende liefde; zij staat ver
wonderd tegenover de gepijnig-
den in de kunst, aldus mej. Vic-
torine Bakker-Hefting in haar
rede, uitgespi'oken bij de opening
van de expositie.
meer rust, meer bezonkenheid Wen
sen.
Haar bloemstukken bijvoorbeeld zijn
zuiver, uitbundig, prachtig van kleur
en men kan zich indenken, dat velen
door die weldadige feestelijkheid wei
nig minder betoverd worden. Maar er
zit een zekere onrust in die doeken,
die eensdeels een attractie is, ander
zijds evenwel de gaafheid schaadt.
Hetzelfde geldt voor haar water
verven, die in Spanje en op Majorca
zijn geschilderd. Haar „bergweg op
Majorca" is meesterlijk van compo
sitie, haar havengezicht in Concar-
neau eveneens. De andere doeken uit
deze periode zijn verrassend en zeer
knap, maar het is wederom de kleur,
die doet aarzelen. Naast deze werken
hangen de Zeeuwse landschappen en
merkwaardig: die zijn bezonkener,
gaven in hun kleurengamma. Opval
lend is ook, hoezeer deze Spaanse en
Zeeuwse landschappen harmoniëren,
omdat zij zo duidelijk het eigen ka
rakter dezer schilderes tonen en toch
de eigen sfeer volkomen behouden!
DE AQUARELLEN.
De aquarellen zijn wellicht sterker,
dan de olieverven. Zij zyn het uitda-
gendst van kleur, maar de sponta
neïteit, waarmede zij zijn opgezet en
uitgewerkt, schaadt hier. niet, hóórt
om zo te zeggen' bij het aquarel en
men vindt hier dan ook de knapste
staaltjes van haar kunst.
Haar „Opkomend Onweer" is een
juweeltje, haar Studio in Parijs en
haar Boten in Concarneau, haar
Spaanse kust behoren tot het aller
beste, wat op deze expositie hangt.
DE TEKENINGEN.
Tenslotte zijn er de tekeningen: uit
Frankrijk, Spanje, uit Zeeland. Zij
zijn raak, hard hier en daar, meestal
„verhalend". Men is op zo'n tekening
niet spoedig uitgekeken. Zonder zich'
in details te verliezen, volstaat Claire
Bonebakker niet met een impressie,
maar vraagt zij aandacht voor het
karakteristieke, dat haar in het land
schap boeide.
Zonder aarzeling mag men deze ex
positie als een verrassing bestempe
len. Zq toont bij al wat reeds bereikt
is een ontwikkeling in het talent van
Claire Bonebakker, die grote ver
wachtingen wekt.
Haar vorige tentoonstelling, in Pa
rijs, was een opmerkelijk succes. De
Franse critici waren enthousiast en
voorspelden haar in Frankryk een
even grote faam als menig Neder
lands kunstenaar daar geniet.
Inderdaad: in de jaren, die sedert
haar vorige tentoonstelling in Neder
land verstreken, heeft Claire Bone-
baklter een zeer grote sprong ge
maakt: de aandacht, die haar werk
allerwege trekt, is volkomen gerech-
vaardigd.
Radio première van
opera Van Haydn.
In het K.R.O.-programma van
Dinsdagavond a.s. zal in eerste radio
uitvoering worden uitgezonden de
opera van Haydn „Orfeo ed Euridi-
ce". Solisten zijn: Frans Vroons (Or
feo), Corry Bijster (Euridice), Leon
Combé (Creonte), Nelly Smit (Ge-
nio) en Care! Willink (Pluto). Het
Brabants Kamerkoor en het Brabants
Orkest werken mede o.l.v. Frans van
Amelsvoort.
Deze opera is pas in 1950 in de ar
chieven van de vorst van Esterhazy,
de beschermheer van Haydn, terug
gevonden. Nadat de onvolledige hand
schriften waren aangevuld, kon een
jaar later, het werk voor het eerst
worden uitgevoerd, n.l. ter gelegen
heid van het internationale muziek
feest te Florence. Deze radio-premie-
re is tevens de eerste uitvoering in
Nederland.
Het gegeven voor de opera ontleen
de Haydn aan het bekende verhaal
uit de Griekse mythologie over Orfeo,
de beroemde zanger der oudheid, die
tot in de onderwereld doordringt om
zijn geliefde, Euridice, terug te win
nen.
Het „Honk"
in Veere
Het „honk" in Veere, waaraan de
schilderes Claire Bonebakker haar hart
verpand heeft, draagt de naam „De
Coerenblom".
Het dateert uit 1570. Maar niemand
verhaalt ons de geschiedenis van dit
merkwaardige huis, dat door Claire
Bonebakker tot een der opvallendste
aan de Veerse Kade is gemaakt. Hard
blauw zijn deuren en kozijnen. Hoog
zijn de vensters en voor die vensters
staan hoog opschietende geraniums, die
prachtig contrasteren met het blauw.
Dat huis was een „nest", vertellen de
Veerenaars met onmiskenbare min
achting in hun stem. En dat ivas het.
Totdat Claire Bonebakker er zich over
ontfermde.
Nu is het alles wat een vrouw met
verfijnde smaak van een oud huis kan
maken. Zij weet de intimiteit en de
sfeerdie de ouderdom aan zo'n huis
hebben geschonken, te cultiveren en zij
weet het tegelijkertijd te verrijken met
het comfort van de twintigste eeuw.
Zij zal de natuurlijke schoonheid, die
alles wat de eeuwen getrotseerd heeft,
eigen is geworden, aanvullen met wat
haar persoonlijke smaak er in wenst.
Zo'n huis kan inderdaad tot een „honk"
worden.
De Coerenblom is het geworden.
In de gevelsteen staan de wapens van
Oranje, Zeeland, Vlissingen en Veere.
Heeft hier een bloedverwant van de
Oranjes gewoondDe kronieken ver
melden daaromtrent niets. En toch: van
waar die wapens?
Zinvol is de spreuk rond die wapens:
Wie can 't passen. Dan die 't
Coeren doet wassen In de Coe
renblom?
Claire Bonebakker heeft door het be
houden van dit huis Veere een grote
dienst bewezen!
BERGWEG OP MAJORCA
Restaurants zonder negers
in Washington
Het Amerikaanse hof van beroep
heeft met vijf tegen vier stemmen ver
klaard, dat het niet tegen de wet is,
als men in restaurants of andere eet-
gelegenheden te Washington weigert
negers te bedienen.
Het hof is van oordeel, dat de wet
ten tegen rasdiscriminatie, die door de
Washingtonse wetgevende vergadering
in 1872 en 1873 werden aangenomen,
thans niet toegepast kunnen worden,
omdat zij aangenomen zijn vóór het
tijdstip, waarop het congres de ver
antwoordelijkheid kreeg voor het be
stuur van de staat Washington.
Groter hulp gevraagd
voor vissersbevolking
Blijkens het voorlopig verslag van
de Eerste Kamer over de begroting
van landbouw waren sommige Ka
merleden ongerust over de opbouw
van de publiekrechterlijke bedrijfsor
ganisatie voor de landbouw.
Het élan, waarmee de georganiseer
de landbouw in 1945 zijn P.B.O. wilde,
begint aan kracht te verliezen. De
Benelux-samenwerking op het gebied
van de tuinbouw achtte men onbe
vredigend.
Aangedrongen werd op een zo groot
mogelijke hulp aan de vissersbevol
king, opdat zij haar vak kan blijven
uitoefenen.
INTERVIEW MET EEN SCHILDERES.
LANDSCHAP OP MAJORCA.
Een tekening van Claire Bonebakker, die thans b*j Esher Surrey in Den Haa g exposeert.
Het volgende schilderij zal altijd
weer beter worden"
Zigeunerhart vond honk in Veere.
Ik ben geboren op Soerabaja, zegt de Zeeuwse schilderes Claire
Bonebakker, die thans in Den Haag exposeert. En zy lacht zelf om dat
„op". Gek, voegt zij er aan toe, ik ben a! op mijn elfde jaar naar
Nederland gekomen en niet meer terug geweest. Tocli blyf je als alle
mensen, die in Indië thuis waren, „op" zeggen by een plaatsnaam.
Het was een ietwat wonderlijk begin voor een „picturaal interview" en
bet werd er dan ook een, waarin veel over dingen gesproken werd, die
ogenschynlyk weinig met palet en penseel te maken hebben.
Neen, ik ben helemaal niet vroeg begonnen met tekenen of schil
deren. Dat wilde myn moeder niet hebben. Zy was een buitengewoon lieve,
bescheiden vrouw, die dol was op muziek. Zelf speelde zy uitstekend
piano en daarom meende zij, dat ik ook met muziek moest beginnen. Het
wilde niet. Verder dan tot timmeren op de toetsen heb ik het nooit ge
bracht.
Mijn aanleg Ja, die moet ik wel
van mijn moeder hebben. Zij was uit
gesproken kunstzinnig. Haar talen
kennis was indrukwekkend, die had
een grote liefde voor kunstgeschiede
nis, zij schilderde voor haar genoegen
bloemetjes op porselein, zoals veel
meisjes van haar generatie deden, zij
borduurde en dan was er natuurlijk
de muziek. Soms denk ik wel eens,
dat alles wat in myn moeder embryo
naal aanwezig was, tot myn harts
tocht voor het schilderen is gekris
talliseerd.
DYNAMISCHE VADER.
Als de interviewer opmerkt, dat een
mens gewoonlijk ook een vader heeft,
haakt Claire Bonebakker daar on
middellijk by in.
Mijn vader was geen artistiek
mens in de gewone betekenis van het
woord. Hij had gevoel voor schoon
heid, maar by hem domineerde het
dynamische. Zijn beroep was bankier,
maar hij was tegelijkertijd met ande
re dingen bezig. Jarenlang is hij voor
zitter geweest van „Pro Senectute"
en hij was, om maar iets te noemen,
medeoprichter van het Koloniaal In=
stituut. Hij had een merkwaardige
hang naar perfectie en slaagde er
steeds in om wat hij begon tot een
gaaf einde te brengen
Met mij heeft hij heel wat te
stellen gehad. Er moet n.l. toch ook 'n
beetje zigeunerbloed in mijn aderen
zitten, want ik ben een onverbeter
lijke zwerfster en dat openbaarde zich
al in Indië. Als anderen des middags
hun dutje gingen doen, trok ik er op
uit. Eerst in de tuin, waar ik in alle
bomen klom, toen de tuin te klein
werd in de omgeving. Het eeuwige
verwijt was, dat ik me als een straat
jongen gedroeg en niet als een meis
je. Maar ik heb aan die tijd toch mijn
diepe verbondenheid met de natuur
te danken.
STUDIEJAREN.
Toen zy elf was, kwam Claire Bo
nebakker naar Nederland. Zij werd er
een braaf Lyceumleerlinge. Met de
muziek wilde het nog altijd niet vlot
ten. Wel werd het tekentalent ont
dekt en er volgden tekenlessen. Zes
tien jaar was zy toen.
Tien jaar heeft het toen nog ge
duurd, eer ik met schilderen, serieus
met schilderen begon. Maar toen deed
ik het ook met volle overgave! Ik
ging naar Dresden en werd daar leer
linge van professor Ernst Richard
Dietze. Dat was in 1931 en drie jaar
lang heeft deze zeer begaafde kunste
naar mij opgeleid. Hij zette mij on
middellijk „aan het model" en lang
voor anderen daar aan toe plegen te
komen, kreeg ik palet en penseel in
mijn handen. Later viel mij zelfs een
,Meisterschüleratelier" ten deel.
Mevrouw Bonebakker vertelt hoe
het haar in 1933 in Duitsland te be
nauwend werd. Zij verliet Dresden en
Om te scheppen zijn vele
gedachten nodig, een heel
intellectueel leven, soms
een opzettelijk willen nade
ren der natuur, een inner
lijke drang in de kunst iets
te moeten
Victorine Bakker-Hefting.
begaf zich naar Parijs, waar zij les
nam bij de Noor Anders Osteriind,
evenwel slechts voor een korte tijd.
Toen gaf zij het schilderen er een
tijd aanmaar de schilderkunst
had haar nu in haar greep en liet
haar niet meer los. Het schilderen
werd een behoefte en in 1938 debu
teerde Claire Bonebakker met een
tentoonstelling van haar werk bij
Santee Landweer in Amsterdam.
DEBUUT.
Met ongelooflijke spanning wacht
te ik de critieken af en het was ver
bijsterend te zien hoe zij uiteenliepen.
De een vond mijn landschappen verre
superieur aan mijn portretten, een
tweede vond dat portretten en land
schappen volkomen in de schaduw
werden gesteld door mijn bloemstuk
ken. Ik heb me toen wel eens afge
vraagd, of het oordeel van een recen
sent niet volkomen afhankelijk is van
's mans smaak en humeurIk
mocht echter niet ontevreden zijn.
Een bepaalde critiek bewaar ik nog
altijd. Iemand schreef toen: „Claire
Bonebakker is een wildzang, maar
geen koekoek-een-zang". Ik geloof,
dat ik dat nog altijd niet ben
In 1939 is deze schilderes naar Zee
land gekomen. Zij vestigde zich in het
vroeger door de begaafde Frits Lens-
velt bewoonde Dijkhuis. In 1942 volg
de de evacuatie, in 1946 de terugkeer
en het betrekken van het huis „De
Coerenblom" aan de Kade.
VERLIEFD OP ZEELAND.
En, zegt Claire Bonebakker, daar
wil ik ook nooit meer weg. Ik mag
dan in myn liart nóg zo'n zigeuner
Nog steeds bourgeois-jacht
in de Sowjet-Unie.
Kannibalistische slavenhalers.
Nicolai Michaiiof, die lid is van het
presidium der Russische communisti
sche partij, heeft bij de herdenking
van Lenin's sterfdag, een grote rede
gehouden. Dat gebeurde in het Bolsjoi-
theater te Moskou. Hij verzekerde, dat
er te midden van de Russen nog altijd
mensen leven, die vijanden van het
volk zijn en hij waarschuwde voor
sporen van bourgeois-ideologie en
overblijfselen van particulier bezit.
Hij noemde de als dokters gecamou
fleerde spionnen 'n moordenaars-or
ganisatie, die zich zelf verkocht had
aan kannibalistische slavenhalers van
Amerika en Engeland.
Michaiiof begon zijn rede met de
verzekering, dat een nieuwe wereld
oorlog onvermijdelijk zou leiden tot
de ineenstorting van het kapitalistische
systeem. Hij eindigde met critiek op
het Russische regeringsapparaat door
de lanterfanterij van bepaalde ambte
naren te hekelen,
Chr. vakbeweging over
Benelux-conferentie.
Toenadering mogelijk.
De vertegenwoordigers van de
Christelijke vakbeweging in België en
Nederland het A.C.V., het C.N.V. en
de K.A.B. hebben op een vergade
ring te Utrecht als hun mening uitge
sproken, dat de te Brussel gehouden
Beneluxconferentie van betekenis is
geweest.
Er zijn belangrijke aanknopingspun
ten gelegd voor een toenadering tussen
het Belgische en het Nederlandse be
drijfsleven. In verband hiermede zijn
de genoemde vertegenwoordigers van
mening, dat de concurrentievoorwaar
den in een economische unie zo veel
mogelijk gelijk moeten zijn. Voorts
zouden het levenspeil en de werkge
legenheid tot een zo hoog mogelijk ni
veau opgevoerd dienen te worden en
zou bij het zoeken van compensatie
voor de in Nederland te verwachten
huurverhoging, ernstig rekening ge
houden moeten worden met de thans
in Benelux-verband bestaande moei
lijkheden op het gebied van het loon
niveau.
Deze drie vakbonden geven voorts
een aantal richtlijnen aan, o.m. een
stelsel van meer vrije loonvorming in
Nederland, welke naar de mening van
hun vertegenwoordigers nodig zijn om
de toenadering geheel te doen slagen.
zyn, ik heb toch de behoefte aan een
bonk en dat heb ik in Veere gevon
den. Ik ben daar tevreden en geluk
kig, met myn bloementuin en mijn
huis, met de schoonheid van Veere
en de rust om te werken.
Of ik dan nooit naar iets anders
verlang? Natuurlyk! Ik trek er vaak
op uit: naar Engeland, naar Frank
rijk, naar Zwitserland, Majorca en
Parijs. Maar lang houd ik het daar
niet meer uit. Het heeft niets nieuws
meer te bieden en ik ben blij, als ik
by Bergen op Zoom het Zeeuwse land
weer open zie waaieren. Daar ben
je thuis, zek ik dan en dat is ook zo.
Het schilderen is my een harts
tocht geworden. Bloemen schilder ik
graag, misschien omdat ik ze zelf
kweek en ze heb zien groeien? Maar
ook het landschap heeft mij toch tel
kens weer in zijn greep: ik voel me
er mee verbonden, ik groei er zelf in.
Of ik nooit lui dreig te worden?
Neen, want weet jetelkens als ik een
schilderij klaar heb, voel ik dat het
altijd nog een tikje beter kan en dat
myn volgende inderdaad beter zal
worden. En dan begin je maar weer,
van voren af aan
Gelukkig niet zonder resultaat
naar het schijnt. Want de critieken
op het werk van Claire Bonebakker
worden steeds waarderender. Zij ont
wikkelt zich tot een der beste Ne
derlandse schilderessen, zo zij dat al
niet isl