Zeeland oud... De Haagse „Witte" bestaat 150 jaar ZEELAND NIEUW DRIEWEGEN 20e eeuw OP 14 OCTOBER A.S. BENELUX- C0NFERENTIE TE KN0KKE ZATERDAG 4 OCTOBER 1952 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT EXCLUSIEVE VERENIGING MET 2800 LEDEN. Meest befaamde sociëteit van ons land werd onder de Franse bezetting opgericht Dames knopen kleed voor nieuwe kerken (Van onze Haagse redacteur) DEN HAAG, October. Als men komend uit de Lange Poten in de voormalige residentie over liet Plein naar de Korte Poten loopt, passeert men liet goedbewaakte ministerie van Oorlog. Staande voor dit departe ment ziet men aan de linkerkant van het Plein het gestrenge ministerie van Justitie, de Hoge Raad en het lelijke vierkante gebouw van het mini sterie van Uniezaken en Overzeese Gebiedsdelen. Aan de rechterkant is het deftige ministerie van Buitenlandse Zaken gelegen. De vierde zijde, dus recht tegenover „Oorlog", wordt geheel in beslag genomen door de Witte. Voornaam en gewichtig als de regeringsgebouwen aan dit typisch Haag se plein is ook deze Nieuwe of Litteraire Sociëteit de Witte, die deze week zijn 150-jarig bestaan vierde. De „gewone" Hagenaar loopt met enige eerbied deze grootste en be kendste sociëteit in Nederland voor bij. Het inwendige van het imposan te gebouw is voor hem terra incog nita, een exclusief en geheimzinnig oord, alleen toegankelijk voor een aantal aanzienlijke en bevoorrechte stadgenoten, onbereikbaar voor elk, die niet beschikt over goede relaties in de kringen van vooraanstaande overheidspersonen en gezeten Haag se burgers. Zo erg is het echter niet. Wel is het lidmaatschap niet zo heel erg ge makkelijk te verwerven, maar de le denlijst telt op het ogenblik toch on geveer 2800 namen. Vóór de oorlog waren het er nog meer. REPUTATIE De Witte heeft een reputatie. Achter de hoge ramen zitten de be zoekers veel oudere heren, maar toch ook het jeugdiger element in gezellige onderonsjes en zetten gewichtige bomen op over de nati onale en internationale politiek. Maar ook spreken zij over koetjes en kalf jes, over de dagelijkse dingen des le vens. Er komen Kamerleden in de Witte en soms ook ministers en er is wel eens gezegd, dat in deze merk waardige Haagse instelling uitge maakt wordt, hoe wij bestuurd zul len worden. Natuurlijk, men komt er wel eens om over belangrijke kwesties van gedachten te wisselen, maar men maakt zich aan een schromelijke overdrijving schuldig, als men be weert, dat in De Witte onder een borrel de regeringszaken bedisseld worden. Men kent er ook andere vermaken. Er wordt naar hartelust gekaart en gebillart. Of de dominostenen komen op tafel, of het dam- of schaakbord. Dat is nu zo en dat was lang geleden niet anders. Dat blijkt uit net Con tract van Verpachtingen van 1831, waarin voor de nachtbrakers is be paald, dat „door een ieder, die na 12 ure des nachts nog aan het spel is, wat het ook zij, kaarten, domino, enzv., behalve het biljart, boven het ordinaire kaartengeld 25 cents be taald moet worden, na één ure weder 25 cents, zoo vervolgens tot 8 ure ingesloten; het prevenu daarvan zal door de kastelein voor het aanhouden van vuur en licht voor de eene helft en voor de andere helft door de knechts genoten worden". GEEN POTTEKIJKEKS Midden in de Franse tijd, op 2 Oc tober 1802, werd De Witte door 114 Haagse heren, die blijkbaar in die be narde periode wel eens wat gezellig heid wensten zonder Franse potte- kijkers, opgericht. Het praedicaat „Litteraire" is vermoedelijk gekozen om elk idee van een vereniging bij de Franse machthebbers, die van Ne derlandse organisaties niets moesten hebben, weg te nemen. Aanvankelijk was de opzet van het eertijds witte gebouw bescheidener dan tegenwoordig. De animo voor het lidmaatschap was echter groot en zo moest wel tot uitbreiding worden overgegaan. In 1819 plaatste men een „Tent in het Bosch", waar de leden in een mooie omgeving verpozing zochten en veel stadgenoten naar toe trokken om er naar de muziek te luisteren. In 1820 werd de sociëteit voor 21.000.- eigenaar van het ge bouw op het Plein. De eerste grote verbouwing kwam in 1866. Men kocht toen voor 40.000.. het huis op de hoek van de Lange Houtstraat, brak de drie bestkande panden af en deed een geheel nieuw gebouw optrekken. In 1900 liet men er een vleugel aan bouwen en in 1933 tenslotte werd de i sociëteit belangrijk vernieuwd. De beroemde Haagse Witte, die I ook nog een groot paviljoen in Sche- veningen bezit, heeft als sociëteit in- Nederland zijn gelijke niet. Het ge bouw is voortreffelijk ingericht het is zeer ruim en vooral: de uitgelezen schare Haagse heren sinds enige tijd kunnen ook dames lid zijn, al ge nieten zij minder voorrechten vindt er midden in de stad een gezel lig en comfortabel rustpunt. T.N.I. blijft kern vormen van Indonesische leger De Indonesische minister van de fensie heeft bij de verdediging van zjjn beleid in het parlement medege deeld, dat er een programma is op gesteld met het doel te bereiken, dat op de snelste wijze eigen krachten-» de taak van de Nederlandse militaire* missie zullen overnemen. Voorts verklaarde hij dat de T.N.I. de kern van het leger zal blijven vor men. Over de voormalige leden van het K.N.I.L. liet de minister zich in gun stige zin uit. Zg leverden sinds de sou- vereiniteitsoverdracht een belangrij ke bijdrage bij de opbouw van het le ger en b- 1J ligheid. Iedere dag van 's morgens vroeg tot 's avonds laat zijn ijverige Middel burgse dames in de Industrie- en Huishoudschool druk in de weer om een bjjzonder fraai en echt vrouwelijk geschenk voor de op 11 October in ge bruik te nemen Nieuwe Kerk en Koor kerk op tijd gereed te hebben. Zjj wer ken aan een groot Smyrnatapijt, dat bij huwelijksinzegeningen gebruikt /.al worden. Ttalrijke dames hebben reeds meegcknoopt. Onze foto toont een drietal achter het weefgetouw in actie. Thee vrij in Engeland. Van Maandag a.s. af zal de rant soenering van thee in Engeland op geheven zijn. Vlees, eieren, spek, kaas, boter en andere vetten blijven nog op de tfon. AmorEros of Cuvido, al naar ge lang u de knaap met het dartele ka rakter wilt betitelen, wordt altijd af gebeeld als een mollige kleuter die met zijn pijlen de mens in de meest kwetsbare plaats treft, t.w. het hart. In de oude Griekse tijd, dus vóór de 5de eeuw voor Chr. komt hij als een volwassen jongeling voor en op 'n fries van het Parthenon staat hij afgebeeld als een oudere knaap. Ook Skopas en Praxitiles stelden hem voor als een wat oudere jongen. De Griekse god van de liefde schijnt dus bij het ver strijken van de tijd een aanzienlijke verjonging te hebben ondergaan. Maar we wilden het eigenlijk min der hebjben over de leeftijd van Amor, dan over zijn pijlen, waaraan het zij hier tussen haakjes opgemerkt een groot deel van het leed der wereld te wijten is. Deze pijlen nu, blijken niet een zinnebeeldig verzinsel te zijn, doch een realiteit, die dan in de men selijke samenleving weinig opgeld meer moge doen, doch in het rijk der dieren nog van volle waarde is. Als twee wijngaardslakken elkaar in de voortplantingstijd ontmoeten, vangt een vreemdsoortig spel aan, waarvan de bedoeling niet direct dui delijk is. Eerst kruipen beide dieren tegen elkaar omhoog, hetgeen we zou den kunnen uitleggen als een poging tot wederzijdse verkenning. Wat nu volgt moge ons vreemd schijnen, maar het komt in feite toch daarop neer: een der slakken trekt plotseling een van kalk vervaardigde dolk die tot nu toe heimelijk in een foudraal werd meegedragen en stoot die pardoes in het lichaam van de partner. Het ge troffen dier krimpt ineen als door een intense pijn bevangen. En juist denkt de toeschouwer dat het slachtoffer als de heldin van een goedkoop film drama de geest zal geven, of het gif van deze amorpijl blijkt te werken en de dood die we reeds nabij waan den, moet plaats maken voor grote opwinding en extase, die de verdere natuurlijke gebeurtenissen inleiden. Exotische slakkensoorten dragen een heel arsenaal van dergelijke pijlen met zich mede, die dus niet voor de strijd zijn bestemd, evenmin als Amor's boog de krijg diende. Doch nu genoeg hierover. We wil den morgen eens een methode bespre ken, waardoor het mogelijk is alle boeken, welke ooit geschreven zijn en alle werken, welke nog geschreven zullen worden, te produceren, zonder dat we onze hersenen bijzonder be hoeven in te spannen. H. Pétillon. De eerste reactie op het ne venstaande plaatje van Driewe gen uit de Oud Vaderlandsche Gezichten was een Oud Vader landsche dichtregel de naam van de dichter is ons tot onze schande ontschoten Lustighjes, lustlghjes, lus- Ltighjes gaet 't Waetertjen, daer 't tegen 't iwalletjen slaet! Weliswaar slaat, hier nergens een watertjen tegen een walle- tjen, maar het lustighjes, lus tighjes, lustighjes spartèlt en dartelt U oa dit edel prentje van alle kanten tegemoet: het stac cato van de straatkeien is wel allernaaste familie van het kab belend waetertjen voorszegd en het hele gevalletje sperkelt van de bedrijvigheid. Natuurlijk staat er een flinke stravalje prompt op de straat en onze trouwe Zeeuwsclie „paeren" staan erbij te dromen, zoals ze door alle eeuwen heen hebben staan dromen, waar ze maar even 'n kans kregen. Even ver derop trantelt er nog een ruiter tje, smid en timmerman (of is het een kuiper?) zijn hevig in de weer, kinderen spelen, de dorpspraat hangt over de on derdeurtjes, een joffer gaat te visite, kantjes opgepalliesterd een dikke man renteniert op een bankje, de zon schijnt, de luiken staan allemaal oven. de linde boompjes ruisen in de zomer wind, de vogels zwieren door de lucht, zelfs de geveltjes hebben iets danserigs, als van een Za terdagmiddag, de graveur van dit prentje moet in een best hu meur zijn geweest, toen hij het maakte. Gelukkig het dorp, dat geen historie heeft en alleen maar zo lustighjes, lustighjes, lustighjes zijn leventje geleefd heeft zonder weet van wat er in die grote wereld daar ach ter Goes allemaal gebeurde. Statisch, èen onschuldig, plezie rig pas-op-de-plaats, zo zou je het willen iyperen, een goudvis kom, beperkt en bepaald, maar van rijke cultuur, je zwemt er in de renaissance en het komen de rococo sprankelt en tintelt er al in de atmosfeer. Beziet men daartegenover het moderne beeld, dan domineert daar de straatweg, de kale, ef fen, vlakke verkeersweg, die als een stormvlaag door het dorp vaart en die alle grapjes heeft weggespoeld; hier kan geen hu mor, stoutigheid, geen persoon lijkheid meer gedijen, de hui zen zijn genummerd, de mensen zijn genummerd en gauw een beetje, want we hebben haast. een benauwd en benepen stoep je is het enige, dat een enkele woning zich nog mag permitte ren, omdat alles ruim baan ma ken moet voor de automobilist: is dat niet die man, die zo'n vreselijke haast heeft om van een plek, waar hij niets te ma ken had, te geraken naar een andere plek, waar hij evenmin iets te maken heeft? Dynamiek, ja, maar een dynamiek van ner gens tot nergens, en kale, nuch tere, technische, alléén-maar- economisch-efficiënte barbarij, zo is onze tijd. en zelfs Driewe gen doet er aan mee, dat is de indruk van dit fotobeeld. Tot in de kleding toe is het te zien: vergelijkt U maar eens de vorm loze, hobbezakkerige regenjas sen van de twee wegwandelen de meisjes met de genoeglijk omslachtige, stijlvolle kledij van het Oud-Vaderlandsch Gezicht. Een onverschillig schouderop halen het één, een verfijnd be dreven spel het ander. Hoe ruw eigenlijk het één, hoe idyllisch het ander! Maar temidden van deze idylle werd de dorpspredikant vermoord. Want Driewegen heeft wél een „historie" en hoe ironisch kan de historie soms in onze beschouwingen tussenbeide komen! O o Zondagavond, de 11e Mei 1687 werden er in de pasto rie enige ruiten ingeslagen en toen Ds. van de Velde ging zien, wat er aan de hand was, viel het dodelijk musketschot. De dominee van 's Heerenhoek werd zwaar verdacht, ernstige aanwijzingen voor zijn schuld kwamen aan het licht, hij be wees zijn alibi, een brief van een gevluchte chirurgijn, die medeplichtig zou zijn geweest, stiet liet in duigen en Dominee eindigde in de Castelnye van den Hove van Holland tegen woordig zeggen we: de Gevan genpoort in Den Haag. Van daar uit heeft hij nog enige navrante brieven geschreven om zijn onschuld te beluigen, maar toen hij zag, dat zijn zaak verlo ren was, maakte hij een eind aan zijn leven. Het Hof oordeel de hem schuldig. Naar onze smaak zat het met het bewijs maar zó zó, we hadden toen nog geen Dr. van Ledden Hulsebos en deden nog niet aan vinger afdrukken. Zo weet niemand er het rechte van. Wien het inte resseert, die kan het allemaal nalezen; onze onvolprezen Pro vinciale Bibliotheek heeft er een boekje óver. Men kan er uit er varen, hoe het achter de cou lissen van deze idylle toeging, het lijkt soms meer op een poel, die 61 te lang had stilge staan. Zullen we het dan toch maar op onze eigen barbaarse, maar zeker frissere tijd houden? Wie denkt er nu nog aan, om de Dominee van Driewegen te ver moorden, om een ruzie in de Classis? J. C. v. S. Korea-arts nog steeds in Tokio Hoewel algemeen werd aangenomen, dat de reserve-officier van gezond heid, dr. H. S. Zylker uit Bilthoven, die kortgeleden de Staat der Neder landen had gedagvaard, omdat hij van mening was, dat hij te lang in Korea zou moeten blijven, Donder dag in ons land zou aankomen, blijkt thans dat deze zich nog in Tokio be vindt. inmiddels heeft de staatsse cretaris van Oorlog hem telegrafisch toestemming verleend naar Neder land terug te keren. In het toestel, dat Dinsdag uit Tokio is vertrokken, was echter geen plaats, zodat dr. Zylker eerst volgende week naar huis kan vliegen. Hij wordt Donderdag a. s. op Schiphol verwacht. Mossadeq dreigde Londen weer eens De Perzische premier, dr. Mossa- deq, heeft in een boodschap aan net Perzische volk en het buitenland ver klaard, dat ingeval de Britse rege ring niet in gunstige zin zal antwoor den op de jongste Perzische voorstel len, Perzië zich verplicht zal zien zijn diplomatieke vertegenwoordigers te Londen terug te roepen. In het ge stelde geval ryst de vraag of de be langen van Perzië in Engeland aan een Europees dan wel' een Aziatisch land moeten worden toevertrouwd. Mossadeq verzocht zijn landgenoten in Perzië en in het buitenland om hun mening over deze kwestie. Prins Bernhard bezichtigde Engelse straaljagers Prins Bernhard heeft Donderdag, vergezeld van de chef luchtmachtstaf luitenant-generaal-vlieger I. A. Aler, te Swindon in West Engeland de pro ductie van straaljagers in ogen schouw genomen. Later hebben de Prins en generaal Aler de Viekers Armstrong fabrieken te Southamp ton bezocht. De Prins en generaal Aler reisden naar Engeland in een door de Prins bestuurd vliegtuig. Het Wereldgebeuren. Klein- en Groot- Europa De nu weer achter ons liggende zitting van de Europese Assem blee te Straatsburg heeft in haar laatste bijeenkomst een belang rijk besluit genomen, waardoor waarschijnlijk, is voorkomen dat de Europese gemeenschap zich in een ongewenste lichting zou gaan ont wikkelen. Het gevaar was immers lang niet denkbeeldig, dat het snel groeiende „Klein-Europa" d.w.z. de gemeenschap van de zes landen van het Plan Schuman en het Plan Plevèn zich steeds verder zou verwijderen van een veel groter Europese gemeenschap, waar toe 15 landen zouden moeten beho ren. Het is de verdienste van de En gelse afgevaardigden in Straatsburg feweest. dat zij er in geslaagd zijn it te voorkomen. Hun hartstochtelijk en toch ook volkomen zakelijk plei dooi voor de aanvaarding van een sy steem van nieuwe banden tussen Klein- en Groot-Europa heeft ten slotte succes gehad. Met slechts één onthouding en geen enkele stem te- -• gen werd het aanvaard. Zelfs in het jongste verleden heeft rnen de Engelsen er wel van verdacht, dat zij met dit Eden- plan «zoals het algemeen wordt aan geduid) alleen maar op het oog had den een mogelijkheid te scheppen zelf in vinger in de pap te houden of nog veel erger de geboorte van een werkelijk sterk Europa zonder AJbion tegen te houden. Het is na tuurlijk geenszins uitgesloten, dat dergelijke overwegingen in Downing- street een belangrijke rol hebben ge speeld. Maar de Engelse afgevaardig den, met name Amery en Nutting, zijn er toch in geslaagd hun collega's in Straatsburg te overtuigen van de oprechtheid van hun bedoelingen en van hun vurige wens om tezamen met het continent een Eurepose ge meenschap op te bouwen, welke in de toekomst als gelijkwaardig partner naast de Ver. Staten en de Sowjet- Unie in de wereld moet kunnen op treden. In de ontwikkeling van deze dingen heeft ook een Nederlands afge vaardigde, mej. Klompé, een be langrijke rol gespeeld. Als rappor teur van de politieke commissie van de Assemblée een functie welke zg onlangs om gezondheidsreden aan de Engelsman Amery heeft moe ten overdragen heeft zij een be langrijke bijdrage geleverd aan het opstellen van het schema van verbin dingen tussen Klein- en Groot-Euro pa, dat thans als plan-Eden is aan vaard. De Engelse afgevaardigden hebben haar tijdens de debatten ook royaal de eer gegund, welke haar daarvoor toekomt. En'in de laatste, beslissende bgeenkomst heeft mej. Klompé al haar overwegingen nog eens uitvoerig uiteengezet. Dat zij daarbij tevens is opgekomen tegen een enkele aanval, welke met name van liberale zijde is ondernomen te gen een vermeend katholiek streven naar de hegemonie in Europa, lag voor de hand. Zij verwierp de be schuldigingen, uitgesproken tijdens de Liberale Internationale door de Belg Motz als zou een pleidooi voor de Europese eenheid van de zijde van het Vaticaan zijn ingegeven door de wens zich van de politieke heerschap pij meester te maken. Mej. Klompé riep op tot eerbied voor elkanders overtuiging en tot gezamenlijke krachtsinspanning ter bereiking van het gemeenschappelijk doeL Dat het plan-Eden ten slotte prac- tisch unaniem werd aanvaard, pleit o.i voor de overtuiging, dat deze laat ste gedachte te Straatsburg heeft overheerst en dat men bereid is te zamen te bouwen aan een sterk en gezond Europa Ook al zal de practi-'* sche verwezenlijking daarvan nog wel heel wat moeilijkheden opleveren! THANS OFFICIEEL. Rapport van de Belgisihe Centrale raad voor de economie over de Nederlandse concurrentie. Thans is officiéél bevestigd, dat de ministers van de Beneluxlanden op 14 October a.s. voor een conferentie te Knokke bgeen zullen komen. De Beneluxconferentie is te beschouwen als een voorbereidende ministerscon ferentie. Na de conferentie, welke in „La Reserve" aan het Albertstrand wordt gehouden, zullen de regeringen aan haar ambtenaren de richtlijnen geven voor de voorbereiding der tweede conferentie. Deze zal waareclign- lyk in het begin van November worden gehouden. De ministers zullen te Knokke de hangende vraagstukken In de Benelux bespreken. Doarbg zal na tuurlijk van gedachten worden gewisseld over de moeilijkheden, welke zich voor een aantal takken der Belgische industrie voordoen. Aangenomen wordt, dat de ministers ook de instelling van Benelnx-organen onder het oog zullen zien. Naar verwacht wordt zullen van Nederlandse zijde de volgende mi nisters naar Knokke gaan: dr. W. Drees, mr. J .W. Beyen, mr. J. M. A, M. Luns, J. G. Suurhoff, J. v. d Kieft, S. L. Mansholt en prof. dr. J. Zijlstra. DE LONEN. De Belgische centrale raad voor de economie heeft de Belgische rege ring over de Nederlandse concurren tie in een uitvoerig rapport voor gelicht. De raad is van mening, dat in het kader van de Benelux, de Belgische regering van de Nederlandse rege ring zou moeten trachten te verkrij gen, dat deze maatregelen neemt om zo spoedig mogelijk te geraken tot een egalisatie naar boven van de lonen. Tevens zou de Belgische regering erin moeten toestemmen, dat de overeenkomst, die tot stand is ge komen ten aanzien van het met elk aar in overeenstemming brengen der in de twee landen bestaande stel sels van omzetbelasting, geleidelijk in toepassing worden gebracht. De raad acht dat de betrokken rege ringen op de meest energieke wgze de coördinatie van hun financiële, sociale, economische, industriële en landbouwpolitiek moeten nastreven. De betrokken regeringen zouden. volgens het rapport, een coördinatie van de buitenlandse handelspolitiek moeten nastreven. Ook zou men moe ten komen tot het sluiten van ge meenschappelijke handelsaccoorden met derde landen De centrale raad betreurt het, dat de ter uitvoering van het accoord van Den Haag van Maart 1949 uit haar midden samengestelde Benelux- commissie van advies, tot op heden geen gelegenheid heeft gekregen aan de verwezenlijking van de Benelux mee te werken. Tenslotte stelt de raad vast, dat de productiekosten in Nederland 30 tot 40 pet. lager zijn dan in België'. Minder gevallen van kinderverlamming. In de week van 21 tot en met 27 September deden zich in ons land 51 gevallen van kinderverlamming voor. Ze zijn als volgt over de pro vincies verdeeld: Groningen 6. Fries land 5, Overijssel 2, Gelderiand 1, Utrecht 4, Noord-Holland 5, Zuid- Holland 13, Zeeland 3, rd-Bra- bant 6 en Limburg 6,

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1952 | | pagina 3