NU AFSTANDEN NIET LANGER TELLEN
Ie een minuut voltrok zich de
ramp op Farnborough
Sensatie van het vliegen is nu
voor velen verdwenen
8
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 3 OCTOBER 1952
Het comfort werd aan de snelheid
opgeofferd
Straalmotoren kunnen in de toekomst
vliegen bewerkstelligen
rustiger
(Van een bijzondere medewerker).
Uit onze samenleving is tegenwoordig het luchtverkeer nauwelijks meer
weg te denken. Het merkwaardige is, dat dit meest opgaat voor het minst
spectaculaire vervoer: de luchtpost, voor de vervoerders van oudsher een
bron van stabiele en zeer weinig kosten vergende inkomsten. Het constant
toenemen der bevolking deze aarde maakt elke ongerustheid over het
opdrogen van deze bron overbodig, terwijl bepaalde factoren zoals de
emigratie, gunstig op dit vervoer zullen inwerken.
Ook het luchtvraehtvervoer heeft zich volkomen ingeburgerd en neemt
gedurig toe. Ter demonstratie van het voorgaande moge dienen, dat aan
het inkomen der Amerikaanse internationale lynen het postvervoer in 1949
voor niet minder dan 24% bijdroeg (K.L.M. 15%), de luchtvracht voor
8,5%. Na een deel van de mail van de scheepvaart afgenomen te hebben,
begint de luchtvaart dus nu zelfs vracht naar zich toe te trekken
Voor zakenlieden is het vliegtuig voor die reizen, die per auto of trein
te veel tijd in beslag zouden nemen, een uitkomst. Op deze kortere vlieg-
trajecten is het vliegtuig inderdaad een snel en comfortabel vervoer
middel en wordt het ook als zodanig gewaardeerd. Anders staat dit met
het vliegtuig op de lange en zeer lange trajecten, dus naar andere wereld
delen of hemispheren, m.a.w. waarop de tijdwinst het grootst is. Dit brengt
ons op de vraag: in welk opzicht kan het vliegen nog verbeterd worden
of allereerst: welke ongemakken kleven nog aan het luchtvervoer? Deze
liggen voornamelijk op het gebied van het comfort., ondanks het feit, dat
de maatschappijen en fabrikanten vaak het comfort als „selling point"
adverteren en de toestellen ook inderdaad, vergeleken met vorige typen,
op dit punt zeer verbeterd zyn.
Benauwde atmosfeer
Nadat de sensatie van het vliegen
„an und für sieh" geweken is, blijft
als overheersende indruk van de lan
ge vluchten het moge wellicht
vreemd klinken de „verreisheid'
achter Oorzaken? Het schijnt een
eigenschap van „air conditioning" te
zijn, dat de lucht gauw te warm en
te droog wordt, waardoor een be
nauwde atmosfeer ontstaat. Ook is
het gegons en getril der motoren op
den duur toch nog hinderlijk. Ons
inziens is dan ook, in dit opzicht, het
eom ort aan cl Iheid, verkregen
dank zij veel machtiger motoren, op-
geof'-'rd Ind" n geen u
is of te duur wordt geacht, is en
blijft een stoel, hoe geriefelijk ook,
weinig geëigend tot het gebruiken
van een verkwikkende nachtrust,
waartoe ongetwijfeld ook het „niet
uit de Icleren komen' en het ^Aapen
„in gezelschap" bijdragen.
Tenslotte brengt het op grote hoog-
te vliegen wat het handhaven van
een overdruk t.o.v. de omringende at.
mosfeer in de cabine mogelijk maakt
met zich mede, dat men, vergele
ken bij trein of auto, bijna geen snel
heidssensatie krijgt: het landschap,
de zee of het wolkendek kruipen
maar zeer langzaam onder U door,
zodat m niet het gevoel krijgt ftp
te schieten. De uitstekende verzor
ging, die de inwendige "*ns krijgt in
de vorm van maaltijden en vooral de
uitge^- eecarneerde koffie, thee en
borrel, zijn dan ook mede als tijdver
drijf bedoeld.
Het landen op «een tussenstation,
aanvankelijk zeer welkom als een
mogelijkheid zich wat te vertreden,
gaat, door de duur van 1 uur en
het uiteraard gelijksoortige karakter
der stationsgebouwen, over in een
doelloos rondhangen, zodat de passa.
glers toch weer blij zijn in te kunnen
stappen.
Hoewel zeeziekte op een schip door
de mogelijkheid zich af te zonderen
en door het in ruime mate voorhan
den zijn van frisse lucht, beter te ver
werken is dan luchtziekte aan boord
van een vliegtuig, is'het vliegtuig op
dit punt te pref eren boven een schip
immers de kans op luchtziekte is ge
ringer dan op zee, omdat dankzij de
„overdrukcabines" meestal over het
slechte weer heen gevlogen kan wor
den, terwijl bovendien, door de grote
snelheid, slecht weer veel eerder ge
passeerd zal zyn.
Schoonheid van het vliegen
Ter vermijding van misverstand zij
er hier nogmaals op gewezen, dat. bo
vengenoemde factoren zich overal op
de lange duur doen gelden en dat
hiertegenover verschillende aantrek
kelijkheden staan. De sensatie van de
eerste vliegtocht blijkt zich groten-
u s tot sfp'-* en landing te beper
ken.' wat men het beste aan kleine
kinderen kan merken, die, eenmaal
in de lucht, al gauw in een stoel of
het gangpad gaan spelen en wie het
idee vliegen" vrij koud blijkt te la
ten. Een luchtreiziger, vooral dege
ne, die tot de „bok" vermag door te
dringen, kan echter een gevoel van
ruimte en wijdsheid krijgen, een
„los van de aarde", ook in figuurlijke
zin, dat geen ander vervoermiddel
verschaft.
Ook een zonsop- op ondergang bo
ven een wolkendek is een gewaar
wording om niet licht te vergeten,
terwijl zo'n zonbeschenen bergland
schap van „watten" op zichzelf al een
merkwaardig gezicht is. Een andere
charme van het vliegen is, dat men
een uiteraard zeer globale in
druk kan krijgen van 't gebied of ge
biedsdeel waar men over Vliegt. Zo
springen bij het zien van het keurig
Helicopters in de steden.
In dit artikel wordt gespro
ken over een nieuwe vorm van
luchtverkeer, het vervoer per
helicopter.
Het is van belang hierop
eens de aandacht te vestigen
van stedelijke autoriteiten, om
dat het grote voordeel van dit
vervoer is, dat passagiers,
vracht en pöst in de stad af
gezet en opgenomen kunnen
worden. Het is dus zaak hier
mede rekening te houden bij
de (wederop)bouw van steden.
Dit klinkt misschien fantas
tisch; men bedenke echter, dat
de gewone luchtvaart zich ook
sneller ontwikkeld heeft dan
de meesten gedacht hadden.
In Korea wordt de helicopter
al op vrij grote schaal ge
bruikt, in Engeland vindt reeds
een proefexploitatie met een
geregelde dienst plaats. In dit
zelfde land, waarvan de be
woners er toch niet van ver
dacht mogen worden zich aan
irreële plannen te bezondigen,
heeft de regering de stedelijke
autoriteiten er op gewezen,
dat het zaak is thans reeds
bij de stedebouw met de heli
copter rekening te houden!
aangeharkte landschap van Neder-
land direct de meest kenmerkende
eigenschappen van ons land in het
oog.
Nieuwtje is er at.
Hoewel het vliegtuig ook steeds
meer door toeristen wordt gebruikt,
staan de zaken hier o.i. ten opzichte
van andere vervoersmiddelen toch an
ders dan bij het zakengebruik: veelal
wordt de luchtweg immers gekozen
om vlug ter vacantieplaats te komen
en vormt de luchtreis, in mindere
mate dan de boottrip, de reis per
trein of „touringcar", een onderdeel
van het vacantiegenot. Indien dit
juist is, dan zou een verlenging der
vacantie's, zoals deze in Zweden ver
langd worden van 2 tot 3 weken, niet
zozeer het luchtvervoer ten goede be
hoeven te '"O- en. Zeker het. dat nu
voor velen het nieuwtje van het vlie
gen er af is, degenen, die voor een
reis de vrije keus van vervoermiddel
wordt gelaten, vaak de bootreis ver
kiezen boven de luchtreis.
Zeer opvallend is het resultaat der
enquête, die de Nederlandse Reisver.
eniging onder leden en niet-leden
lieeft gehouden over het meest gelief
de vacahtievervoermlddel, ongeacht
de kosten: 52% stemde voor de trein,
20% op de tour?" iq% voor-de
privé auto, terwijl boot, vliegtuig
eni elk met slechts 2% trt
de bus kwamen!
Hoewel deze uitslag1 niet represen
tatief behoeft te zijn voor het oordeel
van het gehele Nederlandse volk, z. u
het toch voor de lucht- én scheep-
vaartmaatschapmic:. bijzonder inte
ressant zijn de motivering van de
keus te vernemen.
De passageprijs is enerzijds zo laag,
dat zakenlieden voor de lange af
standen een bootreis als een luxe
reis beschouwen, die zij wel ambiëren
maar zich niet kunnen permitteren,
anderzijds althans in Europa
te hoog om het vliegen populair te
maken voor het toerisme. Thans heeft
men deswege de goedkope „coach
service" ingevoerd, mogelijk gemaakt
door meer stoelen in het toestel te
zetten, waardoor meer passagiers
vervoerd kunnen worden en waar
door tevens bezuim"^ kan worden op
maaltijden en bedienend personeel
Merkwaardig is dat enkele maat
schap"' ien op de route n - en van
New York juist met grotere luxe,
zoals het schenken van champagne
en het uitdelen van orchideeën, meer.
reizigers proberen te vangen.
in Europa zijn nu, in navolging der
Britten, goed' -•* "~»Mvluoh-
ingevoerd, welke inderdaad, mits het
traject en de dienstregeling góed ge
kozen zijn, perspectieven openen. Is
nl. de reis te lang en/of het aan
komstuur te laat om nog enige uren
te kunnen slapen, dan zal. door ge
brek aan nachtrust, de volgende dag
toch niet ten volle benut kunnen
worden en zal de aantrekkelijkheid
van zo'n reis niet groot blijken.
Ook hier de straalmotor
Wat de burgerluchtvaart een stap
vooruit zal brengen, is de straalmo
tor, waarvan men wel eens zou wil
len weten of nu Engeland dan wel
Duitsland deze soort drijfkracht het
De eerste Delta-bommenwerper
De hierboven afgebeelde eerste vliegende driehoek, een produet van de Engelse Avro-fabrieken, is de eerste
bommenwerper ter wereld, waarop het nieuwe principe van de driehoekige vleugel is toegepast. Deze Delta,
die voortgestuwd wordt door vier straalmotoren en In grote hoeveelheden door de Britse R.A.F. besteld is,
werd, tydens de luchtvaartshow in Farnbourough na slechts één uur proefvliegen in vlucht getoond. Een
unieke gebeurtenis in de wereld' van de vliegtuigbouw.
De problemen van de Vliegende Driehoek waren tevoren diepgaand onderzocht op de twee proto-typen 107
A en 707 B, welk© aan de seriebouw «voorafgingen.
Het toestel w©rd proef gevlogen door slechts één man, de testpiloot ,,Holy" Falk, die het toestel vóór de
show nog slechts één uur had gevlogen.
Alle gegevens over bewapening, snelheid, actieradius en mogelijke belasting zijn nog geheim.
eerst heeft toegepast. Wellicht zal
Rusland echter over enige tijd ook
deze uitvinding „clc'-nen"Tegenover
de voordelen, zoals lichter gewicht,
Toter (stuw)-kracht, staan voorlo
pig nog nadelen, voornamelijk het
zeer grote brandstofgebruilc, waar
door deze motor nog oneconomisch
wordt geacht Niettemin vliegt de
..Comet", h" eerste straalverkeers-
vliegtuig, al enige tijd en bouwen de
De HavilVfabrieken het toestel op
bestellingen in se-'e. Al heerst dus
Wrikbaar geen eensgezindheid v. n
mening hierover, men kan toch aan
nemen, dat, gezien de snelle ontwik
keling tot nu toe, bij even snelle
voortgan- hiervan, deze motor wél
economisch zal worden. De aantrekt
kelijkheid van de „jet" bestaat voor
namelijk uit de grotere snelheid,-
waartoe zij in staaf stelt en waar
door dus de productie (van ton/km)
van een toestel per tijdseenheid ver
groot wordt.. Kruissnelherlen van cir
ca 450 km/n. u. r au normaal, maar
de „Komeet" vliegt er rustig 600 p.
u. Voor lichamen, die het artikel
„snelheid" verkopen dus een zeer
aanlokkelijke pronositie.
Metterdaad „rustig" want ec an
der voordeel, waar o.i. te weinig aan
dacht aan wordt besteed, is de tril
lingloosheid van deze motor: een
muntstuk blijft op eèn lopende mo
tor op zijn bant staan!
Wij schreven, dat de lange „trips"
vermoeiend zyn, doordat men niet
het gevoel krijgt op te schieten en
door het gegons of getril der moto
ren. Wèlnu, de straalmotor verkort
die lange diiur niet alleen aanzien
lijk, maar zal dé kortere reis boven
dien gerieflijker maken. Voor het
passagiersvervoer, dat in '49 bij de
Amérikacse binnenlandse luchtvaart
niet minder dan 80% der totale in
komsten opleverde, snijdt het mes
van de „jet" dus aan twee kanten.
Een kostenbesparing kan de invoe
ring van een communicatiesysteem
met zich brengen, waardoor de radio
telefonie de boord-radiotelegrafist
overbodig maakt. In Amerika wordt
met dit systeem reeds lang gevlogen
en Engeland volgt het thans na.
En hiermede zijn de mogelijkhe
den van de luchtvaart, waarvan de
snelheden sinds 1920 in dezelfde mate
zijn blijven toenemen, nog geenszins
uitgeput. Voor bepaalde trajecten
breekt zich een nieuw soort verkeer
per helicopter baan, terwijl, wat
krachtbron betret, aan de verre ho
rizon de atoommotor zichtbaar wordt.
Profiteerde de luchtvaart meer van
de technische vindingen dan de
scheepvaart en het railvervoer, door
het grote gewicht van de atoomin
stallatie zuilen vermoedelijk deze
laatsten daarvoor eerder in aanmer
king komen, dan het vliegtuig.
Zo blijft de luchtvaart,'dankzij het
menselijk vernuft, zich ontwikkelen
en nog steeds zo snel, dat weinigen
beredeneerd kunnen voorspellen, hoe
de wereld er bijvoorbeeld over 15 jaar
uit zal zie- ook op dit "©bied.
LOGBOEK VAN EEN DRAMA
-j
Voor John Derry kwam de dood
„op de vleugelen van het succes"
GELUIDLOOS alsof een onzichtbare hand het in de lucht uiteenrukt©
ontplofte Zondagmiddag 7 September,, even voor vier uur, John Derry's
vliegtuig „De Havilland 110" boven de hoofden van 120.000 toeschouwers
op het vliegveld Farnborough. Een der belde straalmotoren kwam, in
steeds sneller vaart, naar beneden, regelrecht op de dicht aaneengedrongen
staande toeschouwers aan. Toen de motor zijn val beëindigd had, kon men
een ogenblik op het uitgestrekte veld een speld horen vallen. In die adem.
loze stilte klonk een kinderstemmetje: „Mammie, ik ben bang!"
Het volgende ogenblik steeg een gekreun van ontzetting op, dat zich
over het gehele veld voortplantte.
Deze ramp kostte Engeland niet
alleen dertig doden, onder wie de
onverschrokken dertigjarige invlie-
ger John Derry en zijn waarnemer
Tony Richards, maar bovendien de
tijdens zes dagen luchtvaartshow ver
worven roem ,alle landen der we
reld in de vliegtuigbouw drie vier
jaar voor te zijn" Dit laatste hadden
Britse journalisten zich de dag voor
Derry's dood nog laten verzekeren
door de Duitse vliegtuigbouwer Ernst
Heinkel.
Van het type „DH 110" waren er
tot op de ongeluksdag, welke Derrv
het leven kostte, slechts twee proef-
machines, een zilveren en een zwarte.
Op de eerste vier dagen van de lucht
vaartshow had Derry de zwarte ma
chine gevlogen. Het was hem toen
opgevallen, dat het metaal op enige
plaatsen van de draagvlakken afge
sprongen was. Sinds dat ogenblik
vloog hij de zilveren machine, met
welke hij trouwens beter bekend was.
Met deze machine had hij in April
van dit jaar voor de eerste maal de
geluidsbarrière doorbroken; ruim 150
vlieguren had hij tot de ramp met
deze machine volgemaakt.
De DH 110 staat nog steeds op de
geheime ljjst van de Britse vliegtuig
industrie. Het is een tweepersoons
gevechtsvliegtuig, dat zowel als dag-
De aandrijving geschiedt door twee
straalmotoren, die elk drie meter lang
z\jn.
GEEN GENADE
Tot John Derry's verdriet had zijn
De Havilland 110 tot dusverre geen
genade kunnen vinden in de ogen van
ae technische commissie van onder-
zoèk der Royal Air Force. Deze com
missie stuurde, in plaats van de DH
110, het Gloster-model „Javelin" (G
A 5) naar de serie-productie. De „Ja
velin" is een Delta-vliegtuig, zo ge
noemd vanwege de driehoekige vleu
gels.
Het is mogelijk, dat John Derry's
gekrenkte trots de oorzaak geweest
is van de catastrophe van Fambo-
rough. Dat is een der vragen die de
inmiddels ingeschakelde commissie
van onderzoek op te helderen zal heb
ben. Voorlopig hebben zij niet veel
meer tot hun beschikking dan ontel
bare, elkaar tegensprekende getui
genverklaringen, en het rapport van
overste Sidney Hughes, cher van de
commando-toren van Farnborough.
Daarin staat o.m.:
15.23 uur: John Derry meldt zijn
start vanaf het fabrieksvliegveld der
Havilland-fabrieken in Hatfield.
15.26 uur: Derry's DH 110 arriveert
op 12.000 meter hoogte boven het
vliegveld van Farnborough, en begint
te duiken.
15.48 uur: Met een drievoudige,
donderende knal doorbreekt Derry
de geluidsbarrière. Door de rijen der
120.000 toeschouwers gaat een opge
wonden gemompel. Hughes deelt Der
ry radiografisch m
„prachtig doorgekomen" is.
antwoordt lachend „Roger"
mede, dat zyn knal
Derry
H dat is
het code-woord voor „"bericht ont
vangen".
15.49 uur: Derry jaagt met reeds
geminderde snelheid op 30 a 50 meter
hoogte over de rijen toeschouwers,
langs de kant van het vliegveld. Hrj
demonstreert de precisie van de ma
chine.
15.50 uur: Aan het einde van de
startbaan trekt Derry de machine op,
om haar strjgvermogen te tonen. Op
ongeveer 300 meter hoogte maakt hij
een bocht en begint met een snelheid
van thans nog „maar" 900 kilometer
per uur aan zyn laatste rondvlucht
boven het terrein. Op dit moment
maken zich van de romp der machine
kleine stukken los. alsof het verschie
tende sterren zijn. Dan steigert de
machine omhoog en blinkt een ogen-
15.51 uur: de stem van de BBC-
x-eporter, Charles Gardner, schalt uit
dertig luidsprekers over het vlieg
veld: „Grote God! Grote God, kylt
uit!" Gardners waarschuwingskreet
is tevergeefs. De dicht opeengepakte
mensenmenigte kan de omlaagzeilen-
de brokstukken van het verongeluk
te vliegtuig niet ontwyken.
ANDERHALF UUR LATER
Anderhalf uur na de dood van John
Derry jaagt test-piloot Neville Duke
in zjjn —-*•
Hawker-Hunter" met een
snelheid, groter dan het geluid, over
de plaats van het ongeval
Ehgelands taaie volharding in de
strijd om de doorbreking van de ge
luidsbarrière bleek ook uit de houding
van de toeschouwers: op de Zondag
na de ongeluksdag stroomden 140.000
Engelsen ondanks de regen en het
slechte zicht naar Farnborough. om
de laatste dag van de luchtvaartshow
mede te maken. Neville Duke door
brak opnieuw de geluidsbarrière. Na
zijn vlucht zei hij: „Ik had het gevoel,
dat de eer van de Britse luchtvaart
op het spel stond. Daarom deed ik
allés, om de toeschouwers de beste
prestaties te tonen.
Alleen jammer, dat de knal door
het dichte wolkendek gesmoord
werd
Snelle berichtgeving.
Om, „ingeval van nood", te weten
hoe snel men berichten van Londen
naar New York kan sturen heeft de
Pan American World Airways .een
proef genomen. Om deze proef des te
„echter" te laten zijn had men niet be
kend gemaakt, hoe laat en op welke
dag het bericht zou worden verzon
den.
Op een weekmiddag om 14.23 uur
werd het bericht aan de telexiste in
Londen overhandigd. Kort daarop
kwam het in Amsterdam, waar zich
het Europese eindpunt bevindt van de
radio-telexverbinding met Amerika.
Het bandje werd vervolgens in de zen
der „Idlewild" gedaan en toen men het
bericht op dit New Yorkse vliegveld
van de machine nam was het 14,26.
De berichten van Europa naar Ame
rika komen, dank zij een uitvinding
van een Nederlandse ingenieur Van
Duren, onverminkt aan. Soms lijkt het,
alsof de machine „aarzelt", en op dat
ogenblik wordt een door atmosferische
storing dreigende fout langs, electroni-
sche weg weggezuiverd. En het bericht
arriveert precies zoals het, aan de
overkant van de Oceaan, op papier is
gezet.
De Amerikaanse marine nam onlangs proeven met haar nieuwste aanvals-
bommenwerper, de A 2 D „Skyshark". Het is de eerste 'Amerikaanse bom
menwerper, aangedreven door twee yet-turblnemotoren en voorzien van
een zesbladige propeller.
Luchtvaart-varia
DE ZWEEDSE luchtvaartmaatschap
pij S.A.S. zal in October a.s. een
rechtstreekse verbinding tussen Hel
sinki en New-York gaan onderhou
den, Er zal twee maal per week gevlo
gen worden.
IN EGYPTE zijn geslaagde proeven
genomen met het eerste in dit land
gebouwde vliegtuig. Naar verluidt
is het toestel geconstrueerd in een fa
briek bij Cairo, die is opgericht door
de voormalige directeur vari de Duit
se vliegtuigfabriek „Fockewulf".
IN TANGGERANG (West Java) is
een burgerluchtvaart academie ge
opend, die elk jaar 25 vliegers zal af
leveren. Men hoopt zodoende in 1959
over 150 nieuwe vliegers te kunnen
beschikken. De Garuda Indonesian
Airways heeft thans 125, waaronder
veel Nederlandse, vliegers in dienst.
TIJDENS DE BRITSE luchtvaart
tentoonstelling te Farnborough werd
een koel- en tevens verwarminqsvm-
gen gedemonstreerd. Dit is een rijden
de installatie, die de passagierscabine
van voor vertrek gereed staande
vliegtuigen van koele, dan wel van
warme lucht kan voorzien. De K.L.M.
zal deze installatie een half jaar pro
beren en dan een beslissing nemen
over eventuele bestellingen.
DE JNDUSTRIEKUR1ER", het blad
van de Ruhr-industriëlen, heeft aan
gedrongen op de productie in West-
Duitsland zowel van civiele, als van
militaire vliegtuigen. Het blad heeft
een verslag gepubliceerd van de ver
eniging ter bevordering van de lucht
vaart, waarin gezegd wordt dat met
een investering van 60 millioen mark
de West-Duitse vliegtuigfabrieken
werkgelegenheid zouden kunnen bie
den aan 30.000 arbeiders.
MEN VERWACHT, dat 's werelds
beste piloten en snelste lange-afstand
vliegers zullen deelnemen aan de
13.000 mijl-luchtvaartrace van Enge
land naar Nieuw Zeeland, welke in
October 1953 zal plaats vinden. Ieder
een kan aan deze wedstrijd deel ne-
aen. De eerste prijs bedraagt 10.000.
DE RAIREY AVIATION CO. heeft
en nieuw toestel aangekondigd, Roto-
une geheten, dat een combinatie is
■m een hefschroef- en een normaal
iegtuig. Het zal plaats bieden aan
10 personen of drie auto's. Met een
rnkele vijfbladige hefmotor en twee
■/asturbines gemonteerd op korte vleu
gels, hoopt men een grote kruissnel
heid te bereiken, terwijl het toestel
met uitgeschakelde motor kan star
ten.
VLIEGTUIGEXPERTS in Groot-
Brittannië houden reeds rekening met
vliegtuigen, die even snel vliegen als
de aarde draait en die in Amerika zou
den kunnen aankomen, vóór hun ver
trektijd uit Engeland.
