Wetenschap en techniek kunnen
ook de bliksem temmen
Ook Koningin Elizabeth heeft
financiële zorgen
DE HOOGOVENS HEBBEN EEN
ONVERZADIGBARE HONGER
EEN AARDIG STRANDPAKJE
Editie Zeeuws-Vlaanderen
PROVINCIALE^ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 25 JULI 1952
HET NATUURVERSCHIJNSEL ONWEER.
Per jaar worden circa 110 boerderijen door
blikseminslag verwoest.
(Van een bijzondere medewerker).
Geen zomer gaat voorby, of we beleven een paar van die broeiwarme da.
gen, die mens en dier naar verfrissing doen snakken. Van die loom makende
dagen, die eindigen met een onweersbui en plensregen uit een loodgrijze
lucht. Een imponerend gebeuren, zo'n onweer. De kinderen in huis, zo goed
als de ouderen worden er even stil van. Vol aandacht wachten ze op de elk
aar snel opvolgende bliksemschichten, die links en rechts, voor en ach
ter het huis uit de donkere wolken te voorschyn schieten. Gespannen tellen
ze de seconden, die verlopen tussen flits en donderslag om huiselijk te be
palen, hoeveel maal driehonderd en dertig meter het onweer nog van hun
woning verwyderd is.
Ook de mens uit dit atoomtijdperk
heeft nog altijd ontzag voor dit na
tuurverschijnsel. En terecht. Er
wordt in ons land jaarlijks gemiddeld
nog voor meer dan een half millioen
gulden schade aan gebouwen aange
richt door blikseminslag, twaalf men
sen en 165 dieren dodelijk getroffen,
honderd-en-tien boerderijen nagenoeg
geheel in as gelegd. Voorwaar feiten,
die respect inboezemen.
Hoewel er nog steeds mensen zijn,
Een bliksemstraal is gemid
deld één tot drie kilometer en
maximaal 49 kilometer lang.
Gemiddeld vindt de ontlading
plaats op 600 meter, maar ook
wel op een hoogte van 2300—
8000 meter. De dikte is ge
woonlijk 1,2 centimeter, al
thans minder dan 40 centime
ter, maar in een enkel geval
wel eens tien meter. De stroom-
sterkte bedraagt 6000 tot
345.000 Ampère en de spanning
van 3.500.000 tot 61 milliard
Volt.
Ondanks deze geweldige ge
tallen is de ontwikkelde ener
gie betrekkelijk gering: 1/3 tot
68 KWH. De temperatuur van
een bliksemschicht varieert van
4000 tot 8500 graden C.
die geloven, dat het gevaar van blik
seminslag gekeerd kan worden met
huislook op het dak, of brandnetels,
die op Witte Donderdag geplukt wor
den (Gelderland), of met kruiden-
wisch (Limburg), weten de meesten
van ons al dat afdoende bescherming
van huis en haard mogelijk is door
middel van een eenvoudige installatie.
Wetenschap en techniek hebben er
voor gezorgd, dat schade of brand
door blikseminslag niet meer gerang
schikt worden onder het bedwelmen
de hoofdstuk „Overmacht".
Er zyn tegenwoordig deugdelijke
bliksemafleiders, dan anders dan nau
welijks veertig jaar geleden, bestaan
uit een bijna onzichtbare acht mm.
tlikke draad op de vorst en een aan
tal afgaande draden naar de aarde.
De hoge opvamgstangen met dikke
kabels op het gebouw, woonhuis of
Eens iets anders bij de
boterham
„Wat zullen we nu weer op het
brood nemen" is een veel gehoorde op
merking in ons landje, waar mis
schien wel het meeste belegde brood
gegeten wordt van de gehele wéreld.
Vaak klinkt dat als een verzuchting.
Toch hoeven de broodbeleggingen
ons niet zoveel hoofdbrekens en
geld te kosten; gunnen we ons even
de moeite om in de keuken hiervoor
iets klaar te maken, dan zijn de mo
gelijkheden haast onuitputtelijk! En
het is niet alleen smakelijk maar
ook gezond om iedere dag iets op het
brood te eten mits dat „iets'f dan
ook voedingswaarde heeft.
In de eerste plaats kunnen we bij
het bereiden van de warme maaltijd
alvast met de broodbelegging reke
ning houden. Misschien kan er iets
meer worden gekookt, zodat er een
restje voor de broodmaaltijd over
blijft. Of we kunnen een gedeelte van
groente of vruchten al vóór het ko
ken achterhouden om er een slaatje
bij de boterham van te maken. Wel
licht ook nemen we iets aparts voor
de broodmaaltijd en geven dan vlees,
vis, kaas of ei inplaats van bij de
aardappelen en groenten.
Laten we de restverwerking eens
als voorbeeld nemen. Staat er vis op
het menu, dan een extra wijtinkje of
scholletje meegestoofd of een stukje
schelvis of kabeljauw achtergehou
den voor de eerstvolgende brood
maaltijd, en ook een laagje saus in
de pan gelaten. Vóór de afwas be
gint, kimt U daarmee al een smake
lijk belegsel bereid hebben óf U
maakt een paar gekookte aardappe
len fijn, mengt de vissaus er door en
voegt een scheutje azijn, wat gesnip
perde ui en peterselie en de fijnge
maakte, goed ontgrate vis toe. Voor
een slaatje maken we dit mengsel
stevig, voor een pasta om op de bo
terham uit te striken wat dunner.
Wat koude kaassaus, overgebleven
van bijv. de bloemkool, is al heel ge
makkelijk als broodbelegging te ge
bruiken. Is de saus stijl geworden,
dan roeren we hem even glad met
wat melk en mengen er extra kaas,
groene kruiden of iets nootmuskaat
door.
Van een beetje achtergehouden
vlees, gehakt of worst is veel te ma
ken.
Met gekookte aardappelen, augurk
en biet, appel of sla alles heel fijn
gesneden en vermengd met azijn of
slasaus wordt het een huzarenslaatje.
Met een sausje van boter of marga
rine, bloem en bouillon of water
wordt het boterhampasta, warm of
koud.
In de behoefte aan „zoete" beleg
gingen kan o m. voorzien worden
door een restje rabarbermoes of ge
bakken appelschijven met suiker en
kaneel. Voor de gezinsleden die hun
twaalfuurtje buitenshuis opeten,
kunnen we met een dergelijke beleg
ging een jampotje of perkamenten
bekertje vullen, dan trekt dit niet in
het brood.
boerderij zjjn tegenwoordig niet meer
nodig.
Het gebouw wordt nu als het ware
in een kabalkooi gevat met een tra
lie-afstand van ongeveer 20 meter.
Sinds 1939 bestaan voor een dergelij
ke installatie nauwkeurige voor
schriften in ons land. Van iedere in
stallateur mag men rustig eisen, dat
hij deze voorschriften in acht neemt.
Het feit, dat de bliksembeveiliging
een internationale wetenschap is ge
worden, leidde er dezer dagen weer
toe, dat experts op dit gebied bijeen
kwamen in het middeleeuwse stadje
Rothenburg ob der Tauber, achter
Frankfurt am Main in Duitsland om
hun ervaringen met elkaar uit te
wisselen. Voor Nederland was hierbij
aanwezig jhr. ir. R. A. Quintus uit
Rijswijk.
WAT TE DOEN BIJ ONWEER?
De studie van het natuurverschyn-
sel, dat onweer heet, 1 -eft ertoe ge
leid, dat er een collectie algemene
leefregels is opgesteld, die waard zijn
door iedereen gekend te worden. De
eerste is: Ga niet naar buiten, tenzü
het zeer noodzakelyk Is, tydens on
weer! En dan verder: Blyf in een niet
vochtig gebouw en by voorkeur niet
by open schoorstenen, kachels, ovens
en andere metalen voorwerpen en
buisleidingen. Ga ook niet op de tocht
staan en sluit de ramen.
Indien men buiten moet blijven, is
het raadzaam te mijden:
a. kleine metalen afdaken, indien de
ze trefkans bieden of open liggen;
b. vrijstaande bomen en vooral popu
lieren, linden, eiken, wilgen, iepen of
dennen;
c. metalen hekken;
d. heuveltoppen of open plekken.
Men kan buiten bescherming zoe
ken in een grot, tunnel of kuil in de
grond, een diepe vallei, de voet van
een steengroeve of klip, in dichte
bossen of een groep bomen, die bij
voorkeur beuken* of kastanjes moeten
zijn.
Fietsen legge men in het open veld
vlak op de grond en op enige afstand
van de eigen schuilplaats. Auto's
met metalen kap zijn veilig, als men
zelf binnen blijft. Daar de banden
isoleren en zich electrische ladingen
op de metaaldelen van het koetswerk
kimnen bevinden, moet men tijdens
en na het onweer voorzichtig zijn bij
het uitstappen.
Getroffenen door bliksem moet men
onmiddelyk met kunstmatige adem
haling proberen bij te brengen. Ook
hartmassage kan een gunstige uit
werking hebben. Men late zich niet
ontmoedigen bij een langdurige be
handeling. Overigens waarschuwe
men een arts, omdat ook door opera
tieve behandeling al eens mensen ge
red werden, die door electrische
stroom waren getroffen.
(Nadruk verboden).
Fabrieksschoorsteen explodeerde. Zeldzaam geval van blikseminslag. Bij
een goede beveiliging, was dit niet nodig geweest.
De> enorme blokwals van het Nederlandse Hoogovenbedrijf walst zware
blokken metaal tot lange stalen balken uit.
LOEIENDE OVENS
Gigantische machines kneden het harde staal.
(Van onze speciale verslaggever).
VELSEN, Juli. Toen de deur van een oven van de Hoogovenfabrie-
ken in Velsen geopend werd om een bak met schroot in de hitte te gooien
en een laaiende, verzengende, witgloeiende vuurzee zichtbaar werd we
konden er alleen met behulp van een donker gkleurd glas naar kijken
zijn we verschrikt teruggedeinsd.
Het was uiteraard niet de bedoeling van de directie van de Hoogovens
ons door haar uitnodiging een kykje in haar fabrieken te nemen, de schrik
op het lijf te jagen. Zij wilde ons laten zien, wat er met het schroot
het verzamelde oude metaal gedaan wordt. Men heeft ons gedemon
streerd, dat schroot een onmisbare grondstof is voor dit gigantische be
drijf. Ongeveer de helft van de ijzerproductie vindt haar begin by het
schroot.
Het oude metaal wordt aange
voerd per schip en per trein en door
middel van zware electrische magne
ten in lange bakken geworpen. Een
ingenieuze, naar alle kanten gemak
kelijk wendbare, reusachtige laad.
machine pikt bak voor bak op aan
een soort lange slurf, draait daarme
de behendig naar de oven toe en
schuift de bak erin, waarna hij omge.
keer.d wordt en het schroot dus aan
de woedende vlammen wordt prijsge
geven.
Duizenden tonnen schroot worden
zo weer omgesmolten De gloeiende
stroom vangt men op 'en daaruit ont
staan de enorme blokken staal, die
men elders in het uitgebreide fa-
briekencomplex weer verder ver
werkt. Dat alles is gauw verteld,
doch het spreekt vanzelf, dat het ge
hele proces tal van détails bevat,
waarin de leek zich maar niet ver
diepen moet
Spectaculair is dat alles wel. In
drukwekkend is ook de reusachtige
blokwals, die sinds enige maanden m
gebruik is en waarin een blok
gloeiend metaal van zeker een halve
meter dik en breed in korte tijd
wordt uitgewalst tot een lange sta
len balk van ongeveer 15 cm dik en
breed. Het vonkenspattende metaal
wordt geschoven, geperst, gekanteld
en gewalst bnna zonder dat men ar
beiders ziet. Veilig achter gekleurd
glas zitten enkele mannen in een ca-
oine en beidienen handles, waarop het
gevaarte gedwee reageert.
VERTIND BLIK
Op een andere plaats walst men
het staal tot grote platen. Wanneer
het nieuwe complex van de N.y.
Breedband in bedrijf gesteld zal znn,
zal men er uiterst dunne platen kun
nen vervaardigen. Er zal dan ook
vertind blik geproduceerd worden.
Thans is de Nederlandse blikverwer-
kende industrie vooral aangewezen
op de import uit Amerika en uit En
geland. Ook Duitsland begint weer
aan de markt te komen. Een grote
vooruitgang zal het betekenen, als
men het blik kan betrekken van de
eigen Nederlandse industrie.
De warmwalserrj zal gereed zijn op
1 October van dit jaar, de koudwal.
serij op 1 April 1953 en de blikfa-
briek omstreeks 1 September 1953.
Dat zal een verhoging van de staal-
proddetie mogelijk maken van
500 000 tot 800.000 ton per jaar. De
in het buitenland bestelde installaties
zijn reeds bijna alle ontvangen. Het
aandeel, dat ons land zelf zal leve
ren in de inrichting van de fabriek,
komt regelmatig binnen.
MEER, NOG MEER!
In de toekomst zal er dus werk ge
noeg aan de winkel zijn. Dat wil zeg
gen: als de aanvoer van grondstof
fen verzekerd is. In de eerste plaats
is dat erts. Daarnaast neemt schroot
de voornaamste plaats in. Onverza
digbaar zijn de ovens. Gretig slokken
zij het „oud-roest" in grote hoeveel
heden op. Er moet voorraad zijn.
Méér, nog méér vragen de ovens! Ne
derland zal het schroot voornamelijk
zelf moeten leveren. De aanvoer van
elke ton schroot betekent de aan
koop van een ton ruw ijzer minder",
zei de heer Bentz van den Berg, di
recteur der Koninklijke Nederlandse
Hoogovens en Staalfabrieken N.V en
voorzitter van de Commissie Natio
nale Schrootcampagne. ons. „Aanvoer
van schroot is een nationaal belang,
want zij verlaagt de staalprijs!" Een
lagere staalprijs verbetert onze ex
portpositie en dat levert weer devie
zen op. Vandaar, dat de laatste tijd
zoveel aandacht besteed wordt aan
het waardeloos lijkende oud ijzer.
Uitbreiding van de
Duitse kolenindustrie.
Nieuwe methoden voor de finan.
ciering van een grote uitbreiding der
Duitse kolenproductie zijn aan de
hand gedaan door dr. Kost, de leider
van het Duitse kolenmijnen beheer.
Dr. Kost heeft voorgesteld, dat alle
mijnen drie mark per ton zullen ter
zijde leggen om de uitbreiding van
hun installaties en de bouw van
nieuwe mijnschachten te financieren.
De kolen- en staalunie zal West-
Duitsland volgens dr. Kost in staat
moeten stellen zijn kolenproductie tot
150 millioen ton per jaar uit te brei
den; teneinde daardoor de import
van Amerikaanse kolen in Europa
overbodig te maken. Voorts deelde
dr. Kost mede, dat plannen worden
uitgewerkt om de Duitse mijnwer
kers in staat te stellen door een
spaarsysteem aandelen in de mijnon
dernemingen te verwerven, Zulke
aandelen zouden de arbeiders in
staat moeten stellen deel te hebben in
de bedrijfswinsten, doch zij zouden
niet met de normale risico's van
aandelenbezit mogen worden belast.
ONS MODEHOEKJE
Zo kunnen ze heerlijk van zon en buitenlucht genieten.
in hun nieuwe strandpakjes! Zo'n
pofbroekje staat allerliefst en het
zit lekker ruim. De dames krijgen
coquette ruches langs het „décolle
té" en leuke ingerimpelde zakjes.
Voor de „mannen" vanzelfsprekend
geen dergelijke vrouwelijke opschik,
wat niet zeggen wil, dat ze een
grappig borduurmotiefje op een ef
fen pakje zullen afwijzen.
De rimpelzakjes worden volgens
het patroontje geknipt en van een
zoompje voorzien. Dan rimpelt u ze
met lastex of een stukje elastiek
tot een breedte van 8 cm. in en stikt
ze op de voorpandjes. Zij-, been- en
middennaden sluiten en de randen
van het bovenstuk met schuine re
pen stof afwerken, waartussen u dan
tegelijk de ruches (een tot 56 cm.
ingerimpelde of geplooide strook van
ca 90 x 2% cm.) meenaait. De rug.
TEKORT OP HUISHOUDBOEKJE
Een retourtje naar Schotland kost
haar 7.000
(Van onze correspondent).
LONDEN, Juli De „Civil List", de lijst, waarop de inkomens van
alle leden der Engelse koninklijke familie voorkomen, heeft de laatste tyd
nogal in het middelpunt van de belangstelling staan. De regering heeft
namelyk voorgesteld koningin Elisabeth een staatsinkomen van vyf mil
lioen gulden per jaar toe te kennen, een zelfde bedrag, dat ook haar va
der, wijlen koning George VI, genoot. Sommige Lagerhuisleden ook in
Engeland moet het inkomen der kroon door het parlement worden goed
gekeurd vinden dit bedrag echter veel te hoog. Ze zyn van mening, dat
de koninklijke familie ,,'t best wel wat minder kan doen". Twee leden heb
ben zelfs een voorstel ingediend de nieuwe koningin slechts de helft te
geven
In de ogen van een burger een be-1 overleden vorst kwam in 1946 twee-
lastmgvry inkomen van vyf millioen duizend giüden te kort, in 1947 der
gulden per jaar natuurlijk een fabu- tigduizend gulden en in 1948, 1949,
leuze som. Maar het vreemde is, dat 1950 en 1951 respectievelijk 450.000,
koning George VI er na de oorlog 300.000, 500.000 en 430.000 gulden. Al
nooit van heeft kunnen komen. De nu deze tekorten heeft de koning uit ei
gen zak moeten bijpassen, hetgeen
wil zeggen: uit z'n particuliere inko
men (inkomsten uit familie-beleggin
gen in binnen- en buitenland, alsook
uit de privé-landgoederen Sand ring-
ham, Balmoral en Lancaster).
Toch gooide koning George VI zijn
geld niet over de balk. Integendeel,
hij leefde uiterst zuinig. Zoals een ie
der van ons worstelde hij echter met
één van de naarste gevolgen van in
flatie: de algemene stijging van het
kostenpeil. De salarissen van het
huishoudelijk personeel, dc kosten
van onderhoud en reparatie, alles
ging gestadig naar boven. En aange
zien het inkomen van de vorst op z'n
vooroorlogse uitgaven was gebaseerd,
konden tekorten niet uitblijven.
Ook voor koningin Elisabeth zal
het daarom niet gemakkelijk zijn op
een staatsinkomen van vijf millioen
gulden te leven. Haar huishoudboekje
is een indrukwekkend document met
getallen, waarvan men duizelt. Zo
geeft de koningin bijna twee milioen
gulden per jaar aan salarissen uit en
haar huishoudelijke uitgaven bedra
gen meer dan 1,25 millioen gulden.
Alleen voor gas, electriciteit en kolen
is een bedrag van 230.000 gulden uit
getrokken, terwijl de leveranciersre
keningen voor levensmiddelen op
rond 300.000 gulden worden geschat.
De was komt haar jaarlijks op 50.000
gulden te staan, het wagenpark op
45.000 gulden en de telefoon zelfs op
90.000 gulden.
GESCHENKEN
ZIJN TABOE.
En denk nu niet, dat de koningin
byzondere faciliteiten geniet. Buiten
het kader van de normale hoffelijk
heid is het haar verboden geschenken
aan te nemen of onbetaalde diensten
te accepteren. Een reis met de ko
ninklijke trein kost haar vier gulden
per kilometer plus de prijs van een
eerste-klas-kaartje voor elke passa
gier, die zich in een van de wagons
bevindt. Voor een retourtje naar het
Schotse buiten Balmoral berekenen
de Britse spoorwegen haar om en na
bij dc zevenduizend gulden.
De enige dingen, waarvoor de ko
ninklijke familie niet behoeft te be
talen, zijn een vlucht met een mili
tair vliegtuig en een tocht met een
oorlogsbodem. Ook postzegels worden
gratis verstrekt, maar dat komt om
dat de Engelse koningin moeilijk voor
het gebruik van haar eigen beelde
naar kan betalen.
Niemand kan zeggen, dat de Engel
se koningin op kosten van de staat
leeft. De vroegere bezittingen van het
Engelse koninklijke huis, de zoge
naamde kroondomeinen, zijn, in ruil
voor een door het parlement te be
palen staatsinkomen, door koning
George IH (1760) aan de toenmalige
regering overgedragen. Nog steeds
trekt de fircus hier jaarlijks een be-
taille van de broek en de onderkant
van de pijpjes krijgen een schuif-
zoompje met niet te strak elastiek
of u stikt ze enkele malen met las
tex door. De 3 cm. brede schouder
banden worden van voren vastge
naaid en over de rug kruisend aan
een knoop op het broekje bevestigd.
Als materiaal neemt u natuurlijk een
goed wasbare en kleurechte stof, zo
als byvoorbeeld katoen. En laat het
grut dan maar heerlijk van buiten
lucht en zon genieten.
Ella Bezemer.
drag van tien millioen gulden uit
twee keer zoveel dus als de koningin
als inkomen geniet.
Tot de door de staat beheerde ko
ninklijke bezittingen behoren o.m.:
omvangrijke landerijen in Wiltshire
en Somerset, gebieden langs de kust
van Cornwall en Devon, beide zijden
van Londen's chique Regent Street,
de Zuidelijke kant van Piccadilly
twee Londense theaters, drie restau
rants en een hotel
Van haar particulier inkonwn zal
koningin Elisabeth waarschijnlijk, in
navolging van haar vader, belasting
gaan betalen (19s. 6d. in het pond!;,
ook al behoeft ze dit officieel niet
te doen. Het is de fiscus dus, die er
over het algemeen genomen, wel by
vaart, en de populaire opvatting, dat
een koninklijk huis alleen maar geld
kost-, gaat, wat Engeland betreft, ze
ker niet op.
