Zeeland oud...
De Haagse „Witte" bestaat 150 jaar
ZEELAND NIEUW
DRIEWEGEN
20e eeuw
OP 14 OCTOBER A.S. BENELUX-
C0NFERENTIE TE KN0KKE
ZATERDAG 4 OCTOBER 1952
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
EXCLUSIEVE VERENIGING MET 2800 LEDEN.
Meest befaamde sociëteit van ons land
werd onder de Franse bezetting
opgericht
Dames knopen kleed voor nieuwe kerken
(Van onze Haagse redacteur)
DEN HAAG, October. Als men komend uit de Lange Poten in de
voormalige residentie over liet Plein naar de Korte Poten loopt, passeert
men liet goedbewaakte ministerie van Oorlog. Staande voor dit departe
ment ziet men aan de linkerkant van het Plein het gestrenge ministerie
van Justitie, de Hoge Raad en het lelijke vierkante gebouw van het mini
sterie van Uniezaken en Overzeese Gebiedsdelen. Aan de rechterkant is
het deftige ministerie van Buitenlandse Zaken gelegen. De vierde zijde,
dus recht tegenover „Oorlog", wordt geheel in beslag genomen door de
Witte.
Voornaam en gewichtig als de regeringsgebouwen aan dit typisch Haag
se plein is ook deze Nieuwe of Litteraire Sociëteit de Witte, die deze
week zijn 150-jarig bestaan vierde.
De „gewone" Hagenaar loopt met
enige eerbied deze grootste en be
kendste sociëteit in Nederland voor
bij. Het inwendige van het imposan
te gebouw is voor hem terra incog
nita, een exclusief en geheimzinnig
oord, alleen toegankelijk voor een
aantal aanzienlijke en bevoorrechte
stadgenoten, onbereikbaar voor elk,
die niet beschikt over goede relaties
in de kringen van vooraanstaande
overheidspersonen en gezeten Haag
se burgers.
Zo erg is het echter niet. Wel is
het lidmaatschap niet zo heel erg ge
makkelijk te verwerven, maar de le
denlijst telt op het ogenblik toch on
geveer 2800 namen. Vóór de oorlog
waren het er nog meer.
REPUTATIE
De Witte heeft een reputatie.
Achter de hoge ramen zitten de be
zoekers veel oudere heren, maar
toch ook het jeugdiger element
in gezellige onderonsjes en zetten
gewichtige bomen op over de nati
onale en internationale politiek. Maar
ook spreken zij over koetjes en kalf
jes, over de dagelijkse dingen des le
vens. Er komen Kamerleden in de
Witte en soms ook ministers en er is
wel eens gezegd, dat in deze merk
waardige Haagse instelling uitge
maakt wordt, hoe wij bestuurd zul
len worden. Natuurlijk, men komt er
wel eens om over belangrijke kwesties
van gedachten te wisselen, maar men
maakt zich aan een schromelijke
overdrijving schuldig, als men be
weert, dat in De Witte onder een
borrel de regeringszaken bedisseld
worden.
Men kent er ook andere vermaken.
Er wordt naar hartelust gekaart en
gebillart. Of de dominostenen komen
op tafel, of het dam- of schaakbord.
Dat is nu zo en dat was lang geleden
niet anders. Dat blijkt uit net Con
tract van Verpachtingen van 1831,
waarin voor de nachtbrakers is be
paald, dat „door een ieder, die na 12
ure des nachts nog aan het spel is,
wat het ook zij, kaarten, domino,
enzv., behalve het biljart, boven het
ordinaire kaartengeld 25 cents be
taald moet worden, na één ure weder
25 cents, zoo vervolgens tot 8 ure
ingesloten; het prevenu daarvan zal
door de kastelein voor het aanhouden
van vuur en licht voor de eene helft
en voor de andere helft door de
knechts genoten worden".
GEEN POTTEKIJKEKS
Midden in de Franse tijd, op 2 Oc
tober 1802, werd De Witte door 114
Haagse heren, die blijkbaar in die be
narde periode wel eens wat gezellig
heid wensten zonder Franse potte-
kijkers, opgericht. Het praedicaat
„Litteraire" is vermoedelijk gekozen
om elk idee van een vereniging bij
de Franse machthebbers, die van Ne
derlandse organisaties niets moesten
hebben, weg te nemen.
Aanvankelijk was de opzet van het
eertijds witte gebouw bescheidener
dan tegenwoordig. De animo voor het
lidmaatschap was echter groot en zo
moest wel tot uitbreiding worden
overgegaan. In 1819 plaatste men een
„Tent in het Bosch", waar de leden
in een mooie omgeving verpozing
zochten en veel stadgenoten naar toe
trokken om er naar de muziek te
luisteren. In 1820 werd de sociëteit
voor 21.000.- eigenaar van het ge
bouw op het Plein. De eerste grote
verbouwing kwam in 1866. Men kocht
toen voor 40.000.. het huis op de
hoek van de Lange Houtstraat, brak
de drie bestkande panden af en deed
een geheel nieuw gebouw optrekken.
In 1900 liet men er een vleugel aan
bouwen en in 1933 tenslotte werd de i
sociëteit belangrijk vernieuwd.
De beroemde Haagse Witte, die I
ook nog een groot paviljoen in Sche-
veningen bezit, heeft als sociëteit in-
Nederland zijn gelijke niet. Het ge
bouw is voortreffelijk ingericht het
is zeer ruim en vooral: de uitgelezen
schare Haagse heren sinds enige
tijd kunnen ook dames lid zijn, al ge
nieten zij minder voorrechten
vindt er midden in de stad een gezel
lig en comfortabel rustpunt.
T.N.I. blijft kern vormen
van Indonesische leger
De Indonesische minister van de
fensie heeft bij de verdediging van
zjjn beleid in het parlement medege
deeld, dat er een programma is op
gesteld met het doel te bereiken, dat
op de snelste wijze eigen krachten-»
de taak van de Nederlandse militaire*
missie zullen overnemen.
Voorts verklaarde hij dat de T.N.I.
de kern van het leger zal blijven vor
men.
Over de voormalige leden van het
K.N.I.L. liet de minister zich in gun
stige zin uit. Zg leverden sinds de sou-
vereiniteitsoverdracht een belangrij
ke bijdrage bij de opbouw van het le
ger en b- 1J
ligheid.
Iedere dag van 's morgens vroeg tot 's avonds laat zijn ijverige Middel
burgse dames in de Industrie- en Huishoudschool druk in de weer om een
bjjzonder fraai en echt vrouwelijk geschenk voor de op 11 October in ge
bruik te nemen Nieuwe Kerk en Koor kerk op tijd gereed te hebben. Zjj wer
ken aan een groot Smyrnatapijt, dat bij huwelijksinzegeningen gebruikt
/.al worden. Ttalrijke dames hebben reeds meegcknoopt. Onze foto toont
een drietal achter het weefgetouw in actie.
Thee vrij in Engeland.
Van Maandag a.s. af zal de rant
soenering van thee in Engeland op
geheven zijn. Vlees, eieren, spek,
kaas, boter en andere vetten blijven
nog op de tfon.
AmorEros of Cuvido, al naar ge
lang u de knaap met het dartele ka
rakter wilt betitelen, wordt altijd af
gebeeld als een mollige kleuter die
met zijn pijlen de mens in de meest
kwetsbare plaats treft, t.w. het hart.
In de oude Griekse tijd, dus vóór de
5de eeuw voor Chr. komt hij als een
volwassen jongeling voor en op 'n fries
van het Parthenon staat hij afgebeeld
als een oudere knaap. Ook Skopas en
Praxitiles stelden hem voor als een
wat oudere jongen. De Griekse god
van de liefde schijnt dus bij het ver
strijken van de tijd een aanzienlijke
verjonging te hebben ondergaan.
Maar we wilden het eigenlijk min
der hebjben over de leeftijd van Amor,
dan over zijn pijlen, waaraan het
zij hier tussen haakjes opgemerkt
een groot deel van het leed der wereld
te wijten is. Deze pijlen nu, blijken
niet een zinnebeeldig verzinsel te zijn,
doch een realiteit, die dan in de men
selijke samenleving weinig opgeld
meer moge doen, doch in het rijk der
dieren nog van volle waarde is.
Als twee wijngaardslakken elkaar
in de voortplantingstijd ontmoeten,
vangt een vreemdsoortig spel aan,
waarvan de bedoeling niet direct dui
delijk is. Eerst kruipen beide dieren
tegen elkaar omhoog, hetgeen we zou
den kunnen uitleggen als een poging
tot wederzijdse verkenning. Wat nu
volgt moge ons vreemd schijnen, maar
het komt in feite toch daarop neer:
een der slakken trekt plotseling een
van kalk vervaardigde dolk die tot
nu toe heimelijk in een foudraal werd
meegedragen en stoot die pardoes in
het lichaam van de partner. Het ge
troffen dier krimpt ineen als door een
intense pijn bevangen. En juist denkt
de toeschouwer dat het slachtoffer
als de heldin van een goedkoop film
drama de geest zal geven, of het gif
van deze amorpijl blijkt te werken
en de dood die we reeds nabij waan
den, moet plaats maken voor grote
opwinding en extase, die de verdere
natuurlijke gebeurtenissen inleiden.
Exotische slakkensoorten dragen een
heel arsenaal van dergelijke pijlen
met zich mede, die dus niet voor de
strijd zijn bestemd, evenmin als
Amor's boog de krijg diende.
Doch nu genoeg hierover. We wil
den morgen eens een methode bespre
ken, waardoor het mogelijk is alle
boeken, welke ooit geschreven zijn en
alle werken, welke nog geschreven
zullen worden, te produceren, zonder
dat we onze hersenen bijzonder be
hoeven in te spannen.
H. Pétillon.
De eerste reactie op het ne
venstaande plaatje van Driewe
gen uit de Oud Vaderlandsche
Gezichten was een Oud Vader
landsche dichtregel de naam
van de dichter is ons tot onze
schande ontschoten
Lustighjes, lustlghjes, lus-
Ltighjes gaet
't Waetertjen, daer 't tegen 't
iwalletjen slaet!
Weliswaar slaat, hier nergens
een watertjen tegen een walle-
tjen, maar het lustighjes, lus
tighjes, lustighjes spartèlt en
dartelt U oa dit edel prentje van
alle kanten tegemoet: het stac
cato van de straatkeien is wel
allernaaste familie van het kab
belend waetertjen voorszegd en
het hele gevalletje sperkelt van
de bedrijvigheid. Natuurlijk
staat er een flinke stravalje
prompt op de straat en onze
trouwe Zeeuwsclie „paeren"
staan erbij te dromen, zoals ze
door alle eeuwen heen hebben
staan dromen, waar ze maar
even 'n kans kregen. Even ver
derop trantelt er nog een ruiter
tje, smid en timmerman (of is
het een kuiper?) zijn hevig in
de weer, kinderen spelen, de
dorpspraat hangt over de on
derdeurtjes, een joffer gaat te
visite, kantjes opgepalliesterd
een dikke man renteniert op een
bankje, de zon schijnt, de luiken
staan allemaal oven. de linde
boompjes ruisen in de zomer
wind, de vogels zwieren door de
lucht, zelfs de geveltjes hebben
iets danserigs, als van een Za
terdagmiddag, de graveur van
dit prentje moet in een best hu
meur zijn geweest, toen hij het
maakte. Gelukkig het dorp, dat
geen historie heeft en alleen
maar zo lustighjes, lustighjes,
lustighjes zijn leventje geleefd
heeft zonder weet van wat er
in die grote wereld daar ach
ter Goes allemaal gebeurde.
Statisch, èen onschuldig, plezie
rig pas-op-de-plaats, zo zou je
het willen iyperen, een goudvis
kom, beperkt en bepaald, maar
van rijke cultuur, je zwemt er
in de renaissance en het komen
de rococo sprankelt en tintelt
er al in de atmosfeer.
Beziet men daartegenover het
moderne beeld, dan domineert
daar de straatweg, de kale, ef
fen, vlakke verkeersweg, die als
een stormvlaag door het dorp
vaart en die alle grapjes heeft
weggespoeld; hier kan geen hu
mor, stoutigheid, geen persoon
lijkheid meer gedijen, de hui
zen zijn genummerd, de mensen
zijn genummerd en gauw een
beetje, want we hebben haast.
een benauwd en benepen stoep
je is het enige, dat een enkele
woning zich nog mag permitte
ren, omdat alles ruim baan ma
ken moet voor de automobilist:
is dat niet die man, die zo'n
vreselijke haast heeft om van
een plek, waar hij niets te ma
ken had, te geraken naar een
andere plek, waar hij evenmin
iets te maken heeft? Dynamiek,
ja, maar een dynamiek van ner
gens tot nergens, en kale, nuch
tere, technische, alléén-maar-
economisch-efficiënte barbarij,
zo is onze tijd. en zelfs Driewe
gen doet er aan mee, dat is de
indruk van dit fotobeeld. Tot in
de kleding toe is het te zien:
vergelijkt U maar eens de vorm
loze, hobbezakkerige regenjas
sen van de twee wegwandelen
de meisjes met de genoeglijk
omslachtige, stijlvolle kledij van
het Oud-Vaderlandsch Gezicht.
Een onverschillig schouderop
halen het één, een verfijnd be
dreven spel het ander. Hoe ruw
eigenlijk het één, hoe idyllisch
het ander!
Maar temidden van deze
idylle werd de dorpspredikant
vermoord. Want Driewegen
heeft wél een „historie" en hoe
ironisch kan de historie soms in
onze beschouwingen tussenbeide
komen! O o Zondagavond, de 11e
Mei 1687 werden er in de pasto
rie enige ruiten ingeslagen en
toen Ds. van de Velde ging zien,
wat er aan de hand was, viel
het dodelijk musketschot. De
dominee van 's Heerenhoek
werd zwaar verdacht, ernstige
aanwijzingen voor zijn schuld
kwamen aan het licht, hij be
wees zijn alibi, een brief van
een gevluchte chirurgijn, die
medeplichtig zou zijn geweest,
stiet liet in duigen en Dominee
eindigde in de Castelnye van
den Hove van Holland tegen
woordig zeggen we: de Gevan
genpoort in Den Haag. Van
daar uit heeft hij nog enige
navrante brieven geschreven om
zijn onschuld te beluigen, maar
toen hij zag, dat zijn zaak verlo
ren was, maakte hij een eind
aan zijn leven. Het Hof oordeel
de hem schuldig. Naar onze
smaak zat het met het bewijs
maar zó zó, we hadden toen nog
geen Dr. van Ledden Hulsebos
en deden nog niet aan vinger
afdrukken. Zo weet niemand er
het rechte van. Wien het inte
resseert, die kan het allemaal
nalezen; onze onvolprezen Pro
vinciale Bibliotheek heeft er een
boekje óver. Men kan er uit er
varen, hoe het achter de cou
lissen van deze idylle toeging,
het lijkt soms meer op een
poel, die 61 te lang had stilge
staan. Zullen we het dan toch
maar op onze eigen barbaarse,
maar zeker frissere tijd houden?
Wie denkt er nu nog aan, om de
Dominee van Driewegen te ver
moorden, om een ruzie in de
Classis?
J. C. v. S.
Korea-arts nog steeds
in Tokio
Hoewel algemeen werd aangenomen,
dat de reserve-officier van gezond
heid, dr. H. S. Zylker uit Bilthoven,
die kortgeleden de Staat der Neder
landen had gedagvaard, omdat hij
van mening was, dat hij te lang in
Korea zou moeten blijven, Donder
dag in ons land zou aankomen, blijkt
thans dat deze zich nog in Tokio be
vindt. inmiddels heeft de staatsse
cretaris van Oorlog hem telegrafisch
toestemming verleend naar Neder
land terug te keren. In het toestel,
dat Dinsdag uit Tokio is vertrokken,
was echter geen plaats, zodat dr.
Zylker eerst volgende week naar huis
kan vliegen. Hij wordt Donderdag a.
s. op Schiphol verwacht.
Mossadeq dreigde Londen
weer eens
De Perzische premier, dr. Mossa-
deq, heeft in een boodschap aan net
Perzische volk en het buitenland ver
klaard, dat ingeval de Britse rege
ring niet in gunstige zin zal antwoor
den op de jongste Perzische voorstel
len, Perzië zich verplicht zal zien zijn
diplomatieke vertegenwoordigers te
Londen terug te roepen. In het ge
stelde geval ryst de vraag of de be
langen van Perzië in Engeland aan
een Europees dan wel' een Aziatisch
land moeten worden toevertrouwd.
Mossadeq verzocht zijn landgenoten
in Perzië en in het buitenland om hun
mening over deze kwestie.
Prins Bernhard bezichtigde
Engelse straaljagers
Prins Bernhard heeft Donderdag,
vergezeld van de chef luchtmachtstaf
luitenant-generaal-vlieger I. A. Aler,
te Swindon in West Engeland de pro
ductie van straaljagers in ogen
schouw genomen. Later hebben de
Prins en generaal Aler de Viekers
Armstrong fabrieken te Southamp
ton bezocht.
De Prins en generaal Aler reisden
naar Engeland in een door de Prins
bestuurd vliegtuig.
Het Wereldgebeuren.
Klein- en Groot-
Europa
De nu weer achter ons liggende
zitting van de Europese Assem
blee te Straatsburg heeft in
haar laatste bijeenkomst een belang
rijk besluit genomen, waardoor
waarschijnlijk, is voorkomen dat
de Europese gemeenschap zich in een
ongewenste lichting zou gaan ont
wikkelen. Het gevaar was immers
lang niet denkbeeldig, dat het snel
groeiende „Klein-Europa" d.w.z.
de gemeenschap van de zes landen
van het Plan Schuman en het Plan
Plevèn zich steeds verder
zou verwijderen van een veel
groter Europese gemeenschap, waar
toe 15 landen zouden moeten beho
ren. Het is de verdienste van de En
gelse afgevaardigden in Straatsburg
feweest. dat zij er in geslaagd zijn
it te voorkomen. Hun hartstochtelijk
en toch ook volkomen zakelijk plei
dooi voor de aanvaarding van een sy
steem van nieuwe banden tussen
Klein- en Groot-Europa heeft ten
slotte succes gehad. Met slechts één
onthouding en geen enkele stem te- -•
gen werd het aanvaard.
Zelfs in het jongste verleden heeft
rnen de Engelsen er wel van
verdacht, dat zij met dit Eden-
plan «zoals het algemeen wordt aan
geduid) alleen maar op het oog had
den een mogelijkheid te scheppen
zelf in vinger in de pap te houden of
nog veel erger de geboorte van
een werkelijk sterk Europa zonder
AJbion tegen te houden. Het is na
tuurlijk geenszins uitgesloten, dat
dergelijke overwegingen in Downing-
street een belangrijke rol hebben ge
speeld. Maar de Engelse afgevaardig
den, met name Amery en Nutting,
zijn er toch in geslaagd hun collega's
in Straatsburg te overtuigen van de
oprechtheid van hun bedoelingen en
van hun vurige wens om tezamen
met het continent een Eurepose ge
meenschap op te bouwen, welke in de
toekomst als gelijkwaardig partner
naast de Ver. Staten en de Sowjet-
Unie in de wereld moet kunnen op
treden.
In de ontwikkeling van deze dingen
heeft ook een Nederlands afge
vaardigde, mej. Klompé, een be
langrijke rol gespeeld. Als rappor
teur van de politieke commissie van
de Assemblée een functie welke
zg onlangs om gezondheidsreden
aan de Engelsman Amery heeft moe
ten overdragen heeft zij een be
langrijke bijdrage geleverd aan het
opstellen van het schema van verbin
dingen tussen Klein- en Groot-Euro
pa, dat thans als plan-Eden is aan
vaard. De Engelse afgevaardigden
hebben haar tijdens de debatten ook
royaal de eer gegund, welke haar
daarvoor toekomt. En'in de laatste,
beslissende bgeenkomst heeft mej.
Klompé al haar overwegingen nog
eens uitvoerig uiteengezet. Dat zij
daarbij tevens is opgekomen tegen
een enkele aanval, welke met name
van liberale zijde is ondernomen te
gen een vermeend katholiek streven
naar de hegemonie in Europa, lag
voor de hand. Zij verwierp de be
schuldigingen, uitgesproken tijdens
de Liberale Internationale door de
Belg Motz als zou een pleidooi voor
de Europese eenheid van de zijde van
het Vaticaan zijn ingegeven door de
wens zich van de politieke heerschap
pij meester te maken. Mej. Klompé
riep op tot eerbied voor elkanders
overtuiging en tot gezamenlijke
krachtsinspanning ter bereiking van
het gemeenschappelijk doeL
Dat het plan-Eden ten slotte prac-
tisch unaniem werd aanvaard, pleit
o.i voor de overtuiging, dat deze laat
ste gedachte te Straatsburg heeft
overheerst en dat men bereid is te
zamen te bouwen aan een sterk en
gezond Europa Ook al zal de practi-'*
sche verwezenlijking daarvan nog wel
heel wat moeilijkheden opleveren!
THANS OFFICIEEL.
Rapport van de Belgisihe Centrale raad voor de
economie over de Nederlandse concurrentie.
Thans is officiéél bevestigd, dat de ministers van de Beneluxlanden op
14 October a.s. voor een conferentie te Knokke bgeen zullen komen. De
Beneluxconferentie is te beschouwen als een voorbereidende ministerscon
ferentie. Na de conferentie, welke in „La Reserve" aan het Albertstrand
wordt gehouden, zullen de regeringen aan haar ambtenaren de richtlijnen
geven voor de voorbereiding der tweede conferentie. Deze zal waareclign-
lyk in het begin van November worden gehouden. De ministers zullen te
Knokke de hangende vraagstukken In de Benelux bespreken. Doarbg zal na
tuurlijk van gedachten worden gewisseld over de moeilijkheden, welke
zich voor een aantal takken der Belgische industrie voordoen. Aangenomen
wordt, dat de ministers ook de instelling van Benelnx-organen onder het
oog zullen zien.
Naar verwacht wordt zullen van
Nederlandse zijde de volgende mi
nisters naar Knokke gaan: dr. W.
Drees, mr. J .W. Beyen, mr. J. M.
A, M. Luns, J. G. Suurhoff, J. v. d
Kieft, S. L. Mansholt en prof. dr. J.
Zijlstra.
DE LONEN.
De Belgische centrale raad voor
de economie heeft de Belgische rege
ring over de Nederlandse concurren
tie in een uitvoerig rapport voor
gelicht.
De raad is van mening, dat in het
kader van de Benelux, de Belgische
regering van de Nederlandse rege
ring zou moeten trachten te verkrij
gen, dat deze maatregelen neemt
om zo spoedig mogelijk te geraken
tot een egalisatie naar boven van
de lonen.
Tevens zou de Belgische regering
erin moeten toestemmen, dat de
overeenkomst, die tot stand is ge
komen ten aanzien van het met elk
aar in overeenstemming brengen der
in de twee landen bestaande stel
sels van omzetbelasting, geleidelijk
in toepassing worden gebracht.
De raad acht dat de betrokken rege
ringen op de meest energieke wgze
de coördinatie van hun financiële,
sociale, economische, industriële en
landbouwpolitiek moeten nastreven.
De betrokken regeringen zouden.
volgens het rapport, een coördinatie
van de buitenlandse handelspolitiek
moeten nastreven. Ook zou men moe
ten komen tot het sluiten van ge
meenschappelijke handelsaccoorden
met derde landen
De centrale raad betreurt het, dat
de ter uitvoering van het accoord
van Den Haag van Maart 1949 uit
haar midden samengestelde Benelux-
commissie van advies, tot op heden
geen gelegenheid heeft gekregen aan
de verwezenlijking van de Benelux
mee te werken.
Tenslotte stelt de raad vast, dat
de productiekosten in Nederland 30
tot 40 pet. lager zijn dan in België'.
Minder gevallen van
kinderverlamming.
In de week van 21 tot en met 27
September deden zich in ons land
51 gevallen van kinderverlamming
voor. Ze zijn als volgt over de pro
vincies verdeeld: Groningen 6. Fries
land 5, Overijssel 2, Gelderiand 1,
Utrecht 4, Noord-Holland 5, Zuid-
Holland 13, Zeeland 3, rd-Bra-
bant 6 en Limburg 6,